juram

Kiedyś spotkałem się z doniesieniami, jakoby piloci CM podczas obserwacji powierzchni Księżyca dostrzegali tam krótkotrwałe błyski światła, odbitego od powierzchni kryształów. Nie potrafię skojarzyć źródła ani prawdziwości tej informacji. Z kolei wiadomo nie od dziś, że na wielu zdjęciach lądowisk Apollo z LROC utrwalają się różne artefakty i odbicia. Zapewne odbicia te generują liczne kawałki pozłacanej foli oraz plastiku, rozrzucone po okolicy podmuchem gazów silnika startującego modułu powrotnego LM. Jest tego sporo wokół pozostawionych w tych miejscach modułów lądowania i ujawniają się one na zdjęciach w zależności od usytuowania Słońca i usytuowania osi kamer LROC w czasie skanowania powierzchni. Jeden izolowany świetlny punkt znalazłem w pobliżu "Bazy Spokoju" Apollo 11.

Po zakończonym odpoczynku dowódca Neil Armstrong i pilot Edwin Aldrin przeszli do kokpitu LM, by przygotować lądownik do lotu w systemie autonomicznym. Obydwa włazy tunelu przejściowego zostały zamknięte. W T0 +100:05 pilot CM Michael Collins rozłączył statki, po czym Armstrong – włączając zespoły silniczków orientacji - obrócił „Orła” w dwóch osiach, umożliwiając Collinsowi dokonanie wzrokowej inspekcji całej powierzchni lądownika. Potem, Collins krótkim impulsem silnika SPS oddalił moduł CSM na bezpieczną odległość. Po sprawdzeniu działanie radiolokatora zbliżania, załoga „Orła” wprowadziła potrzebne dane do pokładowego komputera i sprawdziła działanie platform giroskopowych. Gdy LM przelatywał po drugiej stronie Księżyca, na 28,8s włączono silnik DPS, który pracował w zakresie 10-40% mocy nominalnej. W wyniku tego manewru prędkość LM zmalała o 22.6m/s i rozpoczęło się zniżanie po nowej, eliptycznej orbicie - 15.8km x 106km. W T0 +102:29 Centrum Kontroli w Houston, zezwoliło astronautom na wykonanie manewru lądowania. Miał on być zrealizowany etapami. W początkowej fazie hamowania chodziło o wytracenie prędkości orbitalnej – 1.670m/s, druga faza polegała na dalszym wytracaniu prędkości i podejściu do strefy lądowania, zaś faza końcowa to pionowe zejście na powierzchnię. Hamowanie rozpoczęto w T0 +102:33:05, gdy „Orzeł” znalazł się w punkcie odległym o 424.7km od środka elipsy lądowania nr.2, wyznaczonej na południowo zachodnim skraju „Morza Spokoju”. W pierwszych 26s ciąg silnika DPS był dławiony do 10% mocy, przez kolejne 358s pracował on pełnym ciągiem - 4472kg. Przez dalsze 2 minuty pracy ciąg silnika był redukowany do 59-55% nominalnej wartości. Na tym etapie LM leciał skierowany wylotem silnika do przodu i oknami kokpitu skierowanymi ku powierzchni Księżyca. Minąwszy krater Maskelyne, LM został obrócony wzdłuż osi pionowej o 180 stopni i odtąd leciał z oknami skierowanymi do góry. Wejście w pierwszy korytarz (High Gate) nastąpiło w odległości -7.5km od planowanego miejsca lądowania na wysokości -2.3km z prędkością horyzontalną -154,2m/s i prędkością opadania -45m/s. Na wymienionych etapach LM był sterowany przez pokładowego autopilota, według programu P-63. LM stopniowo przechylał się do pionu i astronauci dostrzegli horyzont oraz rejon lądowania odległy o 5.8km. W T0 +102:41:32 Armstrong przełączył autopilota na program P-64, który umożliwiał ręczne pozycjonowanie „Orła” w przestrzeni. Sterowanie silnikiem DPS odbywało się całkowicie automatycznie, według komend komputera pokładowego. W drugi korytarz (Low Gate) LM wszedł na wysokości -150m z prędkością horyzontalną -20,5m/s, opadając 4,9m/s w odległości -600m od wyznaczonego punktu lądowania. Z wysokości -140m, Armstrong dostrzegł, że autopilot kieruje statek do usłanego wielkimi głazami krateru wielkości boiska (West Crater). Natychmiast przełączył komputer na półautomatyczny program P-66, sterujący pracą silnika głównego, przy stałej prędkość opadania – 1m/s. Sterowanie systemem silniczków korekcyjnych RCS mogło teraz być realizowane ręcznie i Armstrong to wykorzystał, nadając statkowi dodatkową prędkość horyzontalną 3-4.5m/s i od północnej wyminął niebezpieczne miejsce. Gdy dostrzegł płaski i pozbawiony głazów kawałek terenu, wygasił prędkość horyzontalną i kontrolując prędkość opadania, skierował „Orła” nieco w lewo ku wybranej płaszczyźnie. Gazy wylotowe z silnika oddziałując na powierzchnię gruntu, spowodowały promienisty wyrzut drobnego pyłu, który przesłonił pole lądowania na wysokości około 20m i na krótko utrudnił wizualną ocenę prędkości opadania. W rzeczywistości było to tylko -0,3m/s, co później Aldrin skwitował krótko: „Very smooth touchdown.” W T0 +102:45:40 włączył się sygnał „kontakt” a po 0.9s wyłączył się silnik DPS. Cztery podpory LM „Eagle” dotknęły powierzchni Księżyca. Była wtedy godzina 20:17:40 GMT, 20 lipca 1969r. LM osiadł na nieznacznej pochyłości, odchylony od pionu na wschód o 4.5 stopnia. Silnik DPS pracował 38s dłużej niż przewidywał plan lotu. Waga statku po wylądowaniu wynosiła 7211kg (1200kg w warunkach księżycowej grawitacji) a w zbiornikach modułu lądowania pozostało 5.5-6% paliwa. LM „Eagle” wylądował 6km dalej na zachód od planowanego punktu. Aktualne współrzędne tego miejsca: 0°40’26,69”N – 23°28’22,69”E. Tak w dużym skrócie przebiegło pierwsze lądowanie na Księżycu, wykonanie które trwało zaledwie 12 minut! By łatwiej zrozumieć jego etapy, załączam kilka wykresów i tabelę z których można prześledzić ewolucję w czasie podstawowych parametrów lotu – prędkości horyzontalnej, prędkości opadania, wysokości trajektorii oraz odległości do celu. Ps. Omyłkowo dodałem ilustrację z opisem startu modułu powrotnego (ascent module) z powierzchni. Ten obrazek pojawi się przy omawianiu fazy powrotu z powierzchni Księżyca.

Zapadnięcie gruntu na dnie krateru Tycho, widać na zdjęciu z LROC M144702076LC. Ten kolisty twór ma 400m średnicy i jest przejawem osiadania niejednorodnych warstw skalnych. http://wms.lroc.asu.edu/lroc/view_lroc/LRO-L-LROC-3-CDR-V1.0/M144702076LC

Pora przystąpić do konkretów, czyli do rozbierania na czynniki pierwsze tematu lądowania na Księżycu. Na początek proponuję temat Apollo 11 jako wzorcowy i pierwotny acz równocześnie nieco różny od pozostałych wypraw tego programu. Kładę główny nacisk na opis i cel wykonywanych manewrów, bez ścisłego umiejscawiania ich w czasie. Dokładna ramówka czasowa jest dostępna w raportach każdej misji. Początkiem właściwego etapu podróży Apollo 11 na Księżyc, było ponowne uruchomienie na 348s silnika stopnia SIV-B i opuszczenie wokółziemskiej orbity parkingowej. Ten kluczowy manewr przyśpieszający -Trans Lunar Injection (TLI) zakończył się w momencie uzyskania prędkości -10.839,2m/s. Dwa moduły Apollo CSM i LM po uprzednim przekonfigurowaniu i oddzieleniu od stopnia SIV-B, rozpoczęły bierny lot do Księżyca po trajektorii swobodnego powrotu. Wybór takiej trajektorii (patrz – prezentacja z tabelą), umożliwiał bezpieczny powrót statku na Ziemię, w przypadku niemożności wejścia na orbitę wokół Księżyca. Na początku tego etapu łączna masa modułów CSM+LM wynosiła – 43.802,3kg. http://www.braeunig.us/apollo/free-return.htm Przelot trwał 3 doby, do momentu rozpoczęcia kolejnego manewru silnikowego – Lunar Orbit Insertion (LOI), który rozpoczął się w momencie, gdy statki przelatywały nad niewidoczną z Ziemi półkulą Księżyca. Po dokładnym zorientowaniu przestrzennym, włączono silnik główny SPS modułu CSM, który po 375 sekundach pracy zużył 10.897kg paliwa i zmniejszył prędkość o 892m/s. Statki zaczęły okrążać Księżyc po wstępnej orbicie równikowej - 318,8km x 112,7km z prędkością – 1680m/s. Po wykonaniu 2 okrążeń, ponownie włączono silnik SPS na 16,4s, w rezultacie orbita została ukołowiona i obniżona do wysokości – 121,5km x 99,4km. Od tego momentu rozpoczęto przygotowania do realizacji pierwszego w historii manewru lądowania statku załogowego na Księżycu.

gryf188 Akceptuję Twoje wyjaśnienie i gwoli ścisłości dodam, że nie chodziło mi o treść notatki w onecie, lecz o żałosny poziom zamieszczonej pod nią "dyskusji". To, co wypisują tam wszelkiej maści ignoranci, nie nadaje się nawet do komentowania, dlatego starajmy się nie wprowadzać na nasze Forum podobnych treści i wspólnie dbajmy o jego jakość.

Link do kontynuacji wyników obrazowania LROC miejsca lądowania Apollo 14 z niskiej orbity.; http://lroc.sese.asu.edu/news/?archives/455-On-the-rim!.html

Kolego - gryf188, mam serdeczną prośbę na przyszłość, byś nie linkował strony onet, jako źródła do dyskusji w tym temacie. Bazujemy wyłącznie na oryginalnych materiałach źródłowych, uzyskanych z misji księżycowych. Jako autor tematu, nie będę tolerował prób dyskutowania na takim poziomie.

Pokazano nowe zdjęcia miejsc lądowania wypraw Apollo 12, 14 i 17. Nie wnikając w uwarunkowania, które nie były łatwe dla pracy kamer NAC (zdjęcia poddano korekcji z uwagi na geometryczne zniekształcenia obrazu), udało się uzyskać dwukrotnie lepsza rozdzielczość - 0.25m/piksel. Wyraźnie lepszą czytelność drobnych detali prezentuje zdjęcie obszaru lądowania wyprawy Apollo 12, na którym bardzo dokładnie utrwaliła się trasa wędrówki Conrada i Beana oraz podstawa lądownika LM "Intrepid" i pozostawione wokół wyposażenie. Na najdokładniejszym jak dotąd zdjęciu miejsca lądowania LM "Challenger" wyprawy Apollo 17, rzucają się w oczy wyraziste, podwójne ślady jazdy LRV jak i bryła samego pojazdu, zaparkowanego nieopodal lądownika. Jak dotąd, są to najlepsze obrazy pozostałości programu Apollo na powierzchni Księżyca. Czekamy na kolejne zdjęcia.

Są najnowsze zdjęcia miejsc lądowania misji Apollo, wykonane przez kamery NAC satelity LRO z obniżonej orbity. Więcej napiszę, po zapoznaniu się z nowym materiałem. Na razie wrzucam tylko link źródłowy: http://lroc.sese.asu.edu/news/?archives/454-Skimming-the-Moon.html

Cennym źródłem informacji o misjach Apollo jest zestawienie danych statystycznych "Apollo by the numbers", z której na początek wybrałem dwie tabele, których dane wagowe przeliczyłem z funtów na kilogramy. Pierwsza zawiera dokładne wartości zużytkowanych komponentów paliwa podczas operacji lądowania LM, druga zawiera między innymi dane o wadze lądownika LM, od momentu opuszczenia ładowni rakiety nośnej na początkowym etapie lotu do Księżyca aż do odrzucenia niepotrzebnej kabiny LM na orbicie okołoksiężycowej. Ważniejsze wielkości wyróżniłem kolorem zielonym. Z tych danych wynika na przykład, że w misji Apollo 11 zaraz po wydobyciu lądownika z ładowni stopnia SIV-B rakiety Saturn V, gdy oba statki (CSM+LM) rozpoczęły samodzielny lot w tandemie, waga początkowa modułu LM wynosiła - 15.102,3kg. Po odcumowaniu LM od modułu CSM już na orbicie okołoksiężycowej (przed rozpoczęciem lądowania) jego waga wzrosła o 176,5kg. Oczywiście tym dodatkowym ładunkiem byli astronauci - Armstrong i Aldrin. Tabele ułatwiają zrozumienie licznych manewrów orbitalnych i konsumpcję paliwa, potrzebną do ich wykonania. http://history.nasa.gov/SP-4029/SP-4029.htm

Znalazłem opis systemu paliwowego LM po polsku, co ułatwi zrozumienie budowy lądownika. Drugi rysunek zawiera opis systemu paliwowego RCS, odpowiedzialnego za orientację i manewry osiowe LM.

Zanim zaczniemy analizować przebieg lądowania na Księżycu, warto przypomnieć wygląd konstrukcji modułu LM. Jak wiadomo, był to dwustopniowy, pilotowany wehikuł z napędem rakietowym, przeznaczony dla dwuosobowej załogi. Masa całkowita LM w zależności od misji dochodziła do 15,3 - 16,7ton z tego na komponenty paliwa (Aerozyna 50 + N2O4) przypadało 10,7 - 11,2ton. Dolny moduł lądowania (Descent Module) mieścił w czterech zbiornikach 8,3 - 8,9ton paliwa i utleniacza. Górny moduł powrotny (Ascent Module) posiadał łącznie - 2,4 ton paliwa w osobnych zbiornikach dla silnika wznoszenia i dla silniczków systemu orientacji RCS. LM posiadał mechanizm dokowania z tunelem przejściowym, osobny właz dla wychodzenia załogi na zewnątrz oraz cztery amortyzowane podpory, służące do osadzenia statku na księżycowym gruncie. Ciśnieniowa kabina załogi w części modułu powrotnego posiadała dwa trójkątne okna, niezbędne do obserwacji podczas lądowania oraz niewielki wziernik optyczny z peryskopem. Zewnętrzna powłoka lądownika była pokryta różnorodnymi, wielowarstwowymi ekranami termicznymi i przeciw meteorytowymi. Szczegóły konstrukcji LM i usytuowanie głównych elementów pokazują dołączone rysunki i przekroje.

Dzięki, Hanysiak! Tak jest OK.

Dodam, ze chodzi mi o przekazy telewizyjne z kamery ustawionej na statywie w pewnej odległości od lądownika.

Od jakiegoś czasu nurtuje mnie sprawa braku transmisji telewizyjnej z momentu startu modułu powrotnego LM wyprawy Apollo 11 i Apollo 14. Transmisji z wyprawy Apollo 12 nie było z powodu awarii kamery tv. Ten temat jest dla mnie zagadką, bo jakoś nie miałem okazji dociekać, jaka obowiązywała procedura, gdy chodzi o użycie kamer do bezpośrednich przekazów telewizyjnych podczas trzech pierwszych lądowań programu Apollo. Czy te kamery celowo były wyłączane, czy zabierano je z powrotem na Ziemię? Jeśli ktoś ma jakąś wiedzę na ten temat, proszę o wypowiedź.

Kolejne, ciekawe znalezisko na dnie tworu zapadliskowego, położonego na zachodnim brzegu Mare Tranquillitatis w pobliżu krateru Sosigenes A. Widać tam ślady procesów erozyjnych, podobnej natury jak w leżącym bardziej na zachód kraterze Hyginus oraz wielokrotnie opisywanej depresji "Ina".

Wyczerpujących informacji na temat parametrów lądowania modułów Apollo-LM na Księżycu, można zaczerpnąć na stronie edukacyjnej pod wskazanym linkiem, gdzie są interesujące tabele i odnośniki. http://www.braeunig.us/apollo/LM-descent.htm Dzięki Hanysiak, za podpowiedzenie tematu lądowania, bo jak widzę, wzbudza on zainteresowanie i może warto by go rozwinąć, lecz nie w tym wątku, który traktuje o rezultatach obserwacji Księżyca z bliska, czyli z orbity i z powierzchni. Chyba najodpowiedniejszy jest dział - kosmologia i astronautyka?

Nowe zdjęcia lądowisk Apollo wykonane ze znacznie obniżonej orbity, jeszcze nie ujrzały światła dziennego, choć od zakończenia zaplanowanej fazy zdjęciowej minął już tydzień. W tym okresie najniższy punkt orbity LRO osiągnął poziom - 21km i oscylował między 22 - 26km. Po minięciu lądowisk Apollo, orbita LRO samoistnie zaczęła powracać do poprzedniej formy i obecnie przebiega na wysokości 45 x 57km. Nowe, dokładniejsze zdjęcia lądowisk Apollo powinny uwidocznić znacznie drobniejsze szczegóły budowy modułów lądowania LM, jak i śladów aktywności astronautów,rozstawionego przez nich sprzętu oraz rozmaitych śmieci i odpadków. Do tej pory, talerzowa podstawa podpory LM o średnicy 0,8m mieściła się na 4 pikselach obrazu, teraz powinna być widoczna na powierzchni 16 pikseli. Powinny to być obrazy z rozdzielczością 0.20-025m/piksel, które po odszumieniu i oczyszczeniu z innych elektronicznych artefaktów pozwolą rozróżnić detale o wielkości 10cm/piksel!!!

Wysokość orbity i aktualne położenie LRO.

Od wczoraj (10 sierpnia) rozpoczęła się transformacja orbity LRO w celu obniżenia periselenium o 30km. Celem tego manewru jest przelot nad miejscami lądowania wypraw Apollo na wysokości ok. 20km i ich sfotografowanie z czterokrotnie wyższa rozdzielczością!!! Fotografowanie tych miejsc odbędzie się w okresie 14-19 sierpnia, po czym orbita LRO zostanie przywrócona do wcześniejszego kształtu. Ponieważ lot na pułapie 20km bezie się odbywał z tą samą prędkością - 1.6km/s, można sądzić, że zdjęcia mogą być nieco rozmazane, jednak nie bez znaczenia jest fakt, że fotografowanie będzie przeprowadzone w okresie górowania Słońca, więc ekspozycje powinny być maksymalnie krótkie. Na obecną chwilę orbita LRO jest elipsą - 79 X 23km. Jak będzie, zobaczymy niebawem.

Warto przypomnieć wszystkim uczestnikom tej twórczej, słownej zabawy, by przed zgłoszeniem na ASTROPOLIS swych propozycji - nie zapomnieli sprawdzić ich istnienia w sieci. Bez tego, możemy nieświadomie powielać czyjeś dawno prawnie zarejestrowane pomysły.

Konkurs naprawdę wciąga! Z czasem doszukuję się co raz krótszych haseł i moja trzecia propozycja to: SKYFAN - kojarzy się łatwo z fan-atycznym entuzjazmem obserwacji nieba.

Druga z moich propozycji brzmi: OPTELUS i również jest kompozycją fragmentów zrozumiałych dla każdego słów: optyka, teleskop, obsługa.

Nie czytałem wszystkich propozycji, bo nie sposób zapamiętać tak dużej liczby nazw, skojarzeń i haseł. Moja propozycja powstała ze skojarzenia trzech rzeczy: nieba (sky), teleskopu (tel) i deklarowanej wysokiej jakości (lux). Z tych trzech elementów powstała nazwa - SKYTELUX.

Jakieś drobne odłamki z 360kg konstrukcji powinny tam być. Zwracam uwagę na prędkość zderzenia - 2,5 raza wyższą od pocisku karabinowego. W obecnym czasie kryzysu gospodarki USA, zacząłem wątpić w realność powrotu ludzi na Księżyc w dającym się przewidzieć okresie. O wiele łatwiej i taniej było by wysłać tam kilka zdalnie sterowanych łazików, nafaszerowanych sprzętem. Coś w rodzaju dzisiejszych pojazdów marsjańskich MER, MSL czy dawnych Łunochodów. Tylko na jednym zdjęciu z kamery NAC-LRO odnalazłem krater po zderzeniu sondy RANGER 7, które miało miejsce 31 lipca 1964r o godzinie - 13:25:48.82 UTC na równinie, której później - z tej właśnie okazji, nadano nazwę - MORZE POZNANE (Mare Cognitum). Krater o regularnie kolistej formie ma średnicę 12,5 metra. Jego oficjalne współrzędne są następujące: 10.35S/20.58W, natomiast na stronie ACT-REACT Quick Map kursor podaje współrzędne - 10.63527S/20.67507W.