SW EVOSTAR ED80/600 jako astrograf, czyli jak przygotować ED80 do robienia zdjęć

wechciu · 7 Października 2021

W tym artykule chciałbym podjąć próbę opisu konfiguracji sprzętowej do astrofotografii w oparciu o jeden z chyba najpopularniejszych teleskopów na naszym podwórku jakim jest SW ED80.

Mimo, że jest to tuba bardzo często spotykana w setupach astrofotograficznych, nie oznacza to wcale, że ktoś, kto wybiera ten sprzęt jako swój pierwszy astrograf razem z nim otrzyma pełne wsparcie żeby rozwijać swój warsztat.

Po kilku próbach i dokonaniach fotograficznych szuka się nowych możliwości. Czyli trzeba coś dołożyć, coś przerobić itp. I tu zaczynają się schody.

Okazuje się, że oczywiste odpowiedzi jakie rodzą się w głowie przy rozpatrywaniu problemu sprzętowego nie mają odzwierciedlenia w zasobach dostawców sprzętu. To samo spotyka mnie po każdej przesiadce na nowy sprzęt (lubię eksperymenty) co prowadzi do poświęcenia potężnej ilości czasu na poszukiwanie rozwiązań, a niejednokrotnie pcha w ślepe zaułki.

Jak powinna wyglądać konfiguracja astrografu opartego na SW ED80?

1) Najprostsza : TELESKOP -> ELEMENT Z GWINTEM T -> T ADAPTER ( dedykowany do aparatu) -> LUSTRZANKA lub TELESKOP -> KAMERA (montowana bezpośrednio w wyciągu)

Tuba optyczna Sky-Watcher 80 ED Evostar 80/600 OTAW + szukacz + złączka kątowa 2 cale (kolor: Black Diamond) (teleskopy.pl)

Omegon Adapter 2" na T2 (astroshop.pl)

T-Ring Canon EOS - Delta Optical

Ten wariant umożliwia robienie zdjęć, jednak będą one, idąc od centrum w stronę krawędzi, jakościowo dyskusyjne. Związane jest to (w uproszczeniu) z krzywizną pola (wynikającą z układu optycznego) i nierównym ogniskowaniem obrazu na matrycy światłoczułej. Dodatkowo mocowanie opiera się nie o gwinty, tylko o adaptery okularowe.

2) PROSTA : TELESKOP -> KOREKTOR -> ADAPTER (m48) -> LUSTRZANKA lub TELESKOP -> KOREKTOR ->PRZEDŁUŻKA -> KAMERA

Reduktor ogniskowej 0,85x i flattener do refraktora ED80 (teleskopy.pl)

TS Optics Adapter M48 compatible with Canon EOS (astroshop.pl)

Ten wariant umożliwia robienie zdjęć nieobarczonych głównymi wadami z wariantu 1. Dostajemy skorygowane pole i sztywne mocowanie oparte na gwincie wyciągu.

W przypadku dedykowanego korektora i lustrzanki np. CANON, NIKON, SONY sprawa wygląda prosto (plug&play). Jeżeli chodzi o kamerki, to sprawa się komplikuje, ale nie jest tak źle. Należy w dokumentacji kamery odnaleźć wartość jej backfocusa (BF) i dobrać taką przedłużkę, której długość (bez gwintu męskiego - zewnętrznego) dodana od BF kamery będzie właściwa dla flattenera (korektora). Najczęściej (jak i w przypadku dedykowanego korektora) jest to wartość 55mm. Liczymy 55mm - BF(kamery)mm = długość przedłużki. Przedłużka może być jednoczęściowa lub wieloelementowa. Należy pamiętać, że po stronie korektora musimy mieć gwint żeński (wewnętrzny) M48, a po stronie kamery gwint męski w rozmiarze dedykowanym dla danej kamery. Jeżeli kamera posiada złączkę typu T2 to należy sprawdzić czy jej wysokość zawiera się w BF kamery, czy może trzeba ją odjąć od długości naszej przedłużki.

3) ZAWANSOWANA : TELESKOP -> AKCESORIA -> KOREKTOR -> ZŁĄCZKA -> DETEKTOR (złączka: Adapter do aparatu lub przedłużka; detektor: aparat fotograficzny lub kamera)

Ten wariant umożliwia dobrą zabawę.

Ale tu zaczynają się schody. Do dyspozycji mamy trochę akcesoriów i trzeba brać pod uwagę ich wymiary liniowe, konstrukcję, ciężar itd.

Robiąc zdjęcia w astronomii używa się często filtrów. Warto móc je włączyć w oś optyczną, żeby otworzyć nowe możliwości naszego zestawu. Ktoś może chcieć zastosować OAG.

TELESKOP -> OAG -> KOŁO FILTROWE -> KOREKTOR -> ZŁĄCZKA -> DETEKTOR

wygląda to dość prosto, ale prawda jest inna.

Doszliśmy do momentu o którym pisałem we wstępie. Możliwości się ograniczają i robi się pod górkę. Co jest problemem? ZŁĄCZKI!!!. Chodzi o wszelkiego rodzaju redukcje gwintowane itd. O ile początkujący adept astrofotografii kupując edka może zadowolić się rozwiązaniem nr 1 i ćwiczyć w tej konfiguracji łapanie lustrzanką cyfrową obiektów niebiańskich, a przejście do etapu nr 2 nie wprowadza większych trudności poza ustawieniem już precyzyjniej odległości korektora od matrycy (mowa o korektach rzędu 0,1mm, które można wykonać na podkładkach własnej roboty), tak wejście w etap 3 zmusza do poszukiwania elementów systemu, które są moim zdaniem nieosiągalne na wyciągnięcie ręki. W przypadku lustrzanki cyfrowej część osi optycznej za korektorem jest jakby nietykalna. Składa się z pierścienia M48x0,75mm z bagnetem systemu Canon lub Nikon i elementy te są dostępne w popularnych sklepach z astroakcesoriami. Problem stanowi gwint focusera, który jest trochę nietypowy mimo, że edek to taki "standardowy sprzęt". Jest to gwint M56x1mm. Większość znalezionych redukcji posiada gwint 56x0,75mm. Trzeba na to uważać. Dostępna bywa złączka 2"/M56x1mm (na dzień pisania tego artykułu niedostępna), która załatwia i nie załatwia spawy. Można w nią wkręcić filtr 2" ale musimy zrezygnować z połączenia gwintowego z wyciągiem. A na tym etapie chcemy mieć już wszystko na sztywni i bez ugięć. Jest więc to rozwiązanie tylko częściowo docelowe lub tylko częściowo akceptowalne.

Co jest potrzebne do podłączenia akcesoriów?

Posłużę się dla przykładu swoim zestawem składającym się z:

OAG: OAG Off-Axis Guider Starguider 2 (teleskopy.pl) po stronie teleskopu gwint T2 męski, po stronie kamery T2 żeński (oczywiście po zdemontowaniu wszystkich dodatków

KOŁO FILTROWE: Koło filtrowe manualne MFW 5 x 2 TPL (teleskopy.pl) po zdemontowaniu dodatków pozostają gwinty: po stronie teleskopu M54 żeński, po stronie kamery M48 męski.

W zestawie z kołem filtrowym dostajemy redukcję do M42 więc nie ma problemu na sztywno połączyć OAG z kołem filtrowym. Otrzymujemy element z gwintami: strona teleskopu T2 (M42x0,75mm) żeński, a po stronie kamery M48x75mm męski.

Co będzie potrzebne nieszczęśnikowi pragnącemu zbudować przyzwoity setup? 2 Złączki redukcyjne. Od strony teleskopu M56x1mm F/M42x0,75mmM (F - gwint żeński, M - gwint męski), po stronie kamery M48x0,75mmF/M56x1mmM.

(poniższych linków nie jestem pewny)

ASToptics ADAPTER M56 (F) na M48 (M) (astroshop.pl)

ASToptics ADAPTER M56 (M) NA M48 (F) (astroshop.pl)

Dobierając akcesoria, złączki, redukcje, adaptery należy zwracać uwagę na ich jakość i rozmiary. Tylko dobrze dobrane elementy uchronią od załamania rąk. Całość powinna w tym wariancie być spasowana, bez luzów i możliwości ugięć. Trzeba brać pod uwagę ciężar z jakim będzie sobie radził nasz wyciąg. Przeciążenie może doprowadzić do utraty osiowości i problemów z kolimacją, co będzie skutkowało nierównomiernym rozkładem ostrości na matrycy, jak również może wystąpić niekontrolowane wysuwanie się wyciągu. Fabrycznie montowane wyciągi mają udźwig teoretyczny 2,5kg, a to nie jest zbyt wiele.

Pisząc ten artykuł chciałem uwidocznić początkującym astrofotografom jaka droga jest do przebycia i to tylko i wyłącznie jeżeli chodzi o główną oś optyczną setupu. Nie zajmowałem się montażem, bo wiadomo, że do tego sprzętu to raczej klasa HEQ5 w górę, nie poruszam również sprawy guidingu, oprogramowania, obróbki materiału. Nie zajmowałem się również tuningiem takim jak skracanie tuby, wymiana wyciągu. Mam nadzieję, że ułatwi on początkującym lub przesiadającym się na SW ED80 poszukiwania rozwiązań i akcesoriów do udanej zabawy i wielkiej przygody. Sam jestem początkującym w tej dziedzinie i pamiętam jak z każdym nowym sprzętem czy osprzętem rodziły się problemy typu co i jak z czym połączyć i gdzie szukać tego czego właśnie mi brakuje. Fora astronomiczne to doskonała kopalnia wiedzy, gdzie przez lata nagromadziły się doświadczenia wielu osób przecierających szlaki amatorskiej astronomii. Jeżeli w artykule znajdują się jakieś błędy, z góry za nie przepraszam, bo jak już wspomniałem, stawiam w tym temacie pierwsze kroki i ten tekst też jest moim debiutem w tej dziedzinie. Życzę sobie i Wam szczęśliwej podróży po tym oceanie doświadczeń, ciemnego nieba, spokojnej atmosfery i udanych sesji.

Prośba do doświadczonych kolegów/koleżanek:

Dwa ostatnie linki podane w artykule nie zostały zweryfikowane pod względem dopasowania do SW ED80. Nie mam pewności czy gwinty są 56x1mm czy 56x075mm. Jeżeli są gdzieś pierścienie redukcyjne na 100% pasujące do edka to proszę o uwagi w komentarzach, co umożliwi poprawienie i ułatwi nam, świeżym zarażonym kompletowanie sprzętu. Myślę że ludzie szukają także firm/osób, które mogą dorobić brakujące elementy.

PS. Za popełnienie powyższego z serca wszystkich przepraszam

Wechciu

EDIT:

Przykładowe masy akcesoriów z mojego setupu:

Koło filtrowe z filtrami 500g

OAG bez kamery 250g

Flattneter 125g

Canon 450D 510g

SUMA : ze złączkami ok 1,5 KG co stanowi dla wyciągu seryjnego już niemałe wyzwanie.

Z kamerą guidującą cały zestaw jest na granicy możliwości wyciągu. Wyciąg zużyty i zaniedbany nie poradzi sobie z takim ciężarem, a i nowe mogą mieć problem.

Dodatkowe linki do produktów:

podkładki do precyzyjnej regulacji dystansu korektor - matryca : S8281 M48 kołnierz kawałek 0.1 1MM w sumie 9 dane techniczne kołnierz ze stali nierdzewnej uszczelka astronomiczny przestrzeni kosmicznej fotografii| | - AliExpress

Edytowane 11 Października 2021 przez wechciu
dopisek

isset · 7 Października 2021

Można też zamówić złączki np w www.serwisastro.pl tak jak ja to uczyniłem idąc drogą numer 3. Czyli mam ed80, flattener, złączka, koło filtrowe, kamera. Odległość id flattenera do matrycy dobrana idealnie przez Tomka

Artykuł bardzo fajny, przeczytalem z przyjemnością!

wechciu · 7 Października 2021

20 minut temu, isset napisał:

Czyli mam ed80, flattener, złączka, koło filtrowe, kamera.

Bardziej skupiłem się na lustrzance niż kamerze. Jeżeli kamera ma mały BF to można wygospodarować miejsce na koło filtrowe za korektorem. Trzeba bardzo starannie wszystko pomierzyć, żeby korekcja pola była jak trzeba, Wtedy ze złączkami problemu nie ma, bo po stronie kamery korektor ma już gwint standardowy. tylko długość. dla lustrzanek, a tak najczęściej się zaczyna sprawa za korektorem jest zamknieta przez BF aparatu i grubość adaptera. O tyle lepiej, że powinno być plug&play. Przeszukałem aliexpres, popularne sklepy z teleskopami i googleowałem. Znaleźć złączkę redukcyjną M56x1mm graniczy z cudem. Ja go nie doświadczyłem.

Edytowane 7 Października 2021 przez wechciu

wechciu · 7 Października 2021

11 godzin temu, isset napisał:

Można też zamówić złączki np w www.serwisastro.pl tak jak ja to uczyniłem idąc drogą numer 3.

To cenna wskazówka dla poszukiwaczy.

W najbliższym czasie zweryfikuję jak to działa. Przy okazji sprawdzę jakie gwinty siedzą w pozostałych moich teleskopach i coś podomawiam, po czym ogłoszę bankructwo .

Szkoda, że rodzime astrosklepy, gdzie najczęściej zaopatrują się początkujący, nie dysponują taką złączką w ilości chociaż 1-2 sztuki zapasu magazynowego. Przebijanie się przez zamówienia dorabianych części u niektórych wywołuje stany lękowe i niepokoje. To ich zniechęca. Zmusza do poznania swojego sprzętu lepiej niż by sobie tego życzyli. Rozmiary gwintów i ich rodzaje, mierzenie, szukanie. W sklepie masz kawa na ławę: taki adapter do takiego sprzętu czy zastosowania. Chociaż i z tym bywa różnie, bo jak kupowałem cokolwiek, to okazywało się , że opis nie zawierał wszystkich informacji do zorientowania się, że potrzebne będzie coś jeszcze. I zazwyczaj tego "coś jeszcze" przez pół roku nigdzie nie mogłem nabyć, a jak zdecydowałem się zamówić u "kowala", to następne pół roku to trwało, bo to taka pierdoła, a na kuźni poważniejsze tematy się kują. A sklepy trochę traktują mnie (bo to moje subiektywne spostrzeżenia) jak specjalistę, który ma wiedzieć od A do Z czego potrzebuje do tego co robię. Co innego gdybym wiedział co robię, ale wtedy już dawno przesiadłbym się na warcaby, taniej i mniej stresowo.

Edytowane 8 Października 2021 przez wechciu
pisownia

wechciu · 12 Czerwca 2022

W tym momencie chciałbym wrócić do tematu i uzupełnić kilka informacji.

W serwisastro.pl zamówiłem złączki. Napisałem o co mi chodzi, otrzymałem projekty, uzgodniłem moje poprawki i otrzymałem to czego chciałem. Wszystko poszło dość sprawnie. Ze swojej strony mogę polecić.

Dotąd w przypadku edka używałem konfiguracji nr 2. Ale ostatnimi czasy zostałem posiadaczem kamery ZWO ASI 1600 MM cool. Postaram się dokładnie opisać moją nową konfigurację.

edek -> korektor -> adapter M48-M42 (5mm) -> przedłużka T2 (17mm) -> koło filtrowe manualne 5x1.25 -> kamera ASI 1600

Pomiędzy korektorem a adapterem użyłem pierścienia kontrującego. Dzięki niemu można dość precyzyjnie, przy pomocy suwmiarki ustawić dystans pomiędzy korektorem a kamerą.

Zmontowanie kamery z kołem filtrowym bez żadnych przejściówek pozwala na stosowanie tańszych filtrów 1,25 zamiast 2".

Do korygowania montażu używam zewnętrznego guidera, ale jest możliwość zastosowania nisko profilowego OAG'a (np TSOAG9T2).

Całość jest zmontowana na gwintach, jest stabilna i gwarantuje poprawną osiowość. Jeśli nie używa się OAG, jest miejsce na tilter.

W przypadku innych kamer, należy zwrócić uwagę na ich BF. Moja kamera ma 6.5mmBF co daje spore możliwości. Przy większych BF i matrycach kamer (rozmiar matrycy też jest tu ważny) stosowanie filtrów 1.25 spowoduje winietowanie. Należy wtedy rozważyć użycie filtrów 2".

Konfiguracja ta jest zmodyfikowaną opcją opisanej jako nr3. Różnica polega na umieszczeniu akcesoriów za korektorem z wykorzystaniem 55mm przestrzeni (a dokładniej 48,5mm - po odjęciu BF kamery) na akcesoria.

Niestety nie mogę w ten sposób wykorzystać mojego OAG bo jest "trochę przerośnięty". Myślę również, że dla początkującego amatora, jakim sam jestem, komplikowanie sobie spraw nadmiarem akcesoriów prowadzi do katastrofy. Zbierając doświadczenia polecam początkującym upraszczanie konfiguracji przy jednoczesnym stosowaniu dobrej jakości elementów. Ostatnie kilka nocy pod gwiazdami przekonało mnie do zainwestowania w kilka drobiazgów, przez których to brak z sesji nic nie wyszło. A pamiętać trzeba, że w naszych polskich warunkach pogodne ciemne niebo nie jest codziennością i trzeba je wykorzystywać na maksa. Otóż w pewnym momencie sesji zauważyłem że po sprzęcie płynie wręcz woda. To kondensacja spowodowana zmianami temperatury. Optyka cała zaparowana. Nawet kamera. Postanowiłem, że zakupię grzałki na edka, guider i kamerę. Dla czego o tym wspominam pod tym artykułem? Otóż wprowadzi to dystans pomiędzy kamerę a koło filtrowe. Mam nadzieję, że dzięki regulacji pierścieniem na łączeniu korektora z adapterem M48-M42 uda się zachować prawidłową długość toru optycznego dla korektora i nie będą potrzebne dodatkowe inwestycje. Możliwe również jest pojawienie się winietowania z powodu odsunięcia od matrycy koła filtrowego poprzez podkładki. Wspomnę o swoich doświadczeniach następnym razem.

Zlew · 13 Czerwca 2022

W dniu 7.10.2021 o 21:28, wechciu napisał:

W przypadku dedykowanego korektora i lustrzanki np. CANON, NIKON, SONY sprawa wygląda prosto (plug&play).

Tyczy się to lustrzanek niemodowanych, lub modowanych w taki sposób, że hot mirror zastąpimy filtrem uv-ir cut o takiej samej grubości. Jeżeli użyjemy standardowej złączki do modyfikowanego aparatu to okaże się, że matryca jest ciut dalej w torze optycznym i backfocus nie jest zachowany.

Serwis Astro ( @Tom-cio ) był już polecany wcześniej, ja u Tomka dorabiałem złączki, które zastępowały clamping ring w wyciągu, dzięki temu całe połaczenie wyciąg/korektor/lustrzanka mam na gwintach.

wechciu · 13 Czerwca 2022

4 godziny temu, Zlew napisał:

Tyczy się to lustrzanek niemodowanych, lub modowanych w taki sposób, że hot mirror zastąpimy filtrem uv-ir cut o takiej samej grubości. Jeżeli użyjemy standardowej złączki do modyfikowanego aparatu to okaże się, że matryca jest ciut dalej w torze optycznym i backfocus nie jest zachowany.

Złączka do canon eos ma 10,8mm. czyli teoretycznie zostawia nam 0.2mm zapasu. W drugą stronę można sobie radzić podkładkami.

Przeglądając w internecie różne instrukcje dotyczące kamer i proponowanych rozwiązań niektóre konfiguracje (polecane np. przez ZWO) zakładają tor 56mm. Korektor jest tak zaprojektowany, aby dawać w odległości 55mm najlepszą korektę wad układu optycznego. Podejrzewam, że w zależności od egzemplarza może być jakaś ułamkowa różnica. Podejrzewam również, że przesunięcie się +/- 1mm nie spowoduje drastycznej utraty jakości.

Najlepsze rozwiązanie tylnej ogniskowej 55 mm | ZWO ASI (astronomy-imaging-camera.com)

Niemniej dziękuję serdecznie użytkownikowi @Zlew za zwrócenie uwagi na szczegół dotyczący aparatów modyfikowanych. Pisząc swój artykuł starałem się skupić na podstawowych zagadnieniach dotyczących jednego z najpopularniejszych zestawów astrofotograficznych DS. Ale jest prawdą, że każdy amator, który chwyci bakcyla, będzie starał się wyciągnąć ze swojego sprzęu więcej i więcej. A niewątpliwie EDEK plus CANON to całkiem przyzwoita para w naszym hobby. Stąd modyfikacje aparatów pozwalające uchwycić inne długości fali, szczególnie obszary wodorowe czy nawet podczerwień. Tak jak w przypadku dedykowanych kamer ich konstruktorzy przewidują kompletność setupu i tak je projektują, żeby użytkownik miał jak najmniej problemów, tak z przerabianiem "cywilnych" lustrzanek sprawa siłą rzeczy się komplikuje i wymaga stosowania niestandardowych dystansów. Pomimo posiadania Canona z full modem nie przykładałem większej uwagi do tego zagadnienia. Może z powodu rzadkiego fotografowania, a może z powodu zadowalających mnie wyników, które poddane ocenie bardziej doświadczonych kolegów i koleżanek wcale tak dobre już by się nie wydawały. Uważam osobiście że nie należy popadać w szaleństwo i na początek dobrze się bawić zbierając materiał i ucząc się go obrabiać.