"Duch Słońca" - słup słoneczny przy Słońcu 7 st pod horyzontem

[stratoglider]

Dziś rano, podczas obserwacji pięciu planet i Księżyca, Planeta Ziemia zafundowała mi dodatkowe niezwykłe zjawisko. O godzinie 3:25 byłem skupiony na poszukiwaniach wschodzącego Merkurego. Jednak około 20 stopni w lewo, na horyzoncie pojawiła się niezwykła czerwona łunka:

 

Wiem wiem, że tytuł tego wątku wszystko zdradza, jednak i ja dość szybko oceniłem co to jest, choć trudno mi było w to uwierzyć. W około pół minuty przewinęło się mi po głowie:

- nagły silny pożar ? wydawało się nierealne, gdyż musiałby być naprawdę mocny - na ciemnym niebie może i tak, ale było już rozjaśnione. Ponadto łuna od źródła światła na Ziemi nie miałaby tak ostrych granic, tylko łagodniej rozpływałaby się w poziomie i w pionie. Dużo naoglądałem się łun od miast i pojedyńczych źródeł światła przy różnym poziomie zamglenia - to nie było to.

- przypomniały mi się słupy słoneczne które widywałem czasami jeszcze kilka - kilkanaście minut po zachodzie Słońca. Jednak tutaj Słońce było aż 7 stopni pod horyzontem - w pierwszej chwili odrzuciłem tą myśl!

- szerokość tego zjawiska - pół stopnia - coś mi jednak narzucała ... 

- azymut tej łunki też sugerował tylko jedno ... czyli jednak słup słoneczny ! 

 

Nie byłem na to gotowy, jednak udało mi się zrobić kilka zdjęć smartfonem.

(zoom cyfrowy i takie tam artefakty, ale pamiątkowe zdjęcia są. Przedstawiam oryginały, gdyż detal jest dość unikalny i mógłby zniknąć przy zmniejszaniu rozmiaru)

 

 

Wyglądało to niezwykle i tajemniczo - zwłaszcza, gdy w pewnym momencie, jego wysokość osiągnęła pół stopnia i wtedy do złudzenia przypominało tarczę wschodzącego Słońca. To tak, jakby "Duch Słońca" wzeszedł ponad godzinę przed planowanym wschodem! Duch utrzymywał się przez około 10 minut i miał wielkość tarczy Słońca, niesamowite! Przypomniał mi się Miraż z Nowej Ziemi o którym czytałem lata temu, aż ciarki mnie przeszły jakie to podobne wizualnie ...

 

Emocji dodawały dwa fakty:

- ten "duch" był w zupełnie nietypowym miejscu - azymut zaledwie 37 stopni - tam nigdy Słońce nie wschodzi! Gdyby takie zjawisko wystąpiło np w zimie wtedy widoczne by było też sporo na lewo od wschodzącego słońca, jednak wtedy nie byłoby nic niezwykłego w tym miejscu, gdyż tam słońce wschodzi normalnie np wiosną. Tutaj nałożył się efekt max deklinacji Słońca.

- wschodząca "tarczka" pod gwiazdami! Na niebie było jeszcze widać gwiazdy, planety. Była np Gwiazda Polarna, której azymut niewiele różnił się od azymutu zjawiska.

 

 

 

Edytowane 24 Czerwca 2022 przez stratoglider

[Darek_B]

Dzięki że mi przypomniałeś, robię mnóstwo zdjęć a nie mam czasu zgrać na dysk, przejrzeć i opublikować.

 

A złapałem coś podobnego 12 czerwca z okna kuchni wychodzącego na północ około godzinę po zachodzie Słońca , dokładnie o 21.32 (azymut pojaśnienia tj. ok. 317 stopnia zgadzał się z podhoryzontalnym "azymutem" Słońca).

6D + canon 300mm/4.

W tle pasmo Policy

 

[Szymon Szozda]

Byłem wczoraj na kopcu, niestety Merkurego nie udało mi się wypatrzeć gołym okiem.. chyba troszkę za pózno do niego podzedłem i tło było za jasne, warunki też mogły by być lepsze. Myślę że z jakiejś większej górki - np. 1000 mnpm da się go wypatrzeć w elognacji zachodniej z Polski.

[HAMAL]

Ależ klimat  

[stratoglider]

Głębokość Słońca 7 stopni ciągle wydawała mi się zbyt duża aby dostrzec zwykłe chmury oświetlone bezpośrednio. Postanowiłem sprawdzić jak to wygląda "z boku", tworząc taki schemat zjawiska:

 

 

Chmurka z kryształkami lodu tworzącymi słup słoneczny który widziałem, oczywiście musiała być w "stożku widzialności" powyżej punktu A - musi być oświetlona i musi być nad horyzontem. Jaka zatem jest minimalna wysokość h, jeśli głębokość Słońca wynosi 7 stopni ? Minimalne h otrzyma się dla sytuacji symetrycznej, w której d1 = d2

 

d1 i d2 są po prostu zasięgiem widoczności z wysokości h.

d i h są bardzo małe, można więc zastosować najprostszy wzór znaleziony w internecie: d = 3.57 * sqrt(h), otrzymałem takie wartości:

 

 

Głębokość schowania Słońca to kąt alfa przy wierzchołku A. Taki sam kąt jest na łuku od miejsca obserwacji M do punku wschodu Słońca S. Ile to stopni ? Przyjąłem obwód biegunowy Ziemi, równy 40007 km za 360 stopni, wtedy 1 stopień południka odpowiada 111 km. I właśnie to przeliczenie jest w dwóch ostatnich kolumnach tabelki.

 

Ostatecznie otrzymałem h = 12 km dla 7.0 stopni. Czyli wygląda to na dość skrajną sytuację, nie sądzę aby chmury z kryształkami lodu tworzące jakikolwiek rodzaj słonecznego halo, mogły być jeszcze wyżej. Czyli np słup słoneczny nie może być widoczny dla Słońca poniżej 7.0 stopni pod horyzontem gdyż fizycznie musiałby znajdować się wyżej: wg tabelki np na 15.5 km dla 8.0 stopni. Ponadto ja miałem wtedy widnokrąg na wysokości 0.0 stopni  więc mogłem spokojnie dostrzec zjawisko na 0.5 stopnia nad horyzontem. Słup odległy był ode mnie o ~391 km (czyli chmura była mniej więcej nad Suwałkami), a dopiero kolejne ~391 km dalej wschodziło Słońce (w okolicy miasta Ryga na Łotwie).

 

Dla obłoków srebrzystych schemat jest identyczny, tylko kąty większe. Dla wysokości 80 km, minimalna głębokość Słońca wynosi 18.2 stopnia. Jednak w praktyce nie udaje się dostrzec NLC dla tak niskiego Słońca (mój "rekord" to -16.1 w lipcu 2020 podczas obserwacji komety Neowise i jest to raczej typowa wartość od której zaczynają być widoczne NLC). Tutaj potrzebny jest pewien "nadmiar" gdyż obłoki srebrzyste świecą dużo słabiej niż słup słoneczny i ich światło ginie przez ekstyncję bardzo nisko nad horyzontem.

 

 

 

 

 

[Szymon Szozda]

Trzebaby jeszcze uwzględnić zagięcie światła w atmosferze. Nie mam pojęcia jakie to są liczby.. Goście od DO mają na to symulacje