Snejk

Wczoraj nadarzyła się znakomita okazja, by wykorzystać okienko pogodowe i wyjść na gwiezdny spacer z moim nowym nabytkiem. Tubkę AstroTech 72/430 ED f/6 zamontowałem na montażu HDAZ. Aby godnie rozpocząć przygodę z tak niewielką aperturą, postanowiłem pobawić się w rozbijanie gwiazd podwójnych. Miałem do dyspozycji wyłącznie okular Baader Hyperion 31 mm (pow. 14x) i TS HR 4 mm (pow. 108x). Zajęty nerwowym pakowaniem manatków na majowy weekend, kompletnie zapomniałem o Plosslach 15 mm i 10 mm. Trochę się wkurzyłem, choć to i tak lepsze, niż sytuacja sprzed kilkunastu miesięcy. Nie wchodząc w szczegóły powiem, że pojechałem ponad 50 km na obserwacje pod ciemne niebo z Syntą 8"... ale nie wziąłem walizki ze szkiełkami. Zamiast obserwować przez teleskop, mogłem obserwować wyłącznie sam teleskop. Dzięki Bogu, miałem jeszcze lornetkę w bagażniku...

Tym razem jednak, gwiazdą wieczoru było nie zwierciadło, a soczewka. Firma AstroTech zapewniła jej solidną oprawę. Tubus jest wykonany z ciężkiej, lakierowanej stali, a jego stabilność podkreśla wyciąg z mikrofokuserem 10:1. Na szczęście jest to wyciąg obrotowy, więc teleskop doskonale dogaduje się z montażami azymutalnymi o tzw. mocowaniu "bocznym". Całość waży około 2,5 kg. Niewiele, jak dla właściciela Maka 180, a zarazem dość dużo, jak na takie maleństwo. Do teleskopu dokupiłem więc dodatkowy dovetail z szyną pod MTO produkcji Astrokraka, by lepiej wyważyć go z dowolnymi okularami. Powłoki soczewki mają delikatny, zielonkawy odcień. Wewnątrz matowe baffle. To lubię!

Wracając do meritum, mimo pogodnego nieba, wczorajsze warunki były dalekie od wymarzonych. Rosa szybko pokryła cały sprzęt, ale z dumą mogę powiedzieć, że wykorzystałem każdą minutkę daną mi przez los...

Zacząłem od Castora, czyli gwiazdy Alpha Geminorum, ponieważ gwiazdozbiór Bliźniąt ginął już w odmętach zachodniego horyzontu. Separacja tej gwiazdy podwójnej wynosi 5,2", a jasność składników to 1,58 mag oraz 2,97 mag. Ciężko mówić o ekstremalnym wyzwaniu w przypadku rozdzielania tej gwiazdy, dlatego oba punkciki zobaczyłem od razu po zerknięciu w okular 4 mm. Składniki były połączone pięknymi krążkami dyfrakcyjnymi. Wow!

Później, postanowiłem sprawdzić jak wygląda inny, podwójny szlagier, czyli Gwiazda Polarna. Separacja 18,1" to spory dystans, ale różnica w jasności składników jest w tym przypadku wyjątkowo duża: 2 mag oraz 9,1 mag. Bałem się, że ciemniejszy punkcik zginie w odmętach nieortoskopowej transmisji TS HR 4 mm, ale tak się nie stało. Rozdzielenie było wyraźne i oczywiste. Swoją drogą, Gwieździe Polarnej poświęciłem więcej czasu, ze względu na asteryzm "Pierścionek z diamentem", w którym Polaris stanowi drogocenny, błyszczący kamień. Polecam lorneciarzom i szerokopolowcom. Swego czasu zainteresowałem nim nawet swoją Ukochaną. Szkoda, że na krótko. Nadal jest wyłącznie umiarkowaną zwolenniczką moich nocnych wypadów.

W podwójnej rozgrzewce nie mogłem też pominąć parki Double Double, czyli epsilonów w Lutni. TS HR 4 mm w duecie z refraktorem 72ED po raz kolejny pokazał tutaj klasę, rozdzielając każdą parkę na dwa składniki.

Jako, że spodobał mi się widok rodzielonego Castora, kusiło mnie by odwiedzić uroczą parkę Pi1 Bootis w Wolarzu. Porównywalna separacja (5,4") zapowiadała ciekawy widok, ale ostateczny efekt przeszedł moje oczekiwania. Dzięki zbliżonej jasności obu składników i solidnej wysokości nad wschodnim horyzontem, gwiazda zrobiła na mnie ogromne wrażenie. Ciężko było się od niej oderwać. Dwa, niemal złączone z sobą światy. Zimne, lodowoniebieskie, a przecież... w rzeczywistości gorące jak diabli. Coś fantastycznego. Gorąco polecam!

W Wolarzu, ciekawym wyzwaniem są też dwie inne gwiazdy podwójne: Delta Bootis oraz Izar. Pierwsza parka ma gigantyczną separację 106" przy jasności 3,47 mag oraz 7,89 mag. Nie sprawiła mi kłopotu. Zdecydowanie trudniejszy bój stoczyłem jednak z Izarem. Tutaj, separacja to jedyne 2,9"... ale po kilkudziesięciu sekundach zerkania, łuskania i wytężania wzroku, udało mi się zobaczyć oba składniki. Uffff! Nie wiem dlaczego nie poszło mi gładko. Może zawisła tam delikatna chmurka, tudzież mgiełka? Bez względu na okoliczności, wypadało przejść do czegoś łatwiejszego w ramach odpoczynku.

Na szczęście obok Wolarza jaśnieje gwiazdozbiór Herkulesa, a w nim moc podwójnych obfitości! Na początek, Kappa Herculis, znana też jako Marsic. Takie gwiazdy wywołują szeroki uśmiech na ustach właścicieli refraktorów. Podobnie było w moim przypadku. 26,9" separacji i jasność 5 mag oraz 6,21 mag. Cóż, bułka z masłem, a oba punkciki błyszczące jak maleńkie i dodatkowo wypolerowane główki od szpilek. Następnie znowu coś trudniejszego, czyli Delta Herculis, której na drugie imię dano: Sarin (przykro mówić, ale od razu skojarzyła mi się z gazem bojowym). Separacja 12,7" przy jasności 3,13 mag oraz 8,30 mag nie wycisnęła ze mnie siódmych potów, głównie dzięki pozytywnym doświadczeniom z Gwiazdą Polarną. Podszedłem do niej pozytywnie i uzyskałem pozytywny rezultat. Na pożegnanie z Herkulesem rzuciłem też okiem na Rho Herculis, która zapowiadała widok podobny do hitów wieczoru, czyli Castora oraz Pi1 Bootis. Nie zawiodłem się. Mamy tutaj 4" separacji oraz porównywalną jasność składników. Dziś piszę o tym bez emocji, ale - wierzcie mi - nawet banalne gwiazdy podwójne dawały mi niesamowitą radość w tą pierwszą noc z nowym teleskopem. Hasałem wokół montażu jak sześcioletnie dziecko wokół nowego rowerka.

Wtem przypomniałem sobie, że czesząc niebo Makiem 180, "odkryłem" niegdyś ciekawą gwiazdę podwójną w gwiazdozbiorze Lwa. Pamiętałem, że znajdowała się w okolicach ogromnego łba króla zwierząt (bujna grzywa robi swoje). Z pomocą przyszła mi aplikacja SkySafari 5 (wersja Plus). Okazało się, że miałem na myśli układ Gamma1 Leonis, czyli Algiebę. Tworzą go gwiazdy o żółtawej barwie: jedna z nich jest niczym miód, a druga przypomina mleko. W sumie, bardzo smaczne połączenie, nie tylko ze względu na łańcuch skojarzeń, ale i na separację równą 4,7" oraz porównywalną jasność: 2,23 mag oraz 3,64 mag.

Jako, że sprzęt coraz bardziej zaczął pokrywać się wodą (a nie chciałem tej nocy zostać powodzianinem), postanowiłem zakończyć obserwacje mocnym akcentem. Popatrzyłem na Jowisza, ale to nie on był moim celem. Chciałem zdobyć Porrimę, czyli gwiazdę Gamma Virginis. Zresztą, kto nie połakomiłby się na tak soczysty kąsek? 2,6" separacji to coś, co w małym teleskopie wymaga dużego skupienia, a dla posiadaczy ogromnych apertur, jest obiektem o pomijalnej trudności. Wstrzymałem oddech. Miałem przed oczami swoje notatki, w których zapisałem jasność składników: 3,48 mag oraz 3,53 mag. Myślę sobie - całkiem jasno. Tak też było w okularze 4 mm. Jasno i podwójnie, bez cienia wątpliwości.

Zanim zwinąłem sprzęt, wycelowałem teleskop w stronę zachodzącego Księżyca i Jowisza na dobrej wysokości nad południowym horyzontem. Niestety, oba globy pływały jak diabli. Rozejrzałem się więc po niebie, używając moich ulubionych "kitowców", czyli... nieuzbrojonych oczu. Po kwadransie poszedłem do domu. Dziękuję, dobranoc.

Sesja zaowocowała nową listą obserwacyjną, którą nazwałem dość wymownie, bo "Double Fun". Na pewno będę do niej wracał... Zakup refraktorka okazał się udany. Duża lorneta raczej nie sprawiłaby mi tak wielkiej frajdy.

Astropozdrówko!