Wielkie przesilenie księżycowe 2025

[krukarius]

Chciałbym poruszyć temat zjawiska, jakie w zasadzie już się rozpoczęło, choć jego kulminacja przypadnie dopiero na styczeń. Jest to wielkie przesilenie księżycowe (major lunar standstill), które charakteryzuje się przede wszystkim ekstremalnymi deklinacjami naszego naturalnego satelity, a co za tym idzie jego bardzo wysokiego lub bardzo niskiego górowania. 

W związku z tym, pragnę poinformować iż warto zaobserwować górowanie Księżyca w różnych fazach miesiąc po miesiącu w momencie gdy ten osiąga ekstremalne deklinacje.

JUŻ ZA TYDZIEŃ! Najniższa pełnia od 2006 roku! Taka sytuacja zdarza się raz na ok. 18-19 lat podczas wielkiego przesilenia księżycowego. Warto zaplanować tę noc pod takim trywialnym kątem aby sfotografować swój cień i porównać go potem z cieniem podczas przesilenia zimowego. Wielkie przesilenie księżycowe to był szczególny czas dla starożytnych pokoleń, które na bazie tego zjawiska umiejscawiały konstrukcje kamienne, a nawet odbywały niektóre poganskie rytuały, jak np grzebanie zmarłych z głową zwróconą do azymutu wschodu lub zachodu "Wielkiego Słońca" jakim okreslany był Księżyc górujący ponad 5 stopni wyżej od Słońca i nie zachodzący praktycznie wcale w okolicach 60 równoleżnika. Księżyc ten gwarantował jasność od razu po zapadnięciu zmroku i trwał aż do samego świtu wysoko nad horyzontem - tak go pamiętano w czasach megalitycznych (mowa o pełni). Najbardziej zapamiętywano jego ekstremalne azymuty wschodu i zachodu. Na północy Szkocji Księżyc był ciałęm okołobiegunowym przez pewien okres czasu, co najprawdopodobniej pozwoliło zorientować się mieszkańcom iż orbita Księżyca jest zmienna. Zmiana ta dokonywała się w przedziale "jednego pokolenia", co dziś jest zaiste nad wyraz, ale biorąc pod uwagę długość życia człowieka przed 3000 laty można byłoby śmiało stwierdzić, iż to powiedzenie było całkiem realne i dana osoba mogła co najwyżej 2x w życiu takie zjawisko widzieć. Teraz żyjemy dłużej, ale nie zmienia to faktu, iż nie tylko pełnia, która będzie miała miejsce za tydzień ale i cały okres przesilenia, w którem ekstremalne azymuty wschodów i zachodów Księżyca będą zdarzać się seriami. Dzięki temu warto zainteresować się nad jakimi odległmi obiektami będzie nasz naturalny satelita wschodził lub zachodził. Artykuł bierze za studium przypadku góre Pilsko możliwą do zobaczenia ze św. Krzyża, ale takich miejsc jest dużo więcej. W obliczu analiz danych deklinacji Księżyca nasuwa się jeszcze jedno zjawisko związane z cyklem Milankovica, w wyniku którego systematycznie zmniejsza się nachylenie ziemskiej ekliptyki, a co za tym idzie recesja ekstremalnych azymutów księżycowych. W konsekwencji niektóre dalekie obserwacje na tle zachodzącego Księżyca był możliwe jeszcze w czasach starożytnych, a inne nie będą już możliwe w perspektywie najbliższych stuleci. Dowiedz się także jak zaplanować dalekie obserwacje pod kątem tego niepowtarzalnego okresu, na jakie aspekty zwrócić uwagę i jak ocenić, że azymut, który obieramy będzie dobry. Zachęcam do lektury!

https://astro-geo-gis.com/major-lunar-standstill-and-moonrise-moonset-azimuth-fluctuations/

 

[Paether]

Szczerze...nawet o tym nie wiedziałem 

Uwielbiam kwestie historyczne 🤩

[LibMar]

19 godzin temu, krukarius napisał(a):

Na północy Szkocji Księżyc był ciałęm okołobiegunowym przez pewien okres czasu

To jest bardzo ciekawa kwestia. Mógłbyś coś poruszyć więcej jak to jest? Stellarium podaje dołowanie do -3 stopni zamiast sięgać tylko do horyzontu. Szkocja brzmi bardziej ekstremalnie i ciekawie niż np. południowa Szwecja

[krukarius]

W dniu 15.06.2024 o 16:55, LibMar napisał(a):

Mógłbyś coś poruszyć więcej jak to jest?

W artykule zawarlem te kwestie. Z uwagi na zmiany nachylenia osi Ziemi i tgym samym ekliptyki Ksiezyc nie osiaga juz tak ekstremalnych deklinacji jak czynil to jeszcze ok. 3000 lat temu. Stad Stellarium pokazuje 3 stopnie. Poza tym ja analizowalem przypadek na Szetlandach, w notabene najdalej na pólnoc wysunietym punkcie Wielkiej Brytanii. Do tego doszlo jeszcze nieznaczne obnizenie widnokregu, które Peakfinder obliczyl na az pól stopnia. Szacuje, ze Ty wpisales podobna lokalizacje, ale bez obnizenia widnokregu oraz z czasem obecnym moglo wyjsc 3 stopnie. 

[LibMar]

Nie wiem czemu, ale po przeczytaniu najpierw opisu wątku ruszyłem od razu do Stellarium, a link przeoczyłem Dzięki!

[dimis]

To minimum przecież w tym tygodniu. Chyba ze o czymś nie wiem i jednak w 2025? 

[krukarius]

W dniu 19.06.2024 o 22:30, dimis napisał(a):

To minimum przecież w tym tygodniu. Chyba ze o czymś nie wiem i jednak w 2025? 

Masz racje. Kolejna pelnia, nawet nieco nizsza bedzie 11 czerwca 2025, ale niestety wtedy minimalna deklinacja bedzie osiagalna gdzies w poludnia, totez w Polsce nie bedzie on juz "az tak" nisko. Jezeli wybierasz sie za ocean, to wtedy i owszem. W gruncie rzeczy przesilenie bedzie "utrzymywac" sie do powiedzmy jesieni przyszlego roku. Jego moment jest wprawdzie obserwowalny w styczniu, ale z racji fluktuacji orbity ksiezycowej (odchylenie o blisko 18' czyli ponad polowe tarczy Ksiezyca) to owe ekstrema wystepuja w okolicach marca i wrzesnia.

[krukarius]

W dniu 15.06.2024 o 07:45, Paether napisał(a):

nawet o tym nie wiedziałem

Temat jest powiedzialbym "i stary i nowy". Dlaczego stary? - Znany juz z okresu megalitycznego, a potem najwyrazniej...zapomniany. Wrócil do tego Tycho Brahe w obliczeniach fluktuacji orbity Ksiezyca, natomiast najwieksze rozslawienie tematu nalezy zawdzieczac prof. A. Thom, który w swojej publikacji opisywal to przesilenie "calkiem niedawno" bo w 1970 roku (przesilenie w 1969). Potem byly jeszcze tylko 2 do dzisiejszego, wiec zjawisko dosyc rzadkie. Szkoci okreslali go mianem nawet "once a generation", co w zasadzie moglo odpowiadac rzeczywiscie jednemu pokoleniu jezeli wezmieny pod uwage przypuszczalna dlugosc zycia tamtych ludów.
Sam pamietam jak ksiezyc wschodzil na eksremalnym polnocno-wschodnim horyzoncie gdy uczylem sie do matury zima 2006 roku  Tak mi to zapadlo w pamieci

[polaris]

@krukarius Bardzo dziękuję za ciekawy materiał. Dzięki niemu zrealizowaliśmy pod Poznaniem piękną sesję z soboty na niedzielę. Niestety w piątek niebo było zachmurzone, ale sam wschód Księżyca nawet niecałą dobę po pełni dostarczył nam wielu pozytywnych wrażeń.