Dalekie obserwacje na kartach historii.

[PawełKłak]

 

Dalekie obserwacje były bez wątpienia wykonywane od dawna.

Od jak dawna ?  Postanowiłem napisać kilka zdań o moich najnowszych odkryciach w tym temacie oraz porównać te teksty z ostatnimi obserwacjami.

 

Na początek XVI  i XIX wieczne  obserwacje  Łysej Góry.  

 

W książce Józefa Gackiego "Benedyktyński klasztor świętego Krzyża na Łysej Górze" wydanej w 1873 roku znajdujemy ciekawy tekst : " Sarnicki (Deser. polon. str. 1908), powiada że kościół i klasztór na Łysej Górze z odległości mil dziesięciu widzieć można;

a gdyby kto zbudował wyższą od kościoła wieżę z oknami, na którejby latarnia

albo lampa w nocy się paliła, tedyby widzieć się dawała dalej niż o mil piętnaście. Z teraźniejszej wieży

kościelnej dojrzeć można przeszło o mil trzydzieści oddalone Tatry "

 

I teraz szybka analiza tego tekstu.

Wspomniana książka Sarnickiego pochodzi z 1585 roku. 

Mamy więc tekst potwierdzający  obserwację  kościoła  na Łysej Górze z mil dziesięciu (mila polska ok. 8km czyli około 80 km) sprzed blisko 500 lat  !

 

Natomiast tekst Józefa Gacki potwierdza obserwację Tatr ( wprawdzie  zawyżoną - 30 mil polskich to około 250 km ) ) z wieży klasztornej na Świętym Krzyżu  blisko 200 lat temu.

 

 

Link do książki:

 

Gacki Józef, Benedyktyński klasztor świętego Krzyża na Łysej Górze , 1873 rok 

http://sbc.wbp.kielce.pl/dlibra/publication/8802/edition/10634/content?ref=desc

 

 

 

 

Sarnicki Stanisław , Descriptio veteris et novae Poloniae cvm divisione eivsdem veteri et nova, 1585 rok

https://polona.pl/item/descriptio-veteris-et-novae-poloniae-cvm-divisione-eivsdem-veteri-et-nova-adiecta-est,MzgxMDgyNQ/34/

 

 

 

 

 

 

 

XV wieczne obserwacje  z Góry Chełmo .

 

 

Historyk i badacz ziemi radomszczańskiej Tomasz Andrzej Nowak w swojej książce " Chełmo, zarys dziejów do 1945 roku" wspomina , że po raz pierwszy góra Chełmo odnotowana została w źródłach pisanych przez Jana Długosza.  

 

Tym źródłem jest średniowieczna księga Annales seu cronicae incliti Regni Poloniae  spisana  przez polskiego historyka Jana Długosza w latach 1455–1480.

Tłumaczenie:

 

„Potem Chełm, góra ziemi sieradzkiej , inna od poprzedniej,  cała skalista, leżąca ponad wsią tejże nazwy, niedaleko od miasteczka
Przedborza położona, wznosząca się na taką wysokość, że w jasny dzień widoczny z niej Sandomierz,
Olsztyn, Miechów, Częstochowa, Piotrków, Kalwaria i wiele innych miast, ma na sobie kościół
murowany i siedmioma głębokimi fosami otoczony, fundowany przez Piotrka, komesa ze Skrzynna”

 

Link do książki:
J. Długosz, Annales Seu Cronicae incliti Regni Poloniae Liber 1/2  , Warszawa 1964, s. 104.
https://polona.pl/item/ioannis-dlugossi-annales-seu-cronicae-incliti-regni-poloniae-liber-1-2,MzczMTU2OTc/

 

Przeanalizujemy  prawdziwość tekstu o dalekich obserwacjach  z Góry Chełmo o których pisał Jan Długosz. 

 

Doskonałą widoczność z tego miejsca potwierdzają ostatnie dokonania fotografów. 

 

Od wielu lat miejsce to było typowane jako potencjalny, najdalej wysunięty na północ punkt, z którego możliwa jest obserwacja tatrzańskich szczytów.

20 października 2021 Paweł Kłak po raz pierwszy w historii uwiecznił na swoich zdjęciach  oddalone o ponad 200 km szczyty: Łomnicę, Durny i Lodowy: - https://do-swietokrzyskie.blogspot.com/2021/12/tatry-i-babia-goa-z-woj-odzkiego.html

 

Przez  kilka lat fotograf Grzegorz Jagusiak z Góry Chełmo obserwował  całą Wyżynę Krakowsko-Częstochowską od Wzgórz Smoleńskich z zamkiem w Smoleniu, poprzez G. Janowskiego i zamek Ogrodzieniec, G. Zborów, Góry Sokole, zamek w Olsztynie aż po Jasną Górę w Częstochowie.

http://www.panoramy.pabianiciana.pl/gora_chelmo.php 

 

Dowiedziono  również, że jest możliwość obserwacji Góry Chełmo z  Zamku w Chęcinach  (i vice versa ) .  

https://do-swietokrzyskie.blogspot.com/2021/10/pasmo-przedborskie-z-zamku-w-checinach.html

 

Wróćmy do analizy listy Jana Długosza.  

Według  przeprowadzonych przeze mnie symulacji obserwacja Olsztyna , Częstochowy , Piotrkowa  jest możliwa z niezalesionego szczytu  Góry Chełmo.  Możliwa  też jest obserwacja okolic Miechowa (samego miasta nie ) oraz ziemi sandomierskiej ( samego Sandomierza nie) . 

 

 

Symulacja widoczności z najwyższego punktu Góry Chełmo wykonana w aplikacji  heywhatstat.com -   https://www.heywhatsthat.com/?view=HCWDD1T7  .   Symulacja nie uwzględnia zalesienia terenu.

 

Tyle mojej analizy i odkryć w tym temacie.

 

 

P.S.  Na stronie naszego forumowego  kolegi   https://500-mm.blogspot.com/2017/06/dalekie-obserwacje-z-karkonoszy-w-xix.html

znajdziemy tekst o dalekich obserwacjach z Karkonoszy z XIX wieku

 

Edytowane 14 Marca 2022 przez PawełKłak
update linki

[PawełKłak]

Dalsza część historii obserwacji Tatr ze Świętego Krzyża.

 

O poszukiwaniach zdjęć, archiwach, relacjach osób pracujących na Świętym Krzyżu i pierwszych "łowcach dalekich widoków " z XX wieku w moim wpisie  na

https://dalekiewidoki.pl/2023/01/archiwalne-obserwacje-tatr-ze-swietego-krzyza.html

 

 

W skrócie chronologia zdarzeń:

1873 r. – najstarszy potwierdzony zapis o obserwacji Tatr ze Świętego Krzyża – Józef Gacki, książka „Benedyktyński klasztor świętego Krzyża na Łysej Górze” wydana w 1873 roku

1969 r. – Śp. Jerzy Dołegą-Chodasiewicz zostaje kustoszem i mieszkańcem Muzeum Przyrodniczo-Leśnego Świętokrzyskiego Parku Narodowego na Świętym Krzyżu, odtąd regularnie dokonywał obserwacji Tatr

1982 r. i lata 80-te XX wieku – według relacji Andrzeja Szlufika w 1982 roku Tatry można było obserwować przez cały tydzień . Stanisław Huruk opisuje natomiast obserwacje Tatr z końca lat 80-tych.

lata 90-te XX wieku i początek XXI - według relacji pracownika RTCN Święty Krzyż wieżę w tym okresie regularnie odwiedzają fotografowie "polujący na Tatry" oraz .... obserwatorzy burz.

1993 r. - zdjęcie Tatr ze Świętego Krzyża w książce Włodzimierza Sedlaka "Człowiek i Góry Świętokrzyskie", Książka i Wiedza, W-wa

1994 r. – pierwszy odnaleziony artykuł w gazecie Słowo Ludu , wydanie z 7.12.1994 r – opis obserwacji Tatr z 2 i 3 grudnia 1994 r.

1997 r. – artykuł w gazecie Słowo Ludu z 28.01.1997 – opis obserwacji Tatr z 26 i 27 stycznia 1997 oraz  opublikowane zdjęcie Tatr (Kończysta 200,8 km) ze Świętego Krzyża – autor P. Polak.

2006 r. – artykuł w gazecie Słowo Ludu z 12.01.2006 – opis obserwacji Tatr z kilku dni 8.01-11.01.2006 oraz zamieszczone zdjęcie wykonane dnia 11.01.2006 – autor o. D.Kopyto dodatkowo z tego dnia inne zdjęcie pojawia się na stronie swietykrzyz.pl

2010 r. – opis oraz zdjęcie obserwacji Tatr Janusza Kuszewskiego z 25.10.2010 r. na stronie Świętokrzyskiego Parku Narodowego.

2021 r. – rekordowa obserwacja Tatr ze Świętego Krzyża – 210,4 km do szczytu Ostra – autor Paweł Kłak.

 

 

Słowo Ludu 1997, XLVI, nr 23 (kieleckie W1).  Data wydania: 1997.01.28 Fot. P.Polak . Opis zdjęcia: „Ponad mgłą widać tatrzańskie szczyty”.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Edytowane 16 Stycznia 2023 przez PawełKłak