Asteryzmy

megrez23 · 22 Sierpnia 2023

Asteryzm – w astronomii, układ gwiazd tworzący na sferze niebieskiej pewien widoczny wzór, jednakże nie zaliczany do któregokolwiek z oficjalnych gwiazdozbiorów. Asteryzm to części jednego gwiazdozbioru oficjalnego lub sąsiadujących ze sobą. Gwiazdy tworzące asteryzm zwykle nie są ze sobą w żaden sposób fizyczne powiązane, a ich pozorna bliskość jest jedynie wynikiem rzutowania na sferę niebieską z punktu odniesienia obserwatora na Ziemi (lub innego punktu odniesienia.

Powyżej definicja, a w kolejnych postach postanowiłem przedstawiać szkice asteryzmów. Dla wielu to temat dobrze znany, niejednokrotnie opisywany, ale dla mnie to prawdziwa terra incognita i dlatego ten temat.

1. Jako pierwszy, jeden z najbardziej znanych Collinder 399, Cr 399, czyli popularny „wieszak”. Odnajdziemy go z łatwością w gwiazdozbiorze Liska.

Moja obserwacja i szkic pochodzi z 19 sierpnia 2023, warunki podmiejskie – balkonowe. Wykorzystałem refraktor ED120 SW - f/7.5, zawieszony na EQ5 z prowadzeniem w osi RA.

Rysunek uwzględnia pole widzenia okularu SWA 32mm FOV 70°, powiększenie 28X. Dostrzegłem również gromadę otwartą NGC 6802 (rysunek), trochę lepiej widoczną w SWA 26mm FOV 70°, powiększenie 35x.

To chyba tyle na początek.

Pozdrawiam Jarek

Edytowane 23 Sierpnia 2023 przez megrez23

22 Sierpnia 2023

Fajne

megrez23 · 26 Sierpnia 2023

2. Kolejnym, znacznie trudniejszym do odnalezienia i obserwacji jest asteryzm "muchomor lub diament delfina". Jest to niewielki obszar o rozmiarach 13' x 10', który zlokalizujemy w tymże gwiazdozbiorze.

Jego charakterystyczny kształt doskonale widać już przy powiększeniu 28x, w moim przypadku z wykorzystaniem okularu SWA 32mm FOV 70°.

Poniższy szkic wykonałem 26 sierpnia 2023 w warunkach podmiejskich – balkonowych, przy bezchmurnym niebie o przejrzystości 5/6. Wykorzystałem refraktor ED120 SW - f/7.5 zawieszony na EQ5 z prowadzeniem w osi RA. W czasie obserwacji zastosowałem powiększenie 86x, na które pozwala mi okular Pentax XL 10.5 mm. Posiadacze większych teleskopów jako bonus powinni dostrzec niewielką galaktykę NGC 7025. Do końca nie jestem pewien czy mi się udało ją wyłuskać z tła w moich warunkach. Jeśli tak, to była to delikatna smużka odchodząca od jednej z gwiazd. Ma ona jasność 12,9^mi

rozmiary 1,9' x 1,2'.

"Muchomor" jest niewątpliwie kolejnym układem, któremu warto się przyjrzeć uważnie.

megrez23 · 27 Sierpnia 2023

Nie spodziewałem się, że lornetka, a właściwie dwie lornetki staną się tak pożądanymi narzędziami obserwacji w moim przypadku. No cóż, jeśli bawimy się w obserwację asteryzmów są one nieodzowne. Natomiast świadome obserwacje dużych obszarów nieba nabierają zupełnie innego smaku, niż takie bezwiedne przeglądy nieboskłonu. I o tym będzie ten i kolejny post.

3. Byk (Ciołek) Poniatowskiego to asteryzm znajdujący się w gwiazdozbiorze Wężownika na wschód od gwiazdy β Ophiuchi (Cebalrai) i γ Ophiuchi. Ten układ to wszystko, co pozostało po dawnej konstelacji o tej samej nazwie. Jest podobny do gromady otwartej Hiady o kształcie litery V w zodiakalnym gwiazdozbiorze Byka. Asteryzm tworzą słabe gwiazdy 66, 67, 68, 70 i 73 Ophiuchi. Sądzę, że bez problemu odnajdzie go nawet początkujący obserwator, chociaż w moim przypadku nie było to takie oczywiste od początku, ale o tym poniżej.

Poniżej szkic asteryzmu wykonany na podstawie obserwacji z 23,24 oraz 26 sierpnia 2023 przy użyciu lornetek Orion 2x54 Ultra Wide Angle 36° i Zenith 10x50 5.5° w warunkach podmiejskich balkonowych.

Moja przygoda z tym asteryzmem zaczęła się 23 sierpnia br, kiedy w wyniku niedoczytania materiałów znalezionych w Sieci sądziłem, że to po prostu gromada otwarta IC 4665. Dzięki tej pomyłce zawdzięczam powstanie poniższego szkicu wspomnianej gromady:

To jeszcze nie koniec całego procesu poznawania tego układu. Następnie, kiedy już przyswoiłem perfekcyjnie całą, jak mi się wtedy wydawało wiedzę, podziwiałem układ składający się z gwiazd: β, γ, 66, 67 oraz 68 Ophiuchi. Wszystko było super do momentu kiedy rozpoczął się proces przenoszenia wrażeń wzrokowych na papier. Nagle minie olśniło, kiedy kolejny raz analizowałem materiały, że jednak to co brałem wcześniej za "ciołka" nim nie jest, a opisywany układ jest tym symetrycznym o kształcie litery V.

Powyższa grafika to właściwie złożenie dwóch pol widzenia lornetki Zenith 10x50 5.5°, widok w lornetce Orion 2x54 Ultra Wide Angle 36° to już totalny odjazd w krainę wyobraźni.

megrez23 · 31 Sierpnia 2023

4. 24 sierpnia 2023, zachodzący Księżyc w pierwszej kwadrze i niebo zasnute jakimś wysokim cirrusem potęgującym poświatę lamp. Śmiało można rzec, że szału nie było przynajmniej do momentu kiedy odnalazłem kolejny asteryzmu w lornetce Orion 2x54 Ultra Wide Angle 36°. Niezbyt wysoko na drzewami pobliskiego wzgórza, gdzieś na pograniczu Koziorożca i Strzelca dostrzegłem unoszący się w przestrzeni idealnie dopasowany do otocznia magiczny kształt przypominający latawiec. Był to typowo "lornetkowy" asteryzm noszący nazwę Terebellum, co z łacińskiego oznacza świder lub śrubę. Niekiedy układ jest określany jako Herman’s Cross.

Poniżej rysunek wykonany na podstawie obserwacji lornetką Orion 2x54 Ultra Wide Angle 36°. Oddaje mniej więcej to co mogłem zobaczyć po raz pierwszy w życiu tamtej nocy.

Edytowane 31 Sierpnia 2023 przez megrez23

megrez23 · 9 Września 2023

5. Kolejny asteryzm to znajdujący się w gwiazdozbiorze Wodnika układ czterech gwiazd, który początkowo zaliczano do gromad otwartych. Został on odkryty 4 października 1780 przez Charlesa Messiera i jest oznaczony jako M73, NGC 6994. Układ przypomina literę Y lub V.

Obiekt został przeze mnie po raz pierwszy rozpoznany 24 sierpnia 2023 roku. Jest to jak do tej pory najtrudniejszy do zlokalizowania oraz obserwacji z prezentowanych w tym wątku asteryzmów ze względu na małą obserwowaną jasność 9^m oraz średnicę kątową 2,8’.

Poniższy szkic wykonałem 4 września 2023 korzystając z refraktora ED120 SW, f/7.5 oraz okularu Baader Genuine Ortho 5mm, powiększenie 180x. Niebo było przysłonięte wysokim cirrusem, a seeing w skali Antoniadiego tej nocy oceniam na IV. Układ trzech gwiazd przypominający trójkąt równoboczny jest łatwy do dostrzeżenia w moich podmiejskich warunkach, natomiast wyzerkanie 4 składnika jest nieco trudniejsze.

Przyglądając się Messierowi 73 warto także wycelować teleskop w znajdującą się w sąsiedztwie gromadę kulistą M72 oraz wszystkim dobrze znaną (przynajmniej ze słyszenia) mgławicę planetarną Saturn.

Mc ślimack · 10 Września 2023

@megrez23 dzięki za fajny wątek.

Wpis o M73 przypomniał mi o ciekawym, lornetkowym, miejscu na niebie, na jakie natknąłem się kiedyś podczas spaceru od Deneba do konstelacji Jaszczurki.

Chodzi mianowicie o uroczy równoboczny trójkąt, złożony z gwiazd o zbliżonej jasności, z przedziału pomiędzy 7,4 a 8,0 mag, obejmujący pole około 0,15°.

Tę figurę tworzą 3 gwiazdki skatalogowane jako:

HD208878, HD208787 oraz HD208861.

Polecam zahaczyć tu każdemu lornetkowcowi, gdyż widok teleskopowy mogą nieco "popsuć" inne słabsze gwiazdki.

Nigdzie do tej pory nie znalazłem informacji aby ten asteryzm nosił jakąś oficjalną nazwę, więc dopuszczam póki co nomenklaturę techniczną, powiedzmy "Trójkąt Mc ślimaka" :icon_cool:

Sorry, za wtrątkę do autorskiego wątku

.

Edytowane 11 Września 2023 przez Mc ślimack

megrez23 · 10 Września 2023

4 godziny temu, Mc ślimack napisał(a):

Sorry, za wtrątkę do autorskiego wątku.

Zapraszam do wspólnej zabawy.

megrez23 · 14 Września 2023

6. Spłaszczony Orion - to szósty ze sporządzonej przeze mnie długiej listy asteryzmów do zamieszczania w tym wątku. Odnalazłem go bez problemu w konstelacji Delfina.

Obserwacji dokonałem 10 września 2023 używając lornetki Zenith 10x50 w podmiejskich warunkach balkonowych. To bardzo ciekawy układ, być może przedstawia Oriona w dalekiej przyszłości, albo przeszłości. Wiem, że w przypadku takich układów różnie można interpretować to co widzimy, ale dla mnie analogia jest widoczna. Dodam jeszcze, że warunki były całkiem dobre, niebo bezchmurne i duża przejrzystość powietrza.

Edytowane 16 Września 2023 przez megrez23

megrez23 · 16 Września 2023

7. Kąt prosty, asteryzm który z łatwością odnajdziemy w gwiazdozbiorze Wodnika na wschód od znanej i lubianej gromady kulistej M2.

Poniższy rysunek z 10 września 2023 powstał na podstawie obserwacji w podmiejskich warunkach balkonowych z wykorzystaniem lornetki Zenith 10x50. Układ podziwia się bardzo przyjemnie, między innymi dzięki obecności gromady kulistej (do naniesienia, której na papier użyłem suchej pasteli - jednym słowem odkrywam świat szkiców astronomicznych na nowo).

Edytowane 16 Września 2023 przez megrez23

Qrczak99 · 16 Września 2023

Troszkę niżej , po lewej stronie można znaleźć "logo" Mercedesa. Tworzą go gwiazdy Pi Aquarii ,Eta Aquari , Gamma Aquarii oraz w środku Zeta Aquarii . Bardzo dobrze widać to w lornetce 15x70 (pole około 4,4*)

Edytowane 16 Września 2023 przez Qrczak99
dopisek