Cień w Obłoku gwiezdnym Łabędzia

robi · 1 Czerwca 2017

Ładna nocka u mnie wczoraj na podwrocławskiej wsi, chociaż prawdziwe dobre warunki było dopiero po zajściu łysego przed pierwszą, po to aby popsuć się niebawem od płytko schowanego za horyzontem słońca w okolicach drugiej. Rozstawiłem sprzęt (oczy nieuzbrojone, Fujinon 10x50 FMTR-SX-2, Nikon Action Ex 10x50; DO Extreme 15x70; ATM 110/532; Nikon ATM 2x53) w przydomowym ogródku i.... zaliczyłem tyle ciemnotek, ile mogłem w tych warunkach. Wspominałem oczywiście niedawny zlot w Bieszczadach. Ciekaw jestem jak tam wyglądają… białe noce na "mojej" górce za ośrodkiem w Stężnicy?

O ile ciemnotki przygaszone, to Laguna wczoraj po prostu płonęła...

Fajnie było się też zanurzyć w Obłok gwiezdny Strzelca moją hiper-lornetą kątową z powiększeniem x44 (Pentaxy 12mm SMC XF). Nie sprawdziłem w źródłach, ale tam chyba wypatrzyłem jakąś gromadę otwartą (edit: NGC 6603), a i oczywiście ciemnotki w obłoku: B 92 i B 93, i tą B 304 w postaci dwóch słabiej widocznych „odnóży”, te ciągnące się podłużne pasma to jakby ktoś portki zgubił. Pewnie Strzelec :szczerbaty: . Tylko słaby kontrast, poczekam na późne lato...

Przyglądałem się także oczami nieuzbrojonymi ciemnej mgławicy, która jest wyraźnie widoczna na tle Obłoku gwiezdnego Łabędzia (jest to ciemne pasmo widoczne na tym Obłoku, ustytuowane równolegle do Wielkiej Szczeliny, która jest poniżej). Analizuję już od dłuższego czasu ten Cień na Obłoku gwiezdnym Łabędzia. Jest on zaznaczony w atlasach. Ale to dłuższa opowieść... W "Interstellarum Deep Sky Atlas" są tam nałożone na siebie dwie mgławice: słaba i duża B 144, druga, silna nie ma oznaczenia katalogowego (ciekawe, że w tym atlasie tylko ta "no name" jest oznaczona jako bardzo wyraźna, tymczasem już gołym okiem widać tam o wiele większą kątowo ciemną smugę kontrastującą z obłokiem gwiezdnym Łabędzia). Bardziej zgodnie z rzeczywistością jest to chyba zobrazowane w katalogu Barnarda, który oznaczył całą mgławicę jako B 144. Lornetki ładnie wyciągają w tej B144 intensywne pociemnienie nad gwiazdą nr 766. Przy południowej krawędzi tego Barnarda ładnie świeci gromada NGC 6871. Ale dlaczego E.E. Barnard zaznaczył od południa całą granice ciemnotki linią prostą? Ja bardziej to widzę jak Becvar w "Coeli Atlas" z takim "wycięciem" w okolicy gdzie jest gwiazda nr 771. Zresztą zobaczcie sami. W atlasach i na niebie

Też uświadomiłem sobie, że to ogromne pociemnienie widoczne okiem nieuzbrojonym na zachód od Deneba to nie jest tylko Le Gentil 3, ta ciemna mgławica zlewa się optycznie jeszcze z innymi leżącymi niżej na południe dwoma LDN-ami: 989, 974.

Gołym okiem widać także wyraźnie pociemnienie pod Ameryką wokół Xi Cygni. Już wcześniej je obserwowałem przez lornetki, ale teraz zobaczyłem je bez żadnych przyrządów optycznych. W atlasie Becvara jest to samodzielna ciemna mgławica, przeoczona w innych, późniejszych katalogach (edit: w dodatku u niego zlewa się z ciemnotką, która bywa zaznaczana w niektórych atlasach: LDN 935. Ta jest widoczna "pomiędzy" Ameryką a Pelikanem i to ona tworzy charkerystyczny kształt zatoki meksykańskiej). W wizualizacji Panasmarasa z kolei jest to pociemnienie wokół Xi Cygni częścią Północnego Worka Węgla czyli LDN 906 (swoją drogą, zobaczcie, ile tam jest jeszcze rzeczy do zobaczenia wg tej wizualizacji!).

Wypróbowałem tej nocy swoją nową zabawkę Fujinona 10x50 FMTR-SX-2, no i porównałem ją z moim dotychczasowym liderem tego powiększenia i pola czyli Nikonem Action Ex 10x50.

Fujinon daje obraz praktycznie ostry po brzegi, widać że lornetka ma wyraźnie lepszą transmisję. Gwiazdy są bardziej intensywne, wyraźniejsze, widać ich więcej. Całościowy obraz jest wyraźny, ostry i kontrastowy. Prawie punktowe obrazy gwiazd do brzegu pola. Razem daje to wrażenie zanurzenia w obłokach Drogi Mlecznej. A przecież sezon na DM dopiero przed nami.... Jestem zadowolony. :gitara:

Trochę rozczarowuje aberracja chromatyczna. Ale przy Nikonie z jego komą i nieostrością ku brzegom pola i ciemniejszym obrazem gwiazd... Wiem już za co wydałem pieniądze i że były dobrze wydane.

Ach, tylko już kolejna głowica kulowa Triopo z udźwigiem ok 20 kg

wczoraj mi padła...

Źródła:

1. "Coeli Atlas", A. Becvar, http://www.astrosurf.com/rondi/theo/atlas_coeli/intro.htm#3

2. "Interstellarum Deep Sky Atlas"

3. Marek Nawrocki Panasmaras "Nigra sum, sed formosa, czyli wizualne zmagania z ciemnymi mgławicami"

Astronomia, 12/2014 r., http://www.astronomia.media.pl/dop.html

http://www.forumastronomiczne.pl/applications/core/interface/file/attachment.php?id=42876

4. E.E. Barnard "A Photographic Atlas of Selected Regions of the Milky Way"

http://www.library.gatech.edu/barnard/

Edytowane 5 Czerwca 2017 przez robi

panasmaras · 2 Czerwca 2017

Analizuję już od dłuższego czasu ten Cień na Obłoku gwiezdnym Łabędzia. Jest on zaznaczony w atlasach. Ale to dłuższa opowieść...

<lans>

Co do B144, zerknij TUTAJ, gdzieś w drugiej połowie słowotoku.

</lans>

Barnard widział to bardziej całościowo, natomiast faktycznie wizualnie rzucają się w oczy LDNy 862 i 857, oddzielone wyraźnie od siebie, jak i od reszty B144.

W tej okolicy jest też bardzo fajny B145 - polecam

robi · 5 Czerwca 2017

O, widzę że pominąłem najdokładniejszą mapę B144. Dzięki. Skorzystam z niej przy najbliższej okazji. B 145 nie udało mi się jeszcze wypatrzeć. Wzrok mi się jeszcze gubi w tej "obfitości" kobierca gwiazd w Łabędziu... I pora roku jeszcze nie ta...

Do tej B144 mam sentyment, bo to jest jeden z tych obiektów które zobaczyłem, nic nie wiedząc wcześniej o ich naturze czy numerze katalogowym... No i tak duży obiekt widoczny niezubrojonym okiem! Od jakiegoś czasu schodzę do coraz większych pól i mniejszych powiększeń lornetkowych, aby odkryć atrakcyjność obserwacji nieuzbrojonymi oczami.

W bliskim sąsiedztwie B144 są jak sądziłem dwa "obłoczki" gwiezdne (nr 1, 2). W lornetce prezentują się jak bezimienne, gęste gromady gwiazd. Po analizie zdjęć dochodzę do wniosku, że to "przecinki w Obłoku Łabędzia" przez pyły, które są na bliższym planie i zasłaniają nam widok. Czyli taki sam paradoks optyczny jak przy innych obłokach gwiezdnych. Zwracał na to uwagę m.in. Phil Harrington:

"Jednak nazwa jest zwodnicza. Obłok Gwiezdny Tarczy ani trochę nie jest fizyczną chmurą gwiazd. W rzeczywistości, jest zupełnie odwrotnie! "Obłok" tak naprawdę to przecinka w przesłaniającym widok pyle międzygwiezdnym który normalnie blokuje nam wgląd w głębiny Drogi Mlecznej. Jeśli uznać te chmury pyłowe za zasłony porozwieszane nad większością Drogi Mlecznej, Tarcza jest otwartym oknem".

To samo stosuje się i do Obłoku Łabędzia (i jego mniejszych "pod-obłoczków"), z tym że patrząc w jego stronę spoglądamy do wewnątrz ramienia galaktycznego, w którym jest słońce czyli do Ramienia Oriona (Obłok Tarczy jest przecinką, która umożliwia nam wgląd w Ramię Strzelca).

Na foto zaznaczyłem jeszcze widoczne przez lornetki dwie bardziej linearne "przecinki" przez pyły (3,4)

Źródło foto:

http://www.gigapan.com/embeds/fcgjJQXjzrQ/

Edytowane 5 Czerwca 2017 przez robi