Kolejne pytanie o filtry.

Arethal · 23 Sierpnia 2020

Cześć, mam parę pytań dotyczących różnego rodzaju filtrów. Prosto z mostu, GSO 10" i taki dach:

obraz.png.3d87b709fe428c86469775be6b624d38.png

w bezksiężycową noc jestem w stanie zobaczyć M31 bez większych przyzwyczajeń do ciemności. No to teraz kilka pytań:

1) Czy istnieje jakaś baza danych, w której zawarte są charakterystyki przenoszenia poszczególnych filtrów, żeby można było je ładnie porównać?

2) Z racji, że nie mam problemów z LP wywołanym przez ludzi, postanowiłem znaleźć sobie filtr UHC. Który czynnik powinien być dla mnie najważniejszy? Przenoszenie, to jak strome są zbocza przy danych długościach fal czy może przedział długości fal przenoszonych przez taki filtr?

2,5) Czy jako początkujący, który nie zasmakował najlepszych filtrów, będę zawiedziony kupnem filtra, który będzie miał nieco gorsze właściwości? Przykładowo nieco mniej strome zbocza (mniej idealnie odcinający dane długości).

3) Jak to jest z filtrami polaryzacyjnymi, czy występują w nich jakieś odblaski? Czym różnią się tańsze filtry od tych droższych? Chodzi mi o dwa połączone filtry ze zmienną przepuszczalnością.

4) Czy w tanich kolorowych filtrach widoczne są odblaski? Głównie podczas oglądania planet, łysy podoba mi się w naturalnych barwach. Jak rozumiem, podczas obserwacji z użyciem kolorowych filtrów spada też jasność oglądanego obiektu. W takim razie do planet lepiej mieć filtry kolorowe, które zmniejszą jasność obiektu i nadadzą mu inne kontrasty, czy oglądać jej przez filtry polaryzacyjne?

Dodam, że wszelkie filtry używane będą do obserwacji wizualnych (kolorowe może do avikowania, ale nie wiem czy jest sens pracować z takimi tańszymi, oko chyba więcej wybacza niż kamera). Z góry dziękuje za odpowiedzi i przekazaną wiedze :p

astrokarol · 23 Sierpnia 2020

Hej,

Prosta sprawa z filtrem do DSów

"UHC - Lumicon, Astronomik, Thousand Oaks, Orion Ultrablock

OIII- Lumicon, Astronomik, Thousand Oaks

Jest też DGM NPB Nebula Filter i z tego co kojarzę jest to UHC."

dobrychemik · 23 Sierpnia 2020

1. Na naszym podwórku powoli powstaje taka baza:

Przy okazji znajdziesz tam link do dużej, obcej bazy dodany przez @Marek_N. Niestety w tej bazie są wymieszane widma wykonywane przez różnych ludzi na różnych sprzętach, część z tych widm wygląda na pomylone lub zmierzone po partacku.

2. i 2.5: Różnice między filtrami UHC są stosunkowo niewielkie. W obserwacjach wizualnych wydaje mi się, że ważniejsza jest jak najwyższa transmitancja niż bardzo strome brzegi pasm. W astrofotografii raczej odwrotnie. Obecnie nawet tanie filtry dają transmitancje powyżej 90% w wybranych pasmach i praktycznie 0% w pozostałych. Nie trzeba sprzedawać nerki, by kupić sensowny filtr UHC.

Arethal · 23 Sierpnia 2020

2 godziny temu, astrokarol napisał:

Hej,

Prosta sprawa z filtrem do DSów

"UHC - Lumicon, Astronomik, Thousand Oaks, Orion Ultrablock

OIII- Lumicon, Astronomik, Thousand Oaks

Jest też DGM NPB Nebula Filter i z tego co kojarzę jest to UHC."

Dzięki, doskonale znam ten "pakiet" porządnych filtrów. Pytania zadawałem właśnie po to żeby ich uniknąć (nie wydawać kilku stówek) i czy taki zabieg bardzo mnie zaboli odczuciowo

2 godziny temu, dobrychemik napisał:

1. Na naszym podwórku powoli powstaje taka baza:

Przy okazji znajdziesz tam link do dużej, obcej bazy dodany przez @Marek_N. Niestety w tej bazie są wymieszane widma wykonywane przez różnych ludzi na różnych sprzętach, część z tych widm wygląda na pomylone lub zmierzone po partacku.

2. i 2.5: Różnice między filtrami UHC są stosunkowo niewielkie. W obserwacjach wizualnych wydaje mi się, że ważniejsza jest jak najwyższa transmitancja niż bardzo strome brzegi pasm. W astrofotografii raczej odwrotnie. Obecnie nawet tanie filtry dają transmitancje powyżej 90% w wybranych pasmach i praktycznie 0% w pozostałych. Nie trzeba sprzedawać nerki, by kupić sensowny filtr UHC.

Widziałem Twój wątek, bardzo pomocny i liczę na dalszy rozwój! Stronę też ogarniałem, ale właśnie ilość różnych wyników dla tych samych filtrów mnie zniechęciła. Tak jak już wspomniałem, pytania układane żeby uniknąć kolejnych dużych wydatków tylko po to, żeby dostać ledwo dostrzegalny gołym okiem efekt (zwłaszcza kiedy brak odniesienia do czegoś innego). Domyślam się, że z lepszymi filtrami będzie jak z kupieniem lepszego okularu. Przed zakupem wydaje się że jest wszystko spoko i masz wszystko czego ci potrzeba, a po zerknięciu przez nowy, lepszy okular nie chcesz wracać do starych. Gdyby nie problemy z dostępnością Oriona UB 2" w sensownej cenie pewnie bym nie zakładał wątku lub skrócił go o te dwa pytania. Rzeczywistość niestety jest brutalna :hmmm: . Czekam też aż ktoś rozwieje pozostałe wątpliwości

dobrychemik · 23 Sierpnia 2020

Swego czasu kupiłem koło filtrowe żeby móc szybko porównywać różne filtry w obserwacjach wizualnych. W ten sposób np. porównywałem sobie ES UHC, SVBony UHC i SVBony CLS. O ile rzeczywiście widać było delikatne różnice między nimi (przede wszystkim w barwie gwiazd), to nijak nie byłem w stanie stwierdzić przez który najprzyjemniej mi się patrzy. Cały czas jednak wiem, że skoro ES kosztował więcej, to zapewne obraz z niego jest lepszy i częściej z niego korzystam

Konkluzja: wyraźnie droższy filtr UHC nie da Ci wyraźnie lepszego obrazu, ale na pewno poprawi samopoczucie. A człowiek w dobrym nastroju lepiej ocenia to co widzi

astrokarol · 23 Sierpnia 2020

Wykres jest jak najbardziej miarodajny ale potrzeba też tekstu praktycznego. To raz.

A dwa. Jak kupowałem 2 lata temu filtry, nic sensownego a tańszego nie było po za tymi wymienionymi.

Arethal · 23 Sierpnia 2020

Godzinę temu, astrokarol napisał:

Wykres jest jak najbardziej miarodajny ale potrzeba też tekstu praktycznego. To raz.

A dwa. Jak kupowałem 2 lata temu filtry, nic sensownego a tańszego nie było po za tymi wymienionymi.

Ale czy mówisz tak bo miałeś okazję zerknąć przez inne czy na podstawie wykresów? Z chęcią przeczytam przemyślenia na temat tych tańszych filtrow, jak cięcie kosztów i na czym konkretnie ma się do minusów podczas obserwacji.

astrokarol · 24 Sierpnia 2020

10 godzin temu, Arethal napisał:

Ale czy mówisz tak bo miałeś okazję zerknąć przez inne czy na podstawie wykresów? Z chęcią przeczytam przemyślenia na temat tych tańszych filtrow, jak cięcie kosztów i na czym konkretnie ma się do minusów podczas obserwacji.

Przeglądałem wykresy i przeczytałem recenzje przed zakupem.

Arethal · 24 Sierpnia 2020

Właśnie ciężko znaleźć jakieś sensowne opinie. Weźmy na to filtr cls svbony, 2" to koszt lekko ponad stówki na aliexpress. I teraz mamy dwie opinie - pierwsza to opinia osób, które najczęściej filtra w rękach nie miały a jedynie mówią, że poniżej pewnej ceny czy marki nie warto jest schodzić mimo, że na wykresach różnica owszem jest, ale nie jakaś drastyczna. Druga opinia, najczęściej na anglojęzycznych stronach jak CN, mówi że filtr jest jak najbardziej budżetowy, ale nie jest to różnica jak pomiędzy Punto i Mercedesem a bardziej jak między Audi a Mercedesem (zakładając, że ten drugi jest bardziej prestiżowy) i do wizuala jest to jak najbardziej akceptowalny filtr. Zapraszam do dyskusji każdego odważnego no i do odpowiedzi na pozostałe nurtujące mnie pytania.

Marek_N · 24 Sierpnia 2020

W dniu 23.08.2020 o 17:01, dobrychemik napisał:

Przy okazji znajdziesz tam link do dużej, obcej bazy dodany przez @Marek_N. Niestety w tej bazie są wymieszane widma wykonywane przez różnych ludzi na różnych sprzętach, część z tych widm wygląda na pomylone lub zmierzone po partacku.

Wszystkie pomiary wykonała jedna osoba na przestrzeni kilku lat. Co do użytego w pomiarach spektrometru nie mam żadnych danych, z wyjątkiem tego, że pomiary widm zostały wykonane w laboratorium, w którym pracuje Autor. Nie stwierdziłem również w tych pomiarach jakichś istotnych odchyłek badanego widma względem testów tych samych produktów, a testowanych przez inne osoby.

Możesz napisać wprost do których pomiarów masz zastrzeżenia, żeby to nie było rzucaniem pustych oskarżeń....

Baza wykonanych pomiarów została wprowadzona do ogólno-dostępnej przeglądarki widm Spectra Viewer firmy Semrock. Swoje pomiary też tam możesz umieścić, wystarczy się zalogować i stworzyć własną bazę pomiarów. Oczywiście ryzykując, że jakiś anonim z netu uzna Twoją pracę za partactwo. C'est la vie....

W dniu 23.08.2020 o 19:40, dobrychemik napisał:

porównywałem sobie ES UHC, SVBony UHC i SVBony CLS.

Konkluzja: wyraźnie droższy filtr UHC nie da Ci wyraźnie lepszego obrazu, ale na pewno poprawi samopoczucie.

Termin Ultra High Contrast wprowadziła firma Lumicon (choć go nie zastrzegła) i zwyczajowo określa się tak filtry o szerokości połówkowej poniżej 30 nm (zazwyczaj z przedziału 22-30 nm).

W produkcie ES (generalnie chińskich filtrach tego typu) oznaczenie "UHC" to tylko lep na nieobeznanego klienta, bo te filtry mają szerokość połówkową ~50 nm.

A jaka jest różnica miedzy filtrami o prawie dwukrotnie różnej szerokości połówkowej to wie każdy kto spoglądał przez markowe UHC i OIII np. na Veila.

W dniu 23.08.2020 o 16:25, Arethal napisał:

postanowiłem znaleźć sobie filtr UHC. Który czynnik powinien być dla mnie najważniejszy?

Najistotniejszym parametrem filtra wąskopasmowego jest szerokość połówkowa. Żeby filtr spełniał swoja role i wyraźnie kontrastował mgławicę względem tła, to nie powinien być szerszy niż około 30 nm.

Kiedyś np. Astronomik UHC miał szerokość połówkową ~35 nm i był odradzany, bo za podobne pieniądze dawał wyraźnie niższy kontrast niż Lumicon UHC.

A działanie filtrów o szerokości >50 nm jest raczej symboliczne. IMO szkoda kasy....

dobrychemik · 24 Sierpnia 2020

11 minut temu, Marek_N napisał:

Możesz napisać wprost do których pomiarów masz zastrzeżenia, żeby to nie było rzucaniem pustych oskarżeń....

Astronomik UHC

- są trzy widma, znacznie różniące się - albo to kwestia pomiarów albo bardzo kiepskiej powtarzalności filtrów producenta, którego wymienia się wśród czołówki

Chroma H-beta i O III

- widma bardzo kanciaste, niefizyczne; takiego przebiegu można się spodziewać przy zbyt małej rozdzielczości widma i przy zbyt szybkim skanowaniu; sam z ciekawości robiłem pomiary przy różnej szybkości skanowania i przekonałem się, że "fast" nie nadaje się do rzetelnych porównań

Lumicon Deep Sky

- cztery widma, z których jedno ma odjechaną linię bazową, z kolei inne jest dziwnie wygładzone - wygląda na to, że nie były mierzone lub obrabiane w ten sam sposób

Lumicon H beta

- pięć widm, każde inne - coś nie tak albo z producentem albo z pomiarami

Orion SkyGlow

- kilka widm, z których jedno jest źle przeskalowane

TeleVue BandMate O III i Planetary

- ponownie widma z nieprawidłową linią bazową

Podsumowując: jeśli rzeczywiście wszystkie te widma mierzyła jedna osoba na jednym instrumencie to wg mnie musiała to robić po partacku.

Arethal · 24 Sierpnia 2020

1 godzinę temu, Marek_N napisał:

Najistotniejszym parametrem filtra wąskopasmowego jest szerokość połówkowa. Żeby filtr spełniał swoja role i wyraźnie kontrastował mgławicę względem tła, to nie powinien być szerszy niż około 30 nm.

A co sądzisz o np. optolongu OIII? Oczywiście rozpatrując go jako UHC. Cena za 2" jeszcze znośna w porównaniu z lepszymi markami.

I czy ktoś wie co się stało z orionami UB 2"? Praktycznie wszędzie są polecane jako dobre budżetowe filtry a w sklepach albo nie ma albo zaporowe ceny.

Marek_N · 24 Sierpnia 2020

57 minut temu, dobrychemik napisał:

Astronomik UHC

- są trzy widma, znacznie różniące się - albo to kwestia pomiarów albo bardzo kiepskiej powtarzalności filtrów producenta, którego wymienia się wśród czołówki

UHC 1: 27nm; 92%, 93%, 95%

UHC 2: 24nm; 96%, 96%, 97%

UHC 3: 22nm; 87%, 91%, 92%

2 to absolutny TOP parametrów. 1 - bardzo dobry, 3 - odrobinkę ciemniejszy ale z tych trzech będzie najlepiej kontrastował.

Astronomik filtry robi od 20 lat i te filtry (UHC) ciągle ewoluują od pierwszych 35nm, aż do obecnych 24nm i mniej.

Godzinę temu, dobrychemik napisał:

Chroma H-beta i O III

- widma bardzo kanciaste, niefizyczne; takiego przebiegu można się spodziewać przy zbyt małej rozdzielczości widma i przy zbyt szybkim skanowaniu; sam z ciekawości robiłem pomiary przy różnej szybkości skanowania i przekonałem się, że "fast" nie nadaje się do rzetelnych porównań

Niefizyczne widmo? A Ty widziałeś kiedyś jak wygląda widmo zaprojektowanego filtra? Dla takiego UHC to 25nm o transmisji blisko 100% i z obu stron bardzo mocne spadki do 0%. Dopiero błąd grubości kilkudziesięciu nałożonych warstw powoduje, że transmisja spada w okolice 90-98% a widmo się lekko wygładza i przesuwa ku dłuższym czy krótszym długością fal.

Widmo kanciaste - pomiar byl przeprowadzany z dokładnością do 1 nm bez interpolacji. Wg mnie zupełnie wystarczająco dla filtrów o szerokości 10 nm i wiecej.

Godzinę temu, dobrychemik napisał:

Lumicon Deep Sky

- cztery widma, z których jedno ma odjechaną linię bazową, z kolei inne jest dziwnie wygładzone - wygląda na to, że nie były mierzone lub obrabiane w ten sam sposób

Wygląda że część pomiarów ma zinterpolowane widmo, a część nie.

Co to jest "linia bazowa"?

Godzinę temu, dobrychemik napisał:

Lumicon H beta

- pięć widm, każde inne - coś nie tak albo z producentem albo z pomiarami

H-beta 0: 10,5 nm; 92%

H-beta 1: 9,0 nm; 96%

H-beta 2: 10,5 nm; 94%

H-beta 3: 9,8 nm; 96%

H-beta 4: 10,2 nm; 87%

H-beta 5: 10,8 nm; 92%

Z wyjątkiem H-beta 4, którego wykres wygląda dość dziwnie (być może to I gen Lumiconów) cała reszta trzyma bardzo dobry poziom. Do tego 0, 1 i 2 jest zoptymalizowana pod blue-shift'a.

Lumicon robi filtry od ponad 30 lat - nie ma sie co dziwić że do testów trafiają różne generacje filtrów i w różnej kondycji,

1 godzinę temu, dobrychemik napisał:

Orion SkyGlow

- kilka widm, z których jedno jest źle przeskalowane

Fakt, jedno jest źle przeskalowane.

1 godzinę temu, dobrychemik napisał:

TeleVue BandMate O III i Planetary

- ponownie widma z nieprawidłową linią bazową

Masz na myśli to, że wykres jednego z nich jest przesunięty względem drugiego? To kwestia procesu produkcyjnego.

De fakto oba filtry mają bardzo dobre parametry.

2 godziny temu, dobrychemik napisał:

Podsumowując:

Czepiłeś się zgodności wyglądów tych widm miedzy sobą, nie rozumiejąc, że tak naprawdę chodzi o parametry filtrów w postaci odpowiedniej szerokości połówkowej i wysokiej transmisji.

Wytykasz zmyślone problemy w naprawdę świetnych filtrach (Astronomik UHC, Lumicon H-beta czy Televue OIII), za to chwalisz jakieś chińskie badziewie, które ma transmisje na poziomie 65% i kosztuje więcej od uznanych marek. Gdzie w tym jakiś sens??

Arethal · 25 Sierpnia 2020

Wracając do mojego pytania, czy ktoś próbował sugerowanej podmianki? W internecie znalazłem widmo obu filtrów i przedstawia się następująco:

Orion - http://www.carlostapia.es/curvas_filtros/orion_ultrablock.html

Optolong OIII - http://www.carlostapia.es/curvas_filtros/Optolong_OIII_visual.html

Z tym, że na tych testach przepuszczalność OIII dla h beta wyszło ~25%. W innym przypadku właściciel dokonywał pomiary i wyszło mu ~50%. Pytanie jak ważna jest linia h beta podczas obserwacji w stosunku do pozostałych długości fal. Oczywiście wiem, że ta różnica może wynikać ze znacznie gorszej powtarzalności w trakcie konstrukcji filtrów. Za to też się przecież płaci. Dodatkowo filtr optolonga wydaje się mieć większy procent transmisji. Dodam, że według producenta jest to filtr 18nm.

dobrychemik · 25 Sierpnia 2020

@Marek_N

Źle zrozumiałeś moją wypowiedź. Moim celem było pokazanie, że widma zaprezentowane w cytowanej bazie są niedbale zmierzone i obrobione, a nie, że dane filtry są kiepskie. Z kolei wyciąganie wniosków z byle jak mierzonych widm jest pozbawione większego sensu. Gość zamieszczając takie widma dał świadectwo swojej ignorancji.

Linia bazowa. Jest to widmo zmierzone dla pustej celi, powinna to być plaska, zerowa linia. Spektrometr ma jedną lampę i dwa detektory: jeden mierzy wiązkę odniesienia, a drugi mierzy wiązkę przechodzącą przez badaną próbkę. Ideałem by było, gdyby te detektory reagowaly absolutnie identycznie przy braku próbki. Tak nigdy nie ma, dlatego właśnie konieczna jest kalibracja sprzętu, żeby niezerowa różnica między dwoma pustymi sygnałami były programowo "wyzerowana". Brak takiej kalibracji często objawia się powoli, jednostajnie wznoszącym się lub opadającym widmem.

Przy najbliższej okazji zrobię poglądowy eksperyment. Dla jednego wybranego filtra zmierzę szereg widm z różnymi ustawieniami, różnymi typowymi błędami, z różna obróbką etc. Zdziwisz się jak bardzo mogą to być różne widma.

Jeszcze jedno: próbkowanie 1 nm to zdecydowanie za mała dokładność.

Edit: spektrometr oczywiście ma więcej niż jedną lampę, ale w danej chwili wykorzystywane jest światło z jednej.

Edytowane 25 Sierpnia 2020 przez dobrychemik

Mateusz_N · 25 Sierpnia 2020

17 godzin temu, Arethal napisał:

A co sądzisz o np. optolongu OIII? Oczywiście rozpatrując go jako UHC. Cena za 2" jeszcze znośna w porównaniu z lepszymi markami.

I czy ktoś wie co się stało z orionami UB 2"? Praktycznie wszędzie są polecane jako dobre budżetowe filtry a w sklepach albo nie ma albo zaporowe ceny.

Dzisiaj wysłali mi optolonga OIII mam też UHC od nich. Będę chciał je dostarczyć na testy więc jeśli trochę poczekasz to powinny być dostępne ich wykresy.

Arethal · 25 Sierpnia 2020

Godzinę temu, Mateusz_N napisał:

Dzisiaj wysłali mi optolonga OIII mam też UHC od nich. Będę chciał je dostarczyć na testy więc jeśli trochę poczekasz to powinny być dostępne ich wykresy.

Dzięki za chęć pomocy, ale w sumie widma są w internecie a różnice pomiędzy poszczególnymi sztukami i tak będą Bardziej mi zależy na uzyskaniu odpowiedzi na temat pasma H-beta.

dobrychemik · 25 Sierpnia 2020

@Arethal

Wybacz mi dyskusję z @Marek_N - rozgościliśmy się w Twoim wątku jak u siebie

Marek_N · 25 Sierpnia 2020

W dniu 23.08.2020 o 17:01, dobrychemik napisał:

Niestety w tej bazie są wymieszane widma wykonywane przez różnych ludzi

Szukając informacji o Optlongu OIII widzę że jego pomiar wykonany przez innego użytkownika jest w tej bazie danych.

Wiec wygląda, że autor dołączył później wyniki innych osób - pewnie pozostałych userów z CN.

2 godziny temu, dobrychemik napisał:

Linia bazowa.

....

Brak takiej kalibracji często objawia się powoli, jednostajnie wznoszącym się lub opadającym widmem.

W bazie jest pomiar Lumicona H-alfa czyli szkła barwionego Wratten #29.

Jego pomiar też ma złą "linie bazową"(taką samą jak pozostałe kilka filtrów z tym błędem pomiaru). Ponieważ charakterystyka tego szkła jest znana, więc można sprawdzić związany z tym poziom błędu dla interesujących nas linii widmowych. Wynosi on kolejno:

486 nm - +1.0%

496 nm - +0.7%

501 nm - +0.7%

5 godzin temu, Arethal napisał:

Optolong OIII

Producent na infografice pokazuje szerokość połówkową 25 nm. Dwa niezależne testy podają wyniki 18 nm i 19nm przy transmisji na poziomie 93 - 95%.

Jest jeszcze SVBony OIII - to ponoć to samo, a do tego producent podaje szerokość jako właśnie 18 nm.

Jak to się będzie miało względem Oriona Ultrablock?

W typowych mgławicach emisyjnych H-beta to około 1/3 mocy sygnału dwóch linii OIII

W planetarkach H-beta to 1/10 mocy dwóch linii OIII

Tło w Optlonogu OIII będzie wyraźnie ciemniejsze.

Obraz w Optolongu OIII będzie względem UB:

- na typowych mgławicach emisyjnych - ciemniejszy, choć teoretycznie z nieco wyższym kontrastem - myślę, że obraz z UB jednak bardziej by Ci sie podobał

- na planetarkach / Veilu - wyraźna przewaga Optolonga

Względem chińskich UHC o szerokości 45-50 nm, Optolong OIII będzie już dawał wyraźny wzrost kontrastu i detalu.

Jeśli musisz mieć 2" to wg mnie jest to najtańszy filtr warty uwagi. Ale pełnoprawne filtry UHC (~25nm; Hb+OIII) i OIII (~12nm) wciąż będą zauważalnie lepsze.

Arethal · 25 Sierpnia 2020

Godzinę temu, dobrychemik napisał:

@Arethal

Wybacz mi dyskusję z @Marek_N - rozgościliśmy się w Twoim wątku jak u siebie

Ależ żaden problem, przy okazji dowiedziałem się paru rzeczy

17 minut temu, Marek_N napisał:

Obraz w Optolongu OIII będzie względem UB:

- na typowych mgławicach emisyjnych - ciemniejszy, choć teoretycznie z nieco wyższym kontrastem - myślę, że obraz z UB jednak bardziej by Ci sie podobał

- na planetarkach / Veilu - wyraźna przewaga Optolonga

Jeśli musisz mieć 2" to wg mnie jest to najtańszy filtr warty uwagi. Ale pełnoprawne filtry UHC (~25nm; Hb+OIII) i OIII (~12nm) wciąż będą zauważalnie lepsze.

Gdyby lepiej było z dostępnością, już dawno posiadałbym UB. Niestety jest jak jest a wydawać dużych pieniędzy w filtr, gdy za rogiem rok akademicki co automatycznie przekłada się na zmniejszoną ilość możliwych i trzeźwych obserwacji, jest średnim pomysłem. Stawiam jednak na 2" bo zdarza mi się korzystać z zestawowej 30'stki GSO i mam gdzieś z tyłu głowy kupienie kolejnego okularu z jeszcze większym numerkiem. No i nie ma problemu z ciągłym przekręcaniem filtra, wkręcam raz i tylko zmieniam okulary