Cygnus OB2 i okolice

[Jarek J.]

Wpis wprowadzający będzie trochę długi, ale naprawdę mocno się wkręciłem w ten obiekt (może za mocno) i chciałbym się z wami podzielić tą fascynacją. Liczę na cierpliwość i wyrozumiałość.

 

Na tytułowy obiekt zwróciłem uwagę kilka lat temu wykonując swoje pierwsze astrozdjęcie - szeroki kadr Łabędzia w 70mm, można powiedzieć klasyk obejmujący sztandarowe obiekty tego gwiazdozbioru. Moją uwagę przykuła mała grupka żółtych i czerwonych gwiazdek między mgławicami Motyl i Pelikan. Zacząłem szukać tam gromady otwartej, ale bez skutku. No i ostatecznie się okazało, że to inny typ obiektu - asocjacja gwiazdowa (stellar association).

 

Asocjacja gwiazdowa to grupa gwiazd powstałych z tego samego obłoku molekularnego. W przeciwieństwie jednak do gromad otwartych, z uwagi na zajmowany duży obszar w przestrzeni, gwiazdy te nie są mocno ze sobą związane grawitacyjnie i ulegają szybkiemu rozproszeniu, w czasie rzędu kilku milionów lat. Nasza bohaterka jest do tego asocjacją typu OB, co oznacza, że znajduje się w niej (jeszcze) znacząca liczba gwiazd typów widmowych O i B. Nakłada to dodatkowe ograniczenie na wiek, gdyż te gwiazdy nie żyją zbyt długo.

 

Cygnus OB2 znajduje się w odległosci 5000 lat świetlnych od nas. Jest częścią większego obszaru powstawania gwiazd - Cygnus X. Masa asocjacji szacowana jest na 14000-20000 mas słońca. Znajduje się w niej ponad 50 gwiazd typu O oraz 3 gwiazdy WR. Jest jedną z najbardziej masywnych asocjacji OB, do tego jest położona względnie blisko naszej planety. Główny proces giwazdotwórczy trwał tam od około 7 do 1 miliona lat temu.

 

Dlaczego jednak te masywne i gorące gwiazdy typu O i B, które są niebieskie, nam wydają się żółte lub nawet czerwone? Odpowiedzialna jest za to znacząca ekstynkcja miedzygwiazdowa. W skrajnym przypadku (OB#12) powoduje ona pociemnienie gwiazdy o 10 magnitudo i zmianę  indeksu B-V o ponad 3 magnitudo! Stąd gwiazda o niezwykłej wręcz jasności, która, nawet mimo odległości, powinna być jedną z najjaśniejszych gwiazd w gwiazdozbiorze Łabędzia, nie jest widoczna gołym okiem. Zamiast być niebieska jest bardzo czerwona (bardziej niż gwiazda Granat). Cygnus OB2 bowiem jest przesłonięta przez obłoki pyłu stanowiącego Wielką Szczelinę, widoczną doskonale na zdjęciach gwiazdozbioru w szerokim polu.

 

Zanim zabrałem się za ten obiekt postanowiłem trochę o nim poczytać, co skonczyło się tylko jeszcze większą fascynacją tym obszarem. Dla zainteresowanych załączę kilka prac, które znalazłem, skupiających się na samej asocjacji, jej historii, identyfikacji gwiazd i strukturze przestrzennej; na jednej z najciekawszych członkiń tej asocjacji, gwieździe OB2#12; oraz na obiektach innego typu zwanych Evaporating Gaseous Globules (EGGs). Ku mojemu niezwykle miłemu zaskoczeniu udało mi się uwiecznić większość z tych ostatnich obiektów na moim zdjęciu.

 

Nie ma chyba za dużo zdjęć tego obszaru w tej skali. Zazwyczaj łapie się on na zdjęcia szerokiego pola lub jego fragmenty pojawiają się na peryferiach zdjęć okolic Sadra. Oczywiście Cygnus OB2 i jej okolice przegrywają nie tylko z takimi obiektami jak Ameryka, Pelikan, Motyl czy Veil, ale nawet z mniej znanymi mgławicami tego obfitującego w piękne obiekty gwiazdozbioru.

 

Teraz trochę o samej pracy. W zamyśle ma być to kompozycja (HaL)(HaR)GB. Materiał zbierany był w różnych warunkach i w dość długim okresie. Ha zbierany był z nieba miejskiego (Wrocław) i ciemnego (Bieszczady, Izery, Niedźwiady). Warunki pod ciemnym niebem były słabe, mgła i okazyjnie wysokie chmury. LRGB zbierany już tylko pod ciemnym niebem (Bieszczady i Zatom). W czasie fotografowania okazało się, że L i B ma bardzo słabe gwiazdki (rozdmuchane, im dalej od środka tym większe problemy). Zaopatrzyłem się w dodatkowy filtr UVIR, przycinający trochę bardziej ze strony niebieskiej niż moje filtry zestawowe. Niestety dalej mam problem z kolorami gwiazd dlatego też zdecydowałem się opublikować wersję Ha. Będę walczył z LRBG i jak będę zadowolony z efektów to również opublikuję.

 

Zdjęcie wykonane za pomocą teleskopu TS76EDPH i kamery ASI1600 mono z filtrami od ZWO. Wszystko powieszone na NEQ6 i sterowane za pomocą NINY. Na zdjęcie składaja się 192 klatki po 300 sekund - 16h łącznie.

Materiał składany w DSS, wstępna obróbka w Pixie (crop, odszumianie, wstępne rozciągnięcie histogramu). Następnie starnet dla usunięcia gwiazd, dalsze rozciągnięcie w pixie oraz HDRMultiscaleTransform. Ostateczne łączenie i końcowa obróbka w PS. Jedna lekcja ze starneta - wywalił wszystkie EGGs, musiałem je przywracać z wersji z gwiazdami. Jestem świadomy widocznego szumu, tak jest i tyle. Jak będzie szansa dozbierać materiału w dobrych warunkach to z pewnością to zrobię. Poza tym wszelkie uwagi mile widziane.

 

 

Wersja bez gwiazd:

 

Oraz wersja z oznaczeniami. Na zielono wybrane gwiazdy z asocjacji: 3 gwiazdy WR oraz gwiazdy typów O i B z katalogu Schultego. Jest trochę gęsto z powodu #8, która ma 4 składniki. Na czerwono EGGs z numerami jak w pracy poniżej (piąta w kolejności). #6 ginie w rozlanym blasku gwiazdy, #10 ledwo widoczna:

 

 

Na zakończenie wspomniane prace:
The Massive Star Forming Region Cygnus OB2. Integrated Stellar Properties and the Star Formation History - https://arxiv.org/pdf/1003.2463v1.pdf
The Massive Star Population of Cygnus OB2 - https://arxiv.org/pdf/1502.05718v2.pdf
Disentangling the spatial substructure of Cygnus OB2 from Gaia DR2 - https://arxiv.org/pdf/1901.02959v1.pdf
On the nature of high reddening of Cygnus OB2 #12 hypergiant - https://arxiv.org/pdf/1602.05042v1.pdf
Photoevaporating Proplyd-like objects in Cygnus OB2 - https://arxiv.org/pdf/1201.2404v1.pdf
Radio observations of evaporating objects in the Cygnus OB2 region - https://arxiv.org/pdf/1904.08317v1.pdf
Shocked and Scorched: The Tail of a Tadpole in an Interstellar Pond - https://arxiv.org/pdf/1201.5067v2.pdf

 

Oraz w bonusie link do zdjęcia Cygnus X w wykonaniu teleskopu Spitzera:
https://www.spitzer.caltech.edu/image/ssc2012-02a-stars-brewing-in-cygnus-x

Edytowane 30 Października 2022 przez Jarek J.

[kubaman]

ogólnie fajne foto

trochę szumi ale bardziej mi przeszkadzają plamiste gwiazdy. Mają fajny kształt ale są plackowate, bez kontrastu i światła i trochę za duże

[Jarek J.]

1 hour ago, kubaman said:

ogólnie fajne foto

trochę szumi ale bardziej mi przeszkadzają plamiste gwiazdy. Mają fajny kształt ale są plackowate, bez kontrastu i światła i trochę za duże

Tak, z gwiazdami są problemy, posiedzę jeszcze nad nimi.

[Jarek J.]

W poście głównym dorzuciłem zdjęcie z oznaczeniami z Pixa wybranych gwiazd z asocjacji i obiektów EGG. Trochę bylo walki z wrzuceniem tego jako custom catalogs i konwersją formatów koordynatów.

[stfn]

Dzięki za ten post, dobrze jest zobaczyć i poznać coś poza zdjęciem.