Styczniowy wypad do Jaworca

[Lazarus21]

W dniach 03.01.2024 do 06.01.2024 odbył się kolejny mini zlot w Bieszczadach. Miejsce spotkania nie jest przypadkowe. Gościliśmy już z ekipą w PTTK Jaworzec we wrześniu zeszłego roku. Gospodarzem schroniska jest Waldek - osoba mega pozytywna, która chce żeby Jaworzec na trwałe zawitał na mapie Astro Polski.  Gośćmi specjalnymi byli prof. dr hab. Michał Ostrowski z Zakładu Astrofizyki Wysokich Energii Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz Fizyk Zbigniew Lisiecki. 

 

 

Przeddzień wypadu prognozy  były coraz gorsze. Z dnia na dzień  chętnych na wyjazd z różnych powodów ubywało. Od nas udało się zorganizować 5-cio osobową Ekipę. Ze sprzętów które zabraliśmy ze sobą wyróżnię dwa niutki 12" Meade lightbridge oraz 16" ATM. Lornetki APM 40x110 ed, bresser 20x80, Swift Audubon 8,5x44. Asortyment dosyć optymistyczny zważywszy na zapowiadaną aurę. 

 

 

Gdy dotarliśmy na miejsce Bieszczady przywitały nas obfitym deszczem. Musieliśmy przepakować graty do Nissana 4x4 którym zjechał po nas Waldek, bo wyjazd zwykłą osobówką do schroniska jest niemożliwy. Właściciele terenówek mogą spróbować zmierzyć się z drogą na górę na własna odpowiedzialność po wcześniejszym uzgodnieniu takiej próby Gazdą Jaworca. 

Zdecydowaliśmy się zostawić całość sprzętu na dole i zabrać ze sobą tyko bagaż podręczny. Po resztę wrócić rano, o ile będzie w ogóle sens. Nie wiem, dlaczego nie zabrałem żadnej z lornetek? Jak się później okazało było to dość duże faux pas. Już na górze gdy spojrzałem w niebo coś zaczęło mi migotać. Najpierw wyskoczyła jedna gwiazdka, potem dwie następne, po czym ukazał się cały smok. Szybki look na apkę pogodową... Pełne zachmurzenie. Postanowiliśmy iść się posilić po ciężkiej podróży i zobaczyć później jak sytuacja się rozwinie. Jakież było nasze zdziwienie przy kolejnym wyjściu na zewnątrz. Bieszczady pokazały to co mają najpiękniejsze. Co prawda tam i ówdzie przewalały się chmury, ale większość nieba była krystalicznie czysta z biegnącym przez zenit pasem drogi mlecznej, który ciągnął się po samego Oriona. Pierwsza myśl - Jak mogłem nie zabrać z samochodu żadnej lornetki? Na szczęście Filip był bardziej odpowiedzialny i wyciągnął swojego Bressera 20x80, o której sam mówi że górnych lotów nie jest. Ale na bezrybiu i rak ryba. Następne 1,5h omiataliśmy bieszczadzkie niebo nie do końca trzymającą kolimacje lornetką z ręki, bo oczywiście o zabraniu z dołu statywu też nie pomyśleliśmy.  Gdy pogoda znowu zaczęła się psuć poszliśmy na zasłużone piwko . W międzyczasie dojechał jedyny reprezentant fociarzy Mateusz. Jego Toyata Land cruiser, potocznie nazywana czołgiem, nie miała problemu z wdrapaniem się na górę. Reszta wieczoru upływała nam na astropogawędce przy Jaworcowym. I tak pewnie byśmy skończyli, gdyby nie kolejne przypadkowe wyjście na zewnątrz.  Naszym oczom znowu ukazało się krystalicznie czyste niebo. Wiedzieliśmy ze pewnie nie potrwa to długo. Tym razem mieliśmy jednak czołg, który w szybkim tempie mógł nas zwieść i wywieźć na górę. Szybka konsultacja i już mknęliśmy po APM 40x110 ed i statyw. Cała operacja zajęła nam około 20 minut, łącznie z rozstawieniem się. Za to właśnie kocham lornetki. Z tym że 40x110 lornetką jest tylko z wyglądu. Obrazy, które daje należy zaliczyć już raczej do teleskopowych. Pod Bieszczadzkim niebem rozwija skrzydła. Tu zamieszczę co pokazywała nam aplikacja pogodowa versus jedyne nocne zdjęcie jakie udało nam się zrobić na wypadzie autorstwa Mateusza Windaka.

 

 

A tak wyglądało to na Jaworcu

 

 

W obieg poszły klasyki. Zaczęliśmy klasycznie od M42, która w APM wyglądała znakomicie, ale niestety w okolicach Oriona zaplątała się jakaś chmura. Kolejnymi łupami padły Gromady w Woźnicy rozwalone na pojedyncze gwiazdki. Swój urok pokazała zwłaszcza moja ulubiona z trójki czyli M37.  Następnie była piękna Parka w Perseuszu, czyli słynne Chichotki. Ledwie mieszczą się w polu 40x110, ale kolory gwiazdek i asteryzmy wewnątrz gromad są przy tym powiększeniu widoczne jak na dłoni. Po gromadach przyszła kolej na galaktyki. Kolejno M51, M101 i Wrzeciono od którego odbiliśmy jeszcze na Drzazgę, ale bardziej jako zaliczenie gdyż  galaktyka ma zaledwie 11,7 mag, ale w APM-ce była widoczna od kopa. W tym momencie przypomnieliśmy sobie o najjaśniejszej obecnie komecie na niebie. Szybka zmiana kierunku i już byliśmy w Lwie. Nie trzeba było jej długo szukać, gdyż znajdowała się ona około 3* od Deneboli obok malutkiej gwiazdki, która zlewała się z jej jądrem. 62P/Tsuchishan jest dosyć jasna, ma około 8,5 mag. W lornetce prezentowała się jak spora rozmyta ciapka, która miała swój urok. Poświęciliśmy jej dłuższą chwilę, praktycznie do wschodu księżyca, który majestatycznie wyłonił się zza góry. To było ostatni obiekt wieczoru, ale jago widok pomiędzy drzewami na szczycie zasługiwał na donośne WOW. Po blisko półtorej godzinie złożyliśmy lornetkę i poszliśmy zaglądnąć symbolicznie w inne szkło:).

Na drugi dzień byliśmy już w komplecie, dołączył do nas Zbigniew Lisiecki. Po krótkim zapoznaniu się z nim oraz z profesorem Michałem Ostrowskim i jego małżonką nakreśliliśmy jak będzie wyglądała reszta zjazdu. W planie był panel dyskusyjny oraz wykład naukowy p. t. "Wszechświat tam i z powrotem"  prof. Ostrowskiego (Mam nadzieje ze nie pomyliłem tytułu). Oprócz nas w schronisku było trochę młodzieży oraz paru postronnych turystów.  Prognozy nie napawały optymizmem, ale nie chcąc popełnić błędów dnia poprzedniego pojechaliśmy po resztę sprzętu. Finalnie zabraliśmy ze sobą 16". Dzień upływał nam na rozmowach, oraz podróżach w space engine. Planowaliśmy też ewentualne cele dla teleskopu.  Około godziny 17 znowu zaczęło się przecierać. Szybko rozłożyliśmy teleskop, Mateusz wyciągnął swój sprzęt foto. Niestety aura nie była dla nas taka łaskawa jak w poprzedni dzień. Po 20  minutach obserwacji, gdzie zdążyliśmy zerknąć na M42 oraz i jupka, niebo zaciągnęło na dobre, zabezpieczyliśmy sprzęt i poszliśmy na panel dyskusyjny.  Rozmawialiśmy na wiele różnych tematów od zasad działania słońca, plamach słonecznych, supernowych, rożnych teoriach dotyczących brązowych karłów, jak i o specjalności profesora Ostrowskiego czyli o cząstkach wysokoenergetycznych w kosmosie.  

 

 

Znalazło się też coś dla najmłodszych.

 

 

Na rozmowach Zeszło nam prawie do północy. Definitywnie stwierdziwszy, że na pogodę w tą noc już nie ma szans poszliśmy poskładać sprzęt.  Podczas tej operacji rozlało się dosyć intensywnie, także zrobiliśmy to w ostatniej chwili. Jako że noc młoda poszliśmy znowu polatać w space engine kulturalnie popijając po szklaneczce whiskey.

 

Po czym poznać prawdziwego Njutoniarza? Po butach

 

 

Z Piątkiem wiązały się nasze największe nadzieje obserwacyjne. Na Piątek też zaplanowany był wykład profesora Ostrowskiego. Od rana pojawiały się coraz większe przejaśnienia. Aż w końcu popołudniu ukazał się wyczekiwany błękit. Sporo było cirrusa, ale wiedzieliśmy, że tego dnia niutek w końcu zazna Bieszczadzkiego nieba. Dziura pogodowa miała być do około 21. Ustaliśmy że wykorzystamy ją maksymalnie, a wieczorem spotkamy się wszyscy w jaworcowej jadalni na wykładzie.  Gdy tylko zapadł zmierzch po raz drugi na tym wypadzie zobaczyliśmy to co w Bieszczadach najpiękniejsze.  Dołączyli do nas wszyscy mieszkańcy schroniska. 16 poszła w ruch. Na wsparciu oczywiście APM 40x110 ed, oraz nieoczekiwany gość czyli Fujinon 10x50 Profesora Ostrowskiego. Zaczęliśmy od klasyka którego każdy chciał zobaczyć czyli M31.  Galaktyka w Andromedzie ukazała sie w pełnej krasie wraz ze swoimi dwoma towarzyszkami. W pentaxie xw30 widoczne wyraźne były zarówno ramiona jak i ciemne pyły w nich. Widok na wszystkich zrobił duże wrażenie. Zwłaszcza na tych, którzy widzieli ją po raz pierwszy przez teleskop.

Następnym celem był Jowisz. Warunki seeingowe nie były wybitne jakieś 5/10, ale król planet jak zwykle zrobił co do niego należało wprowadzając w zachwyt wszystkich, którym ten obraz pokazał się po raz pierwszy w życiu.  Przy jupku zostaliśmy dosyć długo, gdyż każdy chciał go zobaczyć, niektórzy podchodzili po kilka razy do teleskopu. Przyszła kolej na M1, o której rozmawialiśmy dużo dnia poprzedniego. Profesor Ostrowski badał Kraba pod kątem promieniowania Gamma zarówno samej mgławicy jak i znajdującego się wewnątrz niej pulsara. W tym miejscu uświadomiłem sobie jak bardzo współczesne badania kosmosu różnią się od tego co robili pionierzy. Profesor Ostrowski przyznał mi się, że wizualnie w teleskopie widzi tą mgławice po raz pierwszy w życiu.   Z klasyków zaliczyliśmy jeszcze M45 Plejady, podwójną gromadę w Perseuszu, całą trójkę w Woźnicy, oraz galaktyki M81 i M82 I oczywiście M42 z filtrem UHC Lumicona. Zaczęło się robić coraz zimniej, więc część publiczności postanowiła udać się do schroniska. Gdy zostaliśmy sami  z Filipem postanowiliśmy poszukać innych smaczków. Zaczęliśmy od Urana, w sumie nie wiem dlaczego. Okazało się, że nieopodal niego znajduję się kometa 144P/Kushida. Znalezienie jej zajęło nam chwilkę z racji na jej niską jasność powierzchniową, ale w końcu z pomocą filtra kometarnego Lumicona udało się ją namierzyć. Następna była Głowa Małpy. Porównywaliśmy ją w różnych filtrach: H-beta Lumicona, h- beta Baadera 5,5 nm oraz UHC Lumicona.  O dziwo najlepiej zaprezentowała się w tym trzecim. Widoczne wyraźnie zarówno kontur jak i farfocle w środku. Następnym obiektem H-betowym była kalifornia.  Okular 40 mm i Baader H-Beta 5,5nm zrobiły swoje, wyglądała bardzo dobrze.  Widoczne zarówno te gęstsze jak bardziej subtelniejsze części mgławicy. Z Kalifornii odbiliśmy na Rozetę. okular Pentax xw 30 i filtry UHC Lumicona i H-Beta Baadera. Mgławica bardzo ładnie oplatała znajdującą się wewnątrz niej gromadę. Nie wiem dlaczego nie wrzuciliśmy do porównania jeszcze OIII Lumicona, chyba tylko z braku czasu. Na sam koniec przypomnieliśmy sobie o 12P/Pons-Brooks, która obecnie znajduje sie w Łabędziu. Niestety teleskop był tak rozłożony, że widok zasłaniał nam dach schroniska. W ruch ponownie poszła lornetka APM 40x110. Namierzenie jej było dosyć szybkie. Widok nie był zbyt spektakularny, ale dołożyliśmy następne trofeum.

Dochodziła 21, więc pora na część teoretyczną. Wykład profesora Michała Ostrowskiego był bardzo ciekawy. Wystartowaliśmy z Jaworca i podążyliśmy w bezkresną przestrzeń kosmosu. Żałuję, ale nie mam żadnego zdjęcia z tej części wypadu . Jaworcowa Jadalnia była niemal w pełni wypełniona i każdy słuchał z zaciekawieniem, Profesor Ostrowski odpowiadał też na wszystkie pytania. Doprecyzowywał jeżeli coś było nie jasne. Sama prezentacja okraszona była zdjęciami z teleskopów JWST, Hubble'a, Chandra. Po dwugodzinnym wykładzie badawczo wyszliśmy na zewnątrz, ale niestety zostało nam złożyć sprzęt i ponownie poświęcić czas na rozmowy i kosmiczne podróże w space engine. 

Sobota była dniem pożegnań i wymianą kontaktów. Dla nas ostatnią kwestią było zwiezienie gratów na dół i przepakowanie ich do naszych samochodów. Sam wypad uważam za bardzo udany. Schronisko PTTK Jaworzec to miejsce, do którego będę jeszcze wiele razy wracał. To kwintesencja Bieszczadów. Cisza, spokój, z dala od cywilizacji. Do tego to niebo. Gazda Jaworca Waldek był otwarty na wszystkie nasze potrzeby. Potrzebowaliśmy generator do 23, mieliśmy generator do 23. Na koniec obiecaliśmy sobie powtórzyć takie spotkania jeszcze kilka razy w tym roku. Mam nadzieję, że chętnych tym razem będzie jeszcze więcej. Wszyscy narzekamy, że mało jest takich wydarzeń, a jak już są, to ciężko jest jest nam się zmobilizować. 

Jeszcze raz Wielkie Dzięki wszystkim uczestnikom. Filipowi, Mateuszowi, którzy zdecydowali sie dotrzymać mi towarzystwa, Waldkowi który udostępnił nam Jaworzec, a także Zbyszkowi Lisieckiemu i profesorowi Michałowi Ostrowskiemu. Mam nadzieję że jeszcze nie raz się spotkamy pod gwiazdami w zapomnianym schronisku o niezapomnianym klimacie.

 

Pozdrawiam

Tomasz

 

[Piotrek K.]

Na wiosnę wjeżdżamy do Jaworca z 20"

Fajnie że udalo Wam się choć trochę skorzystać z tego wiecznie zachmurzonego nieba, i wyjazd nie okazał się zupelnie bezowocny.

[Mathef]

35 minut temu, Piotrek K. napisał(a):

Na wiosnę wjeżdżamy do Jaworca z 20"

Fajnie że udalo Wam się choć trochę skorzystać z tego wiecznie zachmurzonego nieba, i wyjazd nie okazał się zupelnie bezowocny.

 

Majówka? Czy wcześniej?

[Paweł Sz.]

Super relacja Tomek  Mam nadzieję, że kiedyś uda mi się pojechać tam z Wami, bo warunki na miejscu są chyba bez konkurencji w naszym kraju  

[Lazarus21]

13 minut temu, Mathef napisał(a):

 

Majówka? Czy wcześniej?

Chodzi mi po głowie Marzec, ale zobaczymy jak się ułoży. 

[Matheo_89]

Planuję wpaść do Wetliny na parę dni gdzieś 04-14 kwietnia (celuję trochę pod Pons-Brooks). Chętnie bym wpadł na jedną nockę do Was, jakbyście akurat byli w tym terminie