U Gem - Wybuchowa kataklizmiczna nowa karłowata

[dja.obserwator]

Gdzieś na początku Lutego 2020r. powinniśmy się spodziewać kolejnego wybuchu gwiazdy zmiennej kataklizmicznej jaką jest nowa karłowata U Geminorum (U Gem). Ponieważ co około 100 dni dochodzi do wybuchu tego układu podwójnego z którego się składa gorącego białego karła,oraz towarzysza chłodnego czerwonego karła typu widmowego M. Ten układ podwójny jest typu UGSS+E o typie widmowym (UG)+M4.5V.  Gdy dochodzi do kataklizmu w tym układzie podczas wybuchu  jej jasność wzrasta z +14.90 mag do +8.20 V Mag 

 

U Gem to nowa karłowata położona w południowej wschodniej części konstelacji Bliźniąt,jej zmienność po raz pierwszy zaobserwowano dopiero 15 Grudnia w 1855 roku,odkryta przez Angielskiego astronoma John Russel Hind. Obie gwiazdy okrążają się wzajemnie bardzo szybko z prędkością co 4 godzin i 11 minut.

 

Gwiazda jest oddalona 305 lat świetlnych od Słońca.

 

Ja właśnie wypatruję gwiazdę przez lornetkę 10x50 i jak na razie nie widać pojaśnienia 

Edytowane 19 Stycznia 2020 przez dja.obserwator

[dja.obserwator]

https://youtu.be/774B8-9B4Ow

[dja.obserwator]

Mapka AAVSO. 

[dja.obserwator]

Symulacja wybuchu U gem 

 

 

[dja.obserwator]

Sąsiednie gwiazdki o jasności +9.20 i +9.30 widoczne w mojej lornetce 10x50 Silver,więc spokojnie można dostrzec jasność U Gem podczas wybuchu 

[dja.obserwator]

Gwiazda nadal nie pojaśniała,a minęło już 100 dni 

[Grzędziel]

Obserwowałem tą gwiazdę 3 lata temu. Ciekawiło mnie jak się zachowuje w minimum blasku, pomiędzy wybuchami. Okazało się, jak oczekiwałem, że też jest bardzo niespokojna. Jej jasność waha się pomiędzy 13,75 a 14,50 magnitudo (v).

Na uwagę zasługuje krótkotrwały spadek jasności. Poniżej krzywa jasności z 5-cio godzinnej serii obserwacji.

[Rybi]

W dniu 4.03.2020 o 22:10, Grzędziel napisał:

Obserwowałem tą gwiazdę 3 lata temu. Ciekawiło mnie jak się zachowuje w minimum blasku, pomiędzy wybuchami. Okazało się, jak oczekiwałem, że też jest bardzo niespokojna. Jej jasność waha się pomiędzy 13,75 a 14,50 magnitudo (v).

Na uwagę zasługuje krótkotrwały spadek jasności. Poniżej krzywa jasności z 5-cio godzinnej serii obserwacji.

 

Gratulacje @Grzędziel - piękna krzywa blasku U Gem, czyli wzorcowego układu kataklizmicznego (gwiazda ciągu głównego + biały karzeł + dysk akrecyjny wokół białego karła), który jest w szczególności układem zaćmieniowym. Zapewne celowo obserwowałeś przez 5 godzin, bo okres orbitalny tego układu podwójnego 4 godz. 11 minut. 

 

Twoja krzywa blasku wygląda prawie tak jak ta opublikowana w ApJ ponad 55 lat temu przez jednego z pionierów badania tych układów - prof. Krzemińskiego (... przydałoby się więcej punktów podczas zaćmienienia). Dziwny kształt krzywej blasku i zaćmień wynika z tego, że silnym źródłem  promieniowania w tym układzie jest dysk akrecyjny. Twoja krzywa blasku jest "średnio podniesiona" o 0,2 mag (jaśniejsza) w stosunku do krzywej blasku prof. Krzemińskiego. Czy do fotometrii U Gem użyłeś innego filtru niż Johnson-V ?

 

Mat.źródłowy: http://articles.adsabs.harvard.edu/pdf/1965ApJ...142.1051K

A tak wygląda interpretacja tych zmian przez Dr. W.J. Worraker (BAA Variable Star Section) --> https://www.aavso.org/vsots_ugem :
Jasność U Gem w filtrze V w fazie spokojnej na 2 godz. przed zaćmieniem (faza~0,5) na ogół na wynosi około 14,6 mag. Garb (ang. "hump") w krzywej blasku rozpoczyna się około 1,7 godz. przed zaćmieniem (faza~0,6). Jasność układu rośnie w sposób ciągły do wartości V~14,0 około 30 minut przed zaćmieniem (faza=0,87). Zaćmienie rozpoczyna się około 15 minut później (faza~0,94) przy jasności V~14,2 mag. Początkowy spadek jasności jest bardzo duży i osiąga minimalną jasność V~15,1 mag (faza~0) - po czym następuje gwałtowny wzrost jasności do V~14,4 mag. Całkowite zaćmienie trwa około 20-25 minut. Następnie stopniowo przez około 2 godz. jasność U Gem znowu spada do V~14,6 mag.
 

Zaćmienie w układzie U Gem trwa 20-25minut: ~14,2V    --(0,9mag)->    ~15,1V    --(0,7mag)-->    ~14,4V.

U Gem - zaćmienie dla hardkorowców
W ciągu 20-25 minut jasność się zmienia ~0,1 mag na minutę!!!
Tego nawet supernowe nie potrafią ...
Podczas zaćmienia U Gem gwiazda wielkości Słońca przesłania ~100x mniejszy obiekt - tzw. białego karła z dyskiem akrecyjnym wokół niego.

Edytowane 6 Marca 2020 przez Rybi

[Grzędziel]

Dzięki @Rybi za ciekawe informacje.

Miałem przyjemność poznać prof. Wojciecha Krzemińskiego w latach 70-tych, ale nie wiedziałem, że robił profesjonalną fotometrię tej gwiazdy. To miłe zaskoczenie, że moja krzywa mniej więcej się pokrywa z jego obserwacjami. Co do różnicy jasności o 0.2 mag to popełniłem błąd w opisie. 90% swoich obserwacji fotometrycznych robiłem przez (v) Johnssona, ale tu akurat zrobiłem wyjątkowo clear, bo jasność nieduża i czas naświetlania przez filtr musiał by być długi. Bez filtra i tak klatki naświetlałem po 180 sek. co skutkowało niewielką ilością punktów pomiarowych. Cóż, moje lustro 20 cm to nie teleskop to nie 42 cale Lowella czy 69" Perkinsa.