Jasne i inne ciekawe komety na rok 2014

[Piotrek Guzik]

Zaczął się 2014 rok, dobrze więc byłoby się zorientować, czego możemy się w nadchodzącym roku spodziewać po kometach po bardzo ciekawym roku 2013. Poniżej postaram się pokrótce przedstawić, co komety przygotowały nam na ten rok.

C/2013 R1 (Lovejoy) - przez peryhelium (w odległości 0.81 AU od Słońca) przeszła już 22 grudnia 2013 roku. Największe zbliżenie do Ziemi też już za nią. Rok 2014 zaczyna świecąc o świcie dość wysoko w Herkulesie. Jej jasność jest tylko nieznacznie słabsza od 6 mag, dzięki czemu widać ją wyraźnie nawet w niewielkich lornetkach. Na ciemnym niebie widać u niej długi na 1 - 2 stopnie warkocz. Najlepsze jednak kometa ma już raczej za sobą, choć na początku roku ciągle jest najjaśniejszą kometą na niebie.

W kolejnych tygodniach będzie się ona już oddalać zarówno od Ziemi jak i od Słońca, przez co jej jasność będzie spadać. W połowie stycznia kometa przejdzie do Wężownika, gdzie początkiem lutego minie drugą co do jasności kometę na naszym niebie - C/2012 X1 (LINEAR) w odległości około 2 stopni. Do tego czasu jednak jej jasność spadnie już do około 8 mag. W lutym kometa przejdzie do Węża, a w marcu do Tarczy. W marcu prawdopodobnie osłabnie już do około 10 mag i przestanie być widoczna w lornetkach nawet na ciemnym niebie. Później wróci do Węża, następnie przejdzie do Wężownika, aż w końcu w czerwu dotrze do Skorpiona, gdzie ze względu na coraz mniejszą wysokość nad horyzontem przestanie być od nas widoczna nawet w dużych teleskopach. Jej jasność powinna spadnąć do tego czasu do około 12-13 mag. Jest to kometa długookresowa, o okresie obiegu wokół Słońca równym około 10 000 lat.

C/2012 X1 (LINEAR) - w październiku 2013 roku przeżyła wybuch, w wyniku którego pojaśniała do około 8 mag i stała się widoczna w lornetkach. Po wybuchu jej jasność nieznacznie spadła, ale od niedawna ponownie powoli rośnie. W pierwszych dniach roku świeci porankami w Herkulesie, a jej jasność wynosi około 8.5 - 9.0 mag, dzięki czemu na ciemnym niebie widać ją już w niewielkich lornetkach. W kolejnych tygodniach powinna jeszcze nieznacznie pojaśnieć, gdyż będzie się zbliżać zarówno do Słońca jak i do Ziemi. Przez peryhelium w odległości 1.60 AU przejdzie 21 lutego 2014 roku. Mniej więcej od drugiej dekady lutego będzie najjaśniejszą kometą na naszym niebie, o ile nie zostanie odkryta nowa jasna kometa, lub któraś ze znanych komet nie sprawi nam niespodzianki. Jej jasność powinna wówczas wynosić około 8 mag. Kometa z Herkulesa przejdzie do Wężownika, gdzie początkiem lutego spotka kometę C/2013 R1 (Lovejoy). Następnie przewędruje do Węża i Orła. W Orle będzie przebywać aż do początku kwietnia, a jej jasność do tego czasu powinna się utrzymywać na poziomie około 8 mag. Z Orła kometa przejdzie do Wodnika, gdzie prawdopodobnie w drugiej połowie kwietnia przestanie być obserwowana z naszych szerokości geograficznych ze względu na to, że będzie o świcie świecić bardzo nisko nad horyzontem.

209P/LINEAR - ta odkryta w 2004 roku kometa jest jedną z najsłabszych (pod wględem jasności absolutnej) komet okresowych. Jednak w bieżącym roku czeka nas bardzo bliskie spotkanie z tą kometą, dzięki czemu powinna ona stać się widoczna w średniej wielkości teleskopach. Posiadacze dużych teleskopów wypatrzą ją pewnie już w pierwszej połowie maja, kiedy będzie świecić wysoko w Wielkiej Niedźwiedzicy, a jej jasność będzie wynosić 14-15 mag. Jasnośc komety będzie wtedy szybko rosnąć, gdyż będzie się ona szybko zbliżać do Ziemi. W drugiej połowie maja przemknie przez Małego Lwa i Lwa, a w nocy z 28/29 maja, kiedy będzie świecić już w Sekstancie, znajdzie się zaledwie 0.055 AU (czyli nieco ponad 8 milionów kilometrów) od Ziemi. Tak bliskich spotkać z kometami odnotowano w historii obserwacje nieba nie więcej niż kilkanaście. Podczas tego zbliżenia kometa będzie mieć jasność zaledwie około 12 mag i będzie się znajdować już nisko nad horyzontem, przez co raczej nie uda się jej już dostrzec. Za to 2-3 noce wcześniej, kiedy jej jasność będzie podobna będzie świecić znacznie wyżej, a że prawdopodobnie będzie niewielkim obiektem, to powinna się ją udać dostrzec nawet w 15-20 cm teleskopie.

Naukowcy zajmujący się meteorami przewidują, że 24 maja 2014 roku czeka nas dość duży wybuch nowego roju meteorów związanego z tą właśnie kometą. Radiant roju będzie się znajdował w Żyrafie, a zenitalne liczby godzinne szacowane są na kilkadziesiąt do kilkaset. Niestety, zgodnie z prognozami maksimum powinno pojawić się około godziny 7:40 UT, czyli w czasie kiedy u nas od kilku godzin będzie trwał dzień.

 

C/2013 UQ4 (Catalina) - odkryty 23 października 2013 obiekt, którego orbita jest typowo "kometarna", a który przez długi czas po odkryciu nie wykazywał żadnej aktywności. Początkiem maja, po koniunkcji ze Słońcem okazało się, że jednak jest to ciągle aktywna kometa, a jej jasność w tym czasie oceniano na 13-14 mag. Przez peryhelium, w odległości 1,08 j.a. od Słońca przejdzie ona już 5 lipca. Kilka dni później znajdzie się w najmniejszej odległości od Ziemi - 0,31 j.a. Jest to kometa długookresowa, która do Słońca wraca raz na niecałe 500 lat.

 

Przez cały maj kometa będzie znajdować się w Wielorybie, przez co jej obserwacje z Polski nie będą możliwe. Przez długi czas będzie się poruszać powoli, a jej jasność powinna systematycznie rosnąć. Od nas uda się ją wypatrzeć prawdopodobnie dopiero w trzeciej dekadzie czerwca, kiedy będzie przemierzać gwiazdozbiór Ryb. Jej jasność powinna wtedy wynosić 9 - 11 mag. W krótkim czasie jej prędkość kątowa znacząco wzrośnie i warunki do obserwacji będą się poprawiać z dnia na dzień. Szybko przemknie przez Andromedę, Jaszczurkę i Cefeusza. Około 10 lipca osiągnie maksimum blasku. Jej jasność będzie wtedy wynosić prawdopodobnie 6 - 9 mag. Będzie wtedy po północy świecić blisko zenitu i powinna być bez trudu widoczna w lornetkach. Jej prędkość kątowa będzie w tym czasie sięgać 7 stopni na dobę. W kolejnych dniach kometa szybko przemknie przez Smoka, a drugą połowę lipca spędzi w Wolarzu oddalając się od Ziemi i od Słońca. Jej jasność powinna wtedy bardzo szybko spadać i pod koniec lipca będzie już pewnie znów mieć jasność rzędu 9 - 11 mag. W Wolarzy pozostanie do końca sierpnia, a jej jasność spadnie wtedy do 13-14 mag i jej obserwacje wizualne przestaną być możliwe.

 

C/2014 E2 (Jaques) - kometa odkryta 13 marca 2014, kiedy jej jasność wynosiła już około 11-12 mag i była widoczna w średniej wielkości teleskopach. W momencie odkrycia była widoczna właściwie jedynie z południowych rejonów Ziemi. Przez peryhelium, w odległości 0,66 AU od Słońca przejdzie 2 lipca 2014. Obserwacje z początku kwietnia sugerują, że jest to kometa długookresowa (o okresie obiegu wokół Słońca rzędu kilkudziesięciu tysięcy lat). Takie komety "lubią" jaśnieć szybciej niż przeciętne i wszystko wskazuje na to (początkiem kwietnia), że tak się właśnie dzieje. Początkiem kwietnia jej jasność jest już oceniana na 9-10 mag. Kometa do końca kwietnia będzie u nas wieczorami świecić nisko nad horyzontem najpierw w Kompasie, później w Rufie i w końcu w Jednorożcu. Przez cały ten czas powinna być widoczna w niewielkich teleskopach jako obiekt o jasności około 9 mag. Przez cały maj będzie ona widoczna jedynie z półkuli południowej, a później znajdzie się jeszcze bliżej Słońca i nawet z półkuli południowej nie da się jej zobaczyć.

 

Kometa ponownie stanie się widoczna w drugiej połowie lipca. Będzie wtedy świecić w Woźnicy, a jej jasność będzie prawdopodobnie zawierać się w przedziale 5 - 7 mag. Kometa będzie wędrować na północ, dzięki czemu warunki do jej obserwacji będą się szybko poprawiać. Dodatkowo kometa będzie zbliżać się do Ziemi, w wyniku czego pomimo oddalania się od Słońca, jej jasność powinna pozostać ciągle dość duża. W sierpniu kometa przemknie przez Perseusza, Żyrafę, Kasjopeę do Cefeusza. Przez cały ten czas powinna być dobrze widoczna w lornetkach. Później prawdopodobnie zacznie szybko tracić na jasności i pod koniec września będzie już prawdopodobnie obiektem teleskopowym.

 

17P/Holmes - kometa, która przeżyła potężny wybuch w 2007 roku, powraca ponownie. Pod koniec 2013 roku była o około 2 mag jaśniejsza od prognoz sprzed wybuchu, jednak nawet jeśli będzie tę nadwyżkę jasności utrzymywać, to i tak podczas obecnego powrotu nie będzie jaśniejsza od 12-13 mag. Przez peryhelium przejdzie 27 marca 2014 roku, będzie się jednak wtedy na niebie znajdować blisko Słońca. Posiadacze dużych teleskopów odnajdą ją najszybciej w lipcu, kiedy będzie mieć jasność około 13 mag i będzie świecić w Perseuszu. Do końca roku będzie powoli wędrować przez Perseusza i Woźnicę, a jej jasność powinna powolutku spadać, choć kometa do końca roku może pozostać widoczna w dużych teleskopach. Warto o niej pamiętać, bo w 1899, czyli podczas pierwszego powrotu po silnym wybuchu z 1892 roku (porównywalnym do tego z 2007 roku) także przydarzył się jej wybuch, dzięki któremu stała się widoczna w niewielkich teleskopach.

C/2012 K1 (PANSTARRS) - jest to kometa nieokresowa, która przez peryhelium, w odległości 1.05 AU od Słońca przejdzie 27 sierpnia 2014 roku. Początkiem roku przebywa w Herkulesie, w odległości zaledwie około 2 stopnie od komety C/2012 X1 (LINEAR). Jest jednak na razie obiektem dość słabym - jej jasność nie przekracza 13 mag. Kometa pozostanie w Herkulesie aż do połowy marca, do kiedy jej jasność powinna wzrosnąć do około 11 mag. Później kometa przemknie przez Koronę Północną i Wolarza i z obiektu porannego stanie się obiektem wieczornym. Pod koniec kwietnia zahaczy ona o Wielką Niedźwiedzicę, a początkiem maja przejdzie do Psów Gończych, z których w drugiej połowie maja powróci do Wielkiej Niedźwiedzicy. Do tego czasu powinna ona już być widoczna w lornetkach jako obiekt o jasności 8-9 mag. W czerwcu warunki do jej obserwacji będą się bardzo szybko pogarszać, gdyż jej elongacja będzie szybko maleć i prawdopodobnie pod koniec czerwca lub początkiem lipca stracimy ją z oczu, kiedy będzie świecić wieczorami nisko nad horyzontem w Lwie. Jej jasność powinna wtedy wynosić około 8 mag.

Po koniunkcji ze Słońcem kometę ponownie odnajdziemy na porannym niebie, gdzie około połowy września pojawi się nisko nad horyzontem w Hydrze jako obiekt o jasności 6-7 mag. W kolejnych tygodniach będzie się ona oddalać od Słońca, jednak jej deklinacja też będzie spadać, przez warunki do jej obserwacji będą się poprawiać powoli. Jej jasność powinna za to pozostać na stałym poziomie dzięki zbliżaniu się do Ziemi. Początkiem października kometa przejdzie do Rufy, gdzie w drugiej połowie miesiąca stracimy ją z oczu gdyż znajdzie się zbyt daleko na południe i u nas będzie świecić bardzo nisko nad horyzontem (pod koniec miesiąca w ogóle przestanie u nas wschodzić). Jej jasność powinna do wtedy pozostać na poziomie około 6-7 mag.

C/2013 V5 (Oukmaiden) - odkryta kilka tygodni temu kometa, prawdopodobnie nieokresowa, która przez peryhelium, w odległości 0.64 AU od Słońca przejdzie 27 września 2014 roku. Początkiem roku jest jeszcze bardzo słaba (jej jasność to zaledwie około 17 mag). Do koniunkcji ze Słońcem (w czerwcu) pozostanie słabym obiektem. Wizualnie być może uda się ją nam dostrzec około połowy sierpnia, kiedy będzie nad ranem świecić nisko nad horyzontem w Jednorożcu, a jej jasność będzie wynosić około 10 mag. Później będzie szybko zyskiwać na jasności, ale jednocześnie warunki do obserwacji z naszych szerokości geograficznych będą się jeszcze stopniowo pogarszać. Z oczu stracimy ją już początkiem września, kiedy świecąc ciągle w Jednorożcu (tyle, że dalej na południe) będzie mieć jasność około 8 mag. Trzeba jednak zwrócić uwagę, że ze względu na niewielką wysokość nad horyzontem o świcie będzie ona obiektem trudnym do obserwacji, widocznym jedynie pod warunkiem, że niebo będzie bardzo przejrzyste.

Później kometa będzie widoczna jedynie z południowej półkuli, gdzie dzięki zbliżeniu do Ziemi oraz korzystemu ułożeniu geometrycznemu (zjawisko "rozpraszania wprzód" może zwiększyć jej jasność o około 1 mag) może stać się całkiem atrakcyjnym obiektem lornetkowym osiągając jasność rzędu 5-7 mag i być może rozwijając długi na kilka stopni warkocz.

C/2013 A1 (Siding Spring) - przez peryhelium, w odległości 1.40 AU od Słońca, ta nieokresowa kometa przejdzie 25 października 2014 roku. Właściwie przez większość swojego pojawienia będzie widoczna jedynie z południowej półkuli, gdzie we wrześniu może osiągnąć jasność około 8 mag. U nas być może uda się ją dostrzec na wieczornym niebie w drugiej połowie październik, choć będzie to ekstremalnie trudne, gdyż o zmierzchu będzie ona wówczas świecić jedynie kilka stopni nad horyzontem mając jasność około 8-9 mag. Jednak to właśnie wtedy wydarzy się coś, dzięki czemu jest ona kometą wyjątkową - 19 października minie ona Marsa w odległości około 100 tysięcy kilometrów! Takie zbliżenie komety do planety to zjawisko występujące bardzo rzadko. Później kometa przestanie być widoczna ze względu na koniunkcję ze Słońcem. Ponownie odnajdziemy ją dopiero początkiem 2015 roku, jednak do wtedy stanie się słabsza od 10 mag.

 

Pozdrawiam

Piotrek Guzik

Edytowane 13 Maja 2014 przez Piotrek Guzik

[Loki]

Piotrze, wypada nam podziękować, bo to kapitalne opracowanie. Brawo!

[BartekP]

Szkoda tylko że w tym roku nie będzie żadnej widocznej gołym okoem, porównywalnej do zeszłorocznego Panstarsa

[TUR]

Przyłączam się do podziękowań dla Piotrka !

 

Pozdrawiam

Paweł

[Gość wessel]

I ja też. Jako porąbany DSowiec nie mam czasu na śledzenie danych komet, a Piotrek zawsze coś podrzuci co na koniec sesji pozwala uwiecznić wędrowca

[Loki]

Szkoda tylko że w tym roku nie będzie żadnej widocznej gołym okoem, porównywalnej do zeszłorocznego Panstarsa

 

"Life is like a box of chocolates, you never know what you're gonna get"

[Piotrek Guzik]

Dziękuję wszystkim za miłe słowa

 

Tomek96 zauważył błąd w opisie komety C/2012 X1 (LINEAR). Kometa oczywiście wybuchła w październiku 2013 roku (a nie 2012 jak wcześniej napisałem). Błąd już poprawiłem.

[xinins]

Również przyłączam się do podziękowań i jednocześnie pragnę podkreślić, że właśnie dzięki Tobie Piotrze zapoczątkowałem przygodę z kometami. Jeszcze do niedawna nie zdawałem sobie sprawy, że praktycznie każdego roku mogę kilka z nich zobaczyć; nawet w tak niekorzystnych warunkach jakie mam ja - w mieście.

 

Pozdrawiam serdecznie

 

[Leszek Cwikla]

Piotrek daj komete która zabłysnąć powinna w pamięci wszystkim proszę

[Piotrek Guzik]

Piotrek daj komete która zabłysnąć powinna w pamięci wszystkim proszę

 

Prędzej czy później na pewno podam

[21szpak]

Chyba pierwsza animacja komety SIDING SPRING, dodatkowo fotka. Ciekaw jestem jak jasna będzie ta kometa i czy nie przebija przewidywanych 8 mag.

 

 

[Piotrek Guzik]

Fotek było już dużo - ona została odkryta już rok temu.

 

A co do jej maksymalnej jasności, to ja raczej nie liczę na zbyt wiele. To jest kometa nieokresowa, która na dodatek ma peryhelium dość daleko od Słońca. Takie komety dość rzadko wybuchają, znacznie częściej zdarza im się jaśniej wolniej od przewidywań...

Co gorsza, nawet jeśli byłaby jaśniejsza od przewidywań, to u nas w przyzwoitych warunkach znajdzie się ona dopiero 2-3 miesiące po peryhelium...

 

 

[Teleskop]

Fotek było już dużo - ona została odkryta już rok temu.

 

A co do jej maksymalnej jasności, to ja raczej nie liczę na zbyt wiele. To jest kometa nieokresowa, która na dodatek ma peryhelium dość daleko od Słońca. Takie komety dość rzadko wybuchają, znacznie częściej zdarza im się jaśniej wolniej od przewidywań...

Co gorsza, nawet jeśli byłaby jaśniejsza od przewidywań, to u nas w przyzwoitych warunkach znajdzie się ona dopiero 2-3 miesiące po peryhelium...

 

Na marsjańskim niebie ta kometka będzie się prezentować o wiele okazalej, do tego deszcz meteorów gratis.

[Piotrek Guzik]

Na porannym niebie mijają się właśnie dwie aktualnie najjaśniejsze komety - C/2013 R1 (Lovejoy) i C/2012 X1 (LINEAR). Poza miastem można je dostrzec w niewielkiej lornetce w jednym polu widzenia.

[kwiku]

Nowo odkryta kometa C/2014 C2 (STEREO), prawdopodobnie podzieliła swój los jak w poprzednim roku znana wszystkim kometa ISON . Z danych wynika, że 1 lutego kometa osiągnęła maksymalną jasności około +7 mag, w tym czasie nie była widoczna w naszym kraju, ponieważ była zbyt blisko słońca. Obecnie jej jasność to około +12 mag i stale spada. Gdyby kometa przetrwała przejście przez peryhelium, które przypada na 18 lutego to osiągnąłaby jasność +5mag. Poniżej wykres jasności oraz prawdopodobnie jedyne zdjęcie Roba Kaufmanova.

[Piotrek Guzik]

Nowo odkryta kometa C/2014 C2 (STEREO), prawdopodobnie podzieliła swój los jak w poprzednim roku znana wszystkim kometa ISON . Z danych wynika, że 1 lutego kometa osiągnęła maksymalną jasności około +7 mag, w tym czasie nie była widoczna w naszym kraju, ponieważ była zbyt blisko słońca.

 

No właśnie nie za bardzo są powody, aby sądzić, że ta kometa się rozpadła. W trakcie, kiedy pojawiła się w zasięgu kamery sondy STEREO, znajdowała się niemal dokładnie pomiędzy sondą a Słońcem, dzięki czemu jej kąt fazowy był bliski 180 stopni, a jasność była znacząco wzmocniona dzięki zjawisku rozpraszania wprzód (ang. forward scattering). W kolejnych godzinach kąt fazowy komety szybko się zmniejszał, przez co rozpraszanie wprzód miało na jej jasność coraz mniejszy wpływ. Trudno powiedzieć, czy był to jedyny mechanizm odpowiedzialny za szybki spadek jasności komety, kometa została jednak do samego końca w miarę skondensowana i niewielka, co sugeruje, że być może nie przydarzyło się jej "nic złego".

 

Obecnie jej jasność to około +12 mag i stale spada. Gdyby kometa przetrwała przejście przez peryhelium, które przypada na 18 lutego to osiągnąłaby jasność +5mag.

 

Tu coś się chyba za bardzo rozpędziłeś... Jeśli przetrwa przejście przez peryhelium, nie będzie raczej jaśniejsza niż jakieś 12 mag (o ile nie przydarzy się jej jakiś wybuch).

 

Poniżej wykres jasności oraz prawdopodobnie jedyne zdjęcie Roba Kaufmanova.

 

Ten człowiek nazywa się Rob Kaufman, a zdjęcie jest złożeniem wielu zdjęć z sondy STEREO.

 

Pozdrawiam

Piotrek Guzik

[Piotrek Guzik]

Dopisałem do pierwszego postu kilka zdań na temat niedawno odkrytej komety - C/2014 E2 (Jacques), która może stać się najjaśniejszą kometą tego roku. Ostatnie obserwacje sugerują, że jest to kometa długookresowa, o okresie obiegu wokół Słońca równym kilkadziesiąt tysięcy lat. Takie komety często jaśnieją szybciej od pierwotnych przewidywań. Jeśli tak się stanie i w tym przypadku (a właściwie to wygląda na to, że już się tak dzieje), to w drugiej połowie lipca i sierpniu kometa ta może być ładnym obiektem lornetkowym, na granicy widoczności gołym okiem. Może wtedy osiągnąć jasność około 6 mag, a może i nieco większą.

[Piotrek Guzik]

Dopisałem do pierwszego postu informacje o komecie C/2013 UQ4 (Catalina) odkrytej jeszcze w ubiegłym roku, jednak ze względu na brak aktywności zaklasyfikowanej jako planetoida.

Na dzień dzisiejszy wszystko wskazuje na to, że w lipcu stanie się ona na pewien czas obiektem widocznym w lornetkach.

 

 

[mekmek]

Piotrze świetne opracowanie ,,Wielkie Dzieki