Urlop Soblówka 2017 - polowanie na skarby nieba południowego z terenu Polski

[jutomi]

             Tegoroczny urlop zaplanowałem  w Soblówce, malowniczej wiosce w południowej części Beskidu Żywieckiego, położonej 680m. n.p.m. Skoro miejsce to leży na szerokości geograficznej 49^o 25’ N (czyli bardziej na południe niż Nowy Targ czy Ustrzyki Dolne) to podstawowy cel astroamatora może być tylko jeden: zaobserwować i uwiecznić jak najwięcej skarbów południowego nieba w Skorpionie i Strzelcu, nieosiągalnych na co dzień ze środkowej Wielkopolski.

 

        Podczas tygodniowego urlopu miałem trzy nocki obserwacyjno-fotograficzne i dodatkowo dwie nocki ze slalomem lornetką pomiędzy chmurami, czyli jak na tegoroczną lipcową aurę całkiem nieźle.

 

             W obserwacjach towarzyszyły mi trzy lornetki Nikona: 3x65; 8x30 i 10x70 oraz mobilny teleskopik TSAPO1006 i mobilny zestaw fotograficzny: Astrowalker + Canon 60D + Canon 200/2,8 + Canon 50/1,8 + Samyang 14/2,8. Pierwotnie miałem ambitny plan, żeby jedną z nocy spędzić na jakimś okolicznym szczycie ponad 1200m n.p.m. z panoramą na Tatry i Małą Fatrę. Niestety wyczerpujące wycieczki dzienne z rodzinką sprawiły, że nocami byłem w stanie realizować jedynie „Plan B” - pakowałem cały sprzęt do samochodu i wyjeżdżałem zaledwie kilometr dalej i 140 metrów wyżej na rozłożystą łąkę przy gospodarstwie sołtysa Smerekowa Wielkiego. Według podanej przez Piotra Guzika świetnej symulacji jasności nieba https://www.lightpollutionmap.info/#zoom=6&lat=6675771&lon=2242098&layers=0BFFFTFFFF  miejsce to ma w idealne noce w zenicie jasność 21,62 mag./arc sec².

 

           Aż tak dobrego wyniku nie uzyskałem żadnej nocy, ale było całkiem blisko… Horyzont południowy w Smrekowie Wielkim jest odcięty na wysokości około 3 stopni przez grań grzbietów Równego Beskidu oraz Beskidu Bednarów. Grań uniemożliwia z jednej strony obserwacje aż po horyzont ale z drugiej stosunkowo dobrze odcina światła od znajdujących się około 40km na południe słowackich miast: 80-tysięcznej Żiliny i 60-tysięcznego Martina.

 

Pierwsza noc 17/18.07.2017

         Tej nocy rozpogodziło się dosyć późno, bo parę minut po północy a ponieważ Księżyc wschodził przed 2.00 miałem mało czasu na fotografowanie i obserwacje. Po przejściu chmur niebo było najciemniejsze, osiągając średnio 21,48 mag./arc sec². Ponieważ kilka stopni nad samą granią zasłaniały snujące się nad Słowacją chmury skupiłem się na podziwianiu przez lornetki wyżej położonych skarbów najpierw Skorpiona a później Strzelca. Równolegle uwieczniałem Drogę Mleczną od Altaira po horyzont obiektywem szerokokątnym na różnych czasach: 3, 5 i rekordowe (ale już za długie ze względu na łuny) 20 minut.

Jeśli ktoś byłby w stanie wyciągnąć przez bardziej zaawansowaną obróbkę szczegóły z dolnej partii 20-minutówki, to służę RAWem, jestem bardzo ciekawy, co udało mi się tam uwiecznić…

 

         Dzieląc czas między podziwianie Laguny, Trójlistnej, Mgławicy Orzeł czy Łabędzia i fotografowanie szerokich partii naszej galaktyki widocznej tej nocy jak na dłoni, podpiąłem obiektyw 50mm, żeby uwiecznić Trójkąt Letni. Jako bonus zarejestrowała mi się flara Irydium 37. 

 

 

Druga noc 20/21.07.2017.

         Tej nocy byłem na łączce już przed 22.00, żeby w pełni wykorzystać czas do wschodu Łysego. Po godzinie 23.30 SQM-L pokazał rekordową średnią z trzech pomiarów 21,52 mag./arc sec². Przy czym niebo w zenicie było momentami idealne ale nad południowym horyzontem ciągle snuły ograniczające widoczność cirrusy, które w drugiej części nocy zaczęły przetaczać się nade mną, psując okresowo widok nieba na dużych połaciach.

         Po godzinie 22.15 rozpocząłem polowanie na główny cel mojego letniego pobytu w Beskidzie Sądeckim – na Shaulę i Lesath’a, tworzące Żądło Skorpiona. I pomimo zachmurzenia udało mi się! Zaobserwowałem mój obiekt docelowy najpierw lornetką a później gołym okiem pomiędzy smrekami; zrobiłem też pamiątkową fotkę, której nie pokażę, bo … następnej nocy udało mi się zrobić dużo lepszą. Udało mi się również leżąc na karimacie z lornetką 10x70 nasycić wzrok moimi ulubionymi obiektami letnimi (M4, M22, Laguną, Dziką Kaczką, Ogryzkiem-M27, Veilami, Ameryką Północną, Chichotami czy niezmiennie pięknymi w lornetce M31, M33, M51, M101 oraz M13). Oglądałem i równolegle fotografowałem, tym razem obiektywem 200mm, dochodząc do nieporuszonych i rekordowych dla Astrowalkera ekspozycji 5-minutowych. Fotograficzną gwiazdą wieczoru okazała się parka Laguna-Trójlistna, które przy 4-minutowej ekspozycji na ISO800 prezentują się tak:

 

 

Kolejny ciekawy kadr to okolice Kaus Borealis z czterema gromadami kulistymi w jednym kadrze.

 

 

Ładnie prezentował się również chyba najjaśniejszy fragment Drogi Mlecznej w Tarczy – z Dziką Kaczką i dużą ilością ciemnych mgławic na obrzeżach kadru.

 

 

Przy okazji z dedykacją dla ogólnie znanego „Miłośnika Ciemnotek i Innych LDN-ów” powiększony fragment kadru w okolicy β Sct z „odkrytą” przeze mnie tego wieczoru „Odwróconą Ciemną Siódemką”, która niestety okazała się być już dawno znaną mgławicą pod mało romantyczną nazwą B104 alias LDN 532.

 

 

Veile wyraźnie widoczne już na 4-minutówce z majaczącym pomiędzy nimi Trójkątem Pickeringa.

 

 

Kończący te sesję widoczek wschodzącego Księżyca w uroczym towarzystwie Hiad, Plejad i Wenus.

 

 

Trzecia noc 21/22.07.2017.

         Tę noc zapamiętam na długo. Była poprzedzona kilkugodzinnym intensywnym, przedpołudniowym deszczem. Nie była najciemniejsza; SQM-L ciągle pokazywał wartości w przedziale 21,35-21,40 mag./arc sec² – był to wynik snujących się poniżej mgieł, docierających co jakiś czas na wysokość ponad 800m n.p.m. Nie była sucha – po północy cały sprzęt opływał skraplającą się obficie rosą. Ale była to noc prawie idealnie wolna od zachmurzenia nad południowym horyzontem – właśnie na taką noc czekałem! Tej nocy bez najmniejszego problemu widziałem gołym okiem Żądło Skorpiona, a gdy uwieczniałem je na fotce zupełnie „przy okazji” załapała się jeszcze Kocia Łapka (NGC 6334) a nawet zamajaczyły odnóża Homara (NGC 6357) – a przecież są to wybitnie południowe obiekty, których nikt fotograficznie chyba nie próbował uwiecznić z terenu Polski.

 

 

M7 ( Gromada Ptolemeusza) i M6 (Gromada Motyl) były wyraźnie widoczne gołym okiem i pięknie prezentowały się w jednym polu każdej lornetki. Na fotografii nie są przesłonięte żadną chmurką, a jedynie osłabione przez ekstynkcję atmosferyczną.

 

 

Wokół Alnasla i Kaus Media zgromadziło się kilka gromad kulistych i niezliczona ilość ciemnych mgławic.

 

 

Kaus Australis w towarzystwie kolejnych trzech gromad kulistych: M69, M70 i NGC6652.

 

 

I jedynie zachodzący Antares z kompleksem mgławic rho Ophiuchi nie pokazał występującej tu feerii kolorów (jego czas to jednak maj a nie lipiec). Na pocieszenie w karze zarejestrowały się kolejne trzy gromady kuliste: M4, M80 i NGC 6144.

 

 

W trakcie przewijania Astrowalkera do pozycji startowej zmieniłem obiektyw ponownie na szerokokątnego Samyanga i wykonałem ekspozycje pięcio- i dziesięciominutową okolic centrum naszej galaktyki.

 

 

       W podsumowaniu mogę napisać, że z jednej strony jestem bardzo zadowolony z możliwości oglądania i uwiecznienia wielu skarbów południowego nieba. Z drugiej strony pozostaje lekki niedosyt, że nie udało mi się wejść z całym sprzętem jeszcze wyżej i spróbować sięgnąć obiektów na granicy horyzontu oraz uwiecznić wschodu Księżyca nad granią Tatr. Ale na to przyjdzie czas następnym razem.

 

[Grzędziel]

Wspaniały opis, kapitalne zdjęcia, zazdroszczę Ci tych chwil pod gwiazdami.

[peter5]

Piotrze Ty akurat nie masz co zazdrościć, bo też byłeś w górach na urlopie

[ryszardo]

Dzięki za piękny opis i zdjęcia.

Przyznam, że dawno nie byłem na obserwacjach na południu Polski. Ale o czymś chcę powiedzieć. Dawno temu jeździłem często w Bieszczady, Tatry...nigdy nie zapomnę tych tajemnic wydzieranych południowemu nieboskłonowi. Kiedy obserwowałem te same okolice nieba mając je nad głową - nie były już tak piękne i tajemnicze!

Pozdrawiam.

[Grzędziel]

21 minut temu, peter5 napisał:

Piotrze Ty akurat nie masz co zazdrościć, bo też byłeś w górach na urlopie

Ale totalnie nie trafiłem z pogodą.

[peter5]

Pamiętam, bo czytałem opisy z wyprawy. Ważny jest też kontakt z naturą i tego Ci nikt nie odbierze, choć wiem, że dla braci astrofotografów to małe pocieszenie. Opis kolegi Jutomi pierwsza klasa.

Edytowane 24 Lipca 2017 przez peter5

[jutomi]

12 godzin temu, ryszardo napisał:

Kiedy obserwowałem te same okolice nieba mając je nad głową - nie były już tak piękne i tajemnicze!

Mam dokładnie tak samo. Kilka lat temu obserwowałem w całości Skorpiona 20 stopni nad horyzontem z Hurghady, ale polowanie na Żądło z terenu kraju, tuż nad samym horyzontem ma swój niepowtarzalny smak "odkrywania" czegoś nowego.

[Loxley]

Piękny reportaż z "wyprawy" - obfitujący w wiele osobistych wrażeń i wolny od encyklopedycznych formułek. Dążenie do bycia o ten jeden stopień bliżej południowych szerokości i o parę setek metrów wyżej, nasunęło mi analogię do moich ekscytacji księżycowym pasem libracyjnym i tego samego zapewne zadowolenia, że choć w trudnych warunkach, to jednak "widziałem". Gratuluję wrażeń i świetnego reportażu.

[ryszardo]

Godzinę temu, jutomi napisał:

Mam dokładnie tak samo. Kilka lat temu obserwowałem w całości Skorpiona 20 stopni nad horyzontem z Hurghady, ale polowanie na Żądło z terenu kraju, tuż nad samym horyzontem ma swój niepowtarzalny smak "odkrywania" czegoś nowego.

O to właśnie chodzi w tej naszej amatorskiej astronomii, o takie obcowanie z tajemnicą - tego się z niczym nie da porównać.

[jutomi]

Do wczorajszej relacji chciałbym dorzucić jeszcze jedną fotkę - trzyminutówkę z Helixem. Dopiero dzisiaj przeglądając zdjęcia zauważyłem, że oprócz wypranego z koloru Ślimaka, którego fotografowałem prawie godzinę po wschodzie 37-procentowego Księżyca załapał się również wyjątkowo wolny satelita (na środku kadru, trochę powyżej połowy wysokości kadru). W czasie trzech minut zmienił położenie o zaledwie niecały stopień, czyli poruszał się z prędkością około 17'/minutę (+/- o średnicę Helixa). Zdjęcie było wykonywane 20.07.2017 o godzinie 2.40. Mój Sky Safari nie pokazuje w tym miejscu przelotu żadnego satelity. Czy ktoś ma pomysł co to mogło być? Może jakaś planetoida? Czy raczej odległy samolot, którego ślad uległ skrótowi perspektywicznemu?

 

[Paether]

Świetna, kompletna relacja

 

Dnia 24.07.2017 o 19:31, jutomi napisał:

załapała się jeszcze Kocia Łapka (NGC 6334) a nawet zamajaczyły odnóża Homara (NGC 6357) – a przecież są to wybitnie południowe obiekty, których nikt fotograficznie chyba nie próbował uwiecznić z terenu Polski.

Mam wrażenie, że widziałem je na zdjęciach Darka Bobaka z Tatr i chyba kogoś tym przekonywałem, że da się je złapać z Polski  Muszę poszukać...

 

Edyta: 

 

[Piotrek Guzik]

17 godzin temu, jutomi napisał:

W czasie trzech minut zmienił położenie o zaledwie niecały stopień, czyli poruszał się z prędkością około 17'/minutę (+/- o średnicę Helixa).

To na pewno jakiś satelita na orbicie zbliżonej do geostacjonarnej - one właśnie z taką prędkością się poruszają.

[jutomi]

5 godzin temu, Piotrek Guzik napisał:

To na pewno jakiś satelita na orbicie zbliżonej do geostacjonarnej - one właśnie z taką prędkością się poruszają.

Ale czy satelity geostacjonarne mają wystarczającą jasność, żeby zarejestrować się na takiej amatorskiej fotce? W końcu ich orbita jest 40x dalej od Ziemi niż typowych satelitów telekomunikacyjnych...

 

Korzystając z okazji dorzucę jeszcze fotkę mgławic Orzeł i Omega, o które zawsze zahaczałem w lornetkowych wędrówkach po Drodze Mlecznej.

 

I na koniec dwie fotki lasów deszczowych, czyli lasów w deszczu na zboczu Muńcoła. To właśnie ten deszcz tak ładnie wyczyścił atmosferę przed piątkowo-sobotnią nocą.