jum

Wojtek, wklej tu mapę Stanów z dokładną trasą przelotu, to będziemy mieli lepsze pojęcie, którędy oni tego Atlantisa włóczą. Samo gadanie nijak nie działa na wyobraźnię.

Mija 10 miesięcy, odkąd pisałem o kompleksie startowym w Plesiecku, budowanym dla przyszłej rosyjskiej rakiety Angara. Zimą trwały tam jakieś prace, lecz jak wiadomo, w panujących wtedy warunkach niewiele da się zrobić. Coś tam jednak się zmieniło, co pokazują nowe satelitarne obrazki, wklejone w Google.map. Wystarczy je porównać ze zdjęciami wspomnianego kompleksu zamieszczonymi w tym temacie w sierpniu ub. roku. Zauważalne są świeżo wytyczone dojazdy kolejowe do kompleksu oraz drogi, ponadto zaszły zmiany w pewnych obszarach zabudowy bunkrów i podziemnych składów, choć trudno określić ich przeznaczenie. Mimo, że na prezentowanych fotkach wszystko skrywa śnieg, można rozpoznać panujący tam jeszcze budowlany rozgardiasz. Na betonowej płycie startowej nie widać kolejowych podjazdów i być może dlatego, nie zdołano jeszcze zainstalować specjalnego stołu startowego. Podobno, dotąd oczekuje on w wyspecjalizowanej fabryce w Archangielsku. Widocznie Rosjanie nie widzą potrzeby sie śpieszyć.

W naszej wędrówce wzdłuż kolistego basenu MARE IMBRIUM dotarliśmy do jego południowego brzegu, które wyznacza pasmo Karpat – MONTES CARPATUS. Na przestrzeni ponad 300 km Karpaty układają się w nieregularne, poprzeczne pasma wzgórz o łagodnie zaokrąglonych szczytach, sięgających wysokości 600-1000 metrów. Cały ten obszar nosi niezliczone ślady po „odłamkach”, wyrzuconych z niecki pobliskiego krateru COPERNICUS. Owe ślady o nieregularnej formie utworzyły bryły i strugi materiału skalnego, który uderzał w powierzchnię pod małymi kątami, tworząc charakterystyczne pojedyncze zagłębienia w kształcie litery V oraz ukierunkowane łańcuszki kraterów wtórnych. Nałożenie tych śladów na istniejące formy terenu ukazuje, które z nich uformowały się wcześniej niż krater COPERNICUS. W paśmie Karpat da się wyróżnić dwa takie obiekty: są to kratery GAY-LUSSAC i TOBIAS MAYER. Pierwszy z nich o średnicy 26km, leży tylko 70km na północ od COPERNICUSA i ta bliskość wpłynęła na jego formę. GAY-LUSSAC ma wyraźnie uformowany wał, którego zbocza opadają stromo do wypełnionego materiałem skalnym wnętrza. Dno krateru jest bardzo nierówne, pokrywają je liczne zagłębienia i podłużne płytkie rowy, które miejscami przerywają wał. Przylegający do niego od południa 15km średnicy krater GAY-LUSSAC A, jest znacznie młodszy, świadczy o tym wyrazista morfologia. Leżący trzykrotnie dalej na zachód krater T.MAYER (33km średnicy) podobnych śladów nosi znacznie mniej, za to są one bardziej wyraziste. Po raz pierwszy sylwetkę księżycowych Karpat sfotografowała w listopadzie 1966r. sonda LUNAR ORBITER 2, niejako przy okazji fotografowania panoramicznego ujęcia krateru COPERNICUS. Na tym znanym i bardzo szczególnym ujęciu od strony południowej, uchwycono mały fragment Karpat o szerokości ok. 35km, na którym widać pofałdowany teren i wzniesienia, które naszych europejskich Karpat w ogóle nie przypominają. W późniejszych latach MONTES CARPATUS fotografowali od strony północnej astronauci z misji APOLLO 15 i 17. Na ich fotografiach Karpaty zdają się wyglądać bardziej dziko, z racji niskiego położenia słońca oraz długich, głębokich cieni rzucanych przez szczyty gór.

Mówiąc o powrocie ludzi na Księżyc mam oczywiście na myśli Amerykanów, którzy tam byli i od 2020r. planują rozpocząć systematyczną i przemysłową eksploatację Srebrnego Globu, by następnie do 2024r. uruchomić tam trzy stałe bazy. Również możliwości techniczne Rosji pozwalają już teraz planować możliwość odbycia krótkotrwałych wycieczek turystycznych wokół Księżyca, pod warunkiem, że znajdą się chętni, posiadający odpowiednio zasobne konta na opłacenie tak ryzykownego przedsięwzięcia. Według źródeł rosyjskich (spacenews.ru), prawdopodobnie już pod koniec bieżącego roku mogą się zakończyć rozmowy, oraz zostaną podpisane pierwsze kontrakty na turystyczne loty wokół Księżyca na pokładzie statku Sojuz. Takie informacje miał podać Eric Anderson, szef współpracującej z ROSKOSMOS - em amerykańskiej firmy SPACE ADVENTURES. Przyszłego księżycowego turystę taka przyjemność miałaby kosztować 100 milionów US$. Rosjanie liczą każdorazowo na zyski rzędu 200 milionów, przy założeniu, że w jednym locie będzie mogło wziąć udział dwóch turystów + pilot statku. W tym celu, obecnie użytkowana wersja Sojuza musi zostać radykalnie zmodernizowana. Chodzi o zamianę analogowych systemów sterowania na cyfrowe i przeniesienie ich do sekcji przyrządowej, co pozwoli uzyskać sporo dodatkowej przestrzeni w kabinie powrotnej. Zdaniem Andersona należy również unowocześnić systemy komunikacji oraz powiększyć iluminatory w przedziale habitatu, by polepszyć walory widokowe statku. Sami Rosjanie zapowiadają kolejne modyfikacje tej opracowanej ponad 40 lat temu konstrukcji, publikując co jakiś czas sugestywne ilustracje oraz animacje video. Wydaje się, że na obecnym etapie – zamiast budować zupełnie nowy statek wielokrotnego użytku („Kliper”) – Rosjanie wolą tradycyjnie poprzestać na modernizacji starego Sojuza, nawet za cenę daleko idących zmian w systemie napędowym (zamiana silnika „KTDU” na nowocześniejszy „Fregat”). Istnieje nawet pomysł budowy zupełnie nowej konstrukcji tego statku we współpracy z ESA o nazwie Euro-Sojuz (dość niefortunny skrót), w której rosyjskiej produkcji byłaby jedynie kabina powrotna, natomiast zupełnie nowy przedział napędowy i habitat miałaby powstać w ESA. Schemat tygodniowej wyprawy z jednorazowym oblotem Księżyca wymagać będzie zastosowania rakiet Sojuz oraz Proton. Pierwsza z nich wyniesie na orbitę okołoziemską statek z załogą, druga - blok napędowy z zapasem paliwa, potrzebny do przyśpieszenia statku i skierowania go na tor ku Księżycowi. Przedtem jednak obydwa statki muszą się połączyć. Lakoniczna zapowiedź Erica Andersona sprzed kilku dni nie precyzuje, kiedy turystyczne loty wokół Księżyca miałyby się rozpocząć, zaś strona rosyjska również nie wypowiada się na temat terminów. Ostatnio szykuje się zmiana na stanowisku szefa największej rosyjskiej korporacji przemysłu kosmicznego - „ENERGIA”, którą dotąd kierował młody entuzjasta księżycowych lotów i konstruktor – N. Sewastianow. Jego niezwykle optymistyczne i pełne entuzjazmu wypowiedzi na temat możliwości i perspektyw rosyjskiej kosmonautyki, na polu przyszłej eksploracji Księżyca, uznane zostały przez radę dyrektorów i udziałowców za zbyt daleko idące i nie odpowiadające aktualnej polityce państwowej agencji kosmicznej ROSKOSMOS. Sądzi się, że niebawem Sewastianowa zastąpi ktoś ze „starszej gwardii”, tym samym sprawy pójdą we „właściwym’ kierunku.

Chłopaki, może już dość historii? Czas chyba zacząć pisać o następnej misji? Pliiiiis!!!

Program CONSTELLATION i statek ORION to przyszłość NASA. Nie można wciąż polegać na wysłużonych statkach, których zużycie może generować dodatkowe kłopoty. Mnie też nie cieszy ta decyzja i wolałbym w 2011r widzieć wszystkich tych zasłużonych, skrzydlatych weteranów w muzeach.

Ta ciekawa stronka jest rosyjska, stąd jej druga wersja w tym języku, który bardziej mi odpowiada. Od dawna szukałem takiej astronautycznej strony z danymi statystycznymi o lotach załogowych. Serdeczne dzięki Limax.

Już się usuwam.

Północno zachodnie pasmo wzniesień okalających równinę MARE IMBRIUM naznaczone jest olbrzymią kolistą wyrwą o średnicy 200km. To słynna „Zatoka Tęczy” – SINUS IRIDUM (fot.-A i C). Regularny kształt tej zatoki oraz mocno zarysowany wał aż nadto świadczą o uderzeniowym pochodzeniu tego tworu. W istocie, widzimy tu wypełnione lawą resztki okazałego krateru, którego południowa część znalazła się poniżej poziomu terenu. Zachowana, północna część wału krateru to wypiętrzona wyrzyna, nosząca nazwę MONTES JURA. Góry Jura okalające Zatokę Tęczy na długości ok. 300km, wznoszą się na północy około 2km nad poziom równiny a część zachodnia nawet do wysokość 2,5-3km. Na całej ich długości widać potężne tarasowate osuwiska, tak charakterystyczne dla wielkich kraterów, których wewnętrzne zbocza zsuwają się na dno powstałej niecki pod naporem nagromadzonych wokół wału mas skalnych, oraz spowodowanych wybuchem długotrwałych drgań gruntu. Jak kiedyś mógł wyglądać powstały krater SINUS IRIDUM, pokazuje fotografia – B. Zachowany w połowie wał okalający zatokę ograniczają dwa przylądki: na wchodzie wyrazisty i stromy – PROMONTORIUM LAPLACE (fot.-E), na zachodzie łagodnie wtopiony w równinę – PROMONTORIUM HERACLIDES (fot.-F). Wnętrze zatoki wygląda jak spokojne, zastygłe morze lawy z nielicznymi lawowymi grzbietami i kilkoma niewielkimi kraterami, natomiast od południa można wyróżnić szereg wyższych grzbietów zastygłej lawy, która kiedyś wdarła się do jej wnętrza. Góry Jura noszą wyraźne ślady upadków brył materii, wyrzuconej podczas tworzenia się krateru zatoki, część z nich widoczna jest dalej na północ w postaci „zatopionych resztek, wystających ponad równinę SINUS RORIS i MARE FRIGORIS (patrz fot. - G). Na wyżynie są również tam ślady późniejszych zderzeń, widoczne w postaci wyraźnie młodszych kraterów: BIANCHINI, FOUCAULT, SHARP i MAIRAN. Jedną z nielicznych fotograficznych panoram SINUS IRIDUM (fot.-D) wykonali astronauci wyprawy APOLLO-15, na której zatoka jawi się jako rozległy płaski obszar, otoczony zwartą ścianą nachylonych, skalnych klifów. Niewątpliwie, jest to jeden z piękniejszych zakątków, dogodny do obserwacji z Ziemi.

Naderwany fragment poszycia termicznego na obudowie jednego z OMS moim zdaniem nie jest aż tak poważny, gdyż na pewno uda się go przykleić podczas spaceru. Ponadto te elementy nie będą bezpośrednio narażone termicznie podczas powrotu, tak jak podbrzusze, nos czy krawędzie natarcia skrzydeł.

Jeszcze o "zapalarkach". Wodór z Tlenem tworzą mieszaninę samozapłonową i zapłon następuje samoczynnie w głównej komorze silnika. Zapalarki są chyba na wszelki wypadek.

Witam serdecznie bratnią duszę. Na pewno wszyscy skorzystamy z Twej szerokiej wiedzy, szczególnie astronautycznej, w której się specjalizujesz.

Maxmin reprezentuje młode pokolenie sceptyków, nie liczących się z faktami. Ich filozofia jest prosta; Skoro dziś nie latają na Księżyc, to oczywiste jest, że nie mogli tam latać 40 lat temu. Jednak Maxmin zapomniał, że jeżeli powiedziało się A należałoby dodać B. Sugerując nam, że NASA sfingowała materiały z lotów na Księżyc, powinieneś swą tezę poprzeć dowodami a nie rozwlekać dyskusji na inne obszary. Jeśli chcesz w moich oczach odzyskać wiarygodność, dostosuj się, lub przyznaj, że to był żart.

Wygląda na to, że samego siebie robisz w balona, a teorie spiskowe nikogo tu nie rajcują. Twoja wybiórcza "analiza" kilku zdjęć jest żenująca. Gdzie konkretne argumenty? Nie widzę.

w pierwszej kolejności wkleiłem odnośne ilustracje, poniżej daję oryginalny tekst po rosyjsku: Мы «видели», как американцы садились на Луну... Е.Молотов специально для «Новостей космонавтики» Предлагаемая читателям статья участника событий 30-летней давности Е.П.Молотова проливает свет на неизвестные страницы «лунной гонки» и окончательно закрывает нелепый вопрос «Были ли американцы на Луне?» Прошло более 30 лет с того времени, как была развернута самая дорогостоящая гонка между Советским Союзом и Соединенными Штатами Америки за первенство в высадке человека на Луне. Кто выиграл эту гонку престижа – известно. Много событий произошло за это время... Сам процесс соревнования многократно описывался как американской, так и российской стороной. Нам представляется интересным рассказать об одном из его ранее не освещавшихся эпизодов. Программы подготовки высадки человека на Луну в СССР (облет УР-500 – Л-1, посадка Н-1 – Л-3) и в США («Аполлон») велись параллельно, и первенство имело весомое политическое значение. Советское руководство уделяло большое внимание состоянию дел с реализацией лунной программы как в Советском Союзе, так и в Америке. Для объективного контроля за выполнением американской программы секретарь ЦК КПСС Д.Ф.Устинов, курировавший оборонную промышленность страны, в конце 1967 г. дал поручение главному конструктору РНИИ КП (в то время НИИ-885) М.С.Рязанскому разработать специальный контрольный радиотехнический комплекс, с помощью которого можно было бы принимать сигналы с американских космических кораблей программы «Аполлон», совершавших облет Луны и посадку на ее поверхность. М.С.Рязанский в то время отвечал за создание бортовых и наземных радиотехнических средств управления космическими кораблями советской лунной программы. Под его руководством для управления советскими пилотируемыми и автоматическими космическими кораблями для исследования Луны был создан Наземный комплекс управления, включавший в себя два центра управления полетом, шесть наземных и три корабельных пункта управления, оснащенных соответствующими станциями слежения и расположенных на территории Советского Союза и в определенных точках Мирового океана. Однако эти средства не могли быть использованы для приема информации с кораблей «Аполлон», так как они работали в другом частотном диапазоне с сигналами, имеющими другую структуру. Поэтому необходимо было создать специальный контрольный комплекс, способный обеспечить прием данных с «Аполлонов». Предполагалось принимать с американских космических кораблей не только телефонную (голосовую) и телеметрическую, но и телевизионную информацию. Было решено включить в контрольный комплекс антенну ТНА-400 с диаметром зеркала 32 м, которая размещалась в Крыму, вблизи г.Симферополя (рис. 1). Она же позднее использовалась в качестве приемной антенны радиотехнического комплекса «Сатурн-МС», обеспечивавшего управление советскими автоматическими космическими аппаратами для исследования Луны: «Луноходами», аппаратами для доставки лунного грунта на Землю, а также лунными спутниками. Рис.1. Антенна ТНА-400 Для работы в составе контрольного комплекса антенна ТНА-400 была оснащена малошумящим приемным устройством, работавшим в диапазоне 13 см (диапазон S, в котором работали передатчики лунных модулей программы «Аполлон»). Кроме того, в состав комплекса вошли: демодулятор передаваемого на несущей частоте группового сигнала и сигналов, передаваемых на поднесущих частотах, аппаратура выделения голосовой, телеметрической и телевизионной информации, а также аппаратура отображения и управления комплексом (рис. 2). Контрольный комплекс, созданный в короткие сроки РНИИ КП в кооперации с несколькими промышленными предприятиями, был готов к приему сигналов с космических кораблей программы «Аполлон» в ноябре 1968 г. Рис. 2. Структурная схема контрольного комплекса Для того чтобы отслеживать корабли при их полете по орбитам вокруг Луны и при посадке на ее поверхность, необходимо было иметь баллистические данные этих орбит для расчета целеуказаний антенне. Однако такие сведения американцами не публиковались. Поэтому данные по орбитам полета вычислялись баллистиками на основе времени старта и прибытия к Луне кораблей «Аполлон», которые сообщали по американскому радио. По этим данным рассчитывались целеуказания для наведения антенны, которые уточнялись по принимаемым контрольным комплексом сигналам с лунных кораблей. Такой подход к расчету целеуказаний позволил достаточно надежно принимать сигналы с «Аполлонов». Задача поиска сигналов облегчалась тем, что диаграмма направленности антенны покрывала практически половину диска Луны. Слежение велось за космическими кораблями экспедиций «Аполлон-8», «Аполлон-10», «Аполлон-11» и «Аполлон-12» с декабря 1968 г. по ноябрь 1969 г. Со всех этих кораблей принимались с хорошим качеством телефонные переговоры астронавтов с Землей и телеметрическая информация о состоянии бортовых систем. Принимаемый телевизионный сигнал имел низкое качество из-за недостаточного уровня энергетического потенциала радиолинии на базе 32-метровой антенны. Следует отметить, что американская сеть слежения и управления обеспечивала практически круглосуточную связь с космическими кораблями «Аполлон», в то время как советский контрольный комплекс мог принимать сигналы только в той части своей зоны видимости, которая по времени совпадала с зоной видимости Мадридской станции слежения. Лунная экспедиция под руководством Ф.Бормана на космическом корабле «Аполлон-8» в декабре 1968 г. осуществила первый пилотируемый полет к Луне, сделала 10 витков вокруг нее и, возвратившись на Землю со второй космической скоростью, произвела мягкую посадку в океане. Этот полет послужил основанием для остановки работ по первому этапу советской программы Л-1, хотя вся техника и экипажи к пилотируемому облету Луны к тому времени были готовы. Рис. 3. Спектры сигналов, принятых с космических кораблей «Аполлон» Полет экипажа «Аполлон-11» с выходом на поверхность Луны 20 июля 1969 г. Н.Армстронга и Э.Олдрина окончательно остановил соревнование по высадке человека на Луну. На рис. 3 представлены фотографии спектров сигналов, принятых контрольной станцией с космических кораблей «Аполлон», сделанные с экрана видеоконтрольного устройства. На рис. 4 показано изображение восхода Земли над лунным горизонтом, принятое по телевизионному каналу с одного из кораблей «Аполлон». Рис. 4. Изображение Земли, принятое по телевизионному каналу с одного из «Аполлонов» Как известно, после этого Советский Союз направил свои усилия на исследование Луны автоматическими космическими аппаратами, в результате чего были получены впечатляющие результаты. В заключение отметим, что сведения о создании и функционировании советского специального контрольного радиотехнического комплекса ранее не публиковались. < ВЕРНУТЬСЯ

Odpowiedź nadeszła już kilka lat temu, tylko że mało kto się nią zainteresował. W rosyjskim miesięczniku "NOVOSTI KOSMONAVTIKI" ukazał się krótki artykuł wspomnieniowy, opisujący techniczne środki, jakich użyli Rosjanie do śledzenia amerykańskich wypraw księżycowych w okresie od grudnia 1968r. do listopada 1969r. Rejestrowano przebieg czterech wypraw: AS-8, AS-10, AS-11 i AS-12, przy czym rejestrowano rozmowy po kanałach łączności radiowej, dane telemetryczne oraz obrazy z transmisji tv. Te ostatnie z przyczyn technicznych nie były dostatecznej jakości.

Masz na myśli "animacje" przywiezione z dziewięciu wypraw Apollo w latach 1968-1972? Te dziesiątki tysięcy zdjęć i filmy i transmisje tv to dla Ciebie studyjna ściema, a niemal 400kg księżycowych skał też uznałeś za mistyfikację? Faceci którzy tam polecieli-ryzykując życie- byli spiskowcami? Jeśli masz zamiar prezentować na Astro-forum takie "kwiatki", to radzę Ci, żebyś się do tego rzetelnie przygotował.

Księżycowe Alpy – MONTES ALPES to wyżynne pasmo wzniesień, rozpościerające się łagodnym łukiem na przestrzeni ponad 500km od krateru CASSINI, aż poza wał wielkiego krateru PLATO. Pasmo Alp oddziela w tym miejscu kolistą równinę MARE IMBRIUM od wąskiego Morza Zimna – MARE FRIGORIS, które wije się pomiędzy okolicznymi wyżynami na przestrzeni 2000km. Ciekawym pod względem budowy obiektem widocznym u podnóża Alp, jest krater CASSINI o średnicy 57km i głębokości 1.2km, będący pomniejszoną kopią krateru Archimedes. W jego wypełnionym lawą wnętrzu widnieje kilka mniejszych zagłębień, powstałych znacznie później. Niemal dokładnie w centrum znajduje się regularny krater Cassini - A mający 15km średnicy, rozmiary pozostałych kraterów nie przekraczają 8km. Od Cassiniego biorą swój początek księżycowe Alpy, będące w istocie północno-wschodnim fragmentem wału gigantycznego krateru. Jest to skupisko setek pagórków i pojedynczych gór, z których najwyższe usytuowane są na południowym skraju Alp oraz w centrum. Po północnej stronie pasmo łagodnie obniża się aż do równiny Morza Zimna. Najwyższe szczyty Alp sięgające 3 km, usytuowane są na przylądkach: Promontorium AGASSIZ oraz Promontorium DEVILLE. Pasmo tych okazałych, oddzielonych od siebie gór rozrzucone jest na obszarze nieregularnego trójkąta i sięga aż do krateru PLATO. Przez środek pasma Alp biegnie jedna z najbardziej okazałych księżycowych dolin – VALLIS ALPES. Ten tektoniczny twór odkrył w 1732r. włoski astronom Francesco Bianchini. Dolina Alpejska jest usytuowana w kierunku SW-NE i ma długość 180km. Północny wlot doliny ma postać wąskiego przesmyku, który niebawem rozszerza się do 10-15km. Południowy skraj doliny zamyka kompleks szczytów. Niemal przez całą długość Doliny Alpejskiej biegnie wąska szczelina, której obecność prawdopodobnie ma związek z przepływem przez jej koryto strumienia ciekłej lawy. Czytelnikom powieści fantastycznych przypomnę, że tędy właśnie poprowadził swych bohaterów Jerzy Żuławski w pamiętnej powieści – „NA SREBRNYM GLOBIE”. Zachodni skraj MONTES ALPES nosi ślad upadku bryły kosmicznej, która pozostawiła po sobie regularne zagłębienie, wypełnione ciemną, zastygłą lawą. Jest to bardzo charakterystyczny i znany obserwatorom krater PLATO o średnicy 101km.Korona wału krateru wznosi się ponad dno tylko na wysokość 1km, co czyni ten twór wyjątkowo płaskim. Na dokładnych obrazach krateru widać 5 dwukilometrowej średnicy zagłębień i dziesiątki znacznie mniejszych kraterów wtórnych o nieregularnej formie. Po wschodniej i zachodniej stronie wału PLATONA można dostrzec wąską, krętą dolinę, której usytuowanie nasuwa przypuszczenie, że mogła ona istnieć przed powstaniem tego krateru. W tej okolicy znajduje się kręta sieć rowów, dostrzegalnych jedynie na zdjęciach satelitarnych o najwyższej rozdzielczości.

Przypominam Ci "Master Ice", że wątek o powrocie na Księżyc już istnieje, więc proszę tam zamieszczać informacje o statkach ORION. Tu natomiast piszemy o "Bliskim Księżycu, czyli o jego szczegółowej topografii. Pozdrawiam.

Fakt. Jego obrazy Księżyca zaliczam do wyjątkowych. Australijczyk, Zac Pujic jest jednym z elitarnej grupy - "Moon Champion`s". Oprócz praktycznej, naukowej wiedzy, posiada fotograficzny dar ukazywania księżycowych zakątków, oparty o rzetelną znajomość jego topografii.

Odkrycie "black holes" jest istotnym przyczynkiem do zrozumienia tektoniki Marsa. Są one usytuowane na obszarze THARSIS MONTES, stąd przypuszczalnie należy tłumaczyć ich związek z marsjańskim wulkanizmem. Stumetrowej średnicy "JEANE" znajduje sie około 350km na północ od wulkanu tarczowego ARSIA MONS, na obszarze olbrzymich pól lawowych. Być może "black holes" powstały w skutek zawalenia się cienkiej warstwy stropu wulkanicznych rynien, utworzonych pod powierzchnią w skutek przepływu potoków lawy?

Wschodnie i północne obrzeża MARE IMBRIUM urozmaicają liczne wzniesienia i grzbiety zastygłej lawy oraz pojedyncze góry, które na podobieństwo wysp wystają ponad tę rozległą bazaltową równinę. Te samotne „ostańce” są szczytami kolistych formacji skalnych otaczających centralną część głębokiej kotliny Morza Deszczów, która została wypełniona lawą. Łukowate pasmo tych wzniesień rozciąga się od krateru ARCHIMEDES na wschodzie, aż po zatokę SINUS IRIDUM na północy. Najbardziej okazała ich część - MONTES ARCHIMEDES przylega do południowej strony wału tego krateru, dalej na północ widać mniejsze skupiska wzgórz i samotnych szczytów. MONTES SPITZBERGEN to zwarta formacja kilkunastu wzniesień, rozciągniętych południkowo na długości ok. 60km. Łagodnie nachylone i zaokrąglone szczyty pasma Spitzbergen, wznoszą się nad otaczający teren na wysokość 1000-1400m. Około 100km dalej na północny zachód widnieje samotne wzniesienie o zakrzywionym kształcie; to wysokie na 500-670m spłaszczone wzgórze PITON - GAMMA. W odległości 60km od niego wznosi się samotna i bardziej okazała góra – MONS PITON, której masywny szczyt sięga wysokości 2470m. 170km w kierunku północno-zachodnim widnieją dwa oddzielne wzniesienia, nazwane MONS PICO i MONS PICO – BETA. Pierwszy z nich wznosi się na wysokość 2420m, szczyt drugiego sięga 2010m. PICO - BETA to podłużne wzniesienie, złożone z kilku coraz wyższych pagórków, zaś PICO jest monolitem. Kolejną grupą wzniesień jest MONTES TENERIFFE, oddalona od szczytu PICO 80km na zachód. Kompleks TENERIFFE to szereg oddzielnych, rozbudowanych wzgórz wysokich na 790-1470m, usytuowanych w pobliżu krateru charakterystycznego PLATO, wypełnionego ciemną lawą. Najbardziej zwartym geometrycznie pasmem wzniesień jest najdalej wysunięty na zachód MONTES RECTI, ciągnący się przez 75km skalny grzebień o szerokości 10km. Jego regularne szczyty tworzą swoisty mur wysoki na 2000m.

Na wschód od krateru ARCHIMEDES kończy się pasmo potężnych Apeninów, zamknięte od północy przylądkiem CAPE FRESNEL. Tutaj, poprzez wąską, nienazwana cieśninę równina MARE IMBRIUM styka się z MARE SERENITATIS, zaś od północy wznoszą się masywne szczyty Kaukazu – MONTES CAUCASUS. Od południa ten malowniczy zakątek wyróżnia niewielka równina o barwnej nazwie PALUS PUTREDINIS, czyli „Bagno Zgnilizny”, której lawowa powierzchnia nosi ślady pęknięć i lokalnych zapadlisk. Wzdłuż podnóża Apeninów biegnie równoległy do nich rów tektoniczny, będący śladem głębokich pęknięć i zsuwania się mas skalnych ze zboczy dawnej niecki MARE IMBRIUM. Tuż u podstawy największych szczytów – MONS BRADLEY i MONS HADLEY znajduje się niewielka zatoczka, odcięta do reszty równiny krętą doliną RIMA HADLEY. To tutaj w 30 lipca 1971r. wylądował statek LM – „Falcon”, którego pilotowali astronauci David Scott i John Irwin uczestnicy wyprawy APOLLO 15. Na północ od „bagiennej równiny”, tuż za formacją niewielkich wzgórz znajduje się para dużych kraterów. Pierwszy z nich to mający 39km średnicy - AUTOLYCUS o „rozmytych” zarysach, wywołujących wrażenie, że został ukształtowany w materiale skalnym o błotnistej konsystencji. Wrażenie to potęgują obłego kształtu osuwiska w jego wnętrzu, oraz brak centralnego wzniesienia, powstającego na skutek wypiętrzenia skruszonych mas skalnych. Podobnie zatartą formę ma niewielki krater, usytuowany na wschodnim stoku jego wału. Na zachód od krateru AUTOLUCUS znajduje się obszar prawdopodobnego upadku radzieckiego próbnika księżycowego ŁUNA-2, który jako pierwszy sztuczny obiekt dotarł na Księżyc14 września 1959r. Ostatni człon rakiety nośnej spadł pół godziny później w rejonie na północ od MARE CRISIUM. 45km dalej na północ wznosi się wał większego krateru ARISTILLUS o średnicy 55km, którego bardzo wyrazista forma świadczy o tym, że jest tworem stosunkowo młodym. Na dużym zbliżeniu widać cechy charakterystyczne dla krateru uderzeniowego – promieniste struktury wyrzutowe na zewnątrz wału, wewnętrzne tarasy osuwiskowe oraz zwarty kompleks pagórkowatych wypiętrzeń na jego dnie. ARISTILLUS to wzorcowy przykład krateru o pełnych cechach klasycznego tworu uderzeniowego. Na wschód i północ od tej formacji kraterów znajdują się liczne pojedyncze wzniesienia oraz grzbiety górskie, które będą tematem kolejnego odcinka.

Jednym z bardziej malowniczych obszarów Księżyca jest kolista równina MARE IMBRIUM - Morze Deszczów, otoczona od wschodu pasmem wysokich Apeninów -MONTES APENNINUS i szczytów Kaukazu - MONTES CAUCASUS. Jej północną granicę wytyczają okazałe grzbiety Alp - MONTES ALPES oraz wyrazisty łuk gór Jura - MONTES JURA. Od zachodu równina zlewa się z olbrzymim obszarem Oceanu Burz - OCEANUS PROCELLARUM, zaś od południa ogranicza ją pasmo niewysokich Karpat - MONTES CARPATUS. Wymienione wzniesienia są w istocie zewnętrznym wałem gigantycznego krateru, całkowicie wypełnionego lawą, którego średnica sięga 1300km. Spróbujmy udać się na kilkuetapową wędrówkę po tym obszarze. Najciekawszy zakątek Morza Deszczów wyłania się podczas pierwszej kwadry Księżyca, gdy światło słoneczne przebija się ponad wysokimi szczytami Apeninów i dociera do charakterystycznej formacji kraterów ARISTILLUS, AUTOLYCUS i ARCHIMEDES. Ten ostatni krater jest bodaj najbardziej oryginalnym z całej trójki, ponieważ jego kształt kojarzy się ze śladem olbrzymiej pieczęci, odciśniętej w litej skale. W dawnej literaturze selenograficznej w nazewnictwie takich kraterów stosowano określenie "cyrk", na podobieństwo areny cyrkowej . Krater ARCHIMEDES o średnicy 83km jest tego klasycznym przykładem. Zarówno we wnętrzu krateru jak i wokół niego widać rozlewiska lawy, ponad którymi wystaje okazały wał. Zewnętrzne ślady obszarów wyrzutowych są niemal całkowicie przykryte, natomiast we wnętrzu krateru zachowały się tarasy osuwiskowe. Dno krateru pokrywa gruba warstwa lawy i od innych kraterów uderzeniowych wyróżnia go brak centralnego wzniesienia. Płaskie dno Archimedesa podziurawione jest setkami niewielkich kraterów oraz smużystymi śladami spadku drobnego materiału, wyrzuconego podczas tworzenia się pobliskiego Aristillusa i bardziej odległego krateru COPERNICUS. Ślady te świadczą, że Archimedes jest jednym ze starszych tworów na obszarze MARE IMBRIUM. Cdn.

Z USA dotarła smutna wiadomość. W wieku 84 lat zmarł śmiercią naturalną WALTER SCHIRRA - weteran lotów kosmicznych, uczestnik misji w ramach trzech programów NASA z lat 60-tych: MERCURY, GEMINI i APOLLO.