Skocz do zawartości

T LYRAE, czyli czerwona fabryka węgla


Gość Bellatrix

Rekomendowane odpowiedzi

Gość Bellatrix

T LYRAE, CZYLI CZERWONA FABRYKA WĘGLA

post-29939-0-33932300-1482403401_thumb.png

Pojęcie „czerwoności” jest dość względne, a zwłaszcza w obserwacjach astronomicznych, gdzie bardzo często mianem „czerwonej” określamy zwyczajowo gwiazdy ,których zabarwienie tak naprawdę jest pomarańczowe, i to ze sporym udziałem koloru żółtego. Gwiazdy takie jak Antares, Aldebaran, czy Betelgeza określimy jako czerwone. Co w takim razie powiemy o słabej, ok. 8-magnitudowej gwieździe z konstelacji Lutni, o T Lyrae? Zanim przyjrzymy się bliżej jej niezwykłym właściwościom, spójrzmy na przykładowe notatki astronomów amatorów z zagranicznych forów internetowych:

„W czterocalowym refraktorze widziałem T Lyrae jako głęboko czerowną”.

„Gdy po raz pierwszy ją ujrzałem, byłem zaskoczony. Ona naprawdę jest czerwona. Jest ciemna i należy szukać uważnie, by ją odnaleźć. Ale gdy już znajdziesz tę gwiazdę będzie wiedział, że to ona.”

„To był iście czerwony kolor! Powaliło mnie”.

I jest to prawda. T Lyrae emituje promieniowanie widzialne tak dalece przesunięte w kierunku czerwieni, że niewiele jest w nim udziału nawet żółtej czy pomarańczowej barwy. Odcień zdaje się być zimny, malinowo-czerwony, albo różowy.

 

 

post-29939-0-13244400-1482403398.png

 

T Lyrae jest gwiazdą węglową. Obiekty te cechują się bardzo niską (jak na gwiazdę) temperaturą powierzchni. W przypadku T Lyr wartość ta jest szacowana na 2400-3200 K. jednocześnie należy ona- jak wszystkie gwiazdy węglowe do gwiazd zmiennych. Wykazuje nieregularny charakter zmian jasności (co akurat nie jest zbyta częste u tej klasy obiektów). Jasność waha się w zakresie 7,5 do 9,2 magnitudo. Uznaje się, że podłoże zmienności ma charakter wewnętrzny i jest związane z pulsacjami gwiazdy.

T Lyrae to mocno przeewoluowany czerwony olbrzym typu widmowego C6,5 i klasy jasności III. Gwiazdy ciągu głównego (takie jak np. Słońce albo Syriusz) spalają wodór dając hel, będący produktem syntezy termojądrowej. T Lyrae, która już dawno opuściła ciąg główny i stała się olbrzymem, zużyła swoje zapasy paliwa wodorowego. Dzięki odpowiednim warunkom, w tym wysokiemu ciśnieniu panującemu wewnątrz rdzenia, gwiazda nie zakończyła jeszcze swojego cyklu życiowego. Hel, który u gwiazd ciągu głównego jest produktem spalania („popiołem”), u T Lyrae służy jako paliwo. Izotop He-4 ulega ponownej syntezie tworząc m.in. węgiel. Stamtąd drogą konwekcji przenika zewnętrznych warstw gwiazdy. Dlatego jest wykrywalny w jej atmosferze i widoczny na podstawie analizy widma spektroskopowego. Występuje tam jako wolny węgiel lub m.in. jako węglik krzemu.

Obecność węgla w materii gwiazdy jest przyczyną tak intensywnego czerwonego zabarwienia. Promieniowanie widzialne emitowane przez T Lyrae jest absorbowane przez węgiel w sposób selektywny: pochłaniane są fale niebieskie i zielone, a przepuszczane są dopełniające: czerwone, które docierają do oczu obserwatora. Stąd widzimy czerwony kolor. Warto dodać, iż większość promieniowania elektromagnetycznego wysyłanego przez gwiazdę znajduje się w zakresie podczerwieni. T Lyrae należy do szczególnego rodzaju gwiazd węglowych oznaczanego symbolem „J”. Są to gwiazdy węglowe o podwyższonej zawartości izotopu węgla C-13. Nie jest on radioaktywny, ale bardzo słabo rozpowszechniony.

Promień omawianej gwiazdy, to aż 600 promieni słonecznych. Jest to aż 2,8 A.U. czyli niemal dwa razy tyle, co promień orbity Marsa. Jednak z Ziemi widoczna jest jako dość ciemna gwiazda, dlatego że dzieli ją dystans blisko 2100 l.ś.

T Lyrae charakteryzuje intensywna utrata masy. Dzieje się tak na skutek silnego wiatru słonecznego. Gwiazda traci rocznie ok. milionową część swej masy, czyli w przybliżeniu 100 mln raza tyle, co traci rocznie nasza Dzienna Gwiazda. Bohaterka niniejszego referatu jest zbyt mało masywna, aby zakończyć swoje życie jako supernowa. U schyłku życia prawdopodobnie utworzy bogatą w węgiel otoczkę będącą mgławicą planetarną, a w jej środku powstanie dość masywny biały karzeł.

T Lyrae, pomimo, że jest słabą (ok. 8-magnitudową) gwiazdą, jest dobrze widoczna, nawet w lornetce 10x50, gdyż w jej najbliższym sąsiedztwie nie ma jasnych gwiazd (najbliższą bardzo jasną jest Wega).

 

…………………………………………

Źródła:

1. N. English: „Grab ‘n’ Go Astronomy”, str. 226.

2. B. King: “Carbon Stars Will Make You See Red” 2014r.

3. Notatki Jima Kalera, profesora astronomii z Uniwersytetu w Illinois.

4. Bazy danych: SIMBAD i Stelle Doppie.

Odnośnik do komentarza
Udostępnij na innych stronach

  • 1 miesiąc temu...
  • 7 miesięcy temu...

Na zlocie w Roztoczu T Lyr była dla mnie  przebojem obserwacyjnym. Wcześniej mało uwagi poświęcałem pojedynczym gwiazdom . Dopiero na ostatnim  zlocie była okazja się jej dokładnie przyjrzeć i okazało się ,że nie mogłem oderwać od niej oka.  Czerwienią , niesamowicie wyróżnia się na tle innych gwiazd. A swoją drogą kiedy wspomnieliśmy o jej kolorze czerwonym , usłyszeliśmy w ust Bellatrix , że to raczej słodki malinowy :) 

  • Lubię 1
Odnośnik do komentarza
Udostępnij na innych stronach

Faktycznie niezwykły obiekt. Również z przyjemnością podziwiałem ją na zlocie. Chciałem podyskutować o kolorze i przyrównać ją do "czerwonej landrynki" albo do "czerwieni czerwonego kaptura" ;) , ale potem nie mogłem jej odnaleźć w swoim teleskopie. Niby w miarę jasna i w dość łatwym położeniu względem innych gwiazd Lutni, a jednak mi się nie udało :( Następnym razem nie odpuszczę.

Odnośnik do komentarza
Udostępnij na innych stronach

Dołącz do dyskusji

Możesz dodać zawartość już teraz a zarejestrować się później. Jeśli posiadasz już konto, zaloguj się aby dodać zawartość za jego pomocą.

Gość
Dodaj odpowiedź do tematu...

×   Wklejono zawartość z formatowaniem.   Usuń formatowanie

  Dozwolonych jest tylko 75 emoji.

×   Odnośnik został automatycznie osadzony.   Przywróć wyświetlanie jako odnośnik

×   Przywrócono poprzednią zawartość.   Wyczyść edytor

×   Nie możesz bezpośrednio wkleić grafiki. Dodaj lub załącz grafiki z adresu URL.

×
×
  • Dodaj nową pozycję...

Powiadomienie o plikach cookie

Umieściliśmy na Twoim urządzeniu pliki cookie, aby pomóc Ci usprawnić przeglądanie strony. Możesz dostosować ustawienia plików cookie, w przeciwnym wypadku zakładamy, że wyrażasz na to zgodę.