Pewnie wielu z Was pamięta wątek Łukasza Sujki (Lukasz83) sprzed prawie pięciu lat, w którym zamieścił fantastyczny kolaż prezentujący siedemnaście różnych mgławic planetarnych tak, by pokazać różnicę w rozmiarach kątowych tychże. Jeżeli ktoś nie pamięta: https://astropolis.pl/topic/65336-małe-porównanie-mgławic-planetarnych/ Na fotografiach jednego z najlepszych polskich speców od zdjęć nocnego nieba obiekty te wyglądają cudownie i pięknie się różnią.
Podziwiając pracę Łukasza pomyślałem - a gdyby tak spróbować przyjrzeć się temu zestawowi planetarek przez okular teleskopu? Grupowo, wg kolejności zaproponowanej w kolażu (tzn., od największych ku coraz mniejszym)? Od jakiegoś czasu przymierzałem się do tego, by poświęcić całą sesję obserwacyjną stricte tym mgławicom planetarnym. Zamiar udało mi się zrealizować podczas super ciepłej nocy 14/15 sierpnia. Obserwacje przeprowadziłem z miejscówki niedaleko Kielc, pod niebem SQM-L 20.55 mag/s2 (Bortle 5), w czasie 22:40 - 01:20, wykorzystując teleskop ATM 350/1920 na platformie paralaktycznej. Używane okulary: Delos 17.3mm (111x), Pentax XW10 (192x), XW7 (274x), XW5 (384x) i filtr NBP Omega DGM Optics. Nie wszystkie obiekty z listy Łukasza były dostępne obserwacjom tej nocy, zaliczyłem dwanaście z siedemnastu. Poniżej zapiski z mojego dziennika obserwacyjnego, z niewielkimi zmianami.
PS. Dane na temat jasności wizualnej mgławic i gwiazd centralnych, a także rozmiarów kątowych mgławic - nieco inne, niż podaje Łukasz w tabelce pod kolażem - zaczerpnąłem ze strony http://www.klima-luft.de/steinicke/ngcic/ngcic_e.htm (plik Excela do ściagnięcia).
M 27 (7.4 mag; 6.7') przy 111x z filtrem piękny, domknięty owal na czarnym tle nieba, jasny "ogryzek" w centrum, wokół niego blada otoczka, na jej tle przebłyskuje sporo słabych gwiazd. Jak zawsze urzekający widok, perełka letniego nieba.
M 76 (10.1 mag; 4.2') przy 192x ładniejsza z filtrem, więcej detalu, dwa wyrażnie wyróżnione jaśniejsze fragmenty zatopione w delikatnej otoczce, filtr zapewnia czarne tło nieba. Super!
M 57 (8.8 mag, 3.0') gwiazda centralna (14.8 mag) mignęła kilka razy przy 384x bez filtra, pomogło położenie Lutni wysoko na niebie i bardzo przyzwoity seeing. Miło było znów ogłosić sukces w starciu z jednym z bardziej wymagających celów obserwacyjnych na letnim niebie.
NGC 7008 (10.7 mag, 1.43') przy 192x bez filtra wyrażnie nieregularna, jaśniejszy fragment z prawej strony, przy nim słaba gwiazdka (jedna z trzech widocznych na zdjęciu Łukasza), obok przy bledszej części mgławicy widać inną, jaśniejszą gwiazdę, to chyba gwiazda centralna tej mgławicy, wg danych jej jasność to 12.3 mag. Spojrzenie z filtrem przy tym samym powiększeniu - mgławica zdecydowanie jaśniejsza, wyrażniejszy detal, rzeczywiście kształtem przypomina zarodek.
NGC 40 (12.3 mag, 1.23') 192x z filtrem - okrągła, jednorodna, b. jasna i łatwa gwiazda centralna (10.6 mag). Po wykręceniu filtra mgławica blednie (choć nadal bez problemu widoczna), zaś gwiazda centralna wyrażnie pojaśniała, wyszła na pierwszy plan.
NGC 6905 (11.1 mag; 1.2') 111x - kółko wewnątrz czworokąta gwiazd, dwie jaśniejsze i dwie słabsze. 192x z filtrem - mgławica urosła, momentami jakieś farfocle w środku, ale gwiazda centralna (13.5 mag) wygaszona. Bez filtra przy 192x gwiazda centralna widoczna bezproblemowo na tle bledszej mgławicy.
NGC 1501 (11.5 mag; 0.87') przy 274x duże, blade kółko, lekko ciemniejsze w środku, gwiazda centralna 14.4 mag widoczna bez filtra. Filtr rozjaśnia mgławicę, wyczernia tło i gasi gwiazdę centralną, normalka.
NGC 7662 (8.3 mag; 0.62') przy 384x bez filtra jaśniejsze łuki wewnątrz "Błękitnej Śnieżki" widoczne na wprost, tworzą nie domykający się pierścień, bardzo porobnie jak na zdjęciu Łukasza. Gwiazda centralna 13.2 mag niewidoczna.
NGC 6826 (8.8 mag, 0.60') 274x bez filtra, rzeczywiście "mruga", skupienie wzroku na gwieździe centralnej 10.4 mag sprawia, że mgiełka blednie - i vice versa.
NGC 7009 (8.0 mag; 0.58') 192x z filtrem i bez podobnie, jasne okrągłe centrum i blada otoczka rozciągająca się w delikatne, ulotne "uszy", którym Mgławica Saturn zawdzięcza swoją nazwę. Gwiazda centralna 11.5 mag niewidoczna.
NGC 6543 (8.1 mag, 0.33') nawet przy 192x niewielka, bez filtra - gwiazda centralna 11.4 mag jasna i łatwa, z filtrem o wiele ładniejszy detal, jasne centrum i blada otoczka, gwiazdę centralną nadal widać
NGC 7027 (8.5 mag; 0.3') 274x mała, ale bardzo jasna, wyrażne niesymetryczna (nie-kółko), jaśniejsza z jednej strony.
Fajna była ta nocka. Latały Perseidy, brzęczały owady (psikadło na komary przydało się), można było obserwować w podkoszulce. Mgławice planetarne to wdzięczny cel dla dużych luster, wszystkim polecam. By zobaczyć nieco więcej, niż jednorodną plamkę światła nie należy bać się dużych powiększeń, o ile niebo na to pozwala.
Na zakończenie zrobiłem sobie prezent - widok Veila i Crescenta w okularze Q70 32mm (60x) z filtrem NBP Omega - miodzio 🙂
Czystego nieba!
Paweł