AstroTolkien

[Lars]

Mae govannen !

 

Początkowo historie opisane w mitologii Tolkiena miały być wydarzeniami, które wydarzyły się na Ziemi Wiele tysięcy lat temu (wg. kalendarza Tolkiena bylibyśmy gdzieś w 7 erze ). Założenia trochę się zmieniły, ale niebo nie Podane słówka są języku quenyejskim, poza 3 słówkami, które są w języku sindarińskim. Miłej zabawy

 

 

Menel/Hellë - niebo

Fanyarë - "wysokości" - chodzi o strefy gdzie jest "bliżej" do nieba

Ré - doba

Aurë - dzień

Lómë - noc

 

Telumehtar/Menelmacar - Orion

Valacirca - Wielka Niedźwiedzica (dosł. Sierp Valarów), zwana również Siedmioma iskrami z kuźni Aulëgo, Siedmioma Motylami, Siedmioma gwiazdami.

Wilwarin - dosł. Motyl - prawdopodobnie Kasjopeja

Soronúmë - Orzeł

Anarrima - Strzelec

Telumendil - Łabędź

Korona Durina - Korona Północna/Cefeusz

 

Helluin/Nielluin - Syriusz

Morwinyon - Arktur

Borgil - Aldebaran (sindarin)

Anar - Słońce

Rána - Księżyc (ogólnie)

Isil - Księżyc w pełni

Elen - gwiazda

Remmirath - Plejady (sindarin)

 

Elemmírë - Merkury - dosł. "gwiezdny klejnot"

Eärendil - Wenus - nazwa pochodzi od imienia ludzkiego żeglarza, który pożeglował na Zachód, aby wybłagać Valarów o pomoc w walce z Morgothem (pierwszym Władcą Ciemności). Zwana też Gil-Estel - "Gwiazda Nadziei" w języku sindarińskim

Arda - Ziemia

Carnil - Mars - dosł. "czerwona gwiazda"

Alcarinquë - Jowisz - dosł. "chwalebny"

Lumbar - Saturn - "(gęsty) cień" (?) - "lumbo" oznacza "chmura"

Nénar - Neptun - wyraz pokrewny to nén - woda.

Luinil - Uran - dosł. "błękitna gwiazda"

 

"Niechaj gwiazdy oświetlają twą drogę !" :

Quenya : Nai eleni siluvar tielyanna!

Sindarin : Silo elenath na-ven lín!

 

Cuio vae,

Encaitar

Edytowane 30 Sierpnia 2008 przez Lars

[wimmer]

Piękny temat Lars

 

Ja dorzucę jeszcze w Quenya:

 

Silme - Światło (blask) Księżyca (też światło gwiazd)

Are' - światło słoneczne

Edytowane 30 Sierpnia 2008 przez wimmer

[Darek_B]

A gdzie świeci Silmarillion ?

[Lars]

Silmarilion świeci obecnie jako Wenus, ponieważ Eärendil nosił go na czole podczas podróży na Zachód. Flakonik Galadrieli zawierał światło tej gwiazdy. Dzięki za przypomnienie

 

Wenus, gdy jest Gwiazdą Wieczorną, można w quenya nazywać Undomiel.

Undome - zmierzch, pora dnia gdy zaczynają świecić pierwsze gwiazdy (w sindarinie jest to "aduial")

Ea - Wszechświat

[Lars]

Po paru miesiącach postanowiłem kontynuować temat i co tydzień będę umieszczał w temacie kolejną lekcję, abście mogli się zapoznać z quenya, czyli językiem Elfów Wysokiego Rodu. Niestety, Tolkien tworząc quenya często zmieniał jej gramatykę oraz słowotwórstwo i niektóre jej części zostały w ogóle nie dopracowane. Tak więc, przybliżę Wam jedynie podstawy tego języka. Mimo to dokumenty i zapiski Tolkiena są wciąż przeszukiwane i badane a nowe odkrycia o Śródziemiu są publikowane w specjalnych czasopismach. Fani Tolkiena też mają swój wkład w rozwijanie tego świata; na podstawie znanych informacji, piszą w quenya wiersze, tłumaczą teksty na quenya, opracowują też jej gramatykę i budują nowe słowa tworząc w ten sposób język neo-quenya.

 

W sobotę wstawię lekcję o dżwiękach, wymowie i akcentacji quenya

 

Pozdrawiam,

Kuba

[Kamil D.]

Księżyc to Isil? Może ja źle interpretuje, ale Minas Ithil to był Gród Księżycowy (ale może chodzi o mowę ludzi z Numenoru).

 

 

Temat super! Widzę, że dość stary - nie zauważyłem wczesniej

[Lars]

Księżyc to Isil? Może ja źle interpretuje, ale Minas Ithil to był Gród Księżycowy (ale może chodzi o mowę ludzi z Numenoru).

 

 

Minas Ithil to nazwa pochodząca z języka Elfów Szarych (Sindarów) czyli tych, którzy podczas wędrówki do Valinoru postanowili zostać w Śródziemiu i pozostali w Beleriandzie. Numenorejczycy podczas swojej przyjaźni z elfami używali ich języka

A język Numenorejczyków (Adûnaik) to zupełnie inna bajka

[Lars]

WYMOWA I AKCENTACJA JĘZYKA QUENYA

 

 

Quenya, będąc językiem dosyć ograniczonym istnieje głównie jako język pisany. Jego użytkownicy są na całym świecie i kontaktują się ze sobą głównie za pomocą Internetu.

Chociaż w sieci istnieją już kursy quenya, to są one często przeładowane treścią (co prawda interesującą dla tolkienistów) i napisane tak, żeby nawet osoby nie posiadające jakiejkolwiek wiedzy lingwistycznej vbyli w stanie je zrozumieć.

 

Podobnie jest z instrukcjami wymowy quenya. Dla Anglików czy Francuzów poprawne wymawianie quenya jest praktycznie niemożliwe a dla nas powinno to przyjść całkiem łatwo, szczególnie jeżeli znamy brytyjską (najlepiej Received Pronuciation) wymowę angielskiego.

 

 

DŹWIĘKI QUENEJSKIE

 

Samogłoski : W quenya występuje 10 samogłosek : a, e, i, o ,u á, í, ú, ó, é. Akcent nad samogłoską oznacza jej wydłużenie (wydłużone samogłoski nie wystę pują w polskim, ale np. w angielskim i łacinie)

 

Dyftongi : ai, oi, ui, au, eu, iu (te dwa ostatnie występują tylko w kilku przypadkach). Wszystkie inne zbitki samogłosek nie tworzą dyftongów.

 

Spółgłoski : c, d, f, g, gw, h, hy, hw, l, ly, m, n, nw, ny, p, qu, r, ry, s, t, ty, v, y, w . Częste zbitki spółgłosek to : ld, mb, nc, nd, ng, ngw, nqu, nt, ps, ts, cs. Na końcu wyrazu mogą znaleźć się jedynie spółgłoski : l, n, r, s , t . Na końcu wyrazu nie występują też zbitki spółgłosek i podwojone spółgłoski chyba, że następująca po nich samogłoska uległa elizji. Spółgłoski dźwięczne nie mogą występować na początku wyrazu.

 

WYMOWA

 

Samogłoski w quenya są czyste, więc Polacy nie powinni mieć z ich wymową problemu.

 

a - jak w polskim "pan"

e - jak w polskim "metal"

o - jak w polskim "morze"

u - jak w polskim "mur"

i - jak w polskim "igła"

á - jak w angielskim "father"

í - jak w angielskim "see"

ú - jak w angielskim "fool"

ó - jak w angielskim "sore"

é - jak w niemieckim "mehr"

 

Dyftongi - wymawia się jako dwie zlewające się ze sobą samogłoski

 

ai - jak w angielskim "aisle" lub jak w polskim "maj"

au - jak w niemieckim "haus"

eu - jak w greckim przedrostku -eu, np. Europa, eufemizm, eufonia. Zauważcie, że w angielskim taki dyftong wymawia się jak "ju"

iu - jak w polskim "jutro"

oi - jak w angielskim "toy"

ui - jak w polskim "bój" (zauważcie, że połączenie "qui" jest jedynie inną wersją zapisanie "cwi" i nie zawiera tego dyftongu)

 

Wszystkie pozostałe zbitki spółgłosek należy wymawiać oddzielnie jak np. w polskim "ruiny". (Mówi się "ru-in-y" a nie "ruj-ny)

 

 

Spółgłoski (jeżeli wymowa jest identyczna z polskim to dana spółgłoska jest pominięta)

 

c - jest zawsze czytane jak k. We wczesnych tekstach Tolkiena c jest często zastąpione przez k.

hr i hl - w quenya III Ery jest wymawiane jak zwykłe r i l. Wcześniej były to bezdźwięczne r i l.

n - tak jak w polskim "nosić", ale przed c, g oraz qu wymawia się jak w angielskim"king"

s - tak jak w polskim "sen". Nigdy nie jest udźwięcznianie do "z" (Polacy mają taką tendencję np. łacińskie Caesar wymawiamy Cezar)

v - jak w polskim "wóz"

w - jak w polskim "łuk", ale w III Erze w na początku wyrazów zaczęło być wymawiane jak v

 

ny, ty, ly, ry - są to zmiękczone (spalatalizowane) wersje odpowiednich spółgłosek

nw, gw, qu - są to zlabializowane wersje danych spółgłosek. Powinno się je wymawiać ze ściągniętymi ustami tak jak przy wymawianiu "ł"

 

 

AKCENT

 

W wyrazach wielosylabowych akcent pada na przedostatnią sylabę, gdy jest ona długa. Jeśli przedostatnia sylaba jest krótka, akcent pada na trzecią sylabę od końca, o ile słowo ma więcej niż dwie sylaby, w przeciwnym wypadku akcent pada na pierwszą sylabę niezależnie od jej długości.

[Lars]

RZECZOWNIKI I PRZYMIOTNIKI, LICZBA PODWÓJNA I MNOGA, ZMIENNOŚĆ RDZENI, RODZAJNIK OKREŚLONY

 

Rzeczownik

 

Każdy ze szkoły wie czym jest rzeczownik W języku polskim rzeczowniki możemy odmieniać przez liczby i przypadki co nam daje 14 form na rzeczownik. W angielskim rzeczownik może występować w 2 formach. W quenya może występować w setkach różnych form. Nie należy się jednak bać quenyi, bo wynika to jesynie z jej organizacji. W tym języku informacje są łączone w duże grupy jednowyrazowe za pomocą różnych końcówek. Więc nie bójta się

 

Przymiotnik

 

Każdy wie co to jest Przymiotniki odmieniają się tak jak rzeczowniki, przez liczby i przypadki. Dodatkowo możemy je stopniować. Przymiotnik może pełnić w zdaniu funkcję przydawki lub jako część orzeczenia złożonego. Przymiotnik jest zgodny z podmiotem co do liczby.

 

LICZBA PODWÓJNA

 

Liczby podwójnej używamy, gdy dwa dane przedmioty lub osoby tworzą swojego rodzaju, naturalną, logiczną parę. Mogą to być małżonkowie, części ciała, przedmioty stworzone jako para ( na przykład dwa ręcznie wykonane teleskopy ). Jeżeli dwa przedmioty nie są ze sobą związane, to używamy wtedy normalnej liczby mnogiej.

 

Liczbę podwójną rzeczownika możemy stworzyć dodając jedną z dwóch końcówek : -u lub -t.

 

Końcówka -t jest pierwszym wyborem. Stosujemy ją wtedy, gdy w wyrazie nie występują spółgłoski tlub d. Wynika to ze stosowanej przez Tolkiena zasady eufonii. Celem było uniknięcie nadmiaru dźwięków t i d.

 

Końcówka -u jest stosowana gdy w wyrazie występują już spółgłoski t lub d. Jeżeli wyraz kończy się na samogłoskę, to ta samogłoska jest zastępowana przez końcówkę -u

 

LICZBA MNOGA

 

Rzeczowniki

 

Liczby mnogiej używamy, gdy mamy do czynienia z więcej niż jednym obiektem lub osobą i, w przypadku dwóch obiektów lub osób, nie tworzą one pary. Gdy chcemy sprecyzować z iloma "sztukami" mamy do czynienia, używamy formy liczebnik + rzeczownik w liczbie mnogiej

 

Liczbę mnogą tworzymy za pomocą końcówek -r lub -i.

Końcówkę -r dodajemy, gdy wyraz kończy się na a, i, o, u lub ie.

Gdy rzeczownik kończy się na e, e jest zastępowane przez i

 

Przymiotniki

 

Przymiotniki kończące się na a otrzymują końcówkę e

kończące się na ea otrzymują ie

kończące się na e otrzymują i

kończące się na in najprawdopodobniej otrzymują końcówkę i (brak źródeł)

 

 

 

Istnieje też kolejna liczba mnoga, zwana liczbą mnogą cząstkową, lecz jej funkcje nie są znane i nie będę jej tutaj omawiał

 

 

ZMIENNOŚĆ RDZENI

 

Niektóre wyrazy quenyejskie zmieniają się przy dodawaniu do nich końcówek (ujawnia się temat). Podobna sytuacja występuje w łacinie, gdzie temat/rdzeń wyrazu ujawnia się dopiero w genetivie. Jeżeli w słowie będzie to występowało, dam Wam znać.

 

RODZAJNIK OKREŚLONY

 

Tu sprawa jest prosta. Rodzajnika określonego używamy, gdy mówimy o konkretnym przedmiocie/ przedmiotach lub osobie/ osobach.

Rodzajnik określony w quenyi to i

 

 

 

SŁÓWKA

Ná - jest

Nar - są

Mine - 1

Atta - 2

Nelde - 3

Canta - 4

Lempe - 5

Enque - 6

Otso - 7

Tolto - 8

Nerte - 9

Cainen - 10

Elda - elf

Lie - lud (grupa etniczna)

Eldalie - lud Elfów

Rocco - koń

Aran - król

Tári - Królowa

Tasar - wierzba

Nu - pod

Ar - i

Hen (hend-) - oko

Ranco - ręka

Ando - brama

Cirya - statek

Aiwe - ptak

Talan (talam-) - podłoga

Nér (ner-) - mężczyzna

Nís (niss-) - kobieta

Sar (sard-) - kamień (fragment skały)

Alda - drzewo

Oron (oront-) - góra

Vanya - piękny

Alta - wielki, duży

Calima - jasny

Taura - potęźny

Saila - mądry

úmea - zły

Carne - czerwony

Ninque - biały

More - czarny

Firin - martwy

Palantír - dosł. "daleko widzący" więc umówmy się, ze to teleskop

 

 

Jutro (tzn jak się prześpię) wrzucę jakieś ćwiczenia Jak macie jakieś pytania, to piszcie w temacie.

 

Pozdrawiam,

Kuba

[Grodlife]

No cóż... szkoda że języka Quenya nie ma na maturze ...

Jako fan Tolkiena - podziwiam i życzę powodzenia w nauczaniu elfiego języka

 

PS: Jakiego masz Palantira?

[Lars]

Palantira to od Saurona na zlocie na Orthancu dostałem Wiesz, teraz u niego w Mordorze to takie LP od tych orków, że nic tam się nie da obserwować

 

Do przetłumaczenia :

 

Na quenya

2 drzewa

para drzew

biały teleskop

jasny Księżyc

2 gwiazdy

para gwiazd

czarne niebo

biały Syriusz

czerwona gwiazda

królowie i królowe

5 teleskopów, 8 mężczyzn i 6 kobiet

potężni królowie i złe królowe

4 konie

te kobiety są piękne

 

Na polski

 

atta tasari

tasaru

alta Arda

carne cirya

ciryat

nelde alte palantiri

saile arani

firin aiwe

atta roccor nu tasar

ninque silme

i elen né calima

i neri ner taure

lempe mori sardi