juram

Wizualizacje powierzchni w 3D to bardzo ciekawa sprawa. Nie mam możliwości zajmować się takimi programami, liczę jednak, że niebawem ktoś wykona taką robotę, by przedstawić precyzyjne, trójwymiarowe wizualizacje miejsc lądowania wypraw Apollo z uwzględnieniem tras pieszych wędrówek i wycieczek pojazdami LRV. Dopiero takie wizualizacje uzmysłowią nam prawdziwą topografię terenów, które przemierzali astronauci. Nawet dziś, wielu ludzi nie potrafi prawidłowo interpretować wyglądu księżycowych krajobrazów na archiwalnych, dwuwymiarowych zdjęciach.

Link do chińskiej interaktywnej globalnej mapy Księżyca w rozdzielczości 50m/piksel. Oświetlenie terenu podobne jak na zdjęciach z sondy Clementine. Uwaga; Otwiera się wolno. http://159.226.88.30:8080/CE2release/cesMain.jsp

Jako ciekawostkę podano, że gdyby najnowszą, chińską mapę Księżyca zaprezentować w pełnej rozdzielczości na jednym arkuszu, miał by on rozmiary boiska piłkarskiego! Na oficjalnej uroczystości przekazania mapy do narodowego muzeum w Pekinie, odsłonięto jej miniaturę w rozmiarach 4 x 2 metry. Inna mapa obejmująca centralny obszar SINUS IRIDUM została wykonana w rozdzielczości 1,3m/piksel, na potrzeby przygotowywanej na 2013r misji lądownika Chang`e - 3. Zdjęcia do tej mapy wykonano z wysokości ok. 15km.

Chińska agencja prasowa Sinhua informuje o opracowaniu najdokładniejszej mapy fotograficznej całego globu Księżyca w rozdzielczości 7m/piksel! Dwuwymiarowa mapa została złożona z 746 zdjęć, przesłanych przez sondę Chang`e-2, która fotografowała cały Księżyc z wysokości 100km. Trzy wersje mapy pokazuję w załączniku. Dobrze by było mieć dostęp do tej mapy w pełnej rozdzielczości w zrozumiałej edycji (np. z opisem po angielsku). Ciekawe zatem, czy będzie ona udostępniona? Dodaję też kilka wybranych zdjęć dobrej jakości.

LROC team rozpoczął publikację cyfrowych modeli terenu, opracowanych na podstawie gigabajtów danych z kamer NAC i wysokościomierza laserowego LOLA. Na stronie pod linkiem: http://wms.lroc.asu.edu/lroc/dtm_select można obejrzeć ponad sześćdziesiąt wybranych wycinków powierzchni Księżyca, wiernie odzwierciedlających elewację terenu. By wejść w kolejne aplikacje, wystarczy klikać na obrazki.

Sondy GRAIL uruchamiają mini kamerki. Jeden z pierwszych kadrów ukazuje odwrotną stronę Księżyca w okolicach południowego bieguna. Jest też pół minutowe video, które można znaleźć na stronie misji. https://moonkam.ucsd.edu/

Na zdjęciu LROC - M170409762LC z 11.09.2011 wyjątkowo wyraziście widać jasne punkty świetlne, będące refleksami światła słonecznego, odbitego od czegoś .....? Znajdują się one na południe od lądownika LM "Eagle" wyprawy Apollo 11. Pisałem o tym już wcześniej, lecz do dziś nie mam pewności, czym naprawdę są te rzeczy, tak dobrze odbijające światło? Całe zdjęcie dostępne pod linkiem: http://wms.lroc.asu.edu/lroc/view_lroc/LRO-L-LROC-3-CDR-V1.0/M170409762LC

Narobiło się z powodu nieporozumienia, lecz dajmy sobie spokój z tymi pseudo-ufologicznymi wycieczkami, itp. Chodziło mi o to, co jasno wyłożyłem wcześniej - możliwość zaobserwowania flary, czyli krótkotrwałego odbicia światła słonecznego od powierzchni panela sztucznego satelity Księżyca. Takie samo zjawisko znamy z licznych obserwacji flar satelitów IRIDIUM. Zamykam ten wątek w temacie "Bliski Księżyc" a ewentualne kolejne wypowiedzi proszę kierować np. do działu obserwacje.

Pytanie - ciekawostka do fachowców. Czy jest możliwe zaobserwowanie i sfotografowanie flary obiegającego Księżyc sztucznego satelity, np - LRO? Rozumiem, że w ściśle określonym momencie powinien on znaleźć się w takim położeniu, by światło odbite od powierzchni jego baterii słonecznej dotarło do ziemskiego obserwatora.

Morfologia kraterów uderzeniowych może być rozpatrywane w oparciu o wyniki podziemnych testów nuklearnych. Ciekawy materiał na ten temat podaję w linku: http://nuclearweaponarchive.org/Library/Effects/UndergroundEffects.html#Glasstone77 Wiele cech sztucznie wytworzonych kraterów, można zaobserwować w określonym przedziale wielkości kraterów księżycowych.

http://lunarnetworks.blogspot.com/2011/12/grail-twins-arrive-in-lunar-vicinity.html Podano wiadomość, że bliźniacze sondy GRAIL A i B dotarły w pole grawitacyjne Księżyca i weszły na orbitę wokół niego. W ciągu nadchodzących godzin rozpoczną serię manewrów silnikowych, celem osiągnięcia ostatecznej orbity kołowej na wysokości 50km. Przypomnę, że każda z sond ma na pokładzie (między innymi) cztery mini kamery, do obrazowania powierzchni Księżyca pod różnymi kątami. Spodziewam się, że będziemy mięli wyjątkową okazję, oglądać interesujące widoki Księżyca. Obecnie wokół Księżyca krąży łącznie pięć sztucznych satelitów: Grail A i B, Artemis P1 i P2 oraz LRO.

Popatrzcie na wyjątkową panoramę wnętrza krateru ARISTARCHUS i stromiznę jego zboczy. Bardziej to przypomina wnętrze wulkanu niż krater uderzeniowy. Więcej w linkach: http://wms.lroc.asu.edu/lroc_browse/view/M175569775 http://lroc.sese.asu.edu/news/index.php?/archives/500-Aristarchus_Spectacular!.html Okazuje się, że od kilku dni satelita LRO krąży na zmienionej orbicie eliptycznej, która ad biegunem południowym nadal przebiega na wysokości ok. -50km, natomiast nad biegunem północnym sięga -180km. Jest to chyba wstęp do podniesienia i ukołowienia orbity do 100km a może i wyżej. Program lotu przewidywał taka zmianę w celu sfotografowania całej powierzchni Księżyca w jednolitej skali z rozdzielczością ok. -1m/piksel!

Nie ustają próby odnalezienia niewielkiej kapsuły lądującej sondy ŁUNA 9, która jako pierwsza "miękko wylądowała" na Księżycu w 1966r. Rozmiary kulistego zasobnika na standardowym obrazie z LROC odpowiadają powierzchni 1 piksela, stąd trudność rozróżnienia tak małego obiektu. Najnowsze sugestie zostały przedstawione w obszernym materiale na znanej stronie LUNAR PIONEER. Link: http://lunarnetworks.blogspot.com/2011/12/boy-that-sure-looks-like-luna-9.html Moim zdaniem, owe sugestie są mało przekonywujące, i pokazane tam obiekty są raczej skalnymi odłamkami, jakich wokół wiele. Uważam, że należy szukać ciemnych artefaktów, będących śladami spadku sekcji napędowej ŁUNY 9, która była kilkakrotnie większa od kapsuły lądującej. Takie ślady (zaznaczone odcinkami) znalazłem w tej okolicy, lecz na innym zdjęciu, wykonanym podczas górowania Słońca.

Warto poznać niezwykle ważne dla historii badań Księżyca dzieło - "THE MOON", Nasmytha i Carpentera, wydane po raz pierwszy w 1874 i niedawno udostępnione w cyfrowej wersji. Teorie i przemyślenia autorów, poparte szczególnej urody ilustracjami na temat fizycznej natury i topografii Księżyca, były inspiracją dla wielu pokoleń badaczy Księżyca, aż do zarania ery kosmicznej. Wydaje się, że niektóre z wysnutych przez Nasmytha i Carpentera wniosków, mogą znaleźć potwierdzenie we współczesnych badaniach. http://atschool.eduweb.co.uk/bookman/library/themoon/INDEX.HTM

Polecam zajrzeć pod ten znany adres: http://lroc.sese.asu.edu/news/?archives/484-Lunar-Topography--As-Never-Seen-Before!.html Na prawdę jest co oglądać i warto sobie ściągnąć te wszystkie mapy topograficzne całego Księżyca w rozdzielczości 100m/piksel!

Jeszcze jedno ujęcie studni na księżycowym Morzu Spokoju wykonane niemal w samo południe. Link do zdjęcia: http://wms.lroc.asu.edu/lroc/view_lroc/LRO-L-LROC-2-EDR-V1.0/M155016845RE

Prof. Mieczysław Bekker zmarł w 1989, lecz szkoda, że o nim nie wspomniano. Bekker miał obywatelstwo kanadyjskie, a Wernher von Braun miał amerykańskie obywatelstwo. Poza tym, to wielkie nazwisko, trwale związane z nowoczesną technika rakietową. Że był szczęściarzem - to nie ulega wątpliwości.

Tak oczywiście, ten obrazek z prawej przedstawia jednoosobowy radziecki lądownik księżycowy - LK (Łunnyj Korabl), który w odróżnieniu od amerykańskiego dwustopniowego LM, był jednostopniowy. To jakby kabina powrotna z napędem wsparta na ramie z czterema podporami. Faza lądowania rozpoczynała się na wysokości 15km, włączeniem silnika hamującego stopnia D, którego zadaniem było wytracenie prędkości orbitalnej i zejście na wysokość 4km. Po odrzuceniu bloku D, włączał się silnik LK, który wykonywał finalny manewr lądowania. LK mógł lądować z prędkością opadania 3m/s i podobną prędkością boczną. Zatwierdzony projekt przewidywał start zespołu N1-LK z dwuosobową załogą i lądowanie na Księżycu pojedynczego pilota-kosmonauty. Taki plan lotu był obarczony dużym ryzykiem, gdyż pilot lądownika mógł liczyć wyłącznie na własne umiejętności. Istniała wersja dwuosobowa LK, lecz nie wiadomo na ile realny był taki projekt. Jako ciekawostkę można podać możliwość wykorzystania pojazdu Łunochod jako środka transportu kosmonauty. Pięć pięknych ilustracji do dzisiejszego wpisu pochodzi z: Nick Stevens Page, ilustrację sekwencji lądowania wykonałem na podstawie "Encyclopedia Astronautica". Ps. Dziś o 21:30 na kanale Discovery Science kolejny odcinek serialu dokumentalnego pt. "Droga na Księżyc"/"Moon Machines".

Na ile rozwinie się dyskusja, zależy raczej od wszystkich zainteresowanych tematem - ze sceptykami włącznie. Na początek zamieściłem porcję podstawowych materiałów odnośnie zastosowanych metod lądowania na Księżycu w ramach programu Apollo. To zaledwie drobna część tematu, które obejmuje wiele zagadnień, począwszy od wyboru miejsc lądowania, rodzaju trajektorii, zabezpieczenia załóg przed wpływem promieniowania, czy budowy kombinezonu ciśnieniowego aż po elementy napędu i konstrukcję rakiety Saturn V, globalną siec łączności, czy użyty sprzęt fotograficzny, filmowy i telewizyjny. Osobnym polem dyskusji mogą być bogate archiwa fotograficzne, tak często analizowane przez sceptyków. Chodzi mi również o znane lub nieznane rezultaty misji bezzałogowych jak i załogowych misji Apollo oraz kulisy wyścigu na Księżyc. Pytajcie śmiało i podsuwajcie pomysły do dyskusji, która - jak sądzę - przyczyni się do pogłębienia wiedzy nas wszystkich.

Ciekawe ujęcia podnóża Apeninów - miejsca lądowania wyprawy Apollo 15. Więcej na stronie LROC: http://lroc.sese.asu.edu/news/?archives/474-Hadley-Rille-and-the-Mountains-of-the-Moon.html

„Moon Machines” to sześcioodcinkowy cykl dokumentalny o początkach i realizacji programu Apollo, który ponad 40 lat temu umożliwił Amerykanom dotrzeć do Księżyca. W kolejnych odcinkach serialu mamy możliwość poznać bezpośrednich bohaterów przemysłu – projektantów, menedżerów, inżynierów - ludzi, którzy tworzyli technikę dla programu Apollo. W ostatnią środę (26 października) kolejny odcinek był poświęcony historii powstania lądownika LM (Lunar Module). Interesującym wątkiem było przypomnienie inicjatywy dr. Johna Houbolta, który osobiście przyczynił się do wyboru opcji „Lunar Orbit Randes-vous”. LOR to pośrednia opcja lotu na Księżyc z wykorzystaniem dwukrotnego dokowania na orbicie wokół Księżyca, pozwalająca na rezygnację z nieekonomicznej i niewykonalnej opcji bezpośredniej z użyciem rakiety-monstrum NOVA. Projekt Houbolta poparł Von Braun w czerwcu 1962. Ta decyzja bezpośrednio zaważyła na losach projektu rakiety Saturn V i ostatecznej koncepcji programu Apollo. Kiedy 20 lipca 1969 załoga wyprawy Apollo 11 meldowała o pomyślnym lądowaniu, Von Braun - wobec wszystkich obecnych w sali kontroli lotów - zwrócił się do gościa honorowego Johna Houbolta tymi słowy: „John. Gdyby nie Ty, dziś by tam nas nie było.” Osobiście najbardziej zainteresował mnie fragment o testach silników modułu LM, które prowadzono w ośrodku White Sands Test Facility. Nie wiedziałem, że silnik modułu powrotnego (ascent propulsion system-APS) był skonstruowany na jednorazowe użycie, ponieważ, po każdym teście ogniowym testowany egzemplarz nie nadawał się do niczego. To oznaczało, że jego konstrukcja musiał być maksymalnie prosta i niezawodna, zdolna do jednorazowego odpalenia w newralgicznym momencie powrotu z powierzchni Księżyca. Historia programu Apollo potwierdza, że silniki modułu LM ani razu nie zawiodły.

Na środę 5 października na kanale DISCOVERY SCIENCE zapowiedziano premierę filmu dokumentalnego pt. "Droga na Księżyc". Nic nie wiem na temat jego zawartości, lecz bez wątpienia go obejrzę. Polecam.

Natknąłem się na bardzo szczegółową analizę fotogrametryczną zdjęć terenu w miejscu lądowania LM "Eagle" wyprawy Apollo 11. Autorem jest Władysław Pustynski. Dla dociekliwych podaję linki do oryginalnej wersji w jęz. angielskim oraz do translatora. http://www.workingonthemoon.com/Vlad/a11Photogrammetry.html http://translate.google.pl/translate?hl=pl&sl=en&u=http://next.nasa.gov/alsj/a11/a11Photogrammetry.html&ei=ybCATqCLDMnAhAfL9qUt&sa=X&oi=translate&ct=result&resnum=3&sqi=2&ved=0CD0Q7gEwAg&prev=/search%3Fq%3DA11%2Bphotogrammetry%26hl%3Dpl%26biw%3D1138%26bih%3D726%26prmd%3Dimvnsb

Kiedyś spotkałem się z doniesieniami, jakoby piloci CM podczas obserwacji powierzchni Księżyca dostrzegali tam krótkotrwałe błyski światła, odbitego od powierzchni kryształów. Nie potrafię skojarzyć źródła ani prawdziwości tej informacji. Z kolei wiadomo nie od dziś, że na wielu zdjęciach lądowisk Apollo z LROC utrwalają się różne artefakty i odbicia. Zapewne odbicia te generują liczne kawałki pozłacanej foli oraz plastiku, rozrzucone po okolicy podmuchem gazów silnika startującego modułu powrotnego LM. Jest tego sporo wokół pozostawionych w tych miejscach modułów lądowania i ujawniają się one na zdjęciach w zależności od usytuowania Słońca i usytuowania osi kamer LROC w czasie skanowania powierzchni. Jeden izolowany świetlny punkt znalazłem w pobliżu "Bazy Spokoju" Apollo 11.

Po zakończonym odpoczynku dowódca Neil Armstrong i pilot Edwin Aldrin przeszli do kokpitu LM, by przygotować lądownik do lotu w systemie autonomicznym. Obydwa włazy tunelu przejściowego zostały zamknięte. W T0 +100:05 pilot CM Michael Collins rozłączył statki, po czym Armstrong – włączając zespoły silniczków orientacji - obrócił „Orła” w dwóch osiach, umożliwiając Collinsowi dokonanie wzrokowej inspekcji całej powierzchni lądownika. Potem, Collins krótkim impulsem silnika SPS oddalił moduł CSM na bezpieczną odległość. Po sprawdzeniu działanie radiolokatora zbliżania, załoga „Orła” wprowadziła potrzebne dane do pokładowego komputera i sprawdziła działanie platform giroskopowych. Gdy LM przelatywał po drugiej stronie Księżyca, na 28,8s włączono silnik DPS, który pracował w zakresie 10-40% mocy nominalnej. W wyniku tego manewru prędkość LM zmalała o 22.6m/s i rozpoczęło się zniżanie po nowej, eliptycznej orbicie - 15.8km x 106km. W T0 +102:29 Centrum Kontroli w Houston, zezwoliło astronautom na wykonanie manewru lądowania. Miał on być zrealizowany etapami. W początkowej fazie hamowania chodziło o wytracenie prędkości orbitalnej – 1.670m/s, druga faza polegała na dalszym wytracaniu prędkości i podejściu do strefy lądowania, zaś faza końcowa to pionowe zejście na powierzchnię. Hamowanie rozpoczęto w T0 +102:33:05, gdy „Orzeł” znalazł się w punkcie odległym o 424.7km od środka elipsy lądowania nr.2, wyznaczonej na południowo zachodnim skraju „Morza Spokoju”. W pierwszych 26s ciąg silnika DPS był dławiony do 10% mocy, przez kolejne 358s pracował on pełnym ciągiem - 4472kg. Przez dalsze 2 minuty pracy ciąg silnika był redukowany do 59-55% nominalnej wartości. Na tym etapie LM leciał skierowany wylotem silnika do przodu i oknami kokpitu skierowanymi ku powierzchni Księżyca. Minąwszy krater Maskelyne, LM został obrócony wzdłuż osi pionowej o 180 stopni i odtąd leciał z oknami skierowanymi do góry. Wejście w pierwszy korytarz (High Gate) nastąpiło w odległości -7.5km od planowanego miejsca lądowania na wysokości -2.3km z prędkością horyzontalną -154,2m/s i prędkością opadania -45m/s. Na wymienionych etapach LM był sterowany przez pokładowego autopilota, według programu P-63. LM stopniowo przechylał się do pionu i astronauci dostrzegli horyzont oraz rejon lądowania odległy o 5.8km. W T0 +102:41:32 Armstrong przełączył autopilota na program P-64, który umożliwiał ręczne pozycjonowanie „Orła” w przestrzeni. Sterowanie silnikiem DPS odbywało się całkowicie automatycznie, według komend komputera pokładowego. W drugi korytarz (Low Gate) LM wszedł na wysokości -150m z prędkością horyzontalną -20,5m/s, opadając 4,9m/s w odległości -600m od wyznaczonego punktu lądowania. Z wysokości -140m, Armstrong dostrzegł, że autopilot kieruje statek do usłanego wielkimi głazami krateru wielkości boiska (West Crater). Natychmiast przełączył komputer na półautomatyczny program P-66, sterujący pracą silnika głównego, przy stałej prędkość opadania – 1m/s. Sterowanie systemem silniczków korekcyjnych RCS mogło teraz być realizowane ręcznie i Armstrong to wykorzystał, nadając statkowi dodatkową prędkość horyzontalną 3-4.5m/s i od północnej wyminął niebezpieczne miejsce. Gdy dostrzegł płaski i pozbawiony głazów kawałek terenu, wygasił prędkość horyzontalną i kontrolując prędkość opadania, skierował „Orła” nieco w lewo ku wybranej płaszczyźnie. Gazy wylotowe z silnika oddziałując na powierzchnię gruntu, spowodowały promienisty wyrzut drobnego pyłu, który przesłonił pole lądowania na wysokości około 20m i na krótko utrudnił wizualną ocenę prędkości opadania. W rzeczywistości było to tylko -0,3m/s, co później Aldrin skwitował krótko: „Very smooth touchdown.” W T0 +102:45:40 włączył się sygnał „kontakt” a po 0.9s wyłączył się silnik DPS. Cztery podpory LM „Eagle” dotknęły powierzchni Księżyca. Była wtedy godzina 20:17:40 GMT, 20 lipca 1969r. LM osiadł na nieznacznej pochyłości, odchylony od pionu na wschód o 4.5 stopnia. Silnik DPS pracował 38s dłużej niż przewidywał plan lotu. Waga statku po wylądowaniu wynosiła 7211kg (1200kg w warunkach księżycowej grawitacji) a w zbiornikach modułu lądowania pozostało 5.5-6% paliwa. LM „Eagle” wylądował 6km dalej na zachód od planowanego punktu. Aktualne współrzędne tego miejsca: 0°40’26,69”N – 23°28’22,69”E. Tak w dużym skrócie przebiegło pierwsze lądowanie na Księżycu, wykonanie które trwało zaledwie 12 minut! By łatwiej zrozumieć jego etapy, załączam kilka wykresów i tabelę z których można prześledzić ewolucję w czasie podstawowych parametrów lotu – prędkości horyzontalnej, prędkości opadania, wysokości trajektorii oraz odległości do celu. Ps. Omyłkowo dodałem ilustrację z opisem startu modułu powrotnego (ascent module) z powierzchni. Ten obrazek pojawi się przy omawianiu fazy powrotu z powierzchni Księżyca.