IZAR (epsilon Bootis)

24 Lipca 2019

IZAR, o pulcherrima
czyli słów parę o epsilon Bootis

Jasna, druga co do jasności wizualnej gwiazda znajdująca się w konstelacji Wolarza (ok. 2,4^m). Tak na prawdę składa się z co najmniej dwóch komponentów. Na nocnym niebie jest doskonale widoczna przez większą część roku. Jest oddalona od Ziemi o ok. 210 l.ś. Charakteryzuje się żółtawą, nieco złotą barwą, która pochodzi od głównej składowej systemu, będącej silnie przeewoluowanym jasnym olbrzymem typu widmowego K0II. Niektóre źródła podają też o nieco "wcześniejszej" klasie jasności: III (olbrzym). Drugi komponent układu podwójnego epsilon Bootis stanowi nieco mniej jasna, ale za to dużo gorętsza gwiazda o wczesnego typu widmowego A (prawdopodobnie A0) ciągu głównego. Wyraźna różnica temperatur obu gwiazd skutkuje również silnym kontrastem barw (żółta i niebieska). Epsilon Boo A jest aż 400- krotnie jaśniejsza od Słońca (jasność absolutna). Epsilon Boo B jest zaledwie 27 razy jaśniejsza niż Słońce. Co prawda należy do wcześniejszego typu widmowego. Ale nie przewyższa jasnością swej towarzyszki, gdyż B pozostaje nadal gwiazdą ciągu głównego, z kolei A wyczerpała już zapasy i przekształciła się w olbrzyma- stąd jej przewaga pod względem jasności wizualnej. Składowa A blisko 30- krotnie przewyższa wielkością Słońce, zaś B: zaledwie 2- krotnie i jest pod tym względem podobna do Syriusza (typ widmowy i klasa jasności). Obie gwiazdy dzieli dystans ok. 180 jednostek astronomicznych (mniej więcej 4,5x dalej niż odległość Plutona od Słońca), a ich wzajemny okres orbitalny jest rzędu tysiąca lat.

Jednak wizualne rozdzielenie składników przysparza sporo problemów; ciemniejsza z gwiazd jest 5-magnitudowa, a ponadto oddalona zaledwie o 3'' od składowej pierwotnej i trudno jest je rozróżnić. Użycie teleskopu o zwierciadle 6-calowym umożliwia, ale nie zapewnia odpowiedniego rezultatu. Ale próba obserwacji jest warta trudu, gdyż Izar tworzy piękną złoto-błękitną parę obiektów.
Nazwa "Izar" znaczy tyle co "pas", "przepaska"- zapewne z uwagi na lokalizację w symbolicznym zarysie konstelacji. Inna, mniej popularna nazwa zwyczajowa gwiazdy to "Pulcherrima", co z języka łacińskiego oznacza "najpiękniejsza". Rzeczywiście, silny kontrast barw uzasadnia to określenie. Pierwsza z gwiazd jest widziana jako złotawa, żółto-pomarańczowa, a druga zazwyczaj blado błękitna. Ale wg niektórych obserwatorów sprawia wrażenie niebieskiej lub nawet zielonkawej.

Behlur_Olderys · 25 Lipca 2019

Będę musiał spróbować swoich sił w rozdzieleniu gwiazdek, akurat Wolarz to jeden z gwiazdozbiorów świecących mi na wprost balkonu :) Pozdrawiam!

JSC · 25 Lipca 2019

Niezwykle polecam

Wielkie wrażenie na mnie wywarła - trudno opisać dlaczego - jakaś magiczna sprawa

Ciemniejszy składnik przyjmował barwę raz fioletowawą raz zielonkawą w zależności od tego czy skupiałem wzrok na skałdniku A czy na całości.

Taki kiedyś wykonałem szkic. Innym razem barwy były nieco cieplejsze - pewnie sprawa wysokości nad horyzontem...

pul.jpg.4facdc562ec92945fdcc4784ca232b95.jpg

PS do opisu który dałem na szkicu

Wrażenie wyrysowanej orbity oczywiscie zalezne od apertury - tylko w małym teleskopie

Separacja jest całkiem spora, a jednak różnica w mag powoduje, ze nie jest to zbyt łatwa gwiazdka dla małych apertur. Znacznie łatwiej było mi np. rozdzielać Alulę Australis o separacji 2 sekund, gdzie jasność i kolor składników są podobne.

PS2

@Bellatrix - Widzę, ze stałaś się moją ziomalką - przeniosłaś się do Trójmiasta?

Edytowane 25 Lipca 2019 przez JSC

25 Lipca 2019

JSC, tak! Od 2 miesięcy mieszkam w Gdyni. :heart: Takie ogromne szczescie mnie spotkao na starość. A co do szkicu, aż tak niebieska była druga gwiazda? Tak pudrowo indygową, to pamiętam tylko wtórną skłądową pi Andromedae..

Behlur, a dałbyś rady sfocić? Nawet jakby jakość była słaba, tu nie o to chodzi. I koniecznie opis, jak widzisz barwy komponentów.

JSC · 25 Lipca 2019

Mi się wydawała troche bardziej fioletowa niz teraz patrzę na tego jpg, zauważyłem, że po zamieszczeniu do internetu przeglądarka, (albo silnik forum? - nie znam sie) zmienia nico paletę barw, moze kwastia ilości bitów...

Dziwne jest dla mnie zawsze to, ze gwiazdki typu widomowego A bardziej podchodzą mi pod fiolet (czasem zieleń) niz niebieski. Teoretycznie kolor fioletowy w tęczy lezy ponad niebieskim, a nie pomiedzy żółtym a niebieskim, jak w typie widmowym A. W tym konkretnym wypadku Izara na pewno istotna jest tez barwa składnika podstawowego.

astrokarol · 25 Lipca 2019

ED80 Izar był super. Na prawdę coś ładnego. W Newtonie 8" też rozdzieliłem, chyba od 125x.

JSC · 25 Lipca 2019

5 godzin temu, Behlur_Olderys napisał:

Będę musiał spróbować swoich sił w rozdzieleniu gwiazdek, akurat Wolarz to jeden z gwiazdozbiorów świecących mi na wprost balkonu :) Pozdrawiam!

Tam tych cudeniek w Wolarzu jest sporo https://astronomynow.com/2019/04/30/seeing-double-and-triple-in-the-spring-sky/ :) , ale Pulcherrimę cięzko przebić.

Behlur_Olderys · 25 Lipca 2019

Potwierdzam kontakt wizualny. Seeing paskudnie słaby. Na granicy widoczności, przez kilka chwil bardziej stabilnego obrazu (balkon....) dało się zauważyć małą szpileczkę drugiego składnika gdzieś na godzinie, ja wiem, ósmej, w stosunku do większej gwiazdy (lustrzane odbicie tego, co w aparacie, chyba kątówka tak działa). Kolory - cóż, nie jestem zbyt doświadczony, powiedziałbym, że były różne, ale konkretnie to nie powiem. Na aparacie (live view) widać było separację bardzo wyraźnie, ale chyba kłapanie lustra skutecznie nie pozwoliło złapać ostrego zdjęcia. Mam jeszcze nagrany filmik, może coś jeszcze poskładam, się pobawię, ale to nie teraz, raczej weekend

Pozdrawiam i dziękuję za ciekawy cel obserwacji

Edited:

oglądałem z KRK makiem 127. Okular 14mm więc powiększenie jakieś 107x.

Edytowane 26 Lipca 2019 przez Behlur_Olderys

25 Lipca 2019

To wspaniale, że dałeś rady! Ja widziałam Izar tylko raz, na jednym ze zlotów, z mocniejszego sprzętu. Moja synta 5,5'' nie daje rady.
Uwielbiam, jak drugi komponent jest sporo ciemniejszy od pierwotnego i widać go jako taką właśnie malusią "szpileczkę".

Behlur_Olderys · 26 Lipca 2019

Tyle, co wyszło - gołe zdjęcia, bez żadnej obróbki (wycięte na oko), bo raczej tu się nic by nie dało wyciągnąć:

epsilon_1.jpg.84dcbd46d9a12fb8f2684dcfb13b90ba.jpg

epsilon_3.png.c41a2a1e45b33b8a67684a751b3e8cc9.png

Mak127, Canon 700d w głównym ognisku, migawka 1/25s iso1600.

Z filmiku nic nie wyszło, coś źle ustawiłem. Może dziś jeszcze coś spróbuję nagrać, bo na Live View naprawdę było widać dwie kuleczki bardzo ładnie

Edytowane 26 Lipca 2019 przez Behlur_Olderys

26 Lipca 2019

Popatrzcie drodzy Koledzy. Coś wspaniałego. Behlur, zdjęcia bardzo bliskie temu, co widać w wizualu. Pięknie oddany kontrast, składnik wtórny lodowato błękitny, taka perełka, punkcik schowany w plasku złotawego składnika A. Dokałdnie tak jest.

26 Lipca 2019

Dobrze, że obserwujemy. Jeśłi ktoś zWasm iałby ochotę, to warto zerknąć na bardzo łatwy obserwacyjnie obiekt, pi Andromedae. Jestem ciekawa wrażeń. Jak się pojawią wpisy, to przerzucimy do nowego wątku. Załączam szkic sprzed paru lat. Nigdy nie zapomnę koloru wtórnej. A jaszcze niżej uroczy szkic innej osoby, z zagranicznej strony. Nieco przerysowany pod względem barw jak na mój gust, kolega "popłynął", ale wcale mu się nie dziwię

JSC · 26 Lipca 2019

Skoro juz trochę odeszliśmy od Izara.... dawniej robili fajne schematyczne rycinki - od razu wiadomo było czego szukac i czy warto tego szukać. Teraz pomimo internetu brakuje mi takich właśnie schematów na jednej planszy...

pdw.jpg.c18137095e5a0de35e0c0d44644b707f.jpg

PS

Izar pod nr 10 :)

Edytowane 26 Lipca 2019 przez JSC

26 Lipca 2019

Wow! trzeci składnik z ioty Cas rzeczywiście podchodzi pod zieolny. Widziałam 2 razy przez apochromat.

dark1 · 26 Lipca 2019

23 godziny temu, Bellatrix napisał:

Ja widziałam Izar tylko raz, na jednym ze zlotów, z mocniejszego sprzętu. Moja synta 5,5'' nie daje rady.
Uwielbiam, jak drugi komponent jest sporo ciemniejszy od pierwotnego i widać go jako taką właśnie malusią "szpileczkę".

Zachęcony przez wasze opisy, postanowiłem spróbować sił w rozdzieleniu Izara. GSO12 niestety nie jest teleskopem do gwiazd. To typowy wymiatacz DSowy. Ale po zamontowaniu pokrywy przedniej i odkryciu korka 50mm teleskop stał się bardzo ciemną alternatywą. Teleskop z Światłosiłą f30 z Naglerem 7mm doskonale pokazał kolory oraz wielkość i separację składników. Mniejszy błękitno-niebieski, a drugi większy żółto-złoty. Przy takiej konfiguracji gwiazdki wyglądają jak malenkie kropki różnej wielkości. Ładny widok.

Edytowane 26 Lipca 2019 przez dark1