juram

Żeby zobrazować skalę obiektów pokazanych na wcześniej wykadrowanych fragmentach, zestawiłem w identycznej proporcji jeden z olbrzymich skalnych bloków na tle zdjęcia "Bazy Spokoju" - lądowiska wyprawy Apollo 11.

Na dnie krateru widać naniesione osady bardzo drobnego materiału, tworzące okazałą wygładzoną powierzchnię blisko kilometrowej szerokości. Rozdrobniony materiał zsunął się ponad 2 km w dół zbocza wąskim korytem, którego szerokość w dolnym odcinku sięga 50-100 metrów.

Zdjęcie obejmuje obszar o szerokości niemal 3km.

Właśnie nad tym dumałem, zbulwersowany bogactwem znalezisk, jakich sporo widać na tym szczególnym zdjęciu. Te pojedyncze "kamyczki" to rzeczywiście prawdziwe giganty, niemal stumetrowych rozmiarów!

Wnętrze tego krateru kryje jeszcze inne ciekawostki.

Ciekawe znalezisko w obszarze tzw. "MARIUS HILLS" na Oceanie Burz (Oceanus Procellarum). Na zdjęciu z japońskiego satelity KAGUYA/SELENE odkryto twór podobny do marsjańskich "black holes"! Wygląda to jak głęboki krater lub wlot do głębokiej naturalnej studni, być może zapadniętego stropu pieczary lub lawowego tunelu. Rejon ten był brany pod uwagę jako lądowisko dla jednej z załogowych misji Apollo. Niewątpliwie to miejsce będzie uwzględnione jako cel kamery NAC satelity LRO.

Kolejne zdjęcie LROC z listy zaplanowanych celów, obejmuje fragment młodego krateru Slipher S o średnicy-26km, położonego we wnętrzu znacznie większego krateru Slipher. Oba kratery znajdują się na odwrotnej półkuli Księżyca w miejscu o współrzędnych: 158E/49N.

Na zdjęciu o rozdzielczości 0.6m/piksel widać pas terenu obejmujący fragment dna krateru oraz jego północny i południowy brzeg. Charakterystyczne dla tego typu tworów są wygładzone wewnętrzne zbocza oraz pofałdowane dno, pokryte grubą warstwą osadów.

Szczegółowy obraz pozwala sądzić, że tuż po wybuchowym uformowaniu niecki krateru, część skruszonego i wyrzuconego do góry materiału skalnego spadła do wnętrza. Najdrobniejsze frakcje zmielonej skały opadały jak "deszcz", tworząc subtelne smugi na zboczach. W zagłębieniach zboczy utworzyły się złogi pyłu i drobnych kamieni.

Osuwanie się materiału skalnego zapewne potęgowały drgania gruntu, działające jak swoisty czynnik wibracyjny i zagęszczający osady wypełniające dno krateru. Tego rodzaju oddziaływania w kraterach podobnych i mniejszych rozmiarów, zwykle nie generują wypiętrzenia gór na ich dnie.

Stare ślady astronautów mogą kiedyś zostać zadeptane przez nowych astronautów lub zatarte przez pojazdy prywatnych firm, konkurujących w ramach kolejnych X-prize. Podobno tylko miejsce lądowania LM "EAGLE", jako pionierskie osiągnięcie ludzkości ma być szczególnie chronione.

Naturalne ślady - jak te "rolling stones" na zboczu 15km krateru - to dobry przykład do śledzenia przejawów specyficznej księżycowej erozji. Może za kilkanaście lat okaże się, że podobnych śladów przybyło, lub te które tu widzimy, ulegną zatarciu? Interesujące będzie poznanie mechanizmów takich zmian, dlatego przyjrzałem się trasie jaka przebył na stoku krateru głaz o średnicy 15 metrów. Widoczne są ślady na odcinku ok. 2.5km, począwszy od miejsca, gdzie pierwszy raz dotknął on zbocza aż do miejsca zatrzymania. W najwyższym odcinku swej trasy głaz odbijał się jak piłka, zostawiając 25 metrowej długości rowy, między którymi są nawet 70 metrowe przerwy! Najwyżej położone ślady odbić są najszersze, im bardziej w dół tym bardziej się zwężają a dystans między "poskokami" maleje do kilkunastu i kilku metrów. Na końcowych kilkudziesięciu metrach widać ślady toczenia się. Co ciekawe, siła pędu i niska grawitacja umożliwiły toczyć się kamieniowi po płaskim dnie krateru jeszcze ok. 0.5km!

Wyjątkowym przykładem nagromadzenia śladów staczania się głazów na zboczach jest fragment ostatnio dodanego zdjęcia z kamery NAC. Mamy tu dziesiątki, jeśli nie setki zalegających dno kamieni i głazów o rozmiarach od 1 do 15 metrów. Staczając się do wnętrza krateru, pozostawiły na zboczach wielką liczbę podłużnych wyżłobień.

Akurat ostanie z prezentowanych zdjęć (niesymetryczny ślad osadów wyrzutowych) obejmuje teren z poza tabeli celów, który nie był zaznaczony na globalnej mapie.

Zapewne doszło wiele nowych celów, zgłoszonych przez użytkowników, natomiast, cele oficjalnie wyznaczone będą fotografowane wielokrotnie podczas każdego kolejnego przelotu. W metodyce fotografowania kamerą NAC jest pewien szkopuł, gdyż z racji bardzo wąskiego pola zdjęciowego o szerokości 2.5km, każda kolejna orbita w odstępie niemal 2 godzin przecina równik 30km bardziej na zachód. Kamera NAC stale skierowana w nadir, widzi na tej samej szerokości co raz to inny, odległy pas terenu, dlatego skompilowanie mozaiki zdjęć większego obszaru stanowi problem. Każdy cel o wyznaczonej powierzchni fotografowany jest niejako na raty, przy stale zmieniającym się oświetleniu, dlatego wyjście poza określone ramy celu jest nieuniknione.

Temat metodyki fotografowania LROC jest dość obszernie opisany w materiałach specjalnej konferencji, jaka odbyła się na Uniwersytecie Stanu Arizona w Lipcu b.r. Link niżej:

http://ser.sese.asu.edu/LSM/targeting.php

Oto kolejna, szczegółowa fotografia Księżyca, wykonana kamerą NAC-LRO z niskiej orbity roboczej (h=51km), pokazująca okolicę krateru HOMMEL - (współrzędne: 34.6E/52.9S).

Kolejny, promienisty, świeży krater z południowo-wschodniej "ćwiartki" Księżyca. Nieregularność po-impaktowych śladów wyrzutowych, jest tu wyraźnie zależna od nierówności terenu.

Podobne impakty o niskim kącie zderzenia skutkują utworzeniem kraterów o obrysie eliptycznym, z poprzecznie usytuowanymi wachlarzami wyrzutowymi (np. krater MESSIER).

Najnowsze informacje z centrali LROC potwierdzają wcześniejsze zapowiedzi na temat fazy roboczej misji. Aktualnie, ekipa misji odbiera dzienną dawkę danych o pojemności 40-45 gigabajtów, co między innymi przekłada się na 200-250 obrazów z kamer WAC plus 300-350 obrazów z kamer NAC!!! Łącznie w ciągu doby napływa tam ok. 600 obrazów powierzchni Księżyca!!! Ta symboliczna łezka, która trafia do nas, to surowe, nie skalibrowane materiały,

Art69, spróbuj zestawić te dwa obrazki w jednolitej, liniowej skali. Będą bardziej czytelne i dadzą do myślenia. Nie mam czasu tego ogarnąć i jestem ciekaw.

Podobieństwa są, lecz przypuszczalnie ten "kraterek" zrobiło coś o znacznie większej gęstości i prędkości, co skutkowało ogromną energią eksplozji. Skały dosłownie zostały rozpylone a ślady rozrzutu przypominają piasek rozrzucony ukośnie na asfalcie. S-IVB walnął w grunt z prędkością 2.6km/sek, będąc obiektem o niewielkiej gęstości, gdyż, podobnie jak w przypadku niedawnego uderzenia stopnia CENTAUR, jego zbiorniki były puste. Nieporównywalnie okazalej wyglądało zderzenie zwartego miedzianego impaktora sondy DEEP IMPACT z kometą, przyśpieszonego do prędkości 10km/sek.

Wczoraj przed północą opublikowano pierwsze zdjęcie z kamery NAC, wykonane z obniżonej orbity (52km)o rozdzielczości = 0.52m/piksel! Przedstawia ono pas wyżynnego terenu o szerokości 2.5km, znajdującego się pomiędzy Mare Fecunditatis i Mare Tranquillitatis.

W centrum zdjęcia znajduje się świeży, promienisty krater o średnicy ok. 0.8km, będący w obszarze wcześniej zatwierdzonego celu. Współrzędne krateru: 37.25E/2.7S.

Rekordowo wysoka rozdzielczość zdjęcia oraz niemal pionowe oświetlenie (brak wyraźnych cieni)ukazały nawarstwione, miałkie osady wyrzutowe o zróżnicowanym albedo. W wielu miejscach zauważalna jest wyraźna zależność jasności. Im dalej od centrum krateru, tym ciemniejsze osady, ponadto, widać ich wyraźne uwarstwienie. Osady o najjaśniejszym albedo zdają się zalegać na wierzchu i najbliżej krateru, najciemniejsze osady zalegają dalej, częściowo przykryte jaśniejszymi osadami.Część rozkruszonego zderzeniem rumoszu zalega na zboczach i dnie krateru.

Położenie miejsca gdzie w Lutym 1971r rozbił się człon S-IVB rakiety Saturn V pokazuje ramka na dole zdjęcia, wykonanego przez kamerę satelity Lunar Orbiter 4. Znajduje się ono na obszarze MARE COGNITUM, gdzie w 1964r rozbiła się sonda zwiadu fotograficznego - RANGER 7.

Miejsce spadku S-IVB było już wcześniej sfotografowane kamerą panoramiczną z pokładu CSM wyprawy Apollo 16 w korzystniejszym oświetleniu. Na zdjęciu z LRO teren wydaje się bardziej płaski gdyż ciemniejsza powierzchnia lawy dominuje nad słabo wyrażonymi cieniami licznych zagłębień.

Na tym zdjęciu z LRO widać znaczną ilość jasnych, promienistych kraterów oraz większe pokryte kamieniami niecki o jasnej powierzchni. Wydaje się, że ciemna wierzchnia warstwa regolitu pokrywa cienką warstwą niżej zalegające, jasne pokłady skał.

Oto długo oczekiwane zdjęcie, mające związek z jutrzejszym upadkiem stopnia Centaur i impaktora LCROSS. Przedstawia ono ślad zderzenia 3 stopnia S-IVB rakiety Saturn V wyprawy APOLLO 14.

S-IVB miał masę 13 ton, zatem sześciokrotnie lżejszy Centaur spowoduje chyba znacznie skromniejsze fajerwerki.

Zaczęło się od tego zdjęcia, przedstawiającego samotny masyw MONS PICO- góry położonej na północnym skraju Morza Deszczów (MARE IMBRIUM). Lemarc zwrócił na to moja uwagę. To zdumiewające zdjęcie uzyskano z kamery TC japońskiej sondy KAGUYA/SELENE. Szczyt i zbocza góry PICO są wygładzone i niemal zupełnie pozbawione kraterów, natomiast, cała otaczająca ją lawowa równina pokryta jest licznymi zagłębieniami. Gdyby powstały one w skutek masowego "ostrzału" Księżyca przez nadlatujące z zewnątrz asteroidy, również zbocza góry PICO powinny nosić podobne ślady zderzeń! Skoro ich tam nie ma, powstanie tak licznych zagłębień na pokrytych lawą równinach, musi mieć zupełnie inną przyczynę.

Najbardziej odległymi punktami widocznymi tutaj, są dwa wierzchołki z korony wału krat. Flamsteed.

 

Największe wątpliwości miałem ( i mam ) z krat. oznaczonym jako E, zakładam również, że duży krater znajdujący się poniżej mniejszego opisanego jako B, "załapał" się na panoramie tylko jako niewielki fragmet przy jej południowo wschodniej krawędzi.

Czy ktoś widzi coś jeszcze ? Udanych łowów.

Korona starego, zatopionego krateru nie ma nazwy. Właściwy krater Flamsteed leży w jej południowej części i ma średnicę 21km.

Krateru którego szukasz ("E") nie ma na panoramie Surveyora-1, gdyż jest zasłonięty elementami lądownika. "Duży krater" oznaczony przez Ciebie na panoramie jako "B", leży dokładnie na południe względem Surveyora, natomiast profil "świeżego krateru" 30 metrowej średnicy wystaje na wschodnim horyzoncie (kierunek ESE).

Żeby uwypuklić pewne elementy krajobrazu sprasowałem poziomo panoramę Surveyora, dzięki czemu wzrosła skala nierówności i lepiej widać górujący wał "świeżego krateru" oraz na prawo od niego wyraźne zaklęśnięcie terenu, gdzie leży największy krater w tej okolicy.

Może jeszcze dziś zajmę się dalszym rozszyfrowaniem panoramy Surveyora-1.

Wracam jeszcze do zdjęcia tego obszaru z LRO z innego powodu. Chodzi mi o jego północny, końcowy fragment z pagórkami, które zapewne są resztkami korony wału dużego, starego krateru, zatopionego lawą. Jak pisałem wcześniej - przy okazji omawiania struktury góry PICO na Mare Imbrium - zwróciło moją uwagę zjawisko, które stało się zauważalne dopiero na zdjęciach o wysokiej rozdzielczości. Otóż, jak wiadomo, bazaltowe równiny księżycowych mórz, pokryte są niezliczoną liczbą małych zagłębień, które zwykło się nazywać kraterami. W myśl teorii impaktowej, w przeważającej ilości powinny to być kratery uderzeniowe lub wtórne, powstałe w wyniku upadku odłamków pokruszonej księżycowej skorupy. Jeśli tak, to cała powierzchnia Księżyca powinna być nimi pokryta. Niestety, tak nie jest. Wzgórza i pasma wzgórz wystające z morza lawy, są zadziwiająco gładkie zaś liczba widocznych na ich zboczach i szczytach kraterów, jest nieporównywalnie mała. Może zatem, inny jest powód stanu faktycznego? Gdyby założyć i wyobrazić sobie rozległe równiny ciekłej lawy, zalewającej olbrzymie obszary, przedzierającej się siłą pędu przez wzgórza i wały kraterów, zapewne razem z nią powinny wydobywać się wielkie ilości gazów. Przy niskiej wartości siły ciążenia ich ciśnienie powodowało formowanie się olbrzymich ilości lawowych bąbli i kopuł, które po uwolnieniu gazów na zewnątrz, zapadały się i zastygały w formie niezliczonych zagłębień o różnorodnej formie i rozmiarach.Takie założenie tłumaczy zupełną odmienność powierzchni zatopionych lawą wzgórz i pagórków w obszarze lądowania sondy Surveyor-1. Dla lepszego zobrazowania, wzniesienia zróżnicowałem innym odcieniem.

Jak dotąd, dostępne są jedynie zdjęcia z orbity wstępnej LRO. Kolejne opublikowane dzisiaj, przedstawia opisywany już w tym wątku, ciekawy twór tektoniczny o nazwie "LORCA", położony na Mare Serenitatis. W pełnym świetle widać jego wnętrze, pokryte rumoszem skalnym. Twór ten ma budowę typową dla księżycowych dolin zapadliskowych.

Wiedząc w którym rejopnie krat. Flamsteed http://www.astrosurf.com/lunascan/Surveyor1.htm znajduje się lądownik możliwe stałaby się wtedy identyfikowanie zfotografowanych obiektów i ich nanoszenie na zdjęcie wykonane przez LRO.

 

Zajrzyj na 3 stronę tego wątku.

 

Wielce pomocna powinna również być poniższa, przefiltrowana wersja miejsca lądowania sondy SURVEYOR 1..

 

[/img]http://img143.imageshack.us/img143/4738/pdp8surv1close.jpg[/img]

 

http://www.unmannedspaceflight.com/index.php?showtopic=6192&pid=147121&st=15entry147121

Do kolekcji pozostałości pionierskich programów badawczych Księżyca przybyło zdjęcie miejsca lądowania pierwszej amerykańskiej sondy SURVEYOR 1, która miękko wylądowała na Oceanie Burz w 1966r.

Dla porównania dodałem zdjęcie z 1967r wykonane kamerą satelity Lunar Orbiter.

Porównanie obu zdjęć lądowiska Apollo 11, ukazuje różnicę w położeniu osi kamery NAC względem powierzchni. Pierwsze zdjęcie ukazuje ten obszar pod pewnym kątem, dlatego np. krater "Little West" ma kształt eliptyczny. z tego powodu, drugie zdjęcie obejmujące dokładnie tę sama powierzchnię, jest wyraźnie szersze. Osie symetrii zdjęć wyznacza podstawa lądownika LM.

Drugie spojrzenie na ""Tranguillity Base"lądowisko wyprawy Apollo 11. Fotografia została wykonana 8 Sierpnia z wys. 114km a więc jeszcze z orbity wstępnej. W momencie wykonania zdjęcia Słońce oświetlało teren niemal 30 stopni nad horyzontem, stąd tak zdecydowana zmiana oświetlenia. Ujawniły się ślady wędrówek Armstronga i Aldrina, są widoczne odbicia światła od powierzchni odbłyśnika laserowego (LRRR) i od paneli słonecznych sejsmometru (PSE). Zaznaczono też pozycję kamery tv na statywie. Obecna orbita przebiega dwa razy niżej, co pozwoli dostrzec znacznie mniejsze szczegóły. Na początku Października LRO będzie przelatywał nad terenem lądowisk przy górującym Słońcu.

Jeszcze dwukrotnie powiększony fragment.

Mamy nowe fotki, tym razem ich tematem jest dolina ARIADEUS. Na ładnym ujęciu z kamery szerokokątnej WAC widzimy jej centralne partie.

W obiektywie kamery wąskokątnej NAC uwidaczniają się kamieniste brzegi doliny, lecz wysokie światło sprawia wrażenie miękkości szczegółów. Mało jest wyrazistych zagłębień, w większości są to kratery o zaokrąglonych rysach oraz subtelne ślady osunięć gruntu.

Nieco na południe znalazłem wzgórze z ciekawym kraterem na szczycie, przypominające wulkan. W jego wnętrzu zalega skupisko głazów.

Tak to wygląda dzisiaj, po fajrancie: