Skocz do zawartości

Planetarium - co to za zwierzę?


Stalker

Twoje doświadczenia z planetarium  

121 użytkowników zagłosowało

  1. 1. Czy kiedykolwiek by?e?/by?a? w jakimkolwiek planetarium?

  2. 2. Je?li by?e?/by?a? w jakim? polskim planetarium STACJONARNYM, to w którym?

    • Chorzów
    • Cz?stochowa
    • Gdynia (Akademia Marynarki Wojennej)
    • Gdynia (Akademia Morska)
    • Frombork
    • Grudzi?dz
    • Kielce
    • Komorowo
    • ?ód?
    • Mi?dzyzdroje
    • Niepo?omice
    • Olsztyn
    • Piotrków Trybunalski
    • Potarzyca
    • Szczecin (Akademia Morska)
    • Szczecin (Muzeum Narodowe - Astronomiczna Eureka)
    • Toru?
    • Ustro?
    • Warszawa (PKiN - Muzeum Techniki)
    • Warszawa (CNK - Niebo Kopernika)
    • Wroc?aw
    • Nie by?em/by?am w ?adnym z wy?ej wymienionych planetariów
  3. 3. Czy by?e?/by?a? w jakim? planetarium zagranicznym?



Rekomendowane odpowiedzi

Czym jest planetarium?

 

Pod pojęciem planetarium można rozumieć i opisywać zarówno aparaturę do wyświetlania nieba (w uproszczeniu zwaną projektorem), jak i instytucję (budynek), której owa aparatura jest najważniejszym elementem. Ta druga definicja jest intuicyjnie zrozumiała, zajmiemy się zatem pierwszą.

Ekran projekcyjny


Wspólną cechą planetariów jest półkulisty ekran, na którego wewnętrznej powierzchni rzutowane są gwiazdy, planety, obiekty mgławicowe, panoramy oraz ruchome obrazy. Ekran jest jednocześnie sklepieniem sali projekcyjnej, na której znajduje się od kilkunastu do kilkuset foteli dla widzów. Fotele najczęściej są rozstawione koncentrycznie wokół geometrycznego środka sali projekcyjnej - tak jest zawsze w przypadku projektorów optomechanicznych. W przypadku projekcji cyfrowej nie ma takich wymagań.

Projektory analogowe i cyfrowe

 

Projektory dzielimy na analogowe i cyfrowe. Pierwsza grupa rozwiązań technicznych to najstarsze planetaria, zwane również klasycznymi. Najprostsze projektory to jedna niewielka kula działająca na zasadzie "camera obscura" - w powierzchni kuli wydrążone są otworki o różnej średnicy symbolizujące gwiazdy; żarówka umieszczona dokładnie w środku sfery rzutuje gwiazdy na kopułę. Taki projektor można zobaczyć w Kielcach.

Najczęściej spotykane projektory klasyczne są urządzeniami optomechanicznymi - jest to zespół obiektywów i mniejszych projektorów umieszczonych w obracającej się kuli posadowionej na postumencie. Niemal wszystkie polskie planetaria stacjonarne dysponują takimi właśnie projektorami. Obraz nieba jest w nich tworzony dzięki metalowym kliszom z wykonanymi w nich mapami nieba w postaci niewielkich otworków (im większy otwór, tym jaśniejsza gwiazda), umieszczonym w kondensorze. Żarówka umieszczona w środku kuli rzutuje gwiazdy na kopułę.

Nowa generacja projektorów to urządzenia cyfrowe, w których obraz generowany jest przez komputer lub zespół komputerów i wyświetlany na kopule przy pomocy różnych technik.

Głównemu projektorowi zazwyczaj towarzyszą projektory dodatkowe, zainstalowane na projektorze głównym lub niezależnie (w okolicy pulpitu sterowniczego bądź na obrzeżu kopuły). Dodatkowe projektory wyświetlają planety, układy współrzędnych, statyczne slajdy, rysunki gwiazdozbiorów, deszcze meteorów, sztuczne satelity, komety, filmy, animacje, panoramy itp.

Planetaria w Polsce

 

W Polsce znajduje się 30 potwierdzonych planetariów: 20 stacjonarnych i 10 przenośnych. Większość planetariów stacjonarnych dysponuje projektorami niemieckiej firmy Carl Zeiss Jena. Wyjątki: Kielce z jedynym w Polsce projektorem japońskiej firmy Goto, Częstochowa i Międzyzdroje z czysto cyfrowymi projektorami Evans&Sutherland, Warszawa z hybrydowym systemem Megastar IIA+SkySkan Definiti, Wrocław z systemem złożonym z cyfrowego rzutnika FullHD oraz lustra sferycznego (konfiguracja identyczna z większością planetariów przenośnych).

Planetaria stacjonarne znajdują się w specjalnych budynkach z charakterystyczną kopułą (duże średnice) lub we wnętrzu innych budynków (małe średnice).

Lista polskich planetariów w formacie: miasto (alfabetycznie), instytucja zarządzająca lub miejsce instalacji, data otwarcia/modernizacji, średnica kopuły w metrach i rodzaj konstrukcji, ilość miejsc dla widzów, typ projektora głównego, dostępność (dostępne publicznie oznacza, że może przyjść do niego każdy widz w z góry ustalonych godzinach pracy, dostęp ograniczony oznacza, że planetarium jest częścią pewnej instytucji, zazwyczaj szkoły; aby je zobaczyć, trzeba wcześniej umówić się z osobami odpowiedzialnymi za jego funkcjonowanie):

  • Chorzów, Planetarium i Obserwatorium im. Mikołaja Kopernika, 4 grudnia 1955, 23 (lekka, podwieszana, miękka), 400, Zeiss UPP 23/2s (optomechaniczny), dostępne publicznie
  • Częstochowa, Instytut Fizyki Akademii im. Jana Długosza, 3 października 2006, 8 (betonowa), 60, Evans & Sutherland Digistar 3 SP (cyfrowy), dostępne publicznie
  • Gdynia, Instytut Nawigacji i Hydrografii Morskiej Akademii Marynarki Wojennej im. Bohaterów Westerplatte, 6 listopada 1975, 8 (betonowa), 32, Zeiss ZKP 1 (optomechaniczny), dostęp ograniczony
  • Gdynia, Planetarium im. Antoniego Ledóchowskiego Akademii Morskiej, 1971/14 października 1979/30 września 2011, 8 (betonowa), 44, Zeiss ZKP 4 (optomechaniczny, dostęp ograniczony
  • Frombork, Muzeum Mikołaja Kopernika, 5 czerwca 1973/sierpień 1978, 8 (betonowa), 81, Zeiss ZKP 2 (optomechaniczny), dostępne publicznie
  • Grudziądz, Technikum Chemiczne i Elektryczne, 26 marca 1972/19 lutego 1993, 6 (betonowa), 35, Zeiss ZKP 2P (optomechaniczny), dostęp ograniczony
  • Kalisz, Astroarena, czerwiec 2011, 5 (nadmuchiwana), 20-25, cyfrowy z lustrem sferycznym, mobilne
  • Kielce, Instytut Fizyki Akademii Świętokrzyskiej, 14 stycznia 2005, 5 (lekka, kompozytowa, sztywna), 30, Goto E-5 (camera obscura), dostęp ograniczony
  • Komorowo, Zarząd Topograficzny Sztabu Generalnego Wojska Polskiego (JW 3470), 17 września 1980, 8 (betonowa), 60, Zeiss ZKP 2 (optomechaniczny), nieczynne od kilku lat
  • Kraków, Anikino, -, 5 (nadmuchiwana), 30, Starlab (analogowy), mobilne
  • Łódź, Planetarium i Obserwatorium Astronomiczne im. Arego Sternfelda, Wydział Edukacji Miasta Łodzi, 1 września 1984, 6 (lekka, podwieszana, sztywna), 32, amatorski optomechaniczny (unikat na skalę światową: jedno z dwóch amatorskich planetariów wykonanych przez nauczyciela Zbigniewa Solarza), dostęp ograniczony
  • Łódź, Ursa Major, styczeń 2010, 5 (nadmuchiwana), 15-25, cyfrowy z lustrem sferycznym, mobilne
  • Międzyzdroje, Międzynarodowy Dom Kultury, 30 kwietnia 2011, 7, 54, Digistar IV (cyfrowy), dostępne publicznie
  • Niepołomice, Młodzieżowe Obserwatorium Astronomiczne, 16 września 2010, 8 (MCP), 30, Zeiss ZKP 1 (optomechaniczny), dostęp ograniczony
  • Olsztyn, Olsztyńskie Planetarium i Obserwatorium Astronomiczne, 19 lutego 1973, 15 (lekka, aluminiowa), 160, Zeiss Spacemaster RFP (optomechaniczny), dostępne publicznie
  • Piotrków Trybunalski, I Liceum Ogólnokształcące im. Bolesława Chrobrego, 12 października 1981, 6 (lekka, podwieszana, sztywna), 40 amatorski optomechaniczny (unikat na skalę światową: jedno z dwóch amatorskich planetariów wykonanych przez nauczyciela Zbigniewa Solarza), dostęp ograniczony
  • Potarzyca, Gimnazjum im. Jana Heweliusza, 1993/2006, 5 (lekka, kompozytowa, sztywna), 30, amatorski optomechaniczny (unikat na skalę światową: amatorskie planetarium wykonane przez nauczyciela Andrzeja Owczarka), dostęp ograniczony
  • Poznań, Astrolab, maj 2009, 5 (nadmuchiwana), 15-30, cyfrowy z lustrem sferycznym, mobilne
  • Szczecin, Akademia Morska, 1979, 5 (lekka, podwieszana, miękka), 20, Zeiss ZKP 1 (optomechaniczny), dostęp ograniczony
  • Szczecin, Astronomiczna EUREKA, maj 2009, 6 (nadmuchiwana), 30, Discovery Dome (cyfrowy), dostępne publicznie, stacjonarne/mobilne
  • Świdnica, Planetarium Bajkonur, styczeń 2011, 5 (nadmuchiwana), 15-30, Digitarium Delta (cyfrowy z projektorem typu "rybie oko"), mobilne
  • Toruń, Planetarium im. Władysława Dziewulskiego, 17 lutego 1994, 15 (lekka, aluminiowa), 200, Zeiss Spacemaster RFP (optomechaniczny), dostępne publicznie
  • Ustroń, Extreme Park, wrzesień 2009, 13 (horyzont pochylony), 80, trzy projektory cyfrowe, dostępne publicznie
  • Warszawa, Muzeum Techniki, PKiN, 17 lipca 1972, 8 (lekka, sztywna), 34, Zeiss ZKP 1 (optomechaniczny), dostępne publicznie
  • Warszawa, Planeta Anuka, październik 2009, 5 (nadmuchiwana), 15-25, cyfrowy z lustrem sferycznym, mobilne
  • Warszawa, Centrum Nauki Kopernik, 19 czerwca 2011, 16 (horyzont pochylony), 139, cyfrowy, dostępne publicznie
  • Wrocław, Instytut Astronomiczny Uniwersytetu Wrocławskiego, wrzesień 2008, 5 (lekka, podwieszana na stelażu, miękka), 20, cyfrowy, dostęp ograniczony

Mapa polskich planetariów

 

Interaktywna mapa planetariów w Polsce i okolicznych krajach

Podbój Polskich Planetariów

 

Od listopada 2007 r. trwa projekt pod nazwą Podbój Polskich Planetariów mający na celu odwiedzenie i opisanie wszystkich istniejących w Polsce planetariów. Do tej pory odbyło się 11 etapów.


Odnośniki i źródła:

 

http://stalker.republika.pl/planetaria.html (najbardziej aktualna strona poświęcona polskim planetariom)

http://planetarium.pl (pierwsza polska strona dedykowana planetariom; nieaktualizowana od marca 2009 r.)

http://pl.wikipedia....iki/Planetarium (hasło "planetarium" w Wikipedii)

http://www.aplf-plan...y&filtre=POLAND (planetaria na świecie - lista polskich placówek)

Edytowane przez Stalker
  • Lubię 7
Odnośnik do komentarza
Udostępnij na innych stronach

Ankieta wymaga odpowiedzi na wszystkie pytania. W drugim pytaniu: "Jeśli byłeś/byłaś w jakimś polskim planetarium STACJONARNYM, to w którym?" trzeba zaznaczyć przynajmniej jedną z odpowiedzi, nawet jeżeli nie było się w żadnym z wymienionych planetariów.

 

Dziękuję za zwrócenie uwagi, uzupełniłem ankietę o odpowiednią odpowiedź.

 

 

 

Odnośnik do komentarza
Udostępnij na innych stronach

  • 1 rok później...
  • 4 miesiące temu...

Ja miałem nie dawno możliowśc być w CNK i w dotaku za kulisami czyli widziec jak to się robi :friends: . Same senase (byłem na dwóch ) fajnie gwiazdy wyglądaja prawie jak prawdziwe :szczerbaty: Mam mały nie dosyt ale dla widzów którzy nie wiedzą co to mgławica.... juz za duzo siedze w astro :lol:

Edytowane przez astrokarol
Odnośnik do komentarza
Udostępnij na innych stronach

Dołącz do dyskusji

Możesz dodać zawartość już teraz a zarejestrować się później. Jeśli posiadasz już konto, zaloguj się aby dodać zawartość za jego pomocą.

Gość
Dodaj odpowiedź do tematu...

×   Wklejono zawartość z formatowaniem.   Usuń formatowanie

  Dozwolonych jest tylko 75 emoji.

×   Odnośnik został automatycznie osadzony.   Przywróć wyświetlanie jako odnośnik

×   Przywrócono poprzednią zawartość.   Wyczyść edytor

×   Nie możesz bezpośrednio wkleić grafiki. Dodaj lub załącz grafiki z adresu URL.

×
×
  • Dodaj nową pozycję...

Powiadomienie o plikach cookie

Umieściliśmy na Twoim urządzeniu pliki cookie, aby pomóc Ci usprawnić przeglądanie strony. Możesz dostosować ustawienia plików cookie, w przeciwnym wypadku zakładamy, że wyrażasz na to zgodę.