Przedziwna "węglówka" HD 182040

4 Grudnia 2018

HD 182040

Jest to niezwykła, chłodna i wizualnie dość ciemna: prawie 7- magnitudowa gwiazda węglowa położona w południowej części konstelacji Orła. Wyjątkową czyni ją już sama przynależność do typu widmowego gwiazd węglowych- oznacza to bowiem obecność w jej widie spektroskopowym linii niespotykanych u gwiazd innych, „wcześniejszych” typów. Należy do zmiennych pulsacyjnych. Amplitudy zmian jasności są dość niskie i wynoszą ok. 0,05^m. Prawdopodobnie wykazuje niską utratę masy w jednostce czasu. Ale to nie jedyne nietypowe cechy tego obiektu.

HD 182040 wykazuje niski udział wodoru. Jej temperatura jest dość wysoka jak na gwiazdę węglową i wynosi ok. 4.000 K (dla porównania: Y CVn – La Superba: ok. 2.800 K, SS Virginis: ok. 2.445 K). Zidentyfikowano w jej widmie spektroskopowym (a dokładniej w obszarze biskiej podczerwieni) obecność cząsteczki HCN (czyli cyjanowodoru). Dla gorących gwiazd byłoby to niemal nieosiągalne: wysoka temperatura doprowadziłaby do rozpadu wiązań chemicznych. Oprócz tego obserwujemy też dwuatomowe drobiny węgla: C₂ oraz pasma krzemu I, a także tytanu II i wapnia I. HD 182040 należy do „wczesnych” węglówek. Wg niektórych źródeł przyjmuje typ widmowy C2,2, inne wskazują na C1,2. Zalicza się do klasy jasności II (jasnych olbrzymów) i jest obiektem silnie przeewoluowanym. Interesujące jest, że udział izotopu węgla C-12 (najpowszechniej rozpowszechnionego izotopu tego pierwiastka w warunkach ziemskich) do udziału izotopu C-13 wynosi 30:1. Z kolei dla wielu gwiazd węglowych ta wartość oscyluje w okolicy 3:1. Ta cecha, wraz z niską zawartością wodoru czynią omawiany obiekt zaliczanym do tzw. „peculiar”- a więc gwiazd o nietypowym, osobliwy widmie. Niekiedy w zapisie typu widmowego zamieszcza się skrótową adnotację o niskim udziale wodoru: Hd C (Hydrogen-deficient Carbon Star). Niski jest też udział anionu wodorkowego H^- (z całkowicie obsadzoną powłoką K). Anion ten, obserwowany u części gwiazd węglowych, w przypadku omawianej HD 182040 jest praktycznie nieobecny z powodu zbyt wysokiej temperatury (drobina traci swe elektrony).