Czeklista astrofotografa, czyli co ciebie czeka.

[Adam_Jesion]

Post z cyklu "flash from the past", czyli: co kryją nasze stare backupy. Tak się złożyło, że musiałem sprawdzić backupy więc z sentymentu zacząłem klikać po dokumentach. Przypadkiem znalazłem taki szkic blogowego wpisu, który dla zabawy postanowiłem uwiecznić tutaj na forum. W sumie to nawet nie pamiętam, czy go ostatecznie opublikowałem (w 2007 roku). Bardzo możliwe, że nikt go nigdy nie przeczytał  Ostrzegam, mogę jeszcze coś znaleźć - kliknąć i wrzucić. Miłej zabawy  Tak to kiedyś wyglądało

 

---

Czeklista astrofotografa, czyli co ciebie czeka.

 

Jak to czasami bywa, zdarza mi się pisać o rzeczach oczywistych - pozornie. Astrofotografia to niezwykle trudna dziedzina fotografii. Wymaga, poza wiedzą i doświadczeniem stricte technicznym dodatkowych cechy charakteru - perfekcji i cierpliwości. Ten kto się nigdy nie zderzył z tym wyzwaniem, nie zdaje sobie sprawy ze złożoności tego procesu. Zaczynając moją pierwszą randkę z astrofotografią nie spodziewałem się, co mnie czeka - człowieka z natury leniwego, słabo zorganizowanego.

 

W czasie pierwszych prób wiele rzeczy nosiło charakter typowych prowizorek. To niezdarnie zwisający kabel, to ostrość ustawiona na oko, aż do słabego wyrównania polarnego. Dlaczego tak się działo? Czas, czas i jeszcze raz czas. Nie sądziłem, że samo przygotowanie do sesji powinno zająć około 2 godzin - no chyba, że mamy stałe obserwatorium. Nie ma drogi na skróty. Tu wszystko musi być idealnie. Różnica między dobrze ustawioną ostrością, a perfekcyjnie jest naprawdę ogromna.

 

Zastanawiam się, czy jest jakiś sens w pisaniu takich artykułów - chyba tylko dla tych, co już to przeszli. Nie wierzę, że człowiek potrafi uczyć się na cudzych błędach. Doświadczenie ma to do siebie, że jeżeli nie jest własne - to jest żadne. Więc po co piszę? Nie wiem, może żeby dowartościować samego siebie krzycząc - ło Jezu - ale mam trudną pasję - jakie to wielkie wyzwanie. A może jednak komuś pomoże to usystematyzować pewne kwestie - może dzięki temu szybciej uświadomi sobie, że tu nie ma skrótów? Szykuj się kolego (koleżanko) na zostanie perfekcjonistą, albo nic z tego nie będzie.

 

Od jakiegoś czasu chodzi mi po głowie sporządzenie czeklisty - czyli punktów, przez które za każdym razem, po rozłożeniu sprzętu, muszę przejść - odznaczając je sobie. Dzisiaj tej listy już tak nie potrzebuje. Z czasem tworzą się schematy - może nawet rutyna. Choć z drugiej strony - to właśnie przez rutynę człowiek potrafi rozłożyć nawet najbardziej utwardzone doświadczenie. W każdym bądź razie - punkty o których Wam za chwilę napiszę są naprawdę fundamentalne. Z czasem każdy z nas uczy się szybkości, ale bez zmiany sprzętu, nie da się wyeliminować choćby jednego punktu. Stety i niestety... Może dzięki temu ta astrofotografia tak bardzo mnie pociąga? Może to jest jakaś forma walki z moim lenistwem i bałaganiarstwem? Kto wie?

 

Oczywiście lista ta, zależnie od waszego zestawu może się różnić, ale myślę, że zasada jest bardzo podobna i wybaczycie mi te uogólnienie.

 

1. Nasz plan "gry" - czyli strategia wojny

Zaczynam zawsze od opracowania planu na dany wieczór. Wybieram obiekt, zastanawiam się nad kadrem, wybieram gwiazdkę do guidingu. Robię wydruki, zaznaczam na nich ważne rzeczy.

Co zauważyłem, że jeżeli danej nocy nie skupię się nad tylko jednym obiektem, to efekt jest taki - że nie mam żadnego zdjęcia. Mimo, że to taka prosta kwestia, to nadal mam z nią problem. Coś mnie zawsze kusi, coś odciąga od planu. Czy to telefon, czy nowa kometa. Ale tak się nie da. Naprawdę!

Weźcie to sobie do serca. Myślę, że wielu praktyków ma podobne doświadczenia. Pamiętajcie, że mówię o sprzęcie mobilnym, nie zaś o stacjonarnym obserwatorium. I tak w dzisiejszych czasach mówimy o sumarycznym czasie naświetlania idącym w godziny - tak więc zupełnie bez sensu, moim zdaniem, jest pakować się w kilka obiektów w trakcie jednej sesji. Chyba, że mamy drugi montaż z własnym asystentem na wyposażeniu standardowym.

Powyższe przygotowania można zrobić o każdej porze dnia, dowolną liczbę dni wcześniej. Mamy przecież bardzo dokładne programy - planetaria. Pozwalają nie tylko przyjrzeć się sytuacji na niebie o dowolnym czasie, ale także dokładnie zaplanować fotografowany kadr.

 

2. Logistyka - czyli ktoś te graty musi wynieść

To akurat fragment, którego nie cierpię. Jako jednostka leniwa, nie lubię targać sprzętu. Po prostu - trudno, przyznaję się. Męczy mnie to. Totalna strata czasu i energii. Żeby to jeszcze dało się spakować w jedną skrzynię, ale... pięć kursów do domu jakoś mnie nie podnieca.

Rozkładam stół, wyciągam sprzęt, kable. Dzisiaj już wiem, jak ważne jest odpowiednie rozstawienie sprzętu. Zdarzyło mi się już raz ustawienie stołu za blisko montażu, co spowodowało, w pewnej pozycji, niemal uszkodzenie sprzętu (spokojnie panowie dystrybutorzy - to nie był wasz sprzęt).

Myśl, planuj, skrzynie rozstawiaj wg priorytetu ich użytkowania. Jeżeli pudło jest puste i nie będzie potrzebne w czasie sesji - postaw je poza stanowiskiem.

Jeżeli sesje zaplanowałeś wcześniej i nie jest to spontan, sprzęt wytargaj z jaskini wcześniej - zanim nadejdzie "wiosna" (noc). To dobra, stara szkoła. Pozwoli oszczędzić Ci sporo czasu. Zauważyłem, że jeżeli stanowisko przygotuje wcześniej, to jakoś mam większą skłonność do późniejszej precyzji. Jeżeli sprzęt rozkładam po nocy, to ze wszystkim się spieszę, bo przecież szkoda takiego pięknego nieba, jakie akurat dzisiaj nad nami góruje.

 

3. Gwiazda na twojej choince

Graty mam rozłożone, jest 18:00 - robi się powoli ciemno. Zaczynam strojenie mojej choinki. Składam tak sprzęt, jak będzie wyglądał docelowo - czyli aparat, guider, kable, wszystko. Szczególną uwagę zwracam na kable. Tak - to bardzo ważna, a jakże często ignorowana kwestia. Od razu możecie lecieć do sklepu i kupić opaski zaciskowe - jak najcieńsze, do spinania przewodów elektrycznych. Bez tego nie ma efektywnego guidingu. Niech wspomnę jedną sesję, która miała być bardzo udana. Zaczęło się pięknie. Wszystko było zgodnie z czeklistą. Ale nie chciało mi się pospinać przewodów - bo przecież wszystko wyglądało ok. Niestety - kiedy po 4 godzinach naświetlania skontrolowałem sprzęt - okazało się, że potwornie szarpie. Szybka diagnoza wykazała, że jeden z kabli, który wcześniej zlekceważyłem, zaczepił się o jedną z wielu śrub! Fajnie? Nie bardzo... Kolejna noc - prawie zmarnowana. Prawie, bo przecież nie do końca - czegoś się nauczyłem. Bilans dodatni. Problem tylko jeden - kolejna dogodna noc na naukę trafiła się dopiero po ponad 2 miesiącach. Gdybyśmy mieli więcej pogodnych nocy, to cały proces edukacji na własnych błędach moglibyśmy przejść w kilka tygodni. Ale jest jak jest, więc oszczędzajmy czas, by być może następna gwiaździsta noc zdarzy się za pół roku.

 

Pamiętaj - nie ma prowizorek. Im dokładniej wykonasz ten krok, tym mniej wypadków czeka cię później. Tak naprawdę, to każdy powyższy i następny krok jest tak samo ważny. Odpuścisz jeden i masz jak w banku zmarnowaną sesję. Niemożliwe? Przekonaj się sam.

 

4. Ważenie

Ja ważę moich zawodników już na ringu - choć wiem, że są tacy, co robią to w ciepłych pieleszach domowych. W astrofotografii wyważenie sprzętu jest niezwykle ważną kwestią. Najczęstszy błąd z jakim się spotkałem, to wyważanie zestawu bez zamontowanych akcesoriów. Tak nie wolno. Dlatego zapamiętaj - wyważaj sprzęt w pełnym, docelowym wyposażeniu. Tu też nie ma miejsca na niedokładność - każda możliwa oś musi być wyważona idealnie. Jeżeli masz dwa teleskopy na jednym montażu - czeka Ciebie więcej pracy. Znajdź środek ciężkości w osi Ra - i zapamiętaj, że zależnie od miejsca na niebie będziesz przeważał zestaw, lub niedoważał. To dlatego, bo twój montaż, jeżeli nie kosztował przynajmniej kilkanaście tysięcy euro, ma prawdopodobnie znaczące luzy - tzw. backlash. Chodzi o to, żeby silnik "ciągnął" cały czas, a nie "popuszczał" powodując mikro szarpanie. Nie rozumiesz? Spokojnie - z czasem stanie się to oczywiste.

Jest już 19:00 - a ja nadal nie zacząłem robić zdjęć. Wyważam sprzęt, sprawdzam kable - są spięte, idealnie ułożone - nic się nie pęta, nić nic nie wisi. Mogę przejść do następnego punktu.

 

5. Polarna - a co to?

Dopiero teraz powinieneś pomyśleć o ustawieniu twojego montażu na gwiazdę polarną - czyli zosiować oś Ra z biegunem obrotu ziemi. Wiem, że niektórzy zrobią wielkie oczy - dlaczego dopiero teraz, a nie na samym początku. Przecież ze osprzętem zawieszonym na montażu, z wiszącymi kablami nie jest wcale łatwiej. Tak, ale nie zapominajcie, że sprzęt klasy taniej i średniej nie jest sprzętem ciężkim i stabilnym. Odchyłki i błędy miedzy montażem nieobciążonym, a załadowanym potrafią być bardzo duże. Wniosek - ustawiaj Polarną w pełnym rynsztunku. Przy odrobinie gimnastyki - nie jest to takie trudne.

Jak ustawiać na polarną? No nie... To nie ten artykuł. Zakładam, że wiesz o czym piszę. Jeżeli nie rozumiesz tego akapitu - idź na Celestię (celestia.skyscope.pl) i dopiero wtedy kontynuuj lekturę tego elaboratu.

 

6. Go to heaven...

Punkt, który dotyczy tylko użytkowników systemów GOTO. Na tym etapie ustawiam - wyrównuję system GOTO (align) na 3 gwiazdy, co pozwala w przypadku SkySensora 2000PC osiągnąć dokładność naprowadzania wystarczającą do prac z matryca wielkości APS-c. Szukany obiekt zawsze ląduje na środku kadru.

Która godzina? Jest już po 19:30. System wyważony, GOTO gotowe do pracy, co dalej? Włączam laptopa, odpalam aparat, kamerę, etc.

 

7. Krzywo, prosto - aby ostro

Bez podtekstów, moi drodzy. Ostrość to podstawa. Jak już pisałem, różnica między ostrością bardzo dobrą, a idealną - jest ogromna. Bez laptopa nie da się w 100% dobrze ustawić ostrości. OK - można trafić, są przecież tacy, co i w lotto trafiają wór kasy. Zawsze jednak twierdziłem, że łatwiej 10 mln. zarobić, niż wygrać w Lotto - dlatego też uważam, że łatwiej ostrość ustawić za pomocą np. dSLR Focus niż marnować cenne oko wpatrując się w malutki wizjer dSLR'a. Moje ulubione powiedzenie - "Tobie się wydaje, że masz ostrość, a ja Wiem, że ją mam" - to w kontekście ustawiania "na oko".

Możesz pomyśleć - ale ja nie chce mieć laptopa w polu. Myśl sobie co chcesz, ale im szybciej przywykniesz do obecności ducha Billa Gatesa obok twojego montażu, tym mniej stracisz czasu na własne eksperymenty. Na "koniec dnia" i tak kupisz profesjonalną kamerę astro CCD, więc lepiej trenuj dobre nawyki już teraz. Nie pozbędziesz się laptopa, nawet jeżeli tak Ci się dzisiaj wydaje. Słucham? Nie chcesz kamery astro

CCD?! To znaczy, że jeszcze nie wiesz, że jesteś zarażony wirusem astrofotografusesbigus.

Jeżeli ustawiłeś już ostrość w swoim Canonie, czas na powtórzenie tej procedury w guiderze. Nie będę rozwijał tematu - wiadomo o co chodzi.

 

8. Zaczynamy

Jest godzina 20:15. Zaczynamy? Jezu - człowieku, przecież pracujesz już od paru godzin, a jeszcze nie zacząłeś? Tak - dlatego tytuł tego artykułu mówi o masochiźmie. Dopiero w tym miejscu zaczyna się fotografia. Dopiero teraz ustawiam sprzęt na docelowy obiekt i ustawiam guider na wcześniej wybraną gwiazdkę prowadzącą. Zajmie to jeszcze kwadrans, po którym programuję serię ekspozycji i sprzęt zaczyna swoją pracę. Już beze mnie - jestem tu tylko od sprawdzania, czy coś się nie zrypało, lub czy w którymś z powyższych punktów nie uprościłem sobie sprawy.

 

9. Epilog

Marudzę? Skądże! Mnie to kręci - naprawdę. Czy jestem zdrowy? Nie wiem! I tak wiele rzeczy pominąłem, o innych zapomniałem. Ktoś, kto przygląda się z boku tym wszystkim procedurom, może odnieść wrażenie, że oto spotkał wzorcowego kretyna. Bo jaki normalny człowiek siedzi godzinami w całkowitej ciemności (o mrozie nie wspominając) tylko po to, żeby następnego dnia okazało się, że znowu czegoś nie dopilnował i zdjęcia nie będzie?

 

I tym radosnym stwierdzeniem zakończę kolejny artykuł na moim blogu. Sumas zauważył, że piszę coraz dłuższe artykuły - sam nie wiem, czy mnie pochwalił, czy dał dyskretny znak, żebym nie przeginał przysłowiowej p... Patrzę w statystyki i co widzę? Średni czas wizyty w ostatnim tygodniu wzrósł o prawie 400%. Co to znaczy? Czytacie! Cieszę się, jak dziecko. Dziękuję!

[Herbert West]

Miałem niezłą zabawę walcząc z opisywanymi przez Ciebie wyzwaniami i trudnościami. Nadal mam więcej zabawy niż frustracji.

Odkryłem w sobie o wiele większe zasoby cierpliwości niż podejrzewałem, że mam.

To, że jest to przedsięwzięcie, gdzie przez kilka kolejnych lat będę początkujący, paradoksalnie, mnie do niego zachęca!

[kubaman]

Artykuł artykułem, ale sama czeklista by się przydała. Stosują w lotnictwie, to czemu nie w astrofotografii?

Opracował bym coś takiego, bo masa materiału się marnuje przez głupie kwestie.

[lukost]

Ło matko, gdybym to przeczytał wcześniej, w ogóle bym się w to całe astrofoto nie pakował.

[Misza]

Miałem w życiu do czynienia z bardzo wieloma „typami” rozmaitej działalności hobbystycznej (zarówno tej związanej z aktywnością fizyczną, jak i np różnorakim kolekcjonerstwem, majsterkowaniem, modelarstwem, chowem egzotycznych zwierząt itp, itd...). Cały czas się utwierdzam że astrofotografia (za którą „na serio” wziąłem się ok rok temu) jest absolutnie najbardziej wymagającym hobby z jakim miałem styczność i to na wielu rozmaitych płaszczyznach. Merytorycznej - wiedza i doświadczenie jakie musimy zdobyć są na prawdę niemałe. Finansowej - tutaj nie muszę rozwijać. Fizycznej - minimum przyzwoity stan zdrowia, również nieco krzepy i zdrowy kręgosłup (tego ostatniego "wymogu" nie spełniam). Do tego wszystkiego czas i ogrom samozaparcia. Jeśli nie połkniemy bakcyla naprawdę głęboko i motywacja nie będzie odpowiednio silna, nie zaakceptujemy wszystkich niedogodności związanych z uprawianiem tego hobby. Na etapie wstępnym towarzyszy mu wiele frustracji, ja nadal jestem na tym etapie i bardzo często zadaje sobie pytanie „ po co w ogóle brałem się za to g....?” Np wczoraj, gdy siedząc od dwóch dni w wynajętym domku na Roztoczu wychodzę nocą na mróz do sprzętu i stwierdzam że od dwóch godzin guiding pracuje tragicznie.

Edytowane 11 Października 2021 przez Misza

[Tayson]

To bedzie aktualne zakladam przez minimum kolejne 50lat.

Walka w poczatkowej fazie zabawy w astrofoto zawsze u kazdego jest taka sama. Niestety jakiekolwiek dałbyś rady kazdy musi przejść przez to sam!

 

Ja rozkladalem pierwszy setup od chwili "o jest pogoda! Działam" do pierwszej klatki ok 2h. Obecnie zszedłem do max 15min. Wszystko dzięki optymalizacji optymalnych konfiguracji. 

 

@Adam_Jesion pamietasz jakiego setupu dotyczy Twoj post? Obstawiam cos kolo eq6 i 65q, plus 6d, guider, guiding?

 

Juz dzis widziny zmiany. Laptop jednak nie jest niezbędny podczas sesji. Ustawienie ostrosci dzieki masce bahtinova w bardzo duzym stopniu zrewolucjonizowało wyjazdowe astrofoto. Poza tym sprzęt typu asiair rowniez pozwalaja na dosc elastyczne zarzadzanie sesja poprzez urzadzenia z dotykowym ekranem. 

 

Ciekawe co przyniesie przyszlosc? Ktore, dzis niezbedne elementy odejda w zapomnienie, co okaze sie strata czasu na rzecz szybszych rozwiazan.

 

Z chęcią powrócę do tego tematu za ok 15, 20lat.

[_Spirit_]

Po dzisiejszej nocy dopisał bym do listy - sprawdź zaciski na montażu po ustawieniu na polarną. Sesja w plecy. Po tylu latach  Autyzm jak nic.

[Herbert West]

Sprawdzić WSZYSTKIE śrubki. Zeszłej zimy miałem kamerę i kółko na złączce 2" w clamp-ringu- wyciąg bez gwintu. Pewnego wieczora EAF próbowało wciągnąć wyciąg do końca żeby ustawić ostrość. Gdy podszedłem sprawdzić co jest grane i dotknąłem teleskopu to dosłownie musiałem łapać kamerę i kółko w locie.

Wahania temperatury przez kilka dni i nocy rozkręcają niektóre śrubki i zaciski.

[Herbert West]

3 hours ago, Tayson said:

Walka w początkowej fazie zabawy w astrofoto zawsze u każdego jest taka sama. Niestety jakiekolwiek dałbyś rady każdy musi przejść przez to sam!

Tak jest. Ale taki test to nic złego. Jak ktoś odpadnie na tym etapie to lepiej dla niego- przynajmniej zaoszczędzi pieniądze ;-)

[JaLe]

15 minut temu, _Spirit_ napisał:

Po dzisiejszej nocy dopisał bym do listy - sprawdź zaciski na montażu po ustawieniu na polarną. Sesja w plecy. Po tylu latach  Autyzm jak nic.

Chyba skleroza

[_Spirit_]

Teraz, JaLe napisał:

skleroza

Też. 

[JaLe]

3 minuty temu, _Spirit_ napisał:

Też. 

Nie przejmuj się, każdemu się zdarzają mniejsze lub większe wpadki.

[ZbyT]

2 godziny temu, _Spirit_ napisał:

Po dzisiejszej nocy dopisał bym do listy - sprawdź zaciski na montażu po ustawieniu na polarną. Sesja w plecy. Po tylu latach  Autyzm jak nic.

 

2 godziny temu, JaLe napisał:

Chyba skleroza

 

nie przesadzajmy ... to może być zwykła demencja

 

pozdrawiam

[okuul]

Super wątek, chyba warto sobie taką czeklistę (jakąś skróconą wersję) przygotować, wydrukować i przykleić do montażu.

[Adam_Jesion]

13 godzin temu, Tayson napisał:

 

@Adam_Jesion pamietasz jakiego setupu dotyczy Twoj post? Obstawiam cos kolo eq6 i 65q, plus 6d, guider, guiding?

65Q wtedy jeszcze nie istniał. Dopiero zaczynała się epoka chińskiego SW (80ED). Patrząc po datach znalazłem to zdjęcie, które pewnie odpowiada treści tego artykułu:

 

[Adam_Jesion]

Ale widzę po zdjęciach, że miałem już w 2007 Takahashi EM200, więc pewnie ten tekst jego także dotyczy. Swoją drogą to dosyć zastanawiające, że minęło od tego czasu blisko 15 lat, a tak niewiele się w zestawach i paradygmatach zmieniło. Tak jak piszecie, chyba największym potencjalnym "shiftem" technologicznym jest zastosowanie Raspberry Pi (choćby ASIAir, ale nie tylko). W tamtych czasach do guidingu używało się SBIG ST4 (dzisiaj jest wiele różnych opcji - kiedyś to było marzenie).

Równie dobrze mógłbym napisać, że te zdjęcia zrobiłem wczoraj i pewnie nikogo by nie zdziwiły. Mało jest dzisiaj dziedziny, które by się tak wolno rozwijały - choć może to i nie tak źle? Zależy w jakim kontekście

 

 

[isset]

A poziomowanie montażu? Słyszałem, że małoważne, ale czy na pewno?

[Misza]

U mnie to pierwsza czynnośc i zajmuje koło 5min

[prestoneq]

Poziomowanie montażu nie ma znaczenia, liczy się ustawienie osi R.A. głowicy w biegun. Wystarczy mniej więcej ustawić w poziomie co wykonuje się ekspresowo.

Może dodam jeszcze ważną rzecz, poziomowanie montażu ma tylko związek z metodą ustawiania montażu "na polarną".

Montaże przecież są też tak ustawiane

Edytowane 11 Października 2021 przez prestoneq

[Behlur_Olderys]

19 minut temu, prestoneq napisał:

poziomowanie montażu ma tylko związek z metodą ustawiania montażu "na polarną".

Dodam od siebie: jeśli ustawiamy metodą dryfu to dobrze mieć mniej więcej wypoziomowany montaż, bo inaczej regulując jedną oś będziemy sobie - delikatnie - psuli drugą oś, i na odwrót. 

Oczywiście wydaje się, że dopóki nie będzie to jakiś totalne przegięcie to efekt nie będzie jakoś bardzo widoczny, a w najgorszym wypadku alignacja zajmie nieco więcej czasu.