Mercury

DawidS28 · 3 Stycznia 2009

Mercury

Mercury to seria amerykańskich, jednoosobowych pojazdów kosmicznych. Kapsuła statku (2) ważyła między 1350 a 2000 kg. Miała ona kształt ściętego stożka o podstawie o średnicy 185 cm i wysokości 3 m. Kapsuły te z racji swojej wielkości, były obiektami licznych dowcipów kosmonautów. Astronauci żartowali, że do kapsuły Mercury się nie wsiada - ją się ubiera. Wnętrze kabiny miało jedynie 1,7 metra sześciennego objętości. We wnętrzu, oprócz astronauty, znajdowało się 120 wskaźników, 55 przełączników, 30 bezpieczników i 35 dźwigni. Pojazd zaprojektował Max Faget.

NASA zamówiła 20 seryjnych pojazdów, produkowanych przez firmę McDonnell. 5 spośród nich, numery 10, 12, 15, 17 i 19 nigdy nie poleciało. Dwa bezzałogowe pojazdy, numer 3 i 4, uległy zniszczeniu podczas lotów. Pojazd numer 11 (Liberty Bell 7), zatonął podczas wodowania i został wydobyty z dna Atlantyku po 38 latach. Zbudowano także szereg pojazdów testowych i demonstracyjnych. Rakieta ratunkowa na paliwo stałe (1), która podnosiła statek z rakiety głównej, działała przez sekundę, odpadała, a kapsuła swobodnie lądowała na spadochronie. Posiadała ona trzy silniki. Do oddzielenia pojazdu od rakiety nośnej, kapsuła odpalała trzy małe rakiety na paliwo stałe (5). Pojazd posiadał jedynie silniki manewrowe. Po wprowadzeniu statku na orbitę, nie można było zmienić parametrów lotu. Kapsuła posiadała trzy zestawy silników manewrowych dla każdej osi obrotu, zasilane z dwóch zbiorników paliwa. Zejście z orbity zapewniały trzy silniki hamujące na paliwo stałe (5), o dziesięciosekundowym czasie pracy. Jeden zapewniał energię wystarczającą do wyhamowania i zejścia z orbity nawet w wypadku awarii dwóch pozostałych. Jeden taki silnik wytwarzał ciąg 4,5 kN. Kapsuły Mercury można było całkowicie kontrolować sygnałami radiowymi z Ziemi. Było to zabezpieczenie na wypadek gdyby warunki panujące w kosmosie uniemożliwiły pilotowi normalne funkcjonowanie. Na nosie pojazdu znajdowała się niewielka, metalowa klapa, nazywana spoilerem. W razie wejścia pojazdu w atmosferę nosem naprzód, opór powietrza opływającego spoiler odwróciłaby pojazd do poprawnej pozycji osłoną termiczną naprzód. Maksymalne przeciążenie podczas lotu balistycznego kapsuły wynosiło 11 g, a podczas lotu orbitalnego 8 g. Kapsuły były zasilane z akumulatorów, a maksymalny czas lotu to 1,5 doby. Kapsuła posiadała jedno okno (3) i u dołu pokryta była osłoną ablacyjną z odparowywującego materiału (4). Wejście do kapsuły (6). Statki, w dwóch pierwszych lotach, wyniosła rakieta Redstone. Później jako rakietę wykorzystywano Atlasa, ponieważ Redstone była za słaba, aby wynieść statek na orbitę. Odbyło się siedem lotów pojazdu tego typu.

Program Mercury rozpoczął się w 1958 r, a zakończył w 1962 r. Jego celem było umieszczenie człowieka na orbicie. Co ciekawe, astronauci nadawali statkom imiona. Każdy pojazd w materiałach NASA figurował pod tym właśnie imieniem. Zaprzestano tego zwyczaju w czasie programu Gemini, ponieważ nie podobało się to wysokim urzędnikom NASA. Powrócono do tego w podczas programu Apollo.

Mercury ? Redstone 2 (start 31 I 1961) była bezzałogową misją suborbitalną. Na pokładzie statku znajdował się specjalnie wyszkolony szympans Ham. Podczas misji silnik Redstone uległ przegrzaniu i wyłączył się pięć sekund wcześniej niż planowano. Kapsuła odłączyła się od statku za pomocą rakiety ratunkowej. Jednak rakieta ratunkowa uniosła statek za wysoko i kapsuła poszybowała 200 km poza zaplanowany 500 km dystans. Małpa ulegała przeciążeniu 16 g (dwa razy za dużo). Kapsuła wodowała w oceanie i nabierała wody, a podtopiony sympans się krztusił. Powodem wydarzenia był? jeden drucik. Spowodowało to przesunięcie misji Mercury 3 z marca na maj. Mercury 3 (start i lądowanie 5 V 1961) odbył pierwszy amerykański załogowy lot suborbitalny. Na pokładzie kapsuły znajdował sie astronauta Alan Shepard. Lot ten trwał 15 minut, a najwyższy punkt orbity statku był na wysokości 190 km. nad Ziemią. Mercury 4 (start i lądowanie 21 VII 1961) był kopią lotu poprzedniego statku, z tą tylko różnicą, że ?za sterami? zasiadał Gus Grissom oraz, że lot trwał o minutę (!) dłużej. Jednak kłopoty ze statkiem pojawiły się przy lądowaniu. Gdy kapsuła swobodnie osiadła na wodzie, z jakiegoś powodu eksplozja oderwała bok statku. Astronaucie udało się ewakuować z kabiny, ale z dna podniesiono ją dopiero w 1999 r. Powodem eksplozji najprawdopodobniej było zaplątanie się zewnętrznej linki detonatora luku w liny od spadochronu statku lub z powodu uaktywnienia się detonatora za pomocą ładunków elektrostatycznych, które wytwarzał helikopter lecący po astronautę. Mercury 6 (start i lądowanie 20 II 1962) był pierwszym orbitalnym lotem Amerykanina. W statku znajdował się John Glenn i w ciągu 5 godzin wykonał on 3 okrążenia Ziemi. Apogeum orbity znajdowało się na 261 km., a perygeum na 160 km. Podczas lotu okazało się, że osłona cieplna statku może być obluzowana. Zadecydowano się ją przytrzymać za pomocą pakietu silników hamujących. Jednak wtedy Glenn musiał statek pilotować ręcznie. Na Ziemi okazało się, że obawy były nieuzasadnione. Mercury 7 (start i lądowanie 24 V 1962) był kopią poprzedniego lotu. Za sterami zasiadał Scot Carpenter, a apogeum znajdowało się osiem kilometrów wyżej (perygeum jeden kilometr wyżej). Statek ten wylądował 400 km dale niż planowano jego powrót. Z powodu złego (przesuniętego o trzy sekundy) odpalenia silników hamujących i złej orientacji statku spowodowanej nadmiernym wykorzystaniem paliwa do statku w czasie lotu (zabrakło go przy przechodzeniu przez atmosferę i dlatego trzeba było wcześniej otworzyć spadochron statku). Poszukiwania kapsuły trwały pół godziny. Lotem Mercury 8 (start i lądowanie 3 X 1962) dowodził Wally Shirra. W ciągu 9 godzin i 11 minut statek dokonał 6 okrążeń Ziemi. Apogeum orbity znajdowało się na 283 km. (perygeum tak, jak w w/w lotach). Wodowanie statku odbyło się niecałe 6 km od planowanego miejsca powrotu. Misja Mercury 9 (start i lądowanie 15 ? 16 V 1963) była pierwszym całodobowym lotem kapsuły Mercury. W ciągu 34 godz. i 22 min. Statek 22 razy okrążył Ziemię; apogeum orbity znajdowało się na 267 km. W statku przebywał Gordon Cooper. Podczas dziewiętnastego okrążenia Ziemi wadliwie działająca aparatura podała, że Mercury wraca na Ziemię (tak oczywiście nie było). Błąd ten spowodowany był złym działaniem systemu elektronicznego statku i przy 21 okrążeniu zepsuł się autopilot kapsuły. Gordon Cooper musiał więc wylądować ręcznie (tak jak Glenn i Carpenter). Na szczęście wszystko się udało i ostatni lot Mercury zakończył się wodowaniem 6,5 km od czekającego statku. Lot Mercury 10 był zaplanowany na październik 1963, ale misja została odwołana.

Misje Mercury

Inne misje związane z programem Mercury

Tekst opracowany na podstawie:

www.pl.wikipedia.org/wiki/Program_Mercury

Oraz publikacji ksiązkowych:

- Alan Shepard, Deke Slayton, Kierunek Księżyc, Warszawa 2001, Prószyński i Sk-a

- Kopernik Astronomia Astronautyka, Warszawa 1973, PWN

Edytowane 3 Stycznia 2009 przez DawidS28