Zorza Polarna - 24/25.03.2024

LibMar · 23 Marca

Witam

Wątek ten tworzę przedwcześnie, aby Was wszystkich ostrzec przed nadchodzącą burzą geomagnetyczną. Dzisiaj w nocy po godzinie 2:00 z obszarów aktywnych AR 3614 i AR 3615 (jednocześnie!) doszło do wybuchów, które sumarycznie dały klasę X1.1. Skutkiem tego było CME, które uwolniło się przede wszystkim od AR 3614.

Wstępnie wyglądając świetnie, dawało to predykcję NOAA burzy geomagnetycznej klasy G2, która miała nastąpić w nocy z niedzieli na poniedziałek. Moooże G3 przy dobrych wiatrach. Na FB już sporo można znaleźć postów o nadchodzącym CME. Ale to wygląda dużo lepiej niż początkowo zakładaliśmy.

Tak idealnie się składa, że pomiędzy Słońcem a Ziemią, w odległości 0.39 AU od Słońca, znajduje się sonda kosmiczna Solar Orbiter. Jej elongacja od Słońca obecnie to około 9 stopni kątowych. Kilka dni temu dość precyzyjnie można było wykorzystać dane tego, co idzie dosłownie w naszym kierunku. Nawet pomiary Bz, ich wzrosty i spadki, były z grubsza ze sobą porównywalne (po odpowiednim przeskalowaniu). Więc by zrozumieć istotę, poniżej przedstawiam co wówczas się działo:

erupcja filamentu - 17 III 02:05 UT
dotarcie CME do sondy - 18 III 16:57 UT (38h 52m) = 2332 minuty
dotarcie CME do Ziemi (L1, DSCOVR) - 21 III 02:22 UT (96h 17m) = 5777 minut

Wiemy też, że wiatr słoneczny zwalnia z czasem podczas lotu w kierunku Ziemi. Jednak istotną kwestią jest to, że sonda nadal znajduje się w niemalże tej samej odległości od Słońca, więc korzystając z proporcji, sprawdźmy mniej więcej o której analogicznie będziemy to mieli przy dzisiejszym CME. Potrzebujemy do tego momentu erupcji oraz dotarcia do sondy Solar Orbiter. Więc czekamy

I się doczekaliśmy! CME osiągnęło sondę kosmiczną po zaledwie 11 godzinach i 57 minutach! To jest dużo szybciej niż wcześniej wychodziło z predykcji. Więc jeśli analogia przodu CME leci także centralnie w naszym kierunku, to sobie policzmy kiedy dotrze to do Ziemi.

maksimum X1.1 flary - 25 III 1:33 UT
dotarcie CME do sondy - 25 III 13:30 UT (11h 57m) = 717 minut
flux rope - 25 III 15:10 UT (13h 37m) = 817 minut

Rezultat: dotarcie CME przewiduję już JUTRO na godzinę 7:09 UT (RANO!), a flux rope na 11:17 UT, czyli koło południa. Flux rope oznacza moment, kiedy utrzymuje się ciągle niskie Bz. To ma nastąpić około 11:17 UT. Mam nadzieję tylko, że nie mylę się z danych SolO i to nie oznacza utrzymanie się dodatniego Bz. EDIT: No właśnie, bo wstępnie to wychodzi, że kontrolę przejmuje By zamiast Bz. Poczekajmy, zobaczymy jutro po południu. Bo to nie jest dobry znak, nie wychodzi w takim przypadku zorza - więc nie mamy 100% pewności, czy wspaniałe CME z dzisiaj zdziała cuda.

Jakiej burzy geomagnetycznej w takim razie można się spodziewać? Prędkość wiatru słonecznego przy uderzeniu sięgałaby 1200-1400 km/s, a Bz przy odpowiednim flux rope może być niższe niż -30. To sumarycznie daje burzę geomagnetyczną klasy G4-G5 (KP ~8.67), a w przeliczeniu na wskaźnik mocy zorzy (WMZ), zorzę klasy K9. Na szczęście, Solar Orbiter nadal obserwuje utrzymywanie się tych warunków, więc powinny dotrwać do wieczora, aż w końcu zrobi się ciemno.

I mam nadzieję, że w tym przeliczaniu nie mylę się. Popierają temu nowe predykcje NASA, które pojawiły się całkiem niedawno. Tam przewidują uderzenie CME już jutro o południu z +/- kilka godzin. Coś jest więc na rzeczy i chyba będzie dobrze. Szkoda tylko Księżyca, który jest w pełni. Stracimy sporo na kontraście. Ale przy tych warunkach jest szansa, że północna Polska może mieć zorzę na całe niebo. A skoro predykcja jest dość ekstremalna, potraktujcie to jeszcze z przymrużeniem oka. Estymacje po prostu wyglądają zbyt genialnie, tak jak to było w latach 2000-2005. Ładujcie aparaty, szukajcie czasu i miejsca z pogodą na jutrzejszy wieczór. Od razu po zachodzie Słońca, już tak wcześnie, jak zauważenie już Wielkiego Wozu na niebie. Jutro o południu możemy już wstępnie mówić co nas czeka, będę Was informował

micropoint · 23 Marca

Tylko ta pogoda jakaś taka niewspółpracująca

Palacz79 · 24 Marca

Już dziś dotarło choć jeszcze nie to z rozbłysku klasy x , można tylko zacierać ręce i mieć nadzieje że pogoda będzie łaskawa .

Zdjęcia z dzisiejszej nocki Rewa (niedaleko Gdyni )

Charon_X · 24 Marca

Skąd wiedziales że będzie zorza o 21:00 ? Sprawdzałem prognozy kp przed 20:00 i było słabo i nie wychodziłem. Potem o północy widzę zdjęcia zorzy. Poszedłem po 4:00 z aparatem i nie ma nic.

21szpak · 24 Marca

2 godziny temu, Charon_X napisał(a):

Skąd wiedziales że będzie zorza o 21:00 ? Sprawdzałem prognozy kp przed 20:00 i było słabo i nie wychodziłem. Potem o północy widzę zdjęcia zorzy. Poszedłem po 4:00 z aparatem i nie ma nic.

Kp to nie wyrocznia. Gęstość wiatru i Bz na -15 i coś już widać.

LibMar · 24 Marca

Ale pięknie ta wczorajsza zorza wyszła. Ja tam miałem deszcz i tylko obserwowałem wskaźniki, które pokrywały się z nadchodzącymi zdjęciami. Zorza wyszła trochę lepiej niż oczekiwania, bowiem ze wzoru wychodził mi wynik -13, a wyszło jak -15. Zapewne ta dobra gęstość podsyciła i łatwiej wyłoniła spod Księżycowej łuny

Tymczasem zaczynamy śledzenie Pojawiła się nowa predykcja na uderzenie CME (ze strony NASA Scoreboard) na pół godziny od mojej. To oznacza, że uderzenia CME można oczekiwać w każdej chwili. Dane z DSCOVR podczas pisania i wysyłania tego postu, czyli z 8:07 czasu polskiego, jeszcze pokazują, że jesteśmy przed.

zbyszekzz · 24 Marca

Wszyscy czekają na zorze. Prognozy są wszędzie dobre. Tak naprawdę w okolicach maksimum aktywności Słońca jak tylko jest pogoda i nawet tylko burze G1, G2 warto ryzykować i spoglądać na niebo. Poziom burzy geomagnetycznej 24 marca może dodatkowo wzrosnąć z powodu dziury koronalnej. Dziura wędruje przed grupą 3615. Pochodzący od niej wiatr zmierza do Ziemi. Może zejdą się razem z tym od rozbłysku.

Na wykresie poniżej mamy od lewej 24 marca, 25 marca, 26marca.

LibMar · 24 Marca

Zauważyłem wczoraj pewną niezgodność, którą dopiero teraz wyliczam

13 godzin temu, LibMar napisał(a):

erupcja filamentu - 17 III 02:05 UT

dotarcie CME do sondy - 18 III 16:57 UT (38h 52m) = 2332 minuty

dotarcie CME do Ziemi (L1, DSCOVR) - 21 III 02:22 UT (96h 17m) = 5777 minut

Jeśli weźmiemy pod uwagę fakt prędkości lotu, to wyjdzie, że DSCOVR wykryło ostatnio uderzenie trochę za wcześnie. Średnia prędkość między Słońcem a sondą jest nieco niższa niż między sondą a DSCOVR.

Więc jeśli teraz weźmiemy pod uwagę odległość zamiast stosunek momentów czasowych, czyli traktujemy tę samą prędkość (1323 km/s), to CME dotarłoby do Ziemi 102 minuty później niż z powyższej predykcji. Wiadomo, że CME po drodze też trochę zwalnia, ale też DSCOVR wykryje szok wcześniej niż Ziemia. Tak więc do uderzenia może dojść jeszcze dopiero nawet za godzinę (co dla nas jest na plus, bo bliżej zachodu Słońca).

Dane z 7:39 UT (8:39 u nas) nadal ~500 km/s.

Obecna predykcja (nie wcześniej niż 102 min później): 8:41 UT (9:41 czasu polskiego)

Dane z 8:30 UT - 503.6 km/s. Utrzymując 1323 km/s, DSCOVR powinien to widzieć już w 8:21 UT, więc zwalniając mamy już to o 9 min później

Palacz79 · 24 Marca

5 godzin temu, Charon_X napisał(a):

Skąd wiedziales że będzie zorza o 21:00 ? Sprawdzałem prognozy kp przed 20:00 i było słabo i nie wychodziłem. Potem o północy widzę zdjęcia zorzy. Poszedłem po 4:00 z aparatem i nie ma nic.

Sprawdzałem wskaźniki po za tym miałem człowieka na miejscu😉 łowcę zórz Marka Staną, Ona była bardzo nieregularna jak wogóle można tak nazwać takie zjawisko jak zorza , spóźniłem się na pierwsze uderzenie i wyczekałem drugiego około 23:20.

LibMar · 24 Marca

Pora na pewien update podczas oczekiwania

DSCOVR oraz ACE nadal nie zarejestrowały CME. To oznacza, że wiatr słoneczny nieco zwolnił, ale nadal nie wiadomo o ile.

Ostatni pomiar (podczas pisania tego postu) wypadał 9:50 UT, gdzie nadal mamy ~500 km/s. Od tej godziny minęło 10:30+9:50= 20h 20m, gdzie dystans między SolO a DSCOVR to około 92.1 mln km. To daje 1258 km/s podczas dalszego "lotu wiatru", czyli o 65 km/s mniej.

W praktyce opóźnienie działa na naszą korzyść. Jesteśmy coraz bliżej zachodu Słońca, a więc bliżej załapiemy się na to "początkowe i efektywne coś"

EDIT (11:48): następne predykcje NASA/niezależne SolO wskazują tuż po południu w UT, czyli tuż po 13:00 naszego czasu. To już chyba bardziej pewne, bo na pewno łączy się w tym wiele innych dodatkowych parametrów. Moja efemeryda z wykorzystaniem poprzedniego CME nie sprawdziła się, ale nadal to predykcje za dzisiejszego dnia (przed zachodem) zamiast tego co myśli NOAA, czyli jutro Prędkość na teraz to <1202 km/s.

EDIT (12:30): wykres EPAM wskazuje wzrost ilości protonów, co jest charakterystyczne tuż przed uderzeniem CME. Ono jest już nie więcej niż kilka milionów kilometrów od nas.

Charon_X · 24 Marca

3 godziny temu, Palacz79 napisał(a):

Sprawdzałem wskaźniki po za tym miałem człowieka na miejscu😉 łowcę zórz Marka Staną, Ona była bardzo nieregularna jak wogóle można tak nazwać takie zjawisko jak zorza , spóźniłem się na pierwsze uderzenie i wyczekałem drugiego około 23:20.

Ale konkretnie - jaka strona/aplikacja i jakie wskaźniki. Tak, abym zawsze z z lekkim wyprzedzeniem wiedział o możliwości pojawienia się zorzy. Bo wczoraj słyszałem, że może być zorza - przejzrałem prognozy KP, fora, FB i wyszło mi, ze będzie dopiero jutro, więc zostałem w domu i włączyłem film. Gdzieś o północy się dowiedziałem, że była zorza i zobaczyłem zdjecia. To już 2 zorza stracona w tym roku, poprzednio byłem na balkonie i nagrywałem Jowisza, a o zorzy dowiedziałem się, jak nachodziły chmury. W podobny sposób przepada mi większość zórz, bo dowiaduje się o nich dopiero po kilku godzinach, albo na drugi dzień, jak na necie posypią się zdjęcia. I tak ostatnią dobrą zorzę widziałem mniej więcej rok temu, chociaż mieszkam na Pomorzu.

tex88 · 24 Marca

Czy południe Polski może na coś liczyć skoro ma być taka WIELKA ? 😁

LibMar · 24 Marca

28 minut temu, tex88 napisał(a):

Czy południe Polski może na coś liczyć skoro ma być taka WIELKA ? 😁

Jeśli wskaźnik mocy zorzy (WMZ) przekroczy -16, to jak najbardziej Poniżej jest przykład jak wyglądałaby zorza na północnym horyzoncie (filary sięgające na wysokość dołującego Wielkiego Wozu) i jakie WMZ byłoby do tego potrzebne

A WMZ, co przydaje się także w przewidywaniu o której ta zorza nastąpi (dla @Charon_X), to patrzymy 75 minut na lewo od "Ziemia" i wyznaczamy średnią kroczącą dla Bz i prędkości wiatru (nie 60 minut, to jest aktualizacja)

WMZ = Bz -(prędkość-360):60)^(1.2)

Przykładowo jak na to patrzeć:

Trochę więcej i dokładniej opowiadałem o tym na LIVE u AstroLife (https://www.youtube.com/watch?v=gXMX31Ti_Jk), tylko tam pisałem o 60 minutach. Aktualizacja wynika z tego, że z zorzy z początku tego miesiąca byłem w stanie określić timing znacznie lepiej i wychodziło to bardziej adekwatnie dla 0-75 min po lewej od Ziemia niż 0-60 min.

tex88 · 24 Marca

No u mnie to by musiałbyć chyba coś pomiędzy -18 a -20. Mimo wszystko wyskoczę za miasto bo mają być przejaśnienia 😁

LibMar · 24 Marca

1 minutę temu, tex88 napisał(a):

No u mnie to by musiałbyć chyba coś pomiędzy -18 a -20. Mimo wszystko wyskoczę za miasto bo mają być przejaśnienia 😁

To znaczy wiesz, między -18 a -20, żeby była taka jak na zdjęciu A żeby w ogóle zorza się złapała, to i -14 wystarczy.

Palacz79 · 24 Marca

Godzinę temu, Charon_X napisał(a):

Ale konkretnie - jaka strona/aplikacja i jakie wskaźniki.

Apka space waeather live . Reszta LibMar wyjaśnił .

LibMar · 24 Marca

CME dotarło! ACE zaobserwował wzrost wiatru słonecznego do poziomu 800 km/s. Reszta parametrów zaczyna rosnąć. DSCOVR jest jednak dalej od Słońca niż Ziemia i również on zaraz to zarejestruje Dane na SWL pokazują już wzrost, tak więc podawane tam dane pochodzą od ACE.

WojtasSP320 · 24 Marca

13 minut temu, LibMar napisał(a):

CME dotarło! ACE zaobserwował wzrost wiatru słonecznego do poziomu 800 km/s. Reszta parametrów zaczyna rosnąć. DSCOVR jest jednak dalej od Słońca niż Ziemia i również on zaraz to zarejestruje Dane na SWL pokazują już wzrost, tak więc podawane tam dane pochodzą od ACE.

A tak dla zwykłych śmiertelników nie ogarniających jeszcze TLSów (Trzy LIterowych Skrótów) - planuję podjechać gdzieś w trójkąt Elbląg - Iłałwa - Kwidzyń (tam mam najmniejsze LP i najlepszą dziurę w chmurach), tak, żeby być na miejscu ok 19:00. Warto, nie warto, czy warto, ale zmieniłbyś coś w planach?

LibMar · 24 Marca

1 minutę temu, WojtasSP320 napisał(a):

A tak dla zwykłych śmiertelników nie ogarniających jeszcze TLSów (Trzy LIterowych Skrótów) - planuję podjechać gdzieś w trójkąt Elbląg - Iłałwa - Kwidzyń (tam mam najmniejsze LP i najlepszą dziurę w chmurach), tak, żeby być na miejscu ok 19:00. Warto, nie warto, czy warto, ale zmieniłbyś coś w planach?

Godzina całkiem dobra - ogólnie potrzebujemy wysokości Słońca około -11 stopni, żeby sensownie robić pierwsze zdjęcia (no chyba, że wyrzuci Bz -20, to już -9 do -10 stopni). Dopiero o godzinie 17:00 będą spływały pierwsze dane używane do naszych warunków, a o 18:15 będzie dopiero komplet, aby wiedzieć co będzie o ~18:45 na niebie (u mnie to godzina startu). Czyli, jeśli wcześniejszy wyjazd jest konieczny, to nadal w ciemno. Pewnie dopiero około 17:30 będzie taka pierwsza sensowna ocena czy warto ruszać w kilkudziesięciokilometrową wyprawę.

LibMar · 24 Marca

W tym momencie mam włączonego bota, który (trochę niestety) liczy 60 minut zamiast 75 minut, ale nadal można go wykorzystać

Okno zorzowe (K5) rozpoczyna się od 16:26 naszego czasu, bowiem WMZ (z Bz i prędkości wiatru słonecznego) sięga -10 lub głębiej

Czyli tak inaczej - gdyby było ciemno, to zorza powinna pojawić się od 16:26. I teraz pytanie czy te wartości się utrzymają i co będzie z IMF później...

LibMar · 24 Marca

Wskaźnik mocy zorzy dla DSCOVR (za 33 minuty) przekroczył właśnie -13.3 (obecnie -13.4), który jest najniższą wartością z wczorajszej zorzowej nocy. Teraz będzie tylko mocniej

maretranquilis · 24 Marca

Pytanie od laika. Mieszkam na południu polski, mam tu fajną miejscówkę do oglądania. Zachód słońca u mnie ok 17:52, planuje pojechać, może uda się zobaczyć tą zorzę. Pytanie czy nie będzie za późno, i czy czekać na zmierzch?
Dzięki

LibMar · 24 Marca

11 minut temu, LibMar napisał(a):

W tym momencie mam włączonego bota, który (trochę niestety) liczy 60 minut zamiast 75 minut, ale nadal można go wykorzystać

Okno zorzowe (K5) rozpoczyna się od 16:26 naszego czasu, bowiem WMZ (z Bz i prędkości wiatru słonecznego) sięga -10 lub głębiej

Czyli tak inaczej - gdyby było ciemno, to zorza powinna pojawić się od 16:26. I teraz pytanie czy te wartości się utrzymają i co będzie z IMF później...

Po 14 minutach, poziom WMZ osiąga poziom K6 (-15.0). Dla Ziemi przypada on o 16:40 czasu polskiego.

LibMar · 24 Marca

3 minuty temu, maretranquilis napisał(a):

Pytanie od laika. Mieszkam na południu polski, mam tu fajną miejscówkę do oglądania. Zachód słońca u mnie ok 17:52, planuje pojechać, może uda się zobaczyć tą zorzę. Pytanie czy nie będzie za późno, i czy czekać na zmierzch?
Dzięki

W zasadzie sytuacja podobna jak wyżej u Wojtasa. Musimy poczekać choćby do 17:00. Na razie obserwujemy co nas omija za dnia