bajastro

Proste pomiary transmisji filtrów można też wykonać mając Star Analysera 100 lub 200 i wykorzystując spektrum dla jasnych gwiazd typów widmowych od A do G. Takie gwiazdy mają łatwe linie do kalibracji długości fali, więc nawet w przypadku pomyłki szybko można się zorientować.

Nie są to oczywiście pomiary z profesjonalnego sprzętu, ale sporo mogą powiedzieć o tym czy filtr nie wycina interesującej nas linii spektralnej.

Moje przykłady sprzed 4 lat:

Niestety producenci potrafią robić wała, zwłaszcza jeśli chodzi o tanie filtry.

Sprzedawca bez pomiarów może jedynie oddać kasę lub wymienić towar na inny.

Jak w temacie.

Dostępne m.in. 4 tomy "The Night Sky Observer's Guide" oraz wszystkie tomy z serii "Annals of the Deep Sky" jakie dotąd się ukazały.

Po upadłości wydawnictwa Willmann-Bell w 2020 r. interes przejął AAS, który wydaje Sky & Telescope.

Książki dostępne poprzez ShopAtSky:

https://shopatsky.com/collections/willmann-bell

Nieco wolno im idzie uzupełnianie i dodawanie asortymentu.

Zanim zbudowałem moduł kalibracyjny, używałem widma księżycowego do ustawiania ostrości poszczególnych linii widmowych.
Jest podobne do słonecznego, z tą różnicą że na ciemniejszych obszarach jest ono ciemniejsze (księżycowa niejednorodna absorpcja światła słonecznego).

Linie spektralne są oczywiście słoneczne.

Poniżej 400 nm ciężko już z moim spektrografem, ze względu na silną aberrację chromatyczną układu optycznego, gwałtownie ucieka punkt ostrości.

Widma w publikacjach naukowych zwykle są skalibrowane (uwzględniona charakterystyka spektralna spektrografu wraz z kamerą) oraz często znormalizowane do poziomu kontinuum, czyli do jedynki.

Ciekawa sprawa. Jak to się stało, że brakuje tylko celi z obiektywem? 

Nowa osłabła do V= 12,2 mag. Udało mi się przeprowadzić tylko 2 obserwacje spektroskopowe. Druga jest z 17.06.2021 a jasność nowej wyniosła wtedy V= 10,2 mag.
Swoim drukowanym spektrografem szczelinowym zamocowanym do teleskopu SCT C8 przekroczyłem barierę 10 magnitudo.

Poniżej porównanie uzyskanych widm:

Podwójna linia sodu Na widoczna, czyli jest ok

Szerokość linii mgławicowych zależy od przekrojów w jakich robimy mgławice, bo rejestruje się jednocześnie wiele prędkości różnych włókien, które załapały się na dany przekrój. Już robiłem takie widma:

Mgławice o dużej ekspansji i włóknach mających różne prędkości radialne mają bardzo poszerzone linie spektralne nawet z kilkoma pikami, np. NGC2392 (u mnie była za mała skala, bo wtedy robiłem to jeszcze APO107/700. Więcej na temat tej konkretnej mgławicy można znaleźć w: https://arxiv.org/abs/1211.6717v1
Kiedyś do niej wrócę.

Dopiero dzisiejszej nocy udało mi się ją upolować (wszechobecne chmury).

Nowa bardzo szybko osłabła, w momencie rejestracji widma miała ok +9 mag.

W najbliższej okolicy brak jasnych gwiazd (takich, które można użyć przy ustawianiu guidera spektrografu przy ogniskowej 2000 mm).

Ale widmo jest:

W dniu 19.05.2021 o 20:58, GKG napisał:

 

Kiedyś też mnie to interesowało i w internetach znalazłem taki wykres:

 

Więc zgodnie z tym co wcześniej podali już koledzy zasięg lornetki zależy od warunków - wyjściowego zasięgu dla nieuzbrojonego oka. Natomiast z powyższego wykresu ewidentnie wynika również, że zasięg zależy od apertury - wielkości obiektywów. 

Testy zasięgu lornetek najlepiej więc powinny odbywać się w tych samych warunkach - przez tą samą osobę i najlepiej właściwie w tym samym czasie. 

 

W 2013 r. zrobiłem takie porównanie dla lornetek popularnych/dostępnych na polskim rynku na tamten czas:

http://www.astromaniak.pl/viewtopic.php?f=10&t=26131

Podkładamy do kociołka.
Nowa osłabła do +7.7 mag, ale widmo jest bardzo dynamiczne.

Linie wodorowe szybko ewoluują, minionej nocy były widoczne 3 maksima.

Poniżej animacje obejmujące 2 miesiące zmian w liniach spektralnych nowej N Cas 2021:
 

Widma zostały znormalizowane do poziomu kontinuum (1).

W zeszłym tygodniu pojawił się drugi ATel #14622, którego jestem współautorem w ramach współpracy z A.R.A.S.

W tym telegramie są krótko opisane widma R ~1500, które wykonałem:

https://www.astronomerstelegram.org/?read=14622

W widmie nowej dużo się dzieje, zrobiłem porównanie widm uzyskiwanych w małej rozdzielczości R~1000 do 1500:

Linie emisyjne He I zanikły, za to pojawiły sie linie emisyjne Fe II.

Ostanie dni również są dynamiczne, w widmie nowej pojawiają się kolejne linie absorpcyjne głównie w niebieskiej i zielonej części.

W bazie A.R.A.S. jest już kilkanaście moich widm (lokalizacja MIE-PL):

http://www.astrosurf.com/aras/Aras_DataBase/Novae/2021_NovaCas2021.htm

W ramach współpracy z A.R.A.S. zostałem również współautorem ATEL#14577, który raportuje pojawienie się emisji Fe II:

https://www.astronomerstelegram.org/?read=14577

Pewnej nocy na koniec rejestracji widma nowej N Cas 2021, skierowałem spektrograf na La Superbę (Y CVn), najjaśniejszą gwiazdę węglową widoczną gołym okiem na wiosennym niebie.

Jest to także gwiazda zmienna typu SRB - półregularny olbrzym o okresie pulsacji 268 d, jasność zmienia się w zakresie: 4.86 - 5.88 V.

Link VSX: https://www.aavso.org/vsx/index.php?view=detail.top&oid=5025

Mamy sporo pasm absorpcyjnych wody i tlenu w czerwonej i podczerwonej części. Linie te powstają w naszej atmosferze.

Widmo uwzględnia charakterystykę czułości sprzętu.

Do tego konieczne było znalezienie gwiazdy typu widmowego A w najbliższej okolicy obserwowanej gwiazdy Y CVn.

Wybór padł na gwiazdę 11 CVn typu widmowego A7V i jasności V mag= 6,25, której spektrum przedstawia się następująco:

Obserwacja 11 CVn i porównanie otrzymanego widma z widmem referencyjnym A7V z biblioteki pozwoliło uzyskać charakterystykę spektralną urządzenia (C8 + LOWSPEC + QHY163M):

Nowa w Kasjopei świeci już 40 dni i jest nieco jaśniejsza niż na początku.

Krzywa jasności wygenerowana w LCG AAVSO:

Rozsunąłem zarejestrowane dotychczas widma z siatką dyfrakcyjną 300 l/mm, by lepiej pokazać zmiany w liniach widmowych:

Ostatnie 4 widma zrobione na szczelinie o szerokości 20 μm.

Ekspansja zwalnia, odległość pomiędzy minimum dla absorpcji i maksimum dla emisji na ostatnim widmie odpowiada prędkości 1100 km/s.

Animacja pokazująca zmiany w widmie nowej N Cas 2021 w ciągu miesiąca:

Widmo uzyskane w nocy z czwartku na piątek:

Pojawiła się linia emisyjna Fe II z profilem P Cygni (5169Å), za to bardzo osłabła linia He I (5876 Å) - emisja jest już niewielka w porównaniu z tym co wcześniej było.

Środek minimum dla absorpcji względem maksimum dla emisji odpowiada prędkości ekspansji v= 1150 km/s.

Tym razem pociągnąłem spektrum aż do 9 000Å i obejmuje ono słabe linie emisyjne wodoru dla serii Paschena.

Drugie widmo sięgające trochę dalej niż 10 000Å czeka w kolejce do obróbki.

Długość ogniskowej obliczysz ze skali zdjęcia np. jakiejś gromady gwiazd ze znanymi odległościami pomiędzy gwiazdami, można wykorzystać też do tego Księżyc.

U mnie HEQ5 podłączone jest przez moduł BT (wpina się go do montażu zamiast pilota), ale kamera guidująca kablem zarówno do montażu (port ST4) jak i do komputera (USB).

Działa, ale czasami mam problem z połączeniem montażu przez BT i skomunikowaniem z laptopem.

Jakiś czas temu zauważyłem, że najpierw muszę mieć włączony komputer, potem dopiero montaż i kolejne urządzenia.

Jak najpierw włączam montaż a potem komputer to nie idzie się połączyć, albo załapie dopiero za którymś razem.

Spektrografem szczelinowym nie da się zebrać widma z całej powierzchni obiektu mgławicowego, bo nie miałoby to żadnego sensu.

Można robić przekroje mgławic i analizować rozkład natężenia w danej długości fali wzdłuż przekroju, tu przykład:

Pliki FIT (1D) są obecnie standardem. Sam w takiej postaci wysyłam gotowe widma do ARAS.

U mnie skala i rozdzielczość są inne, w zależności od konfiguracji skala zmienia się od 1.2A/pix do ok 0.2A/pix, co odpowiada rozdzielczości spektralnej R od ok. 1000 aż do ponad 10 000.
Na rozdzielczość duży wpływ ma poza ilością linii /mm na siatce dyfrakcyjnej, ogniskową kolimatora i układu tworzącego obraz widma na matrycy również sama szerokość wybranej szczeliny. Mam ich 12, od 10 um do 700 um, najczęściej używam szczelin o szerokości od 20 do 40 um. Spektrografy szczelinowe dużych rozdzielczości najlepiej pracują z teleskopami F/10, więc najbardziej popularne są tuby SCT i do tego nadają się idealnie.

Spektrum N Cas 2021 (V1405 Cas) z dzisiejszej nocy. Tym razem ze szczeliną 20 μm, rozdzielczość zauważalnie się poprawiła, R ~1500.

Łączny czas naświetlania wyniósł 5520 s (23x4 min).
Z siatką 300 l/mm znowu widać piękne profile P Cygni. Prędkość ekspansji v= 1300 km/s.
Ta nowa wyjątkowo długo świeci, to już ponad 3 tyg i w ciągu tego czasu osłabła zaledwie o ok 0.6 mag.

Nowe widma N Cas 2021

02-04-2021

Prędkość ekspansji bez większych zmian, dla He I (5876 Å) V= 1450 km/s.

04-04-2021

Na małej rozdzielczości póki co w widmie nic ciekawego się nie dzieje. Czas na obserwacje z siatką 1800 l/mm. Chmury nieco przeszkodziły ale i tak dobrałem się do dubletu Na.

Dwie wąskie linie absorpcyjne Na nie pochodzą od nowej, należą do ośrodka międzygwiazdowego. 

Interesujące jest to, że średnie przesunięcie dla tych linii wg dopasowania krzywej Gaussa wynosi 0.71 Å (Na I 5889.951 Å) oraz 0.69 Å (Na I 5895.924 Å) w kierunku krótszych fal względem wartości referencyjnej, co po uwzględnieniu ruchu Ziemi (+4.6 km/s) odpowiada to prędkości helicentrycznej ośrodka odpowiednio -36 km/s (Na I 5889.951 Å)
oraz -35 km/s (Na I 5895.924 Å). Średnia prędkość heliocentryczna wynosi -35.5 km/s.

Akurat w tym czasie, w którym zacząłem obrabiać ten rejon, @Rybi podrzucił mi ciekawy telegram ATel #14476: https://www.astronomerstelegram.org/?read=14476

Według niego mamy tu do czynienia z absorpcją na dwóch obłokach międzygwiazdowych, których prędkości helicentryczne wynoszą odpowiednio -53.5 i -14.0 km/s.

Użyli spektrografu Echelle o rozdzielczości R= 20 000 podłączonego do teleskopu o średnicy 0.84 m. Średnia prędkość na podstawie ich pomiarów v= -33.75 km/s.

Uzyskana wartość średnia na podstawie obserwacji moim sprzętem niewiele się różni (drukowany spektrograf, R~9000, szczelina o szerokości 40 μm i teleskop SCT 0.2 m) 

Przydałby się większy teleskop, linie przy szczelinie o szerokości 10 μm powinny być rozdzielone, ale to oznacza bardzo nikłą ilość światła wpadającego do spektrografu.

Bez modułu kalibracyjnego nie udałoby się tak precyzyjnie określić średniej prędkości względem naszego Słońca dla sodu międzygwiazdowego.

Rejestracja dubletu Na w widmie nowej oznacza, że są możliwe do przeprowadzenia obserwacje spektroskopowe zaćmieniowych układów ekscentrycznych o jasności +8 mag.

A to oznacza możliwość wyznaczenia parametrów orbit i mas składników.

05-04-2021

Linia H-alpha rejestrowana już po północy czasu CEST.

Z siatką dyfrakcyjną 300l/mm profil P Cygni dla większości linii wodorowych nie jest już widoczny.

12 godzin temu, dobrychemik napisał:

 

To ja znowu proszę o dane źródłowe

 

Proszę

HPS_Lamp.xls

Dziś zrobiłem spektrum ulicznej wysokoprężnej lampy sodowej w okolicy dubletu sodu:

Pogoda nie pozwala na zbyt wiele.

24-03-2021

Udało mi zrobić raptem 6 klatek po 120s, na więcej nie pozwoliły chmury (szybko się zorientowały o moim planie). Ostatecznie wybrałem tylko 3 do stackowania, coś tam wyszło.

Profile P Cygni dla linii wodoru słabsze, prędkość ekspansji zwolniła do 1400 km/s. Linia emisyjna H-alpha jest coraz intensywniejsza względem pozostałych linii wodorowych.

26-03-2021

Zebrałem więcej materiału: 21x120s. Gwiazdy poza Capellą i Arcturusem były przygaszone, tylko Księżyc ładnie świecił. Główne gwiazdy Kasjopei z trudem widoczne.

Najwyraźniej coś wisiało w powierzu, widmo nowej na tych samych parametrach zauważalnie ciemniejsze. Nowa cały czas trzyma podobną jasność.

Wystarczająca ilość materiału pozwoliła uzyskać niezły efekt końcowy.

Prędkość ekspansji bez zmian v= 1400 km/s, tym razem wyznaczona na linii Helu 5876 Å, kóra zachowała wyraźny profil P Cygni.

Linia H-alpha jest jeszcze silniejsza względem pozostałych linii. Ze względu na te zmiany nowa powinna zmieniać barwę na bardziej różową

To spektrum zostało opublikowane w bazie ARAS (poz. MIE-PL):

http://www.astrosurf.com/aras/Aras_DataBase/Novae/2021_NovaCas2021.htm

@dobrychemik spektrum LP w pliku poniżej:

Mielec_LP.xls