ASTRO-KALENDARZ 6-12.10.2003

Robert Bodzoń · 4 Października 2003

Wszystkie czasy podane są w cwe - jest to czas obecnie obowiązujący w Polsce.

Momenty zjawisk obliczone są dla centralnej Polski.

6.10.2003 0h00m = JD 2 452 918,42

12.10.2003 24h00m = JD 2 452 925,42

SŁOŃCE

Nasza dzienna gwiazda przemieszcza się na tle gwiazdozbioru Panny, a jej deklinacja systematycznie maleje (do -7 stopni 12 października). W związku z tym dni stają się coraz krótsze , a noce coraz dłuższe .

W omawianym okresie czas trwania dnia skraca się o 24 minuty.

9 października dzień trwa 11h07m.

KSIĘŻYC

Satelita Ziemi widoczny jest niemal przez całą noc. W omawianym okresie jego faza wzrasta z 81% do 100%, a następnie maleje do 94%. Tarcza Księżyca przemieszcza się od gwiazdozbioru Koziorożca do Barana.

Pełnia - 10 października 9h27m

PLANETY

Merkury - na początku omawianego okresu wschodzi 1h24m przed Słońcem, a pod koniec już tylko 0h59m. Warunki do obserwacji są coraz mniej korzystne, gdyż zmniejsza się elongacja planety (z 14 do 10 stopni). Zwiększa się, ale bardzo nieznacznie jej blask (od -1,0 mag. do -1,1 mag.). 6 października tarcza planety ma średnicę 6" i fazę 85%.

Wenus - można ją próbować odnaleźć zaraz po zachodzie Słońca, ale raczej przez lornetkę, gdyż mimo dużej jasności planety (-3,9 mag.) trudno ją odszukać na jasnym tle nieba. Pod koniec omawianego okresu planeta zachodzi 29 minut po Słońcu. Tarcza Wenus ma średnicę 10" i fazę 97%.

Mars - warunki widoczności planety są wciąż bardzo dobre. Niestety z upływem czasu maleje jej jasność (w omawianym okresie z -1,9 mag. do -1,7 mag.) oraz jej średnica, która obecnie wynosi około 20".

Mars przebywa w gwiazdozbiorze Wodnika. W obserwacjach może przeszkadzać niskie położenie planety nad horyzontem i związane z tym ruchy powietrza. Tarcza planety ma fazę około 93%.

Jowisz - planeta olbrzym przebywa w gwiazdozbiorze Lwa. Widoczna jest nad ranem, ale warunki widoczności wciąż nie są zbyt dobre. Jasność planety wynosi -1,7 mag., a średnica tarczy 32". Pod koniec omawianego okresu Jowisz wschodzi 3h43m przed Słońcem.

Saturn - w drugiej części nocy warunki do podziwiania Saturna są bardzo dobre. Planeta przebywa w gwiazdozbiorze Bliźniąt, ma jasność 0,0 mag. i średnicę tarczy 19".

Uran - widoczny jest niemal całą noc i ma jasność 5,7 mag. przy średnicy tarczy 4". Planeta przebywa w gwiazdozbiorze Wodnika.

Neptun - planeta zachodzi nieco wcześniej od Urana i dobre warunki do jej obserwacji są tylko w pierwszej części nocy. Jasność 7,9 mag. Średnica tarczy 2".

Pluton - zachodzi coraz wcześniej i jest bardzo trudny do odnalezienia. Jasność 13,9 mag.

PLANETOIDY

Dane dla 8 października

Westa - 7,9 mag. - Waga - zachód 19h42m - praktycznie niemożliwa do obserwacji

Pallas - 8,3 mag. - Wieloryb - wschód 20h57m - bardzo dobre warunki obserwacji

Ceres - 8,6 mag. - Bliźnięta - wschód 22h42m - bardzo dobre warunki obserwacji w drugiej części nocy

Amphitrite - 9,9 mag. - Byk - wschód 19h13m - bardzo dobre warunki obserwacji

Hebe - 10,0 mag. - Mały Pies - wschód 0h14m - dobre warunki obserwacji, ale tylko nad ranem

Eunomia - 10,4 mag. - Rak - wschód 1h10m - dobre warunki obserwacji nad ranem

Iris - 10,5 mag. - Lew - wschód 2h56m - widoczna nad ranem, ale w słabych warunkach

Egeria - 10,5 mag. - Wieloryb - wschód 19h26m - dobre warunki do obserwacji

KOMETY

Przez większe instrumenty można poszukiwać dwóch komet.

Pierwsza C/2001 HT50 o jasności około 11,5 mag. widoczna jest w gwiazdozbiorze Byka (8.10 - 4h28m +18 02')

Druga C/2002 T7 o jasności około 11,5 mag. widoczna jest w gwiazdozbiorze Woźnicy (8.10 - 5h31m +34 21')

METEORY

Od 6 do 10 października promieniują wolne meteory z roju Drakonid.

Radiant meteorów leży w gwiazdozbiorze Smoka (17h28m +54). Maksima przewidywane są 8 października o 22h oraz 9 października o 6h.

Warunki obserwacji są w tym roku bardzo złe w związku z Księżycem zbliżającym się do pełni.

Od 2 października promieniują szybkie białe meteory ze śladami z roju Orionidów, jednak ich maksimum przewidywane jest dopiero 21 października.

GWIAZDY ZMIENNE

Zaćmieniowe

6.10 - 3h24m-13h00 - zaćmienie Algola (2,1 - 3,4 mag.)

6.10 - 18h29m-5h03m* - zaćmienie Z Vul (7,3 - 8,9 mag.)

8.10 - 18h46m-23h34m - zaćmienie RZ Cas (6,2 - 7,7 mag.)

9.10 - 0h13hm-9h49m - zaćmienie Algola

9.10 - 23h27m-4h15m* - zaćmienie RZ Cas

10.10 - 17h20m-2h56m* - zaćmienie U Cep (6,8 - 9,2 mag.)

11.10 - 16h20m-2h53m* - zaćmienie Z Vul

11.10 - 17h48m-5h20m* - zaćmienie U Sge (6,5 - 9,3 mag.)

11.10 - 21h02m-6h38m* - zaćmienie Algola

Cefeidy

7.10 - 22h22m - delta Cep - osiąga maksimum jasności (3,5 mag.)

Mirydy

omikron Cet (2,0 - 10,2 mag.) - "Mira" - jasność ~5 mag. zmniejsza blask

T Cep (5,2 - 11,3 mag.) - jasność ~6 mag.

R Aql (5,5 - 12,0 mag.) - jasność ~7 mag. zwiększa blask

Nowe

W gwiazdozbiorze Tarczy widoczna jest gwiazda nowa (V475 Sct) o jasności ~ 9,5 mag.

W gwiazdozbiorze Strzelca widoczna jest gwiazda nowa (V5113 Sgr) o jasności ~ 10,5 mag.

GROMADY GWIAZD, MGŁAWICE, GALAKTYKI

Poniżej przedstawiam momenty górowania najciekawszych obiektów obliczone dla 9 października.

0h18m - M 31 - "Wielka Mgławica Andromedy" - galaktyka spiralna - 4,3 mag.

1h08m - M 33 - galaktyka spiralna - 6,3 mag.

1h55m - NGC 869 i NGC 884 - "ha" i "chi" - gromady otwarte - 5,3 i 6,1 mag.

3h22m - M 45 - "Plejady" - gromada otwarta - 1,2 mag.

5h08m - M 1 - "Krab" - mgławica - 8,4 mag.

5h09m - M 42 - "Mgławica Oriona" - mgławica emisyjna - 4,0 mag.

5h43m - M 35 - gromada otwarta - 5,1 mag.

18h07m - M 11 - "Dzika Kaczka" - gromada otwarta - 5,8 mag.

18h09m - M 57 - "Pierścień" - mgławica planetarna - 9,0 mag.

DZIEŃ PO DNIU

6.10.2003 - poniedziałek

księżyc Saturna Tytan w maksymalnej elongacji wschodniej.

1h07m - zachód Neptuna

1h46m - zachód Księżyca (81%)

2h46m - zachód Marsa

2h52m - zachód Urana

3h36m - wschód Jowisza

4h53m - koniec zakrycia satelity Jowisza Io

5h28m - wschód Merkurego

5h40m - początek świtu nawigacyjnego

6h38m - początek zaćmienia satelity Jowisza Europy

6h52m - wschód Słońca

12h - złączenie Urana z Księżycem w odległości 5 stopni

17h - złączenie Marsa z Księżycem w odległości 1 stopnia

18h11m - zachód Słońca

18h37m - zachód Wenus

19h24m - koniec zmierzchu nawigacyjnego

21h46m - zachód Plutona

22h29m - wschód Saturna

7.10.2003 - wtorek

2h43m - zachód Marsa

3h05m - zachód Księżyca (89%)

3h25m - początek przejścia WCP na tle tarczy Jowisza

3h33m - wschód Jowisza (widoczna WCP)

5h33m - wschód Merkurego

6h54m - wschód Słońca

18h - złączenie Marsa z Uranem w odległości 4 stopni

18h08m - zachód Słońca

18h35m - zachód Wenus

21h12m - zakrycie gwiazdy o jasności 6,1 mag. przez Księżyc w fazie 94%

Białystok - 21h16m37s; Gdańsk - 21h16m24s; Kraków - 21h09m06s; Lublin - 21h13m05s; Poznań - 21h11m41s; Szczecin - 21h12m28s; Warszawa - 21h13m45s; Wrocław - 21h09m11s

Zakrycie na wysokości około 25 stopni nad horyzontem.

22h25m - wschód Saturna

8.10.2003 - środa

0h57m - początek przejścia cienia Europy na tle tarczy Jowisza

2h24m - początek przejścia Europy na tle tarczy Jowisza

2h40m - zachód Marsa

3h30m - wschód Jowisza

3h48m - koniec przejścia cienia Europy na tle tarczy Jowisza

4h21m - zachód Księżyca (95%)

5h15m - koniec przejścia Europy na tle tarczy Jowisza

5h39m - wschód Merkurego

6h55m - wschód Słońca

18h06m - zachód Słońca

18h33m - zachód Wenus

22h22m - wschód Saturna

9.10.2003 - czwartek

2h38m - zachód Marsa

3h27m - wschód Jowisza

5h35m - zachód Księżyca (98%)

4h52m - zakrycie gwiazdy HIP 3652 (8,9 mag.) przez planetoidę Botha (15,4 mag.). Pas zakrycia przebiega przez centralną Polskę. Niestety w pobliżu będzie Księżyc w fazie 99%, a zakrywana gwiazda będzie tylko około 15 stopni nad horyzontem.

5h04m - początek przejścia WCP na tle tarczy Jowisza

5h45m - wschód Merkurego

6h57m - wschód Słońca

18h04m - zachód Słońca

18h32m - zachód Wenus

22h18m - wschód Saturna

10.10.2003 - piątek

0h55m - początek przejścia WCP na tle tarczy Jowisza

2h35m - zachód Marsa

3h24m - wschód Jowisza (widoczna WCP)

5h51m - wschód Merkurego

6h47m - zachód Księżyca (100%)

6h59m - wschód Słońca

18h02m - zachód Słońca

18h20m - wschód Księżyca (100%)

18h30m - zachód Wenus

22h59m - odkrycie gwiazdy mi Psc (4,8 mag.) przy ciemnym brzegu Księżyca. Niestety ze względu na dużą fazę Księżyca (prawie 100%) moment odkrycia będzie bardzo trudny do zauważenia.

Białystok - 23h05m10s; Gdańsk - 23h01m00s; Kraków - 22h56m40s; Lublin - 23h01m53s; Poznań - 22h55m56s; Szczecin - 22h54m13s; Warszawa - 23h01h10s; Wrocław - 22h54m13s

22h14m - wschód Saturna

11.10.2003 - sobota

2h32m - zachód Marsa

3h22m - wschód Jowisza

5h57m - wschód Merkurego

7h00m - wschód Słońca

17h59m - zachód Słońca

18h28m - zachód Wenus

18h33m - wschód Księżyca (100%)

22h10m - wschód Saturna

12.10.2003 - niedziela

0h43m - zachód Neptuna

2h30m - zachód Marsa

2h34m - początek przejścia WCP na tle tarczy Jowisza

2h27m - zachód Urana

3h19m - wschód Jowisza (widoczna WCP)

6h03m - wschód Merkurego

6h37m - początek przejścia cienia Io na tle tarczy Jowisza

7h02m - wschód Słońca

17h57m - zachód Słońca

18h26m - zachód Wenus

18h47m - wschód Księżyca (95%)

21h19m - zachód Plutona

22h06m - wschód Saturna

ISS

Na zakończenie momenty najlepszej widoczności Międzynarodowej Stacji Kosmicznej. Podane czasy obliczone są dla Łodzi. Stacja na ogół pojawia się nad zachodnim horyzontem 2-3 minuty wcześniej. Niestety są to ostatnie w tym cyklu dni, kiedy można zobaczyć ISS nad Polską. Dlatego stacja widoczna jest coraz niżej, przeważnie nad południowo-zachodnim horyzontem.

6.10 - 19h51m - 0,7 mag.

7.10 - 18h52m - 0,0 mag.

8.10 - 19h28m - 1,4 mag.

10.10 - 19h04m - 2,0 mag.

12.10 - 18h40m - 2,7 mag.

W przypadku zauważenia błędów proszę o informację.

Robert Bodzoń