Super NLC - atrakcja 1975 roku...

Hermes1937 · 13 Czerwca 2009

Witam,

zaczyna się kolejny "sezon" na obłoki srebrzyste (NLC) w 2009 roku, a ja chciałbym przypomnieć swoje pierwsze obserwacje tego typu. I to w dodatku udane - a widoczne wówczas NLC były największymi, jakie dotąd widziałem...

Chyba w czerwcu 1975 roku otrzymałem od pani dr Stefanii Kosibowej z Instytutu Geofizyki we Wrocławiu instrukcje, jak wykonać obserwacje NLC, aby były publikowane w biuletynach naukowych. Musiałem nauczyć się rozpoznawać formy NLC, oznaczanych rzymskimi cyframi które oznaczały m. in. takie formy, jak welon, wstęga, fala czy wir). Trzeba było podawać jasność NLC (w 5 stopniowej skali), określać (z dokładnością do kilku stopni) ich azymuty i wysokości, warunki atmosferyczne, a wszystko to wykonywać z określonych minutach każdej godziny. Cenne były także wskazówki dotyczące wykonywania zdjęć, które miały dużą wartość naukową.

Pierwsze NLC w Warszawie pojawiły się w nocy 26/27 czerwca 1975 i były obserwowane na Okęciu w Warszawie (ale ja chyba ich nie zauważyłem).

Wieczorem 2 lipca warunki były sprzyjające powstaniu i obserwacjom NLC i rzeczywiście - krótko (ok. 40 minut) po zachodzie Słońca uwagę moją zwróciły dziwne "chmury" o innym (niż tych "zwykłych") kolorze.

Pierwszym aparatem, jakim zrobiłem zdjęcia, była Praktica - miałem tam slajdy ORWO (o jakości nie będę przypominał...) :angry: . Później, po wywołaniu zdjęć (oczywiście samemu...) stwierdziłem, że są niedoświetlone i o nich praktycznie zapomniałem.

W ciągu następnych kilku minut wyciągnąłem drugi aparat - lustrzankę 6x6 z błoną czarno-białą ORWO NP27 i obiektywem szerokokątnym zacząłem robić serie zdjęć. Dziś zabrzmi to śmiesznie, ale wtedy, kiedy błona była na 12 zdjęć, a dostawy w sklepach limitowane, to wykonanie więcej niż 12 zdjęć podczas jednej sesji - to była już seria... Światłomierz nie mógł pokazać dokładnie czasu naświetlania - zresztą NLC są tak nietypowe, że wykonywałem zdjęcia przy różnych czasach naświetlania - od 10 do 60 sekund.

Obserwacje i zdjęcia wykonywałem od 19h45m do 1h15m (UT). Co 15 minut trzeba było mierzyć azymuty i wysokości NLC, ich jasność i inne takie dane...

Wyniki i zdjęcia posłałem do "Uranii", ale przez wszystkim - do dr Kosibowej, która była koordynatorem tego typu obserwacji w Polsce. Moje zdjęcia ukazały się w "Uranii" Nr 10/1975 oraz najważniejsze - w "Acta Geophysica Polonica" Vol. XXIV, w 1976 roku. Jak się wtedy dowiedziałem, NLC były (w nocy 2/3 lipca) obserwowane w całej Polsce; wymienię kilka miejscowości : Zamość, Książ (kol. Jerzy Speil - pozdrawiam obserwatora SOPiZ !), Legnica, Wieluń, Kalisz, Bydgoszcz, Szczecinek, itd... Miały jasność 4, najczęściej występujące formy to: II i III. O ich rozmiarach świadczą dane z Wielunia i Szczecinka - w najlepszym okresie ich widoczności miały długość ponad 150 stopni, a wysokość przekraczała 80 stopni !!!

Kilka lat temu znalazłem dwie odbitki z tamtej nocy, połączyłem ze sobą i wyszło coś takiego:

Białą pionową kreską z lewej strony zaznaczyłem widoczną tuż nad chmurami Wenus.

Pokazane wyżej zdjęcia były wykonane ok. 19h55m UT, przy wysokości Słońca tylko -7 stopni. Ponieważ fotografowałem obiektywem o kącie ok. 80 stopni, nie było możliwe precyzyjne połączenie dwóch takich zdjęć.

Ale i tak daje to wyobrażenie o wielkości NLC - nie zmieściły się na tych dwóch zdjęciach !

Azymut lewej krawędzi zdjęcia to ok. 260 stopni, prawej - ok. 20 stopni - długość NLC (w rzeczywistości) sporo przekraczała więc 120 stopni (wysokość ponad 50 stopni ) . Rok temu, znalazłem jeden ze slajdów z 1975 roku, skorzystałem ze skanera korygującego sprzętowo błędy barw (np. takich błon, jak ORWO) i po raz pierwszy miałem kolorową odbitkę tych NLC. Nie wyszły tak imponująco, jak na zdjęciach czarno-białych, ale i tak coś widać...