Skąd się biorą bolidy

Ewa Zegler · 11 Listopada 2005

12 listopada to czas największej aktywności roju Taurydów północnych (skrót: NTA od ang. Northern Taurids). Przewidywania wskazywały, że w tym roku możemy liczyć na pojawiający się co jakiś czas wysyp bolidów. Pojawia się on wówczas, gdy Ziemia napotyka na swojej drodze zagęszczenia większych cząstek w strumieni meteoroidów, co w efekcie daje bardzo jasne zjawiska. Jak widać po doniesieniach na niniejszym forum, przewidywania sprawdziły się . Warto wiedzieć, skąd biorą się owe efektowne bolidy - poniżej więc o Taurydach słów kilka...

Trochę historii...

Taurydy północne są częścią dużego kompleksu rojów meteorów, aktywnego w październiku i listopadzie. Należą tutaj: Taurydy północne, Taurydy południowe, Arietydy płn. oraz Arietydy płd., a jego źródłem jest kometa 2P/Encke. Taurydy północne zaobserwowano już w 1869 roku, kiedy to G. Zezioli w Bergamo we Włoszech zarejestrował pojawienie się 11 meteorów, wyznaczając współrzędne radiantu na RA=56, DEC=+23 (dane w stopniach). W 1918 Anglik A. King ostatecznie ogłosił odkrycie nowego roju, opierając się na obserwacjach T. F. Cranidge'a oraz własnych. 12 listopada owego roku zaobserwowali oni w ciągu 24 minut 6 meteorów, wybiegających z obszaru o współrzędnych RA=54, DEC=+24. Kolejne lata również obfitowały w obserwacje rojów kompleksu. W 1940 roku podjęto próby dokładnego wyznaczenia poszczególnych radiantów. F. Whipple i F. W. Wright prowadzili obserwacje fotograficzne, rejestrując 24 meteory należące do Taurydów północnych. Na tej podstawie wyznaczyli okres ich aktywności na 17.10 - 01.12, z płaskim maksimum w połowie listopada. W 1960 istnienie NTA potwierdzono za pomocą techniki radiowej. Wyliczone elementy orbitalne strumienia meteoroidów były zgodne z wynikami obserwacji fotograficznych Whipple'a. On też powiązał rój Taurydów z kometą Encke. Obliczył, że strumień meteoroidów może być pozostałością po wyrzucie materii z komety, jaki nastąpił około 4700 lat temu. Zasugerował też, że rój pochodzić może od nieznanego ciała, które kiedyś oddzieliło się od komety i pozostawiło ślad około 1500 lat temu. Co ciekawe, ślad komety Encke może powodować deszcze meteorów nie tylko na Ziemi, ale również na Merkurym.

...i kilka nowości

W niedawnym numerze dwumiesięcznika WGN, wydawanego przez International Meteor Organization (IMO), zamieszczono najnowsze wyniki analizy bazy wideo IMO z lat 1995-2004, której dokonali M. Triglav i R. Arlt. Autorzy stwierdzili, że Taurydy jako wyraźne, podwójne źródło są widoczne już od połowy września do 25 listopada. Taurydy północne do około 20.10 wykazują wyższą aktywność dla względnie większych prędkości wejścia w atmosferę. Średnią prędkość wyznaczono na V=33 km/s. W drugiej części okresu aktywności wartość ta spada do V=26 km/s. Kolejną ciekawostką jest fakt, że radiant NTA dla jaśniejszych zjawisk (o jasności większej niz 1 magnitudo) leży początkowo 4 stopnie na wschód od radiantu meteorów słabszych. Później natomiast przemieszcza się i położony jest przeciwnie, 3 stopnie na zachód od radiantu słabszych zjawisk.

Obserwacje

Taurydy ze względu na swoją stosunkowo niewielką prędkość, względnie niską aktywność (kilka zjawisk na godzinę) i dużą przeciętną jasność są dla początkujących obserwatorów doskonałym celem do obserwacji wizualnych ze szkicowaniem. Obecnie przyjmuje się, że Taurydy północne (NTA) aktywne są od 01.10 do 25.11, z maksimum przypadającym na 12 listopada. W tym roku niestety obserwacje maksimum utrudni Księżyc. Współrzędne radiantu na dzień maksimum to RA=58, DEC=+22 (okolice Plejad). Dryft radiantu, czyli jego przemieszczanie się po niebie, przedstawia poniższy rysunek:

Informacje na temat Taurydów znajdziecie również na stronach: http://comets.amsmeteors.org/meteors/showers/taurids.html

http://www.imo.net/calendar/2005/fall

Zainteresowanych obserwacjami meteorów i współpracą z Pracownią Komet i Meteorów zachęcam do kontaktu pod adresem:

pkim@pkim.org

lub za pośrednictwem forum

Polecam również strony:

http://www.imo.net/

http://pkim.org/

Pogodnego nieba!

e.

sumas · 12 Listopada 2005

ależ ciekawie się czytało

dziękuję pięknie :notworthy:

ale niestety nie tylko Księżyc, przeszkadza w obserwacjach, ale i chmury

Radek Grochowski · 16 Listopada 2005

Szkoda, że przeoczyłem wcześniej ten ciekawy temat. Znalazłem w necie tabelkę ukazującą, które lata były i będą tłuste pod względem bolidów. Liczby po prawej stronie są kątowym odchyleniem najbliższego położenia Ziemi do centrum zagęszczenia powodującego "wybuchy" Taurydów (im mniej tym lepiej). Widać, że podobnej aktywności prawdopodobnie możemy się spodziewać w 2009, i nieco mniejszej w 2008 roku.

link