Rakiety i kosmodromy

jum · 3 Sierpnia 2006

Coraz więcej wycieczek indywidualnych zwiedza Bajkonur, dlatego już teraz można tam oglądać i fotografować historyczne miejsca (oprócz czynnych kompleksów wojskowych). Znalazłem dziś taką turystyczną relację fotograficzną, z której wybrałem kilka fotek z kompleksu 41 - miejsca tragicznego pożaru R-16 w październiku 1960r.

jum · 6 Sierpnia 2006

Konstrukcja rakiety balistycznej R-16 stała się podstawą dla powstania doskonalszych modeli, których zaczątkiem stała się UR-200, następnie R-36. W połowie lat 60-ych yły to konstrukcje dwustopniowe-radzieckie odpowiedniki amerykańskiego pocisku strategicznego TITAN II o zasięgu 12.000 km, które w 1969 wyposażono w trzeci stopień, zdolny wynosić trzytonowe ładunki na orbitę. Od 1965r dokonywano wielu testów R-36, która startowała z naziemnego kompleksu LC-67, leżącego na wschodniej flance Bajkonuru. W latach 70-ych testy przeprowadzano odpalajac rakiety z kilku stanowisk startowych zachodniej flanki, rozmieszczonych wokół kompleksów 81 i 200 rakiety PROTON. Pierwsza trzystopniowa wersja R-36 przeznaczona do zastosowań badawczych otrzymała zastępczą nazwę - CYKLON a kolejne udoskonalane odmiany oznaczono CYKLON-2, 3 i 4. Wszystkie modele CYKLONA produkowane są w Dniepropietrowsku na Ukrainie. Stosowany obecnie CYKLON-2 oraz najnowsza wersja CYKLON-4 startują z Bajkonuru, natomiast CYKLON-3 z ośrodka PLESIECK.

Starsza odmiana CYKLON-2 ma wysokość 39.7m, średnicę 3.00m i masę startową-182t. Człon startowy napędza silnik RD-251 o ciągu 2.366 kN, człon drugi posiada silnik RD-252 o ciągu-940.4 kN a trzeci stopień napędza silnik RD-861 o ciągu 77.960 kN. Paliwem wszystkich silników jest samozapalajaca mieszanka N2O4/ UDMH. Rakieta może wynieść ładunek o masie 2870kg na ELO-200km. Udoskonalona w 1977r wersja CYKLON-3 ma udźwig 3000kg, natomiast w najnowszej odmianie CYKLON-4 udźwig zwiększono do 5250kg. Dla obsługi startowej rakiet CYKLON-2 i 4 w Bajkonurze zbudowano kompleks startowy LC-90, który wyróżnia się niezwykłą prostotą konstrukcji stołu startowego i mechanizmów pomocniczych, które są w pełni zautomatyzowane i nie wymagają zbyt licznej specjalistycznej obsługi.

mardo · 7 Sierpnia 2006

WItam,

Dla zainteresowanych bardziej szczegółowo tymi zagadnieniami polecam przejżenie manualów do rakiet. Są one udostępniane dla potencjalnych zleceniodawców wyniesienia satelit.

Z firmy ArianeSpace są dostępne manuale do Soyuzów (z Baikonuru i nowej inwestycji w Gujanie), Vegi i Arianki 5

Dostępne pod adresem: http://www.arianespace.com/site/documents/..._sub_index.html

Grubsze dokumenty Ja musiałem dokładnie przerobić manuale do Arianki i Soyuza przy pracach nad SSETI ESEO

Doki dla Dniepra znajdziecie tu: http://www.kosmotras.ru/archive2.htm

jum · 8 Sierpnia 2006

Bardzo interesujące materiały. Takich szukam. Dzięki.

bartolini · 8 Sierpnia 2006

To może dorzucę dużo banalniejszy (może jeszcze nie wszyscy zainteresowani znaleźli ) link od wuja Sama z podstawami techniki (właściwie teorii) rakiet, takie edukacyjne podejście:

http://exploration.grc.nasa.gov/education/rocket

a zwłaszcza:

http://exploration.grc.nasa.gov/education/rocket/guided.htm

jum · 27 Sierpnia 2006

W Bajkonurze trwają intensywne prace modernizacyjne w kompleksie technicznym 42, przeznaczonym do obsługi rakiet ZENIT. Główny wysiłek położono na rekonstrukcję i przebudowę naziemnego wyposażenia kompleksu startowego 45, gdzie zakończono montaż nowego zautomatyzowanego systemu hydrauliczno-pneumatycznego sterowania rakietą na wyrzutni. Na przełomie 2006/2007r odbędą się kompleksowe próby stanowisk technicznych i startowych, po czym nastąpi seria prób zmodernizowanych rakiet serii ZENIT-M. Wszystkie te prace mają zabezpieczyć realizację podpisanych kontraktów na wyniesienie trzech satelitów w 2007r (PanamSat-11, Horizont-2 i AMOS-3). Na 2008r podpisano kontrakty na wyniesienie satelitów AsiaSat-5 i AMS-21. Rakieta ZENIT-M jest konstrukcyjnie podobna do rakiety ZENIT -SL. Nowy, cyfrowy system sterowania wraz z nowy blokiem napędowym DM pozwoli wynosić satelity na orbity przejściowe do geostacjonarnej i geostacjonarne. Zwiększony ciag silnika pierwszego stopnia umożliwi wynieść na ELO ładunek o masie 14 ton a na orbitę geostacjonarną wzrośnie on z 2 ton do 3.6 ton.

jum · 31 Sierpnia 2006

ANGARA - NADZIEJA ROSYJSKIEJ KOSMONAUTYKI. Jedenaście lat temu w Rosji zapadła decyzja o budowie "Kosmiczno-Rakietowego Kompleksu " - ANGARA, mającego tworzyć rodzinę nowoczesnych rakiet nośnych na potrzeby XXI w. W ramach tego projektu powstaje seria rakiet o zunifikowanej konstrukcji, opartej na zastosowaniu "Uniwersalnych Rakietowych Modułów" - URM-1 oraz URM-2. ANGARA ma być pierwszą rakietą kosmiczną całkowicie rosyjskiej produkcji.

Rodzina rakiet ANGARA będzie się składać z czterech podstawowych wersji, począwszy od lekkich o udźwigu 1.7-3.7 ton do ciężkich o udźwigu 28.5 tony. Standartowy element pierwszego stopnia URM-1 o masie 133 ton będzie wyposażony w silnik RD-191 o ciągu 196 ton, napędzany naftą i ciekłym tlenem. Lekkie wersje ANGARA-1.1 oraz ANGARA - 1.2 będą posiadały po jednym segmencie startowym URM-1. Wersja średnia i ciężka (ANGARA - 1.3 oraz ANGARA - 1.5) będą wzmocnione dodatkowymi dwoma i czterema blokami URM-1. URM-2 będzie standartowym blokiem drugiego stopnia o masie całkowitej 36 ton, wyposażonym w jednokomorowy silnik RD-0124A o ciągu 30 ton. ANGARA - 1.3 ośrednim udźwigu będzie miała trzeci stopień BRIZ-M o masie 6.5 tony. Najcięższa wersja ANGARA - 1.5 będzie miała dodatkowy czwarty stopień "KWRB" o masie 23.3 tony z silnikiem RD-56M spalającym ciekły wodór i tlen. Zastosowanie tego bloku napędowego pozwoli obniżyć o 30-35% koszty wynoszenia satelitów na orbity geostacjonarne.

Wszystkie modyfikacje rakiet ANGARA będą startowały z ośrodka PLESIECK na północy Rosji, z wykorzystaniem naziemnych struktur startowych rakiet ZENIT. Obecnie trwa tam instalowanie uniwersalnej platformy startowej dla ANGARY. Platforma ma kształt kwadratowego stołu o boku 15metrów i wysokości 5.5metra, złożonego z szesnastu stalowych elementów o masie 20-50 ton. Najcięższa wersja ANGARA - 1.5 będzie w stanie wynieść z nowego stanowiska startowego ładunki o masie ponad 26 ton na orbitę ELO o nachyleniu 62 stopnie, natomiast na orbitę geostacjonarną ładunek 4.5 tony. Uruchomienie kompleksu ANGARA pozwoli Rosjanom wynosić na orbitę wszystkie produkowane przez nich aparaty kosmiczne z własnego terytorium. Próbne starty rakiet ANGARA zaplanowano na lata 2010-2011. Wiele wskazuje na to, że nowa rakieta stanie się konkurentką dla rakiety PROTON, która ma maksymalnie zbliżone osiągi, natomiast jest niebezpieczna dla środowiska z powodu sosowanych komponentów paliwa.

Wojciech Sz. · 31 Sierpnia 2006

Mam małe pytanie, czy ten objekt który widnieje na załączonym przeze mnie zdjęciu nie jest czasem budującym się stanowiskiem startowym dla Angary? Bo zaintrygowała mnie ta konstrukcja kiedy oglądałem kosmodrom w Plesiecku w Google Earth.

jum · 1 Września 2006

Zgodnie z mapą i satelitarnym zdjęciem - powinno to być stanowisko startowe ZENIT / ANGARA, które mają podobną konstrukcję. W PLESIECKU ostatnio dużo się buduje, stąd niektóre obszary mogą być mylące. Jednak Twoja sugestia jest bezsporna. to przebudowywane stanowisko rakiet ZENIT na potrzeby rakiet ANGARA.

jum · 2 Września 2006

Dodaję plan-mapę kosmodromu PLESIECK, dla łatwiejszej orientacji. Niebawem będziemy mogli zapoznać się bliżej z tym rozwijającym się ośrodkiem startowym, który ma być najważniejszym na tereytorium Rosji.

jum · 4 Września 2006

Zacznijmy od mapy ogólnej, ukazującej, jak blisko jest położony PLESIECK. To około 1600km od Warszawy w kierunku NE!

jum · 4 Września 2006

Teraz mamy ogólny -satrelitarno- fotograficzny wgląd na teren kosmodromu PLESIECK: podane nazwy oraz numeracje kompleksów startowych, pobrano z oryginalnych rosyjskich stron.

Wojciech Sz. · 4 Września 2006

Hmm, tylko 1600 km w lini prostej :blink: Zaskakująco blisko, Bajkonur jest oddalony o jakieś 3000 km w linii prostej od Warszawy :szczerbaty: Wystarczy założyć wielką futrzaną czapę i inuicki strój i jechać na wycieczkę do Plesiecka

bartolini · 4 Września 2006

Położenie dość egzotyczne jak na kosmodrom, wszyscy się pchają do równika...

I tu mam małe pytanie:

Dlaczego na równik? Czy chodzi o wykorzystanie bonusowej prędkości spowodowanej ruchem obrotowym ziemi (na równiku największa 40000km/24h=~1666km/h)?

jum · 4 Września 2006

Nie chodzi tylko o "bonusy prędkości"; Tysiące kilometrów wolnnej przestrzeni oceanu na razie "nic nie kosztują"

, gdy chodzi o ewentualne koszty szkód, powstałych od spadających, zużytych stopni rakiet. Dlatego właśnie, nie ma sensu instalowanie ośrodków startowych na terytorium gęsto zaludnionej Polski i Europy.

mardo · 7 Września 2006

Położenie dość egzotyczne jak na kosmodrom, wszyscy się pchają do równika...

I tu mam małe pytanie:

Dlaczego na równik? Czy chodzi o wykorzystanie bonusowej prędkości spowodowanej ruchem obrotowym ziemi (na równiku największa 40000km/24h=~1666km/h)?

prędkość jak prędkość. (o ile pamietam 0,5 km/s) Dodajmy jeszcze niższe g.

Edytowane 7 Września 2006 przez mardo

sumas · 7 Września 2006

tylko jak spojrzeć na globus, to po prostu niema za bardzo gdzie wybudowac takiego kosmodromu czy pola startowego na równiku;

jest Afryka równikowa, ale w niej same biedne państwa, mało tego bardzo niestabilne politycznie, a w Ameryce Płd. północna Brazylia, Kolumbia, Ekwador, Azja to praktycznie tylko Indonezja, Jak jeszcze doda się do tego dżunglę i wilgotny klimat, to pewnie każdemu się odechciewa robić tam czegokolwiek, a zdaje się na równiku podobno codziennie pada deszcz, a przynajmniej jest całkowite zachmurzenie, także z tego względu lepsze są chyba strefy podzwrotnikowe, sucho, mało chmur, mało pada, noi ludzi jakby mniej

bartolini · 7 Września 2006

A propos tych bonusów prędkościowych to chyba jednak bardziej chodzi o otwartą przestrzeń do zrzucania niepotrzebnych przyspieszaczy i członów.

To jest schemat typowej misji sojuz startującej z Gujany Francuskiej (fragment instrukcji sojuz, do której Mardo podał linka http://www.arianespace.com/site/documents/...nual_Part1.pdf)

Jak widać rakieta nie tylko korzysta z "bonusu prędkościowego", bo oprócz tego, misja korzysta z "bezkresu oceanu" :szczerbaty:

Jedyny ośrodek kosmiczny położony na terenie zamieszkałym to Cape Canaveral - rzut beretem od Orlando....

Nie sprawdzałem ale pewnie wszystkie rakiety startujące z tego ośrodka, lecą w kierunku wschodnim

Edytowane 15 Września 2006 przez sumas

vodmor · 7 Września 2006

Jak widać rakieta nie tylko korzysta z "bonusu prędkościowego", bo oprócz tego, misja korzysta z "bezkresu oceanu"
Jedyny ośrodek kosmiczny położony na terenie zamieszkałym to Cape Canaveral - rzut beretem od Orlando....

Nie sprawdzałem ale pewnie wszystkie rakiety startujące z tego ośrodka, lecą w kierunku wschodnim

Z 'bonusu prędkościowego' chyba jednak też. Kiedyś na stronie NASA znalazłem artykuł, w czym napisane było o ile zmniejsza się maksymalny payload wahadłowca przy zwiększeniu inklinacji orbity o 1 stopień. A jak wiadomo, im większa inklinacja orbity tym mniejszy 'bonus'

bartolini · 7 Września 2006

Położenie wyrzutni na równiku napewno daje bezwzględny bonus w postaci miejszej wartości przyspieszenia ziemskiego

- pomiędzy biegunami, a równikiem różnica wynosi jakieś ~0,5%

Edytowane 7 Września 2006 przez bartolini

jum · 13 Września 2006

GIK-1(Gosudarstwiennyj Ispytatielnyj Kosmodrom) - PLESIECK położony nad rzeką Jemca, rozpościera się na powierzchni 1762km kwadratowych (46NSx82kmWE). Jego centrum znajduje się w punkcie o współrzędnych 63N/ 41E/. Głównym ośrodkiem mieszkalnym i centrum dowodzenia kosmodromu jest MIRNYJ - miasto położone na jego południowo-zachodnim skraju. W zależności od potrzeb zamieszkuje tu 40-50 tysięcy ludzi. Budowę tego wojskowego ośrodka startowego rozpoczęto wiosną 1958r, z myślą o rakiecie balistycznej R-7, dla której pierwszą wyrzutnie zbudowano już w 1959r. Pierwszy kompleks startowy nr. 41 nazwano "leśną bazą". Rzeczywiście, jak widać na zdjęciach satelitarnych - jest on zewsząd otoczony lasem, podobnie zresztą jak pozostałe pola startowe. "Płoszczadka" nr.1 (plac startowy) ma konstrukcję identyczną jak te, zbudowane w Bajkonurze. MIK-142 (Montażno Ispytatielnyj Korpus), czyli hala w której dokonuje się połączenia wszystkich elementów rakiety nośnej oraz ładunku, połączony jest z PL-1 magistralą kolejową. Stąd startowały wszystkie odmiany udoskonalonej R-7, obecnie wyrzutnia jest nieczynna, gdyż wieża obługowa została zdemontowana. Kolejne kompleksy startowe rakiety R-7 zbudowano wzdłuż południowego brzegu rzeki; kompleks 16 z wyrzutnią nr.2 oddano w 1960r a w rok później powstał kompleks 43 z wyrzutniami nr 3 i 4. Aktualnie wyrzutnie nr. 2, 3 i 4 są wykorzystywane do startów rakiet Wostok, Sojuz i Mołnia. PLESIECK jako kosmiczny ośrodek startowy oficjalnie istnieje od 17 marca 1966r, kiedy wystartował stąd satelita Kosmos 112.

jum · 16 Września 2006

We wschodniej strefie kosmodromu PLESIECK znajdują sie trzy kompleksy startowe, przeznaczone dla rakiet o najniższej klasie udźwigu. Kompleksy o numerach 132 i 133 tworzą jakby jedną całość, mimo, że pola startowe dzieli odległość około 0.5km. Wspólną dla tych instalacji jest zabudowana strefa oznaczona numerem 121, mieszcząca liczne budynki zapewne o przeznaczeniu pomocniczym i mieszkalnym. Najbardziej na wschód jest wysunięty kompleks 132, przeznaczony dla rakiet KOSMOS-3M. Na obszernej polanie poprzecinanej zwartą siecią dróg oraz torowisk, znajdują się dwa bliźniacze stanowiska startowe, z charakterystycznymi ruchomymi wieżami obsługi i masztami odgromowymi. Między stanowiskami widnieją obwałowania trzech podziemnych schronów. Stanowisko nr. 1 usytuowane po zachodniej stronie polany jest używane regularnie (widać to po wyraźnym odbarwieniu okolicznej trawy). Stanowisko nr. 2 jest rezerwowe. Do kompleksu 132 biegnie od zachodu magistrala kolejowa, którą dowożona jest na poziomej lawecie rakieta KOSMOS-3M. Po ustawieniu rakiety do pionu na stole sartowym, podjeżdża wieża obsługi, po czym rozpoczynają się przedstartowe czynności kontrolne. Po sprawdzeniu zespołów rakiety i zatankowaniu zbiorników, wieża jest przetaczana do tyłu na odległość ok. 100m a rakieta pozostaje połączona ze stanowiskiem jedynie za pośrednictwem odchylanego masztu kablowego. Po starcie rakiety, wieża powraca na stanowisko startowe.

Kompleks 133 jest położony nieopodal w kierunku północnym. Ma on podobną zabudowę jak kompleks 132, jednak czynne jest tylko jedno stanowisko startowe, przeznaczone dla startów komercyjnych skonwertowanej rakiety ROKOT. Stanowisko startowe tej rakiety jest dość oryginalne, z uwagi na wykorzystanie kontenera transportowego, służącego jako prowadnica. Po ustawieniu na stole startowym, kontener zostaje przytwierdzony do specjalnego masztu, za pośrednictwem dwóch par mechanicznych zamków. Rakieta znajdująca się wewnątrz kontenera nie posiada jeszcze ładunku, który jest dostarczany, po doprowadzeniu wieży obsługowej. Ładunek zamknięty w aerodynamicznym kontenerze jest podnoszony za pomocą dźwigu wieży, następnie łączy się go z drugim członem rakiety. Po scaleniu i sprawdzeniu rakiety z ładunkiem, przeprowadza się tankowanie, po czym następuje start. Po prawej stronie pola startowego znajduje się wybetonowana powierzchnia z dwoma charakterystycznymi masztami odgromowymi, która jest uznawana za dodatkowe stanowisko startowe nieznanego przeznaczenia. Nieopodal mozna dostrzec ślady budowy nowych elementów infrastruktury, tego kompleksu.

jum · 17 Września 2006

Około 2km na północny zachód od pola startowego rakiety ROKOT, rozpościera się obszerna strefa kompleksu nr. 32, skąd statrują rakiety CYKLON-3. Od południa ogranicza go strefa obiektów mieszkalnych, w centrum rozlokowane są budynki i hale obsługi technicznej rakiet a kompleks startowy jest usytuowany w części północnej. Kompleks startowy istnieje od 1970r i składa się z dwóch identycznych, w pełni zautomatyzowanych stanowisk, mających formę podniesionych ramp z bocznymi kolektorami odprowadzającymi gazy wylotowe startującej rakiety. Stanowiska znajdują się w jednej linii i dzieli je odległość 200m. Obszar kompleksu 32 pokrywa gęsta sieć torów kolejowych, którymi odbywa się transport rakiet,i komponentów paliwa i gazów roboczych. Charakterystyczny (podobnie jak w Bajkonurze) dla tego kompleksu jest brak wież obsługowych. Po dostarczeniu rakiety i wprowadzeniu jej na urządzenie podnośnikowe rampy startowej, jest ona automatycznie ustawiana do pionu na stole startowym. Mechanizm podnoszenia równocześnie pełni rolę masztu zasilającego, którego funkcje są sterowane na odległość i stale monitorowane. Takie procedury wynikaja z zastosowania do napędu silników rakiety agresywnych i wybuchowych komponentów paliwa, które przy zetknięciu ulegają samozapłonowi. Hala montażowa (Montażno Ispytatielnyj Korpus) jest przystosowana do równoczesnej integracji elementów rakiet CYKLON i ROKOT.

jum · 19 Grudnia 2006

Na 19 grudnia wyznaczono start rakiety KOSMOS 3M, z pierwszym niemieckim satelitą wojskowym "SAR-LUPE". Informacja (Spacenews.ru) o tyle interesująca, że z tej okazji pofatygował się do Plesiecka głównodowodzący rosyjskich wojsk kosmicznych gen. Władymir Popowkin. Wczoraj kosmodrom wizytował prez. Putin. Co to się porobilo na tym świecie?