95P/Chiron - kometa czy asteroida?

[Tuvoc]

Coś innego tym razem - 95P/Chiron lub (2060) Chiron.

 

Dlaczego jeden obiekt ma dwa oznaczenia? Jest jednocześnie kometą oraz asteroidą? Postaram się to wyjaśnić.

 

Asteroida Chiron jest niewielkim ciałem niebieskim Układu Słonecznego, które krąży wokół Słońca pomiędzy Saturnem, a Uranem. Należy on do grupy tzw. asteroidów centaurów (krążących pomiędzy pasem asteroid a pasem Kuipera) i był pierwszym zidentyfikowanym obiektem tej klasy. Jego nazwa pochodzi o centaura Chirona - postaci z mitologii greckiej.

 

Odkrycia dokonał w 1977 roku astronom o polsko brzmiącym nazwisku Charles Kowal w obserwatorium Palomar i zakwalifikował ją do grupy średniej wielkości asteroid. Kolejne badania przeprowadzone w roku 1989 wskazały, że obiekt zachowuje się jednak bardziej jak kometa i nadano jej inną nazwę 95P/Chiron. W otoczeniu Chirona zaobserwowano słabą komę, będącą cechą charakterystyczną komet, która powstała w wyniku wybuchów gazu na jego powierzchni (zjawisko to związane jest z okresowym podnoszeniem się temperatury wskutek działania promieni słonecznych). Dziś klasyfikowana jest zarówno jako obiekt klasy planet karłowatych oraz komet jednocześnie. Co ciekawe to z racji swojej niestabilnej orbity Chiron, jak i większość pozostałych centaurów za kilka milionów lat faktycznie staną się pełnoprawnymi kometami - zostaną wytrącone ze swoich orbit i jako komety opuszczą Układ Słoneczny, skierują się ku Słońcu lub staną się kometami krótkookresowymi.

 

Żeby nie przynudzać za bardzo, tylko kilka najważniejszych faktów - z racji swojej jasności nie byłem w stanie dokonać żadnych pomiarów fotometrycznych ani spektroskopowych, ale jak przedstawia literatura - widmo w zakresie widzialnym i bliskiej podczerwieni Chirona jest neutralne i jest podobne do asteroid typu C czy jądra komety Halleya. Widmo w bliskiej podczerwieni Chirona pokazuje brak lodu wodnego. Ponadto analizy fotometryczne wykazały niewielkie zmiany jasności od 0.05 do 0.09 mag, co wskazuje, że Chiron ma raczej sferoidalny kształt. Okres rotacji wynosi 5.918 godzin (całkiem nieźle zdefiniowany jak na taką maliznę). Jeszcze jedno - wydawać by się mogło, że posiadanie tzw. pierścieni jest domeną jedynie dużych planet z rodziny gazowych olbrzymów, ale nic bardziej mylnego. Istnieją mocne podstawy naukowe aby zakładać, że Chiron podobnie jak inna asteroida Chariklo posiada taki pas pyłu i drobin lodu (link do źródła na dole posta).

 

 

Technikalia:

SW 200/1000; ASI 294MC Pro; NEQ6

 

Akwizycja danych:

8x120 sek.; gain 120; -10 st.C

29.10.2021; godz.: 23.37 - 23.52

Zagórzany k. Gorlic, małopolskie

 

Kilka uwag do zdjęcia i technikaliów. Pierwszeństwo na forum w zarejestrowaniu tego obiektu należy się koledze @gawain74 (link: https://astropolis.pl/topic/64694-2060-chiron-asteroida-centaur/?tab=comments#comment-737513), który UWAGA - dopadł Chirona teleskopem ED80 i kamerą ASI 224!

Druga kwestia to moje podziękowania dla kolegi @suchyy - poświęcił czas aby zweryfikować poprawność moich danych i wskazał na rozbieżności w bazach danych orbitalnych. Miejmy to na uwadze, szczególnie kiedy identyfikujemy ciemne, nietypowe obiekty. Druga kwestia to podawanie w przypadku takich obiektów pełnych danych tj. data/czas/miejsce, co będę starać się robić. To bardzo pomaga w identyfikacji.

 

Aha, jeszcze coś. Widzicie tą galaktykę bezpośrednio nad Chironem? To pomęczę jeszcze jedną ciekawostką - ta galaktyka nazywa się PGC 1852 (= CGCG 409-021 = MCG +01-02-015)

 

Ta niewielka na moim zdjęciu galaktyka o jasności ok. 14.5 mag (typ S0-a) to w rzeczywistości sporej wielkości obiekt o średnicy ok. 55 tys. lat świetlnych (ok. połowa średnicy naszej Drogi Mlecznej). Jest obiektem niezwykłym, ponieważ jest praktycznie jedyną galaktyką w rozległym obszarze o średnicy ponad stu milionów lat świetlnych. Większość galaktyk znajduje się w małych grupach, gromadach czy innych strukturach powiązanych grawitacyjnie. PGC 1852, inaczej galaktyka "Pustka" czy "Galaktyka w pustce" jest samotna co pięknie ilustrują zdjęcia z teleskopu Hubble'a. Dodam jescze, że gdyby nasza Droga Mleczna była samotna w analogiczny sposób to o istnieniu innych galaktyk dowiedzielibyśmy się dopiero w latach 60. XX wieku.

 

Źródła:

https://cseligman.com/text/atlas.htm

https://en.wikipedia.org/wiki/2060_Chiron

https://cometography.com/pcomets/095p.html

https://astronomynow.com/2015/03/17/chiron-may-be-second-minor-planet-to-possess-saturn-like-rings/

https://esahubble.org/images/potw1545a/ - PGC 1852

 

Edytowane 25 Listopada 2021 przez Tuvoc

[Behlur_Olderys]

Gratuluję rejestracji, i niezwykle ciekawego tematu!  Oby więcej takich perełek!

 

[OnlyAfc]

Bardzo ładnie opisane. Poproszę o więcej takich fajnych wątków

 

[Tuvoc]

Teraz, OnlyAfc napisał:

Bardzo ładnie opisane. Poproszę o więcej takich fajnych wątków

 

 

5 minut temu, Behlur_Olderys napisał:

Gratuluję rejestracji, i niezwykle ciekawego tematu!  Oby więcej takich perełek!

 

Dziękuję Będą! Na dysku leży 200Gb materiału, a dodatkowo lista pomysłów robi się przerażająco długa.

[diver]

Poza systemowym lajkiem daję trzy specjalne dodatkowe lajki!

[radio-teleskop.pl]

Bardzo interesujący temat, brawo!

[warpal]

9 godzin temu, Tuvoc napisał:

 

Dziękuję Będą! Na dysku leży 200Gb materiału, a dodatkowo lista pomysłów robi się przerażająco długa.

Przy zapowiadającej się przez dłuższy czas pogodzie to masz szanse powalczyć z tym materiałem.

[Herbert West]

 

Fantastyczna robota!

[MaciejW]

Takie jakościowe opisy z informacjami co jest wyjątkowego w danych obiektach lubię, z przyjemnością się czyta.

[everr]

Świetna robota! Gratuluję podejścia i rzetelności. Nabrałem apetytu na kolejne publikacje.

[tex88]

Tutaj możecie dawać dodatkowe lajki

[Tuvoc]

1 godzinę temu, everr napisał:

Świetna robota! Gratuluję podejścia i rzetelności. Nabrałem apetytu na kolejne publikacje.

Bardzo mi miło! Po takim odzewie od wszystkich jest dodatkowa motywacja

 

Aha, byłbym zapomniał. Jeśli są wśród czytających jacyś spece od zakryć to będę niezmiernie wdzięczny za kontakt. Ten temat można jeszcze rozwinąć i uzupełnić o dane uzyskanie dzięki zakryciu gwiazdy przez asteroidę Chiron.

[Grzędziel]

Świetna robota! Ukłony.

[Szarlej]

Dla takich tematów to można marnować kilka godzin dziennie na AP :-)  Perełka!

[Paether]

Kozak wątek

[Tuvoc]

Jeszcze raz serdecznie dziękuję Sprawdziłem, że raz w lutym i raz w marcu kilka gwiazd będzie w pasie zakrycia. Może "siądzie". Jeśli ktoś dysponuje pewnymi efemerydami to proszę o info.

Edytowane 26 Listopada 2021 przez Tuvoc

[Niki]

Dobrze pamiętam gdy Charles T.Kowal  odkrył 2060 Chirona. Wydarzenie to zrobiło wówczas na mnie ogromne  wrażenie. Chiron wcale nie jest aż takim  maleństwem, jego rozmiary to 148x208 km. Po odkryciu Chirona, Kowal zaczął przeszukiwać  archiwalne fotografie w celu ustalenia jego orbity. Udało mu się zidentyfikować Chirona na zdjęciu z 1895 roku, co umożliwiło dokładne obliczenie parametrów orbity. Chociaż uważa się, że był pierwszym odkrytym centaurem, to  o ile pamiętam  pierwszeństwo przypada jednak  Baademu za odkrycie centaura 944 Hidalgo. Obserwacja zakrycia gwiazdy przez Chirona byłaby niezwykle cenna naukowo, ponieważ mogłaby potwierdzić istnienie wokół niego pierścienia. Chętnie przyłączyłbym się do takiej kampanii obserwacyjnej. Dzięki właśnie takim obserwacjom odkryto dwa pierścienie  wokół centaura 10199 Chariklo.

Nawiasem mówiąc,  jutro  przypada 10 rocznica śmierci Charlesa  Kowala, wybitnego obserwatora i odkrywcy. Kowal poza Chironem odkrył dwa księżyce Jowisza, ponad 20 planetoid, bodajże 5 komet oraz o ile się nie mylę blisko 80 supernowych.  Na podstawie analizy starych zapisków dowiódł także, że Galileusz obserwował Neptuna już na 200 lat przed jego odkryciem

 

Edytowane 27 Listopada 2021 przez Niki

[wismat]

Bardzo ciekawe. Liczę że pogoda ci pozwoli i projekt z zakryciem dojdzie do skutku. Trzymam kciuki. 

[suchyy]

    Dodam trochę materiałów od siebie do tego niezwykle ciekawego wątku. Poniżej symulacje ze Stellarium, w porównaniu do oryginalnej foty Mirka, identyfikujące Chirona.

 

Fota i niżej symulacja w wąskim polu widzenia (ok 0,3°) wg. współrzędnych azymutalnych z początku sesji:

 

 

Widać, że Stellarium całkiem nieźle sobie z tym radzi, jak na program tworzony przez pasjonatów dla pasjonatów.

 

Pozdrawiam: Jurek.

 

Edytowane 27 Listopada 2021 przez suchyy

[Tuvoc]

Dzięki za to zestawienie - faktycznie Stellarium daje radę. Twoja pomoc jest nieoceniona Jurku i na pewno będę męczyć Cię z kolejnymi takimi obiektami

@Niki bardzo dziękuję za wpis! Podniosłeś wartość merytoryczną tematu na całkiem inny poziom. Niesamowite być świadkiem takich odkryć czego Ci pozytywnie zazdroszczę. Będę informować o potencjalnych szansach na zakrycia.

 

Ostatnio przyglądam się z zaciekawieniem liście komet powracających Seichiego Yoshidy

Edytowane 27 Listopada 2021 przez Tuvoc

[suchyy]

7 godzin temu, Tuvoc napisał:

Dzięki za to zestawienie - faktycznie Stellarium daje radę. Twoja pomoc jest nieoceniona Jurku i na pewno będę męczyć Cię z kolejnymi takimi obiektami ...

 

    Od dziecka lubiłem bawić się w Sherlocka H.  (vide moje tematy satelitarne na astropolis, gdzie identyfikuję focone cieniutkim sprzętem sztuczne satelity Ziemi i przemycam trochę info o nich, szczególnie o tych szpiegowskich, np. 1, 2, 3), więc z przyjemnością mogę wziąć udział w ciekawych projektach, ale tylko jako "amator foto-analityk"  , bo sprzętu do astrofoto nie posiadam.

 

Z ciekawości "cofnąłem się w czasie", skoro już Mirek (Tuvoc) przypomniał w pierwszym poście materiały foto kol. Romana (gawain74) nt. asteroidy/komety: Chiron.

 

Zrobiłem symulację w Stellarium, w porównaniu do pozycji Chirona na fotach, robionych TRZY LATA TEMU dalekim, fenomenalnym strzałem z EDka: 10-10-2018 | 23:21. Wyniki ciekawe: różnica położenia to sekundy kątowe, zresztą popatrzcie sami:

 

Foto (autor: gawain74, źródło:

 

 

Symulacja:

 

 

Pozdrawiam: Jurek.

Edytowane 27 Listopada 2021 przez suchyy

[Jan Bielicki]

W dniu 25.11.2021 o 23:59, Tuvoc napisał:

 (...)Co ciekawe to z racji swojej niestabilnej orbity Chiron, jak i większość pozostałych centaurów za kilka milionów lat faktycznie staną się pełnoprawnymi kometami - zostaną wytrącone ze swoich orbit i jako komety opuszczą Układ Słoneczny, skierują się ku Słońcu lub staną się kometami krótkookresowymi.(...)

Przede wszystkim, wyrazy uznania za wspaniałe zdjęcie. Zaintrygowało mnie to, że centaury mogą opuścić Układ Słoneczny jako komety. Są równocześnie planetoidami i kometami, sublimacja zachodzi w otoczeniu gwiazdy emitującej energię. Jakie przesłanki będą spełnione, że zostaną uznane za komety poruszając się w przestrzeni międzygwiazdowej?

Nie chcę czepiać się szczegółów, po prostu mnie ta formalna różnica zaintrygowała.

 

[Tuvoc]

9 godzin temu, Jan Bielicki napisał:

Przede wszystkim, wyrazy uznania za wspaniałe zdjęcie. Zaintrygowało mnie to, że centaury mogą opuścić Układ Słoneczny jako komety. Są równocześnie planetoidami i kometami, sublimacja zachodzi w otoczeniu gwiazdy emitującej energię. Jakie przesłanki będą spełnione, że zostaną uznane za komety poruszając się w przestrzeni międzygwiazdowej?

Nie chcę czepiać się szczegółów, po prostu mnie ta formalna różnica zaintrygowała.

 

Cześć, żaden ze mnie znawca tematu dlatego odsyłam do bardziej pewnego źródła. Generalnie wszystko zależy od kryterium klasyfikacji danych obiektów - czy bierzemy pod uwagę kształt orbity, aktywność kometarną (związaną jak wspomniałeś z interakcją z gwiazdą), skład chemiczny etc. Poza tym zauważ, że Chirona nazwano taką quasi kometą. Sam napisałem, że pełnoprawną kometą stanie się gdy opusści swoją aktualną orbitę centaura.

 

Tam w tekście jest zdanie, które moim zdaniem chyba najlepiej oddaje to jak szerokie jest spektrum pomiędzy kometami, a asteroidami - ... (...) odkryte zostały asteroidy, które były niegdyś podobne do komet, ale teraz nie wykazują żadnej aktywności kometarnej. Wiadomo również, że kilka planetoid, które zbliżyły się do Słońca, zaczęły wykazywać aktywność kometarną. Implikacją tego jest to, że prawdopodobnie istnieje szereg obiektów, które są obiektami w grupie pomiędzy tradycyjnymi asteroidami, a tradycyjnymi kometami, a to czym są w rzeczywistości zależy od tego, gdzie zostały uformowane, gdzie są teraz i co się z nimi stało od powstania Układu Słonecznego [wolne tłumaczenie]. 

 

Źródło: https://www.psi.edu/epo/faq/asteroids.html

Edytowane 16 Stycznia 2022 przez Tuvoc