Merkury

LibMar · 24 Sierpnia 2016

Merkury - jest pierwszą, licząc od słońca planetą Układu Słonecznego. Jest znany od starożytności, chociaż należy do najtrudniejszych w obserwacji, spośród planet widocznych gołym okiem. A to za sprawą niewielkiej elongacji względem Słońca, przez co Merkury widoczny jest tylko niedługo po zachodzie Słońca lub przed jego wschodem.

Z uwagi na swoją niewielką odległość od Słońca, na Merkurym panują ekstremalne warunki termiczne. Oświetlona część planety nagrzewa się do temperatury ponad 400°C, a po ciemnej stronie spada do -170°C. Merkury prawie nie ma atmosfery, gdyż jest ona tak rzadka, że można ją porównać z próżnią laboratoryjną. Merkury jest najmniejszym obiektem planetarnym Układu Słonecznego, niewiele o nim wiedziano, dopóki sonda Mariner 10 nie odwiedziła go w 1974 r. Są Informacje, że Kopernikowi nigdy nie udało się zaobserwować Merkurego. Rzymianie nazwali tę planetę imieniem Merkurego posłańca Bogów, ponieważ kojarzyli szybki ruch na niebie z prędkością jaką miał się poruszać mityczny goniec. Ponieważ Merkury jest planetą znajdującą się najbliżej Słońca, okrąża je w zaledwie 88 dni, z prędkością nawet 50 km/s. W powodu znacznej ekscentryczności orbity, wartość ta zmienia się znacznie. W pobliżu peryhelium ruch obiegowy przeważa nad obrotowym, przez co Słońce na krótki czas wykonuje retrogradację. Gwiazda Dzienna przez półtora tygodnia wykonuje ruch z zachodu na wschód. W związku z tym, na planecie może dochodzić do potrójnych wschodów i zachodów w ciągu jednego dnia merkuriańskiego.

Mariner 10 wystrzelony w listopadzie 1973 r. Wcześniej uważano, że wysłanie sondy w stronę Merkurego było zbyt kosztowne. Tym razem użyto nowej metody: Wykorzystano siłę przyciągania grawitacyjnego Wenus, by ułatwić sondzie wykonanie jej misji. Podczas tego manewru, Wenus spełniła rolę tzw. katapulty grawitacyjnej. Nieoczekiwanie sonda wykryła pola magnetyczne, sądzono że rdzeń Merkurego zestalił się dawno temu, jednak obecność pola magnetycznego sugeruje, że planeta ma duży, metaliczny rdzeń, który częściowo jest nadal płynny. Merkury jest pokryty kraterami jak ziemski Księżyc. Największy krater "Kuiper" ma średnicę 1300km. Niegdyś na planecie płynęła lawa, czego dowodem jest obecność płaskich równin. Kiedy sonda Mariner 10 dotarła na Merkurego, wykryła w jego atmosferze hel, wodór, tlen, potas i sód. Magnetosfera planety jest w stanie wyłapywać jony z wiatrów słonecznych uzupełniać straty spowodowane ucieczką cząsteczek z atmosfery Merkurego w przestrzeń kosmiczną.

Merkury jest doskonale widoczny podczas maksymalnej elongacji, kiedy oddala się od Słońca na odległość około 25 stopni kątowych. Najlepsze warunki mamy w jesienny poranek i wiosenny wieczór. W takich przypadkach Merkury jest korzystnie ustawiony względem ekliptyki, przez co o nocnej porze wciąż jest widoczny dość wysoko nad horyzontem. Maksymalną jasność osiąga w pobliżu koniunkcji górnej (nawet -2 magnitudo), jednak wtedy jest zbyt blisko Słońca, aby zaobserwować. Średnica kątowa waha się od 5" do 9" i wykazuje fazy, podobnie jak Księżyc. Jest to widoczne wizualnie w powiększeniach powyżej 50-100x. Niewielka wysokość nad horyzontem wpływa negatywnie na obraz, ponieważ jest silnie zaburzany przez gęstą atmosferę ziemską. Z tego powodu obserwacje najlepiej podjąć za dnia. W wyjątkowych sytuacjach Merkury może być obserwowany na tle tarczy Słońca. To zjawisko, zwane tranzytem Merkurego, ostatnio było obserwowane 9 maja 2016 roku. Następna taka okazja będzie miała miejsce w listopadzie 2019 roku.