Skocz do zawartości

Konstelacja Zająca (LEPUS)


Gość Bellatrix

Rekomendowane odpowiedzi

Gość Bellatrix

 

image.png

 

image.png

 

Konstelacja Zająca
 

        Konstelacja Zająca (Lepus) jest gwiazdozbiorem południowego nieboskłonu, a obserwować go z terenu Polski możemy jedynie zimą. W grudniu wznosi się na wysokość 15- 20 stopni i wymaga dobrych warunków obserwacyjnych.  Gwiazdy składowe są dość ciemne, a sama konstelacja jest uboga w obiekty głębokiego nieba. Wszystko to sprawia, że Lepus jest mało popularnym obiektem, co nie znaczy, że nie wartym uwagi. Zawiera sporo interesujących gwiazd podwójnych oraz niezwykłych ugrupowań, a także gwiazd o rzadko spotykanych cechach widmowych. Warto jest poświęcić choć jedną z zimowych nocy na obserwację gwiazdozbioru Zająca. Poniżej przedstawiono i omówiono kilka przykładów.

 

1.  5 Leporis (Mu Lep)- jasna, 3,3- magnitudowa gwiazda manganowo- rtęciowa, typu widmowego B9IV. Wyczerpała już zapasy paliwa wodorowego i opuściła ciąg główny stając się podolbrzymem. Jest intensywnie błękitna. Ma piękny chłodny odcień. Jej wskaźnik barwy (B- V) wynosi aż -0,11 magnitudo.

Mu Leporis charakteryzuje się podwyższoną zawartością manganu oraz rtęci w zewnętrznych warstwach atmosfery. Gwiazdy o takiej charakterystyce widma zazwyczaj należą temperaturowo do późnych typów widmowych B. Niekiedy są uznawane za osobny podtyp. Intensywność pasm manganu i rtęci podlega subtelnym fluktuacjom. Brak silnego pola magnetycznego odróżnia gwiazdy manganowo-rtęciowe od bardziej popularnych gwiazd typu widmowego Ap, które podobny nietypowy skład chemiczny zawdzięczają obecności takowego pola. Dokładne analizy widma pod kątem obecności manganu oraz rtęci, a także kilku innych pierwiastków wskazują na obecność bardzo słabego pola magnetycznego, które może wywierać niewielki wpływ na nieznaczną zmienność intensywności tych linii.
Zawartość manganu w gwieździe 5 Leporis przewyższa blisko 180-krotnie zawartość tego pierwiastka z Słońcu, z kolei dla rtęci zawartość jest aż 70.000 wyższa niż w przypadku naszej Dziennej Gwiazdy. Mu Leporis jest najjaśniejszą (pod względem jasności wizualnej) gwiazdą typu Mn-Hg, dlatego też została dość dobrze zbadana.
Promień gwiazdy także jest niewielki i wynosi ok. 3,4 promieni słonecznych. Niemniej jednak Mu Leporis należy do jasnych obiektów na nocnym niebie i przy jasności wizualnej 3,25m bez problemu można ją dostrzec gołym okiem. Gwiazda świeci blisko 256 razy jaśniej od Słońca.

 

2. Lambda Leporis- gorąca, nieco ponad 4-magnitudowa gwiazda typu B0,5V, o wskaźniku barwy (B-V)= -0,25. Temperatura powierzchni jest szacowana na ok. 30.000 K, a gwiazda świeci blisko 15.000 razy jaśniej od naszej Dziennej Gwiazdy.  Gamma Leporis wykazuje wyjątkowo niską prędkość rotacji, o wartości zbliżonej do 30 km/s w okolicach równika.
Towarzyszy jej, oddalona o 220’’ od Lambdy Leporis (choć niezwiązana z nią grawitacyjnie) 9- magnitudowa gwiazda HD 34777 o pięknej pomarańczowej barwie.

 

3. Iota Leporis (3 Lep)- system wielokrotny związany grawitacyjnie z gwiazdą AM Leporis. Oba komponenty układu są oddalone od siebie o 12’’. Jaśniejsza z nich wykazuje typ widmowy B7,5Vn, wskaźnik barwy (B-V)= -0,10 oraz jasność wizualną 4,45m, a ciemniejsza, 10-magnitudowa jest gwiazdą emisyjną typu G8Ve. Pierwsza z gwiazd jest widoczna przez teleskop jako biała, a druga jako fioletowawa, blada (pomimo swojej rzeczywistej pomarańczowej barwy). Podobnie rzecz się ma m.in. w przypadku gwiazdy Eta Cassiopeiae (Achird), gdzie komponent wtórny należy do późnego typu widmowego, ale na skutek nakładania się barw obu składowych systemu, odbierany kolor sprawia wrażenie fioletowo- jagodowego.
Iota Leporis B posiada niską masę- ok. 90% masy Słońca oraz jasność rzędu 40% jasności naszej Dziennej Gwiazdy. Jej temperatura szacowana jest na nieco ponad 5.000 K. Jota Leporis A jest dość gorąca i wykazuje temperaturę powierzchni blisko 13.000 K oraz jasność 160 L
ʘ, przy masie ok. 3,5-krotnie wyższej od masy słonecznej.
Układ Iota Leporis posiada jeszcze jedną, nieco ponad 7- magnitudową gwiazdę oddaloną od Iota Lep A o bardzo mały dystans: 0,4’’.
Około 800’’ od Ioty Leporis znajduje się czerwona gwiazda RX Leporis niezwiązana z Iotą Leporis siłami grawitacji, ale stanowiąca wraz z nią piękną kontrastową parę optyczną.

 

4. RX Leporis, chłodna, czerwona gwiazda zmienna pulsacyjna typu widmowego  M8III. Jest dość jasna: 5,6m. Przy bardzo dobrych warunkach obserwacyjnych może być dostrzeżona gołym okiem. Bez problemu widoczna przez lornetkę.
Gwiazda ta jest zmienna, a jej jasność wizualna podlega zmianom w zakresie 5,0- 7,4 magnitudo. Cykl ma charakter nieregularny.
W odległości ok. 800’’ od RX Leporis znajduje się jasna, 4,5- magnitudowa gwiazda iota Leporis. Należy do typu widmowego B7,5 ciągu głównego i odznacza się kontrastową, niebieską barwą. Przy niedużym powiększeniu może być obserwowana w jednym polu widzenia wraz z niezwykłą, czerwoną gwiazdą RX Leporis.

 

 
 


 

                                               image.png
 

image.png

 
   

 

5. Kappa Leporis- gwiazda podwójna o niskim stopniu separacji. Składniki systemu wykazują jasność wizualną odpowiednio: 2,9 oraz 7,5 magnitudo. Odległość między nimi to blisko 2,70’’. Główny komponent to błękitna gwiazda typu widmowego B7V.
 

image.png


6. R Leporis- gwiazda węglowa typu C7,6e. Nazywana jest niekiedy Hind’s Crimson Star. Podlega silnym zmianom jasności wizualnej: od ok. 5,9 do 11 magnitudo, w cyklu 432-dniowym. Krzywa zmienności jest nietypowa i wykazuje pewną anomalię. Około 100 dni po osiągnieciu minimum, jasność wizualna utrzymuje się na stałym poziomie. Ma wówczas miejsce krótki „zastój” we wzroście jasności. Posiada niezwykle wysoki wskaźnik barwy, bliski + 5,7. To jedna z czerwieńszych znanych gwiazd. Niektórzy obserwatorzy opisują jej kolor jako krwisto-czerwony lub przydymiony czerwony, rubinowy lub przypominający rozświetloną krople krwi. Sama nazwa „Crimson” oznacza kolor karmazynowy.
Temperatura powierzchni R Leporis osiąga wartość bliską 2.600 K. Jest więc ona bardzo chłodną gwiazdą, a w jej widmie widoczne są wyraźne linie węgla i jego prostych połączeń, m.in. niezwykłej drobiny trójatomowego węgla C3.

image.png
 

7. HIP 24670- Gwiazda podwójna stanowiąca piękny układ binarny o jasnościach składników: 7 i 8,5 magnitudo. Stopień separacji między nimi to  20,5’’. Para jest łatwa do rozdzielenia nawet przez niewielki teleskop. Składowe: B9V i (B-V)= -0,06 oraz HIP 24669: A1V i (B-V)= 0,0. Błękitna i biała.

 

8. NGC 2017- gromada otwarta, układ gwiazd wokół HIP 26602: BV III (B-V)= -0,12. Jest to system 8 jasnych gwiazd gwiazd. Prawdopodobnie są powiązane ze sobą wzajemnymi siłami grawitacji.

Układ A/B- bardzo ciasny układ binarny, o stopniu separacji 0,5’.

Na szkicu, najjaśniejsza gwiazda to system A/B.

C/D jest oznaczony jako C i też stanowią niezwykle ciasny system podwójny.

 

image.png

 

image.png

 

9. Gamma Leporis- Wyjątkowo piękna gwiazda podwójna o kolorach złotym i łososiowym oraz znacznym stopniu separacji: 95’’. Parametry te sprawiają, że gwiazda jest wyjątkowo atrakcyjnym obiektem do obserwacji przy pomocy lornetki lub teleskopu o dowolnej aperturze. Jasności wizualne składników układu to 3,6 oraz 6,3 magnitudo. Należą one odpowiednio do typów widmowych F6V i K2V. Choć z punktu widzenia obserwacji wizualnych, nie jest to zbyt ważną informacją, to jednak warto wspomnieć o odległości, jaka dzieli Gammę Lep od Ziemi. Jest to zaledwie 29 l.ś., co czyni ją jedną z bliżej zlokalizowanych gwiazd.
 

image.png
 

 

Odnośnik do komentarza
Udostępnij na innych stronach

Gość Bellatrix

img2005020403_M79_37X.jpg  img2005020403_M79_240X.jpg  img2005020403_M79Finder.jpg

 

Powyżej zamieszczam szkice autorstwa znakomitego astronoma amatora, Jeremiego Pereza. Nie ukrywam, że bardziej od samej M 79 zaintrygowały mnie te żółtawe gwiazdy widoczne w tle..

 

Mam:  HD 35675, typ widmowy K3III, wskaźnik barwy (B-V)= +1,39. Nic dziwnego, że intensywnie żółta.

Odnośnik do komentarza
Udostępnij na innych stronach

Przed rokiem widziałem ten gwiazdozbiór jak nigdy wcześniej. Gwiazdy w pewnym sensie dawały po oczach, powietrze musiało być wyjątkowo przejrzyste.

To było nad ranem gdy wstawałem do pracy, żal było, bo aż się prosiło wyciągnąć statyw, aparat i wykonać kilka fotografii.

Niesamowite było to, że oprócz Oriona, który zawsze pięknie się prezentuje, to tym razem i gwiazdy w Zającu miały blask taki jakbym był pod kompletnie ciemnym niebem, a przecież widok miałem z balkonu, małego miasteczka.

 

Gamma Leporis to moja druga zaobserwowana gwiazda podwójna. 18.01.1993 roku - notatka z mojego dziennika obserwacyjnego, mam też prymitywny szkic ;)

Radziecka lornetka 12x40 pozwoliła mi dostrzec odległy świat złożony z dwóch gwiazd...

R Leporis, koniecznie muszę przyjrzeć się tej gwieździe na przestrzeni kilku tygodni.

Bellatrix Przyznam, że w pozytywnym szoku byłem, gdy przeczytałem jak ogromna zmiana jasności występuje w R Leporis. Okienko obserwacyjne tej gwiazdy duże nie jest, ale myślę, że jest wystarczające do wychwycenia zmian

Edytowane przez gawain74
Odnośnik do komentarza
Udostępnij na innych stronach

Gość Bellatrix

Gawain, Ty też pamiętasz tamtą przejrzystą noc? To było dokładnie rok temu... Ja nigdy tego nie zapomnę... Konstelacja Zająca dosłownie, jak wspomniałeś: świeciła. Bez problemu można było zlokalizować gwiazdy przynależne. To był tak niesamowity widok, powiedziałabym nawet, że złowieszczy- gwiazdy tuż nad horyzontem, a tak wyraziste. 
A powiedz, czy przez lornetkę widziałeś barwy komponentów Gammy Leporis? Masz może jeszcze tamten szkic?

Odnośnik do komentarza
Udostępnij na innych stronach

Około 2-giej w nocy, albo nad ranem jak kto woli :) Orion i Zając niedługo po osiągnięciu najwyższego punktu na niebie.

Sprawdziłem dzisiaj w Stellarium i wyszło, że musiało to być na przełomie listopada i grudnia. Wygląda na to, że byliśmy świadkami tej samej super przejrzystości atmosfery :)

Co do obserwacji z 1993 roku, to barw Gammy Leporis nie pamiętam, nie zwróciłem na to uwagi, może zbyt mocno byłem pochłonięty faktem, że obserwuję gwiazdę podwójną.

Lornetkę z tamtych czasów mam do tej pory, czasami obserwuję nią niebo. Super sprzęt, lekki, wygodny i tak wiele można nią dostrzec. Przy najbliższej okazji spojrzę na Zająca i Gammę Leporis, taki mały powrót do przeszłości, zwrócę też uwagę na kolory - sam jestem ogromnie ciekaw.

Szkic mam, ale tak jak wspomniałem we wcześniejszym poście, jest to szkic bardzo prymitywny, słaby, wstyd zaprezentować :) Moje zdolności plastyczne są bardzo słabe.

Mimo to cieszą mnie te notatki i rysunki z tamtych lat, pamiątka z poznawania nieba, piękne czasy, mimo że teleskopy z Uniwersała były dla mnie tylko marzeniem.

Edytowane przez gawain74
Odnośnik do komentarza
Udostępnij na innych stronach

Dołącz do dyskusji

Możesz dodać zawartość już teraz a zarejestrować się później. Jeśli posiadasz już konto, zaloguj się aby dodać zawartość za jego pomocą.

Gość
Dodaj odpowiedź do tematu...

×   Wklejono zawartość z formatowaniem.   Usuń formatowanie

  Dozwolonych jest tylko 75 emoji.

×   Odnośnik został automatycznie osadzony.   Przywróć wyświetlanie jako odnośnik

×   Przywrócono poprzednią zawartość.   Wyczyść edytor

×   Nie możesz bezpośrednio wkleić grafiki. Dodaj lub załącz grafiki z adresu URL.

×
×
  • Dodaj nową pozycję...

Powiadomienie o plikach cookie

Umieściliśmy na Twoim urządzeniu pliki cookie, aby pomóc Ci usprawnić przeglądanie strony. Możesz dostosować ustawienia plików cookie, w przeciwnym wypadku zakładamy, że wyrażasz na to zgodę.