Unikalne zaćmienie Alfa Comae Berenices około 25 stycznia 2015 r.?

[Rybi]

α Com jest drugą co do jasności gwiazdą w gwiazdozbiorze Warkocz Bereniki (4,32 mag). Jest układem wizualnie podwójnym (maksymalna separacja 0,7”), który składa się z prawie identycznych gwiazd ciągu głównego o typie widmowym F5 (niektóre źródła podają F6 dla składnika o jasnościach obserwowanych odpowiednio 5,05 mag i 5,08 mag. Całkowita masa układu szacowana jest na 2,42,8 Mʘ, masa składników A/B odpowiednio 1,43/1,37 Mʘ, temperatura powierzchniowa obu gwiazd ~6600 K, promień 1,3 Rʘ i jasności 2,7/2,0 Lʘ. Układ jest odległy od nas o około 60 lat świetlnych. Okres orbitalny wynosi około 25,97 lat (9485,68dni) i jest zbliżony do ε Aur. Jednak w przypadku ε Aur prawdopodobieństwo zaćmienia zwiększa obecność dysku pyłowego. Dla α Com najprawdopodobniej jest to „tylko” wzajemne przesłanianie tarcz gwiazdowych o średnicach zaledwie 0,0007” widzianych z Ziemi.

Średnia separacja orbitalna pomiędzy składnikami wynosi około 12,5 AU. Orbita wykazuje duże spłaszczenie (mimośród e~0,5). Do tego układu prawdopodobnie należy jeszcze trzeci składnik oznaczony jako CCDM J13100+1732C o jasności 10,2 mag, który znajduje się w odległości 89” w kącie pozycyjnym 348° (dane z roku 2001).

W czasie 26letniego okresu orbitalnego jasność α Com zmienia się na poziomie kilku mmag zarówno pomiędzy kolejnymi nocami jak i latami. Nie stwierdzono periodyczności w tych zmianach.

Wiele argumentów wskazuje na to, że za kilka dni może dojść do zaćmienia w układzie:
 -) prognozowany moment zaćmienia: 25 stycznia 2015 r. ±3 dni (JD = 2457047 ±3 dni),
 -) czas trwania zaćmienia od 28 do 45 godzin,
 -) spodziewana amplituda około 0,8 mag.

Wskazówki dla obserwatorów
Przed rozpoczęciem zaćmienia zalecany jest jeden pomiar jasności nie rzadziej niż co 2 godziny, aby mieć dobre pokrycie początku zaćmienia. Ewentualnie pozwoli to również zarejestrować inne niewidoczne do tej pory obiekty (np. planety, materia wokółgwiazdowa ?). W czasie zaćmienia bardzo ważna jest ciągłość obserwacji. Potrzebne są przede wszystkim obserwacje z filtrami fotometrycznymi V i R, ale inne barwy również mogą być przydatne. Obserwacje w dalekiej podczerwieni (filtr H) również są zalecane ze względu na planowane użycie interferometru CHARA.

W wątku dyskusyjnym [2] na forum AAVSO Sebastian Otero poleca dla obserwatorów wizualnych gwiazdy porównania oznaczone etykietami „43” (BV = 0,57 mag), „44” (BV = 1,13 mag), „47” (BV = 1,01 mag). W szczególności gwiazda porównania 43 (β Com, V = 4,25 mag) jest jaśniejsza od α Com (V = 4,32 mag) o 0,07 mag. Warto wspomnieć, że gwiazda porównania „43” jest gwiazdą zmienną (V = 4,234,28 mag). Może być wykorzystywana jako gwiazda porównania tylko do obserwacji wizualnych. Gwiazdy porównania do obserwacji wizualnych zostały pokazane na mapie AAVSO.


Rys. Mapka do obserwacji wizualnych α Com wygenerowana za pomocą VSP na portalu AAVSO. Tutaj krzyżyk w centrum rysunku wskazuje punkt o współrzędnych α = 13h00m, δ = 21°00'. Natomiast α Com jest pokazana jako jasna gwiazda (4,3 mag) na południowy-wschód od krzyżyka.



W alercie AAVSO nr 506 astronomowie zalecają wykorzystanie następujących gwiazdy porównania do fotometrii CCD/PEP/DSLR:
• HD 113848 (39 Com, HR 4946, HIP 63948) – V = 5,990 mag, BV = 0,39 mag, typ widmowy F4V,
• HD 114520 (HIP 64312) – V = 6,820 mag, BV = 0,46 mag, typ widmowy F2II.
Obie gwiazdy porównania mają kolor zbliżony do α Com, gdyż jej wskaźnik barwy (BV) = 0,44 mag. Gwiazda HD 113848 na mapkach AAVSO okolicy α Com jest oznaczona etykietą „60” (AUID = 000-BBT-464), natomiast HD 114520 – „68” (AUID = 000-BLL-255). Gwiazdy porównania wykazywały niezmienną jasność z dokładnością do 1 mmag (=0,001 mag) w obserwacjach z ostatnich kilkudziesięciu lat. Wskazane są również obserwacje fotometryczne kilka tygodni przed i po prognozowanym terminie, gdyż jest szansa odkrycia planet lub innej materii znajdujących się w pobliżu zaćmiewanych gwiazd.

Bardzo aktywnym obserwatorem α Com jest Christophe (AAVSO nick: MCHB - patrz [3]) z Valence na południu Francji. Obserwuje on α Com od 23 grudnia 2014 r. za pomocą lustrzanki Canon 650D podpiętej do refraktora FS102 z reduktorem ogniskowej do 640 mm. Pole widzenia tego setupu wynosi 117'77'. Ze względu na podatność małych apertur teleskopów/obiektywów na scyntylacje atmosferyczne konieczne jest wykonywanie pomiarów fotometrycznych na uśrednionych zdjęciach o czasach ekspozycji przynajmniej 1 minuty i więcej. Christophe znalazł następujące optymalne parametry ekspozycji, aby nie prześwietlić α Com i gwiazd porównania:
• apertura FS102 ograniczona diafragmą do 50 mm, 180-sekundowa ekspozycja przy ISO 100, rozogniskowanie obrazu gwiazd do średnicy 60/65 pikseli;
• pełna apertura FS102, 70-sekundowa ekspozycja przy ISO 100, rozogniskowanie obrazu gwiazd do średnicy 80 pikseli;
Do fotometrii Christophe wykorzystuje następujące gwiazdy porównania: HR4962, HD114762, HD114300 i HD114812. Przy obserwacjach tą techniką Christophe uzyskuje rozrzut jasności α Com około 0,025 mag podczas ciągłych kilkugodzinnych obserwacji, gdy gwiazda podnosi się od wysokości na horyzontem 2025° do 60°.



Fot. Przykładowe zdjęcie okolicy α Com wykonane przez Christophe za pomocą lustrzanki Canon 650D podpiętej do refraktora FS102 z ogniskową 640 mm. Użyto efektywnej apertury tylko 50 mm. Gwiazdy zostały rozogniskowane do średnicy 65 pikseli. Jest to stack 112 zdjęć (każde naświetlane przez 50 sekund, ISO 200). Materiał źródłowy [3].

Już teraz zachęcamy do obserwacji α Com, ponieważ czasu do przygotowań nie zostało dużo, a następna szansa na potwierdzenie hipotezy, że ten układ wizualnie podwójny jest również układem zaćmieniowym typu EA (Algol) będzie dopiero w 2041 roku !!!

Więcej o układzie α Com oraz przewidywanym zaćmieniu napiszemy już za kilka dni w najnowszym numerze biuletynu PROXIMA.

MATERIAŁY ŹRÓDŁOWE:
[1] Alert nr 506 AAVSO dotyczące zaćmienia alf Com - http://www.aavso.org/aavso-alert-notice-506
[2] Wątek dyskusyjny na forum AAVSO poświęcony zaćmieniu α Com - http://www.aavso.org/alpha-com-eclipse-observing-campaign-0
[3] Strona internetowa z obserwacjami DSLR Christophe (AAVSO nick: MCHB) - https://millimagjournal.wordpress.com/alpha-comae-berenices-eclipse-2014-2015-observations/

Edytowane 14 Stycznia 2015 przez Rybi

[Rybi]

AAVSO odwołało akcję obserwacji zaćmienia alfa Comae Berenices!!!

Szczegóły pod poniższym odnośnikiem:

http://www.aavso.org/aavso-special-notice-395

Po pominięciu jakichś błędnych obserwacji astrometrycznych sprzed 100-lat zniknęła możliwość wystąpienia zaćmienia alfa Com (?)

 

//Poprawiłem linka, bo kierował na złą stronę

//Ilu

[oskar]

Hmmm zawsze warto popatrzeć mimo wszystko. Kilka ocen jasności nic nie kosztuje.