EZ Canis Majoris, gwiazda Wolfa-Rayeta

6 Grudnia 2018

EZ CANIS MAJORIS- JAKO GWIAZDA WOLFA-RAYETA

Bardzo gorąca gwiazda o temperaturę powierzchni bliskiej 90.000 K. Jest to niewyobrażalnie wysoka wartość. Dla porównania, temperatura powierzchni naszej Dziennej Gwiazdy to ok. 5.800 K, Syriusza: niemal 10.000 K, a wyjątkowo gorącego, niebieskiego Naosa: 42.000 K). EZ CMa, jako gwiazda W-R wykazuje obniżoną zawartość wodoru, oraz podwyższony udział helu, tlenu i azotu (WN) w zewnętrznej sferze. W przypadku tych obiektów ma miejsce intensywne mieszanie materii, tak, że produkty syntezy termojądrowej z łatwością przedostają się ze środka ku powierzchni gwiazdy. Dzięki tej tendencji, istnieje możliwość identyfikacji tych produktów. Ich pasma są rejestrowane w widmie spektroskopowym. Gwiazdy Wolfa-Raeta są tysiące razy jaśniejsze od Słońca (w tym przypadku 400.000 razy). Ale za to promień gwiazdy jest zaledwie trzy razy większy od słonecznego. Mimo znacznego oddalenia (prawie 5.000 l.ś. stąd) gwiazdę EZ CMa nadal widać (przy pomocy niewielkiego sprzętu, np. lornetki).

EZ Canis Majoris znajduje się w zimowej konstelacji Południowego Nieboskłonu. Nie wykazuje szczególnie wysokiej jasności wizualnej, (ok. 6,9^m) ale można ją z łatwością zlokalizować dzięki bliskiemu sąsiedztwu z jasnym obiektem: omicron1 CMa (pomarańczową gwiazdą czwartej wielkości gwiazdowej). EZ CMa zaskakuje nadzwyczaj niskim wskaźnikiem barwy. (B-V) wynosi w jej przypadku -0,28 (wyjątkowo niebieska Spika przyjmuje wartość -0,25).
Gwiazda jest otoczona przez mgławicę Sh2-308, którą rozświetla, pobudzając drobiny jej materii intensywnym promieniowaniem. Materia mgławicy jest „rozdmuchiwana” przez potężny wiatr gwiazdowy emitowany przez gwiazdę W-R, przez co przybiera kształt rozdętej bańki, wewnątrz której znajduje się EZ CMa. Średnica mgławicy jest szacowana na… 60 l.ś.
EZ CMa jest gwiazdą zmienną. Naturą zmienności są m.in. chwilowe deformacje kształtu wiązane np. z wyrzutem materii. A więc z intensywnymi procesami zachodzącymi wewnątrz obiektu. Okres zmienności wynosi ok. 3,77 doby. Obserwujemy za każdym razem podobny schemat: dwa niskie i jedno wysokie maksimum.
Gwiazda prawdopodobnie posiada mocno pochyloną oś rotacji względem osi magnetycznej. Powoduje to, że materia gwiazdowa jest uwalniana, wzdłuż otwartych linii pola magnetycznego- w okolicy biegunów. Z kolei w obszarze równika magnetycznego, materia ta jest „pułapkowana”. Takie niezwykłe pole magnetyczne może również (obok pulsacyjnych zmian wewnętrznych) być przyczyną zmienności EZ CMa. Gwiazda traci, na skutek działania wiatru gwiazdowego ok. 10^-5 M_ʘ rocznie. Wiatr w rejonie równika jest wolniejszy ale też bardziej gęsty (obfity w materię), a w okolicy biegunów- szybszy, ale materia bardziej rozrzedzona.
Masa gwiazdy szacowana jest na co najmniej 10 M_ʘ, a ewentualny komponent wtórny, który może być gwiazdą neutronową (zakładając podwójną naturę EZ CMa) o masie powyżej 1M_ʘ. Za obecnością takowej przemawia wyjątkowo intensywne promieniowanie UV, które może pochodzić z podwójnego źródła. Obecność wtórnego składnika nie została potwierdzona. Wysokoenergetyczne promieniowanie UV jest również konsekwencją fali uderzeniowej towarzyszącej silnym wiatrom gwiazdowym.