Skocz do zawartości

Obserwacje pod wiosennym niebem


Szarlej

Rekomendowane odpowiedzi

   Od wielu lat nie miałem tak dobrych warunków obserwacyjnych na mojej najlepszej miejscówce w miejscowości Podłazie, paręnaście kilometrów na północ od Kielc. Dojechać tam trudno, drogą gruntową w pola, ale przymrozek zmroził błoto, ostrożnie na jedynce dało się przetoczyć auto na miejsce. W sumie w czasie nocy 22, 23 i 24 marca spędziłem na obserwacjach nieco ponad 8 godzin. W pierwsze dwie noce niebo było bardzo przejrzyste i całkiem ciemne, w okolicach zenitu mój miernik SQM-L Unihedron wskazywał wartości 21.16-21.17 mag/s2. Trzecia noc była najlepsza, ze wskazaniem 21.33 mag/s2 i rewelacyjną przejrzystością. Mrozik -6 stopni, lekki wiaterek rozwiewał zanieczyszczenia, poza tym miejscówka jest dość wysoko i wszelkie dymy z kominów pozostawały niżej. Były to sesje nr 557,558 i 559 w dwudziestym czwartym roku prowadzenia dziennika obserwacyjnego. W użyciu teleskop Taurus 30cm, okulary TS Ultra 21mm, TS Ultra 15mm, Pentax XW10, XW7, XW5, filtr NBP Omega firmy DGM Optics.
Trudno opisać w jednej relacji wrażenia z trzech sesji, zwłaszcza że skupiałem się na nieco innych celach podczas każdej z nich. Ale spróbuję.

 

Sesja 557. 22/23.03.2020  23:15-02:25
To była noc "na rozgrzewkę", bez trudnych celów, trochę galaktyk i trochę gwiazd podwójnych. W pierwszej kolejności spojrzałem na kometę C/2017 T2 Panstarrs, którą namierzyłem bez większego trudu w szukaczu wiedząc jedynie, że świeci gdzieś na pograniczu Kasjopei i Żyrafy. Dawno nie oceniałem "profesjonalnie" żadnej komety, tej dałem "na oko" jakieś 8.5 mag jasności i stopień koncentracji DC6. Widoczna jasna głowa, niesymetryczna otoczka wyciągająca się w delikatny, krótki warkocz. 
Kolejnym celem były jaśniejsze galaktyki w Sekstansie, te ujęte w SkyAtlas 2000.0, choć posiłkowałem się też Interstellarum, gdy brakowało zaznaczonych gwiazd do star-hoppingu (w moim wydaniu Sky Atlasu są gwiazdy do 8.0 mag). W użyciu wyłącznie okular Pentax XW10 (150x), który doskonale wyłuskiwał galaktyki z tła. A widziałem:
- NGC 2990 (12.7 mag, SB 12.4 mag; 1.1'x0.6') mała kulka nad gwiazdką
- NGC 2967 (11.6 mag, SB 13.8 mag; 3.0'x2.8') duża, blada, okrągła bez jasnego centrum
- NGC 2974 (10. mag, SB 13.0 mag; 3.4'x2.1') mała, zwarta kulka tuż obok jadnej gwiazdki, widoczne tylko jądro galaktyki, bo rozmiar sporo mniejszy niż 3'x2'
- NGC 3044 (11.9 mag, SB 13.2 mag, 4.7'x0.7') duża, mocno wydłużona smużka, piękna!
- NGC 3055 (12.1 mag, SB 13.0 mag; 2.1'x1.3') dość duża, wydłużona
- NGC 3169 (10.2 mag, SB 12.8 mag;  4.2'x2.9') 
- NGC 3166 (10.4 mag, SB 12.9 mag; 4.8'x2.3') obydwie w jednym polu, podobne, owalne z jasnymi jądrami i dużym halo
- NGC 3156 (12.3 mag, SB 13.0 mag, 1.9'x0.8') mała mgiełka lekko jaśniejsza w centrum, obok trójkąta jasnych gwiazd
- NGC 3115 (8.9 mag, SB 11.9 mag; 7.2'x2.4') chyba najpiękniejsza galaktyka w Sekstansie. Mocno wydłużona, z bardzo jasnym jądrem, jasna i duża.

Następnie zabrałem się za galaktyki w Wadze, rzadko zaglądam do tego gwiazdozbioru.
- NGC 5885 (11.8 mag, SB 14.3 mag, 3.5'x3.1') duży, bardzo blady owal przy jasnej gwiazdce
- NGC 5861 (11.6 mag, SB 13.2 mag; 3.0'x1.7') duża, blada, wydłużona pionowo, a obok malutka:
- NGC 5858 (12.4 mag, SB 12.4 mag; 1.5'x0.7') owalna
- NGC 5812 (11.2 mag, SB 12.6 mag; 2.3'x2.0') mała, okrągła z dużym, jasnym jądrem, przypomina słabą gromadę kulistą
- NGC 5768 (12.5 mag, SB 13.4 mag; 1.8'x1.4') mała, okrągła przy słabej gwiazdce, bez jasnego centrum
- NGC 5792 (11.3 mag, SB 13.8 mag; 6.8'x1.7') śliczna, mocno wydłużona, z jasnym jądrem, "przyklejona" do jasnej gwiazdki
- NGC 5605 (12.3 mag, SB 13.0 mag; 1.5'x1.3') blady owal bez jasnego centrum
- NGC 5756 (12.3 mag, SB 13.6 mag; 2.8'x1.3') trudna, blada smużka o niskiej jasności powierzchniowej

Teleskop zdążył się porządnie wychłodzić, więc zapolowałem na kilka gwiazd podwójnych. Wiem, że te najlepiej wyglądają w refraktorze, ale Newton też daje radę!
- Gamma Vir (Porrima, 3.5+3.5; 2.8") rozdzielona przy 150x, trudniej wyostrzyć przy 214x
- 51 Vir (STF 1724; 4.4+9.4; 6.8") bez problemu przy 150x, śliczna
- 84 Vir (STF 1777; 5.6+8.3; 2.7") trudna, chwilami osobno przy 214x, duża różnica jasności, piękna pomarańczowa jaśniejsza z pary
- 40 Sex (STF 1476; 7.1+7.8; 2.4") super, bez problemu przy 150x
- 35 Sex (STF 1466; 6.2+7.1; 6.7") śliczna para, jaśniejsza gwiazda wyraźnie żółta, 150x
- Gamma Crt (HJ 840; 4.1+7.9; 4.9") trudna, bo dość nisko, spora różnica jasności, rozdzielona przy 150x
- Delta Crv (SHJ 145; 3.0+8.5; 24") piękna, szeroka para, 150x
- 58 Crv (STF 1669; 5.9+5.9; 5.2") super! jednakowe, żółte gwiazdki, 150x
- Mi Lib (BU 106; 5.6+6.6; 2.0") trudna, ciasna, 150x, lepiej przy 214x, chwilami składniki osobno

A na deser spojrzałem na słynną z idealnie okrągłego kształtu mgławicę planetarną Abell 39 w Herkulesie. W wyciągu zagościł okular 21mm uzbrojony w filtr NBP Omega (71x, źrenica 4.2mm), nitki szukacza skrzyżowały się w odpowiednim miejscu i po spojrzeniu w okular bohaterka ukazała się po kilkunastu sekundach wpatrywania, nawet zerkanie było niepotrzebne

 

Sesja 558 23.03.2020  19:15 - 22:00
Tym razem na warsztat wziąłem trudniejsze cele. Rozpocząłem od polowania na ulotne galaktyczki świecące wewnątrz gromady otwartej Praesepe (M44) w Raku. Opisuje je Phil Carrington w książce Cosmic Challange, w części "Monster Scope Challenges". Mój 30-cm taurus to nie jest bynajmniej "monster scope", ale i tak pokazał mi pięć z dziewięciu wymienionych w książce galaktyk. To wyzwanie zaproponował również Łukasz jako Obiekt Tygodnia, tutaj  Okular Pentax XW7 (214x) świetnie nadaje się do szperania w głębinach kosmosu, a pokazał:
- NGC 2624 (14.1 mag, SB 12.6 mag; 0.6'x0.5') malutka, okrągła
- NGC 2625 (13.9 mag, SB 13.0 mag; 0.7'x0.6') zerkaniem, malutka
- NGC 2643 (14.3 mag), zerkaniem
- NGC 2647 (14.3 mag, SB 13.2 mag; 0.8'x0.5') dość łatwa, na wprost
- UGC 4526 (14.8 mag) zerkaniem,smużka pod gwiazdką

Alvin Huey napisał poradnik do obserwacji trójek galaktyk, do ściągnięcia z jego strony www: http://www.faintfuzzies.com/Files/GalaxyTrios-v7.pdf
Większość z tych trójek jest bardzo słaba, wymaga dużych teleskopów i bardzo dobrego nieba. Nie mniej jednak niektóre są w zasięgu teleskopu 30cm i pięć z nich udało mi się dojrzeć tej nocy. A były to:
Trio w Sekstansie:
- NGC 3166 (10.4 mag, SB 12.9 mag; 4.8'x2.3')
- NGC 3169 (10.2 mag, SB 12.8 mag; 4.3'x2.9')
- NGC 3165 (13.9 mag, SB 14.0 mag; 1.3'x0.7') poprzedniej nocy obserwowałem parę 3166 i 3169 nie wiedząc, że w pobliżu jest jeszcze jedna, słaba mgiełka. Mapka ze wspomnianego poradnika bardzo ułatwiła star hopping i w powiększeniu 150x zerkaniem, a przy 214x na wprost bez problemu na wprost wypatrzyłem ulotną, ukośną smużkę
Trio w Lwie:
- NGC 2964 (11.3 mag, SB 12.8 mag; 3.0'x1.7') duży owal, bez jasnego jądra
- NGC 2968 (11.9 mag, SB 13.1 mag; 2.1'x1.6') mniejszy owal, też dość jednorodna
- NGC 2970 (13.6 mag, SB 12.4 mag; 0.4'x0.3') mała kulka, przy 150x i 214x na wprost
Trio w Psach Gończych:
- NGC 5141 (12.8 mag, SB 13.0 mag; 1.3'x1.0') owalna, na wprost przy 214x
- NGC 5142 (13.3 mag, SB 12.6 mag; 1.0'x0.7') słabszy owal, też na wprost
- NGC 5143 (15.8 mag, SB 14.3 mag; 0.7'x0.4') niewidoczna, za słaba dla 30cm teleskopu...
Trio w Wielkiej Niedźwiedzicy
- NGC 3202 (13.2 mag, SB 13.0 mag; 1.2'x0.8') 
- NGC 3205 (13.3 mag, SB 13.6 mag; 1.4'x1.1')
- NGC 3207 (13.3 mag, SB 13.2 mag; 1.8'x1.3') na wprost przy 150x i 214x, mniej więcej jednakowe, okrągławe mgiełki, tworzą trójkąt prostokątny

O piątej trójce na razie ciii... wkrótce będzie bohaterką osobnego tematu.
A na deser - jak to mam w zwyczaju - spojrzałem na jakiś "showpiece" na niebie. Tym razem padło na M51 z sąsiednią NGC 5195. W powiększeniu 150x i 214x ramiona spiralne, prześwitujące przez nie gwiazdki, jasne centra obydwu galaktyk prezentowały się iście bajkowo. Pomimo wysiłków, nie dostrzegłem pomostu łączącego obie galaktyki, dało się jednakowoż wyzerkać "dziubek" wychodzący z mniejszej w kierunku większej.

 

Sesja 559    24.03.2020  20:30 - 23:30
To była noc z najlepszą przejrzystością. Sesję rozpocząłem od spojrzeniu na dwa Obiekty Tygodnia, niedawno zamieszczone przez Kolegów na sąsiednim Forum.
- NGC 3226 (11.4 mag, SB 13.7 mag; 2.8'x2.0') i NGC 3227 (10.3 mag, SB 13.4 mag; 4.1'x3.9') para ładnych galaktyk w Lwie. W okularze XW10 (150x) zobaczyłem dwa jasne jądra i stykające się otoczki, poza różną wielkością galaktyki nie pokazały innych szczegółów 
- Abell 33 w Hydrze. Kilka razy próbowałem wcześniej namierzyć tę mgławicę planetarną, ale nie miałem szczęścia do warunków. Tym razem dopisało wszystko - i położenie na niebie, i świetna przejrzystość i filtr NBP Omega, który zarówno z okularem TS Ultra 21mm (71x) jak i TS Ultra 15mm (100x) pokazał blade kółko przytulone do jasnej gwiazdki, na super wyczernionym tle nieba. Okular 21mm (źrenica 4.2mm) pokazał obiekt lepiej, jako obwarzanek z lekko ciemniejszym środkiem. Przy okazji po raz kolejny spojrzałem na piękny, mięsisty rogalik "Meduzy", czyli mgławicy planetarnej Abell 21 w Bliźniętach.

Hickson 61 "The Box" to grupa czterech galaktyk w Warkoczu Bereniki, ułożona w kształt przypominający pudełko, stąd nazwa. Co nieco informacji na jego temat - wraz ze zdjęciem - można znaleźć tutaj: https://observing.skyhound.com/archives/apr/HCG_61.html
Wszystkie cztery galaktyki udało mi się dostrzec w okularze XW10 (150x) na wprost.
- NGC 4169 (12.2 mag, SB 12.6 mag; 1.8'x0.9') jasny, mały owal
- NGC 4173 (13.0 mag, SB 14.2 mag; 5.0'x0.7') blada, długa smużka
- NGC 4174 (13.4 mag, SB 11.4 mag; 0.8'x0.3') łatwa, jasna, eliptyczna
- NGC 4175 (13.3 mag, SB 12.8 mag; 1.8'x0.4') blada smużka, niewielka

Hickson 68 w Psach Gończych to jeden z najjaśniejszych "hicksonów". Trzy spośród pięciu galaktyk są łatwo dostrzegalne i w mniejszych teleskopach, składniki D i E są nieco trudniejsze. Mnie udało się dojrzeć wszystkie w powiększeniu 150x, a widok jest naprawdę przedni! Co nieco informacji na jego temat - wraz ze zdjęciem - można znaleźć tutaj: https://observing.skyhound.com/archives/may/Hickson_68.html
- NGC 5350 (11.3 mag, SB 13.3 mag; 3.2'x2.3') największa, blada, dość jednorodna
- NGC 5353 (11.0 mag, SB 11.8 mag; 2.2'x1.1') jasna, zwarta elipsa
- NGC 5354 (11.4 mag, SB 11.9 mag; 1.4'x1.3') mała, okrągła z jasnym jądrem
- NGC 5355 (13.1 mag, SB 12.8 mag; 1.2'x0.7') wydłużona, dość słaba
- NGC 5358 (13.6 mag, SB 12.5 mag; 1.1'x0.3') słaba smużka

W naszym wizualowym towarzystwie wzajemnej adoracji nie tylko lajkujemy sobie posty, ale też małpujemy bezwstydnie pomysły obserwacyjne innych, tuszując to bełkotem o "czerpaniu inspiracji" :-)) I ja bezczelnie zerżnąłem od Łukasza pomysł na obserwacje płaskich galaktyk. Znów do pomocy wykorzystałem poradnik Alvina Huey'a: http://www.faintfuzzies.com/Files/FlatGalaxies v2.pdf w którym mapki do star-hoppingu są o wiele dokładniejsze od tych w atlasie Interstellarum. Tej nocy udało mi się wyłapać sześć tego typu galaktyk, a w zasadzie dziesięć - wliczając NGC 4173 i 4175 z Hicksona 61 (również ujęte w tym poradniku) i dwie perełki, o których na koniec.
- NGC 2424 (12.6 mag, SB 13.3 mag; 3.6'x0.5') w Rysiu, w pobliżu Międzygalaktycznego Wędrowca, czyli gromady kulistej NGC 2419, od której bardzo łatwo nawigować do tej galaktyki. A ta w powiększeniu 214x prezentowała się bardzo ładnie, ze zgrubieniem w środku.
- IC 2233 (12.6 mag, SB 13.3 mag; 4.6'x0.5') w Rysiu, 214x, bardzo wydłużona, niejednorodna, wyraźnie jaśniejsza z lewej strony, otoczona ciasno bardzo ostrokątnym trójkątem gwiazd
- NGC 3432 (11.3 mag, SB 13.6 mag; 6.6'x1.6') w Małym Lwie, wspaniała przy 214x! jasna, duża, mocno wydłużona, na tle trójkąta jasnych gwiazd, jedna z ładniejszych "kresek" na niebie
- NGC 3279 (13.4 mag, SB 13.0 mag; 2.9'x0.4') w Lwie, długo jej szukałem, przy 214x widoczna na wprost, a zerkaniem widać lekkie zgrubienie w centrum
- NGC 3454 (13.3 mag, SB 13.0 mag; 2.1'x0.4') w Lwie, słaba, zerkaniem lepiej, 214x. Po jednej stronie jasnej gwiazdki, a po drugiej świeci jaśniejsza, owalna NGC 3455 (12.0 mag, SB 13.7 mag; 2.6'x2.0'), z ładnym jasnym centrum
- NGC 3501 (12.9 mag, SB 13.4 mag; 3.9'x0.5') w Lwie, 214x, dość duża, bardzo blada, zerkaniem lepiej. Niedaleko od niej dostrzegłem NGC 3507 (11.9 mag, SB 14.2 mag; 3.4'x2.9') jako ładny owal  z jasnym środkiem, przytulony do jasnej gwiazdki. 

  Zawsze na zakończenie obserwacji, na deser daję sobie prezent - spoglądam na coś oklepanego i spektakularnego. Po oglądaniu słabych smużek deser nie mógł być inny, jak NGC 4244 w Psach Gończych i NGC 4565 w Warkoczu Bereniki. Obydwie wyglądały nieziemsko w Pentaxie XW10 (150x), wypełniały niemal całe pole widzenia, a NGC 4565 prezentowała się, jak na zdjęciach - zgrubienie w centrum, ciemna kreska, idealnie symetryczny dysk. Jeszcze nigdy nie widziałem jej w takiej krasie!

 

To był piękny czas pod wiosennym niebem, tak bogatym w galaktyki. Teleskop Taurus pokazał, co potrafi, a okulary Pentax XW po raz kolejny udowodniły, że niewiele innych szkiełek może się z nimi równać podczas obserwacji ulotnych obiektów głębokiego nieba. 

 

Akumulatory naładowane na czas kwarantanny.

 

Czystego nieba!

Paweł

  • Lubię 2
  • Kocham 1
Odnośnik do komentarza
Udostępnij na innych stronach

  • 2 tygodnie później...

Widzę, że wspaniałe obserwacje, bardzo obfite w obiekty :icon_smile:

Co do prowadzenia dziennika obserwacji ktoś kiedyś radził, że warto zapisywać emocje, jakie towarzyszyły obserwacjom konkretnych obiektów, po czym wrócić do tego po latach i przeżyć to znowu czytając swoje zapiski. Ponoć uczucie niezapomniane! :icon_smile:

Odnośnik do komentarza
Udostępnij na innych stronach

Dołącz do dyskusji

Możesz dodać zawartość już teraz a zarejestrować się później. Jeśli posiadasz już konto, zaloguj się aby dodać zawartość za jego pomocą.

Gość
Dodaj odpowiedź do tematu...

×   Wklejono zawartość z formatowaniem.   Usuń formatowanie

  Dozwolonych jest tylko 75 emoji.

×   Odnośnik został automatycznie osadzony.   Przywróć wyświetlanie jako odnośnik

×   Przywrócono poprzednią zawartość.   Wyczyść edytor

×   Nie możesz bezpośrednio wkleić grafiki. Dodaj lub załącz grafiki z adresu URL.

×
×
  • Dodaj nową pozycję...

Powiadomienie o plikach cookie

Umieściliśmy na Twoim urządzeniu pliki cookie, aby pomóc Ci usprawnić przeglądanie strony. Możesz dostosować ustawienia plików cookie, w przeciwnym wypadku zakładamy, że wyrażasz na to zgodę.