M 76 - Mgławica Małe Hantle

Tuvoc · 21 Października 2023

Nieco zaniedbałem nasze obiekty nieba północnego, dlatego wracam z kilkoma projektami, które czekały do tej pory cierpliwie w szufladzie Na początek mgławica Małe Hantle czyli Messier 76 w technice lucky imaging. Kilka słów o niej i samym zdjęciu.

M 76 - znana również jako Małe Hantle - to mgławica planetarna znajdująca się w konstelacji Perseusza. Położona jest w odległości ok. 2500 lat świetlnych od Ziemi czyli stosunkowo blisko jak na obiekt nieba głębokiego. Jej jasność pozorna wynosi ok. 10.1 mag, zaś gwiazdy centralnej ok. 15.9 mag. Posiada oznaczenia NGC 650 i NGC 651 w Nowym Katalogu Ogólnym, ponieważ kiedyś uważano, że składa się z dwóch oddzielnych mgławic emisyjnych.

Historia poznawania natury tego obiektu jest moim zdaniem równie ciekawa co sama jego charakterystyka. M 76 została odkryta przez francuskiego astronoma Pierre'a Méchaina 5 września 1780 roku. Méchain zgłosił swoje odkrycie swojemu przyjacielowi i koledze Charlesowi Messierowi, który następnie dodał mgławicę do swojego katalogu obiektów głębokiego nieba 21 października. William Herschel podejrzewał, że M76 to podwójna mgławica, z dwoma składnikami stykającymi się ze sobą i skatalogował jako dwa oddzielne obiekty. Mgławica została później uwzględniona w Nowym Katalogu Ogólnym (NGC - New General Catalogue) pod oznaczeniem NGC 650 i NGC 651, przy czym to ostatnie oznaczało wschodnią część M76. Herschel opisał obiekt jako "dwie mgławice blisko siebie. Obie bardzo jasne. Odległość 2'. Jedna znajduje się na południowym zachodzie, a druga na północnym wschodzie.". Później dodał, że "mgławice przechodzą w siebie".

Nieco więcej danych już stricte naukowych dostarczyły badania angielskiego astronoma amatora i pioniera spektroskopii, Williama Hugginsa. Odkrył on w 1866 roku, że spektrum mgławicy ma charakter emisji gazu. Napisał: "Obie części tej mgławicy wykazują spektrum gazowe. Z pewnością widoczna była tylko najjaśniejsza z trzech zazwyczaj występujących linii. Druga linia jest prawdopodobnie również obecna.". Miał tu na myśli zapewne typowe dla mgławic planetarnych linie h-alpha, He I i OIII. Wyniki moich pomiarów widma tradycyjnie pod zdjęciem potwierdzają występowanie wszystkich trzech

Jeszcze a propos widma tej mgławicy to chciałbym pokazać bardzo wartościową pracę zaprezentowaną przez amatora Steve'a Broadbenta. Teleskopem HAG 24 RC oraz spektrografem Lhires zobrazował profile rozkładu poszczególnych pierwiastków. Szkoda, że nie mam dostępu do tak potwornej ogniskowej (6469 mm!), ale z chęcią uśmiechnę się do kogoś kto ma

źródło: http://sebastro.homeip.net/astro/galleries/Spectroscopy/html/NGC650-lineplot.php

Ostatnia kwestia, to gwiazda centralna mgławicy. Tak naprawdę są tam dwie gwiazdy, oprócz białego karła jest jeszcze gwiazda "tła". Niestety z ogniskową 1000 mm nie sposób ich rozdzielić, ale udało się to naszym forumowym kolegom, do których zdjęć odsyłam. Świetne prace, warte docenienia:

https://astropolis.pl/topic/90433-m76-małe-hantle-w-krótkich-ekspozycjach/#comment-1031949
https://astropolis.pl/topic/65111-messier-76-mgławica-małe-hantle/#comment-741863
https://astropolis.pl/topic/81792-m76-małe-hantle-w-dużej-skali/#comment-936494

Na koniec jeszcze dwa słowa o samym zdjęciu. Tło niestety jest dalekie od ideału, a to z powodu zbyt rzadko wykonywanego ditheringu (robię to ręcznie i w jednej z przerw pomiędzy kolejnymi przesunięciami kadru zasnęło mi się w samochodzie ).
Technikalia / Akwizycja danych:
TS 200/1000 ONTC, PO Uranus-C (IMX 585), 90% z 12220 x 0.95 sec. [12.08.2023]
TS 200/1000 ONTC, ASI 294 MC Pro, SA 200 (widmo) - 18 x 20 sec. [18.08.2023]

Imien · 22 Października 2023

Dość ładny detal na mgławicy.

Jest chyba jednak rozbieżność w pomiarach - w tym drugim widać silny sygnał azotu, mocniejszy niż wodoru a siarki minimalnie (specyficzny wybrany profil? - najjaśniejsza część mgławicy) :uhm:

Tuvoc · 22 Października 2023

5 godzin temu, Imien napisał(a):

Dość ładny detal na mgławicy.

Jest chyba jednak rozbieżność w pomiarach - w tym drugim widać silny sygnał azotu, mocniejszy niż wodoru a siarki minimalnie (specyficzny wybrany profil? - najjaśniejsza część mgławicy)

Tak, to kwestia doboru profilu, stąd właśnie tak mnie to zaintrygowało. Bardzo ciekawie wyszło mu to w przypadku np. M 57:

Edytowane 22 Października 2023 przez Tuvoc

KrystianW · 22 Października 2023

W dniu 21.10.2023 o 21:29, Tuvoc napisał(a):

TS 200/1000 ONTC, PO Uranus-C (IMX 585), 90% z 12220 x 0.95 sec. [12.08.2023]
TS 200/1000 ONTC, ASI 294 MC Pro, SA 200 (widmo) - 18 x 20 sec. [18.08.2023]

Ile zajmuje proces stackowania klatek przy takiej ich ilości?