PiotrekGuzik

Piotrek Guzik · 7 Grudnia 2012

1. Początek

Nocne niebo interesowało mnie chyba od samego początku. W jednym z najstarszych moich wspomnień (jeszcze z końca lat 80-tych, kiedy miałem 3 lub 4 lata) swoje miejsce ma świecący o zmroku nisko nad południowo-zachodnim horyzontem Księżyc w pierwszej kwadrze.
Kilka lat później (pod koniec 1994 lub początkiem 1995 roku) trudności ze znalezieniem odpowiedzi na to, co w nocy świeci nad naszymi głowami doprowadziły mnie do wypożyczenia w szkolnej bibliotece pierwszej książki o tematyce astronomicznej - "W kosmos na piechotę". Do tego czasu wiedziałem już jak znaleźć Wielki Wóz oraz Gwiazdę Polarną. Niestety, znajomość nieba u moich rodziców na tym się kończyła.
Książkę przeczytałem bardzo szybko. Co ważne - była w niej obrotowa mapa nieba. Właściwie to była mapa, która miała posłużyć do zrobienia obrotowej mapy nieba. Z szacunku dla cudzej własności postanowiłem ją pozostawić w stanie nienaruszonym, co oznacza, że korzystałem z niej jak z mapy nieba przedstawiającej naraz wszystko to, co można zobaczyć z Polski.
Pierwszy raz z mapy próbowałem skorzystać chyba w marcu 1995. Ze względu na niską temperaturę, obserwacje prowadziłem przez okno. Na nieszczęście, okno wychodziło na południe/południowy zachód i niestety nie było w nim widać jedynego znanego mi układu gwiazd. Wysoko w górze świeciły dwa jasne obiekty. Po krótkim przeglądnięciu mapy nieba, doszedłem do wniosku, że jaśniejszy z nich (czerwony!) to musi być Deneb, słabszy natomiast został zidentyfikowany jako Sadr. Niestety, dalsza identyfikacja w żaden sposób nie chciała się udać. Co prawda było tam w pobliżu jakieś gwiazdy, których układ od biedy przypominał nieco "krzyż" Łabędzia, ale dużo mu brakowało do tego, co było na mapce. Co więcej nie byłem w stanie zidentyfikować żadnej sąsiedniej konstelacji. Zrezygnowany poszedłem spać. Kilka tygodni później Wiesiek S. pokazał mi pierwszy raz niebo przez teleskop. Jednym z obserwowanych obiektów był Mars, świecący na pograniczu Raka i Lwa. Kiedy Wiesiek S. wskazał mi gdzie on się znajduje, jednocześnie przedstawiając mi Lwa, zrozumiałem, dlaczego obserwowany przez mnie kilka tygodni wcześniej Łabędź tak dziwnie wyglądał . To co wziąłem za Deneba, w rzeczywistości było Marsem, Sadr natomiast okazał się być Regulusem.
W ciągu następnych kilku miesięcy udało mi się (już poprawnie) zidentyfikować wiele gwiazdozbiorów. Odkrywanie każdego z nich było wielką przygodą, zwłaszcza że w obserwacjach zaczęła mi towarzyszyć lornetka Tento 10x50.
Książka "W kosmos na piechotę" była dla mnie ważna jeszcze z jednego powodu. To właśnie w niej natknąłem się po raz pierwszy w życiu na popularno-naukową wzmiankę o kometach. Z tego co pamiętam, to o kometach było tam naprawdę niewiele - zapamiętałem tylko, że to bardzo rzadkie zjawisko i że możemy je podziwiać raz na kilkadziesiąt lat. W tamtym momencie zrozumiałem, że komety są bardzo ciekawe. Co więcej, coś mi podpowiadało (a może też przeczytałem o tym w tej książce - sam już nie pamiętam), że oprócz tych jasnych, rzadko pojawiających się komet, częściej powinny się trafiać jakieś słabsze, może widoczne chociaż w lornetce.
Okazało się, że na pierwszą kometę (i to nie byle jaką) czekałem nie więcej niż rok. Pojawiła się zupełnie niespodziewanie, ale o tym napiszę już innym razem.

Edytowane 18 Lutego 2013 przez Piotrek Guzik

8 Grudnia 2012

Taaak. "W kosmos na piechotę" + Tento 10x50 to był w drugiej połowie lat 80-tych wręcz zestaw marzeń. Potem było "Niebo na dłoni". Zarówno książki jak i lornetkę mam do dziś. Pamiętam jak jednym z pierwszych rozpoznawanych przeze mnie gwiazdozbiorów była Kasjopeja. Aha, i pamiętam jeszcze Jowisza w Rybach w 1987

Piotrek Guzik · 8 Grudnia 2012

2. Jowisz, Saturn i M31, której nie było tam, gdzie miała być...

Lato i jesień 1995 roku to był czas, kiedy powoli poznawałem niebo. Miałem już wtedy prawdziwą obrotową mapę nieba oraz jakiś kalendarz astronomiczny (chyba z "Wiedzy i Życia") - dodatkowo posiłkowałem się comiesięcznymi mapkami i artykułami o tym co na niebie publikowanymi właśnie w "Wiedzy i Życiu".

To właśnie wtedy udało mi się po raz pierwszy zidentyfikować Jowisza, którego odnalazłem któregoś ciepłego, majowego wieczora, nisko nad horyzontem, obok Antaresa. Około połowy sierpnia Wiesiek S. pokazał mi przez swój teleskop Saturna, który wyglądał, jak na Saturna, dość nietypowo - nie miał w ogóle pierścienia! Jakieś 2-3 tygodnie później "odkryłem" Saturna samodzielnie. Całą jesień spędził on potem w Wodniku, w bliskim sąsiedztwie charakterystycznego układu gwiazd - phi Aqr, psi₁ Aqr, psi₂ Aqr i psi₃ Aqr. Od tamtej pory, za każdym razem gdy widzę te cztery niepozorne gwiazdki, w moich myślach pojawia się Saturn.

W sierpniu lub wrześniu zapolowałem też na pierwszego w życiu DSa - galaktykę M31. Nie miałem w ogóle pojęcia, czego powinienem się spodziewać. Co więcej, tamtej części nieba nie znałem jeszcze zbyt dobrze. Korzystając z obrotowej mapy nieba, ustaliłem że od lewego górnego rogu czworoboku Pegaza odchodzą na lewo trzy jasne gwiazdy (delta, beta i gamma Andromedy). Kilka stopni powyżej drugiej z nich miała być właśnie galaktyka M31. Szybko wycelowałem lornetkę w to miejsce, ale okazało się, że nic tam nie ma. Co gorsza, układ sąsiednich gwiazd nieco różnił się od tego, co miałem na mapce. Przy drugiej i trzeciej próbie trafiłem w to samo miejsce... Przy czwartej próbie zachwiałem się i przez pole widzenia lornetki przemknęła wielka, rozmyta eliptyczna plama! W pierwszej chwili pomyślałem, ze to jakaś chmura. Na wszelki wypadek postanowiłem jednak przejrzeć te okolice lornetką. Szybko ponownie natrafiłem na ten obiekt. Co ciekawe, okazało się, że sąsiednie gwiazdy są ułożone dokładnie tak jak gwiazdy w pobliżu M31. Po chwili wykryłem powód mojego błędu - szukając trzech jasnych gwiazd na lewo od Pegaza, pominąłem deltę Andromedy, a w zamian zauważyłem dalszą alfę Perseusza. Z tego powodu, zamiast nad betą Andromedy, galaktyki szukałem nad gammą

Limax7 · 8 Grudnia 2012

Ehh te początki bywają zabawne jak teraz się to wspomina

Pamiętam jak ja którejś sierpniowej nocy zobaczyłem że wśród gwiazd jest jakaś jakby plamka. Chwyciłem za jednooką rosyjską lornetkę i szukając nw tamtym kierunku zobaczyłem tą jasną plamę. Była ... duża i fajna Pomyślałem, kurka wodna! odkryłem kometę! Po jakimś czasie wywnioskowałem, przeglądając prostą mapkę nieba, że to Wielka Mgławica Andromedy.

Piotr Brych · 8 Grudnia 2012

Czasem zatraca się czas w którym dokonywało się pierwszych obserwacji. Człowiek już nie pamięta czy miał wtedy 12, 15 czy 18 lat. Ale pamięta doskonale pewne szczegóły które pozwalają nam odtworzyć rok albo i dokładniejszą datę obserwacji. Pierwszy raz zobaczyłem Urana gdy ten był w centrum Strzelca, z dużą dokładnością 1/4 obwodu nieba od aktualnej pozycji. Przy obiegu Urana równym 84 lata daje to 21 lat temu, czyli w okolicach 1991 roku. Pamiętam, że wśród pierwszych obserwacji było zakrycie Plejad przez Księżyc pewnego wczesnego wieczoru - zjawisko zachodzi cyklicznie, jak cykliczny jest obieg węzłów orbity Księżyca. Pamiętam jak z okna swojego mieszkania zestawem AstroCabinet obserwowałem bliskie złączenie w Raku trzech jasnych planet (Wenus, Mars, Jowisz), teraz łatwo mogę odtworzyć, że był to czerwiec 1991 r.

Limax7 · 9 Grudnia 2012

Czasem zatraca się czas w którym dokonywało się pierwszych obserwacji. Człowiek już nie pamięta czy miał wtedy 12, 15 czy 18 lat. Ale pamięta doskonale pewne szczegóły które pozwalają nam odtworzyć rok albo i dokładniejszą datę obserwacji. Pierwszy raz zobaczyłem Urana gdy ten był w centrum Strzelca, z dużą dokładnością 1/4 obwodu nieba od aktualnej pozycji. Przy obiegu Urana równym 84 lata daje to 21 lat temu, czyli w okolicach 1991 roku. Pamiętam, że wśród pierwszych obserwacji było zakrycie Plejad przez Księżyc pewnego wczesnego wieczoru - zjawisko zachodzi cyklicznie, jak cykliczny jest obieg węzłów orbity Księżyca. Pamiętam jak z okna swojego mieszkania zestawem AstroCabinet obserwowałem bliskie złączenie w Raku trzech jasnych planet (Wenus, Mars, Jowisz), teraz łatwo mogę odtworzyć, że był to czerwiec 1991 r.

Zgadza się. To co widać było na niebie pozwala ustalić niemal z dokładnością do godziny kiedy to nastąpiło. Kiedyś nie mogłem zidentyfikować daty swojego zdjęcia koniunkcji chyba Jowisza, Saturna i Księżyca i z pomocą przyszedł jakiś soft typu planetarium gdzie mogłem sprawdzić że to była taka i taka data ok takiej i takiej godziny.

Piotrek Guzik · 9 Grudnia 2012

3. Pierwsza kometa

We wrześniu, a może październiku 1995 roku znalazłem w miejscowej bibliotece, w lipcowym numerze "Wiedzy i Życia", efemerydę komety 45P/Honda-Mrkos-Pajdusakova. Efemeryda była odpowiedzią na pytanie czytelnika o tę kometę. Zgodnie z efemerydą, kometa miała w grudniu 1995 osiągnąć jasność rzędu 7 - 8 mag, spodziewałem się więc, że przy odrobinie szczęścia uda mi się ją dostrzec w mojej lornetce 10x50. Efemerydę oczywiście przepisałem. W domu sprawdziłem położenie komety na obrotowej mapie nieba i mój optymizm nieco osłabł - kometa przez cały grudzień miała świecić wieczorami bardzo nisko nad horyzontem, w niewielkiej odległości od Słońca. Później, pod koniec stycznia miała się ona szybko oddalać od Słońca na porannym niebie, ale jednocześnie, zgodnie z efemerydą, jej jasność miała bardzo szybko spadać.

Pewnego mroźnego wieczora około 20 grudnia, kiedy kometa miała już mieć jasność około 8 mag, wyszedłem z lornetką zapolować na kometę. Miałem wtedy za sobą już obserwacje kilkunastu DSów i spodziewałem się, że zobaczę coś w stylu M13 lub M92, tylko że o mniejszej jasności. Przed wyjściem sprawdziłem na obrotowej mapie nieba, gdzie ma znajdować się kometa - zapamiętałem, że trzeba jej szukać kilka stopni poniżej i na lewo od gwiazd alfa₁ i alfa₂ Koziorożca. Kiedy znalazłem się już w miejscu z odsłoniętym horyzontem, zorientowałem się, że ta próba skazana jest na porażkę. Gołym okiem w okolicy komety było widać jedynie Wenus, a kilka stopni wyżej, na granicy widoczności majaczyła beta Cap (o jasności 3.2 mag). Na wszelki wypadek wycelowałem lornetkę w miejsce, gdzie miała się znajdować kometa, jednak nie dostrzegłem tam niczego poza dwoma, czy trzema ledwie widocznymi gwiazdami. Podczas tamtego powrotu, komety 45P/Honda-Mrkos-Pajdusakova już nie szukałem. Znalazłem ją za to podczas kolejnego powrotu, w 2001 roku w 15 cm teleskopie oraz w 2011 roku w lornetce 10x50.

Kilka tygodni później, w styczniu lub lutym 1996, przeczytałem w Wiedzy i Życiu, że za około rok na naszym niebie pojawi się jasna kometa C/1995 O1 (Hale-Bopp), która już w lato 1996 powinna być dostrzegalna w lornetce. Po kolejnych kilku tygodniach, w połowie marca, z niedowierzaniem słuchałem relacji mojego wujka z usłyszanej przez niego w radio informacji o jasnej komecie widocznej gołym okiem. Byłem niemal pewien, że chodzi o kometę Hale-Bopp i że informacja dotyczy przyszłej wiosny, zwłaszcza że nie podano żadnej informacji o części nieba w której kometa się znajduje, ani nawet tego, czy jest widoczna wieczorem, czy rano. Dwa lub trzy dni później informację powtórzył mój nauczyciel geografii, który dodatkowo słyszał, że kometa około północy świeci wysoko nad południowo-wschodnim horyzontem. Szybko doszedłem do (poprawnego) wniosku, że powinna ona również być widoczna wieczorem, tyle że niżej i raczej na wschodzie lub północnym wschodzie. W najbliższy pogodny wieczór - 23 marca 1996, kiedy się ściemniło, wyszedłem na schody domu i bez adaptacji wzroku do ciemności zobaczyłem kometę kilkanaście stopni na lewo w górę od Arktura, nad dachem sąsiada. Była olbrzymia - jej głowa była okrągła, rozmyta i znacznie (dwa lub trzy razy) większa od Księżyca (!). Po chwili dostrzegłem też, że równolegle do horyzontu rozciąga się słaby, ale dość długi warkocz. Ze względu, że nie doczekałem do pełnej adaptacji wzroku do ciemności, zobaczyłem jedynie około 10 stopni warkocza. Później, kiedy odnalazłem obserwacje z tamtego czasu, żałowałem że w 1996 roku nie za wiele wiedziałem o adaptacji wzroku do ciemności i wydawało mi się, że wystarczą 2-3 minuty po wyjściu z jasnego pomieszczenia. Kometa C/1996 B2 (Hyakutake), bo o niej mowa, miała w tym czasie warkocz, którego długość na ciemnym niebie oceniano na około 90 stopni!!! Nie poczekałem nawet, aż zajdzie Księżyc, który zbliżał się wtedy do kwadry. Kolejny raz kometę odnalazłem 3 dni później. Przez te trzy dni przeleciała kawał nieba, bo teraz znajdowała się już tuż obok Gwiazdy Polarnej. Nadal była bardzo jasna i duża (choć wydawała mi się już nieco mniejsza), a jej wąski warkocz nadal rozciągał się na co najmniej kilkanaście stopni. Trzeci raz wypatrzyłem ją 30 lub 31 marca, kiedy świeciła tuż nad Perseuszem. Jej głowa stała się do tego czasu znacznie mniejsza, a warkocz choć krótszy niż wcześniej wydawał mi się jaśniejszy. Przez kolejne kilka dni byłem przeziębiony i ostatni raz zobaczyłem kometę 9 kwietnia. Była wtedy już znacznie mniejsza i słabsza niż wcześniej, a świeciła tuż obok Algola. Po tej obserwacji przeziębienie zmieniło się w zapalenia oskrzeli i kiedy doszedłem do siebie, kometa była już zbyt blisko Słońca, żeby ją dostrzec...

Od tamtej pory komety już na dobre zagościły w mojej głowie. Prawdopodobnie właśnie pod wpływem komety Hyakutake pożyczyłem ze szkolnej biblioteki książkę Andrzeja Marksa "Pod znakiem komety", którą od tamtej pory pożyczałem co roku na kolejny rok i która pozostała ze mną aż do dziś. Co ciekawe, w bibliotece szkolnej (a była to szkoła podstawowa) było aż 3 lub 4 egzemplarze tej książki.

Edytowane 9 Grudnia 2012 przez Piotrek Guzik

Piotrek Guzik · 10 Grudnia 2012

4. Jak to z lornetką było...

Lornetka w moim domu po prostu była. Nie pamiętam momentu, kiedy się pojawiła, nie pamiętam także pierwszej obserwacji do której jej użyłem, wiem tylko, że mój tato kupił ją za stosunkowo niewielkie pieniądze początkiem lat 90-tych na targu (prawdopodobnie od któregoś z handlarzy zza wschodniej granicy). Była to lornetka Tento 10x50. Na początku nie uważałem jej za specjalnie ciekawy przyrząd do astronomii i większość obserwacji prowadziłem gołym okiem, marząc o teleskopie. Na teleskop nie było mnie wtedy niestety stać, zwłaszcza że jedyne teleskopy, o których wiedziałem to były żółte Uniwersały z reklam w "Wiedzy i Życiu", których ceny było kosmiczne.

Z czasem okazało się, że w lornetce widać znacznie więcej niż mi się na początku wydawało. Na Księżycu dało się dostrzec dziesiątki kraterów, Jowisz wyglądał jak mała żółta kulka, widoczna była nawet faza Wenus! Jakby tego było mało, okazało się, że przy odrobinie cierpliwości da się przy użyciu tej lornetki wypatrzeć co najmniej kilkanaście obiektów mgławicowych i to nie tylko jasnych gromad otwartych, ale i kilka gromad kulistych, jedną galaktykę (M31), a nawet mgławicę (M42)! Jedynym problemem było to, że ciężko było lornetkę utrzymać nieruchomo (miałem wtedy 10-11 lat i byłem raczej z tych "mniejszych i słabszych"). Czasem pomagałem sobie opierając ją o parapet okna (otwartego ), jednak ta sztuczka działała tylko wtedy, kiedy obiekt świecił nisko nad horyzontem.

Zdarzało mi się także obserwować niebo przez zamknięte okno, ale wtedy nie używałem lornetki (po pierwszej próbie stwierdziłem, że nie ma to sensu). Niektóre z tych obserwacji dały mi wiele radości i pamiętam je do dziś. Tak było m.in. z zaćmieniem Księżyca w nocy 3/4 kwietnia 1996, które obserwowałem przez okno z powodu przeziębienia (tego samego, przez które początkiem kwietnia nie obserwowałem komety Hyakutake - jak na złość, kometa świeciła wtedy w części nieba, na którą nie wychodzi żadne z okien mojego rodzinnego domu).

Ze względu na drgania obrazu podczas obserwacji nieba przez lornetkę, od czasu do czasu męczyłem mojego tatę o jakiś statyw do lornetki. Któregoś dnia załatwił on skądś stary statyw geodezyjny i obiecał, że dorobi do niego coś do zamocowania lornetki. Koniec końców udało mi się go przekonać, że 12 lipca 1996 będzie mi on bardzo potrzebny do obserwacji rzadkiego zjawiska - dziennego zakrycia Wenus przez Księżyc i tak 12 lipca około godziny 10 - kilkanaście minut przed zakryciem "uchwyt" do lornetki był gotowy. Zjawisko samo w sobie było bardzo fajne - Wenus wyglądała jak miniaturka cztero-, może pięciodniowego Księżyca i była widoczna bardzo wyraźnie, choć od czasu do czasu Księżyc i Wenus zakrywane były przez przechodzące po niebie chmury. Nie pamiętam już dokładnie, czy udało mi się dostrzec zarówno zakrycie jak i odkrycie, czy może w jednym z nich przeszkodziły mi chmury - muszę sprawdzić w zeszycie obserwacyjnym, który zacząłem prowadzić właśnie od tego dnia.

Mniej więcej od tego czasu lornetka stała się moim głównym przyrządem obserwacyjnym. Później po pojawieniu się teleskopu nadal wiernie mi służyła aż do roku 2009, kiedy kupiłem lornetkę Nikon Action 10x50 EX. Stara Tento jest nadal intensywnie używana przez mojego młodszego brata do obserwacji ornitologicznych (do których ja także przez wiele lat jej używałem).

Piotrek Guzik · 12 Grudnia 2012

5. Zaćmienie Słońca

Lato i jesień 1996 roku były czasem, kiedy poznawałem niebo lornetką. Obserwacje prowadziłem wtedy dość często, zauważyłem też, jak bardzo w obserwacjach obiektów mgławicowych przeszkadza obecność Księżyca.

W lipcu i sierpniu udało mi się kilkukrotnie namierzyć kometę C/1995 O1 (Hale-Bopp), która w tym czasie świeciła w okolicy Tarczy, Węża i Wężownika. Sprawiła mi ona trochę kłopotu, bo jedyna mapa nieba, jaką wtedy dysponowałem to była obrotowa mapa nieba z gwiazdami do 6 mag i kilkudziesięcioma obiektami mgławicowymi. Później pojawił się jeszcze Atlas Nieba 2000.0. Co prawda zaznaczone były na nim gwiazdy chyba tylko do 5.5 mag, ale za to zawierał trochę więcej obiektów mgławicowych. Później jeszcze udało mi się zdobyć kopię Atlasu Nieba Gwiaździstego (Dobrzyckich), który był zdecydowanie dokładniejszy.

W październiku 1996 roku doczekałem się swojego pierwszego zaćmienia Słońca. Było to oczywiście zaćmienie częściowe, niemniej jednak wywarło na mnie ono dość duże wrażenie. Maksymalna faza zaćmienia osiągnęła około 60% i z tego, co pamiętam, to przez całe zaćmienie pogoda była dobra. Słońce obserwowałem w projekcji lornetką oraz przez jakieś przyciemnione szkła. Około 2 miesiące później dostałem w prezencie książkę "Gwiazdy i planety. Jak je odszukać, poznać i polubić". Najważniejszą rzeczą w całej książce okazała się informacja o zaćmieniach Słońca. To właśnie w tej książce znalazłem mapkę, z której wynikało, że 11 sierpnia 1999 roku zaledwie około 400 km w linii prostej od mojego domu przechodzić będzie pas całkowitego zaćmienia Słońca! Przez kolejne kilka tygodni byłem mocno podekscytowany tym faktem i przekonywałem wszystkich wokół, że z pewnością wybiorę się obserwować to zjawisko. Co prawda trudno było mi sobie wtedy wyobrazić jak tego dokonam, ale w końcu miałem wtedy mieć już skończone 14 lat, czyli być praktycznie dorosłym . Trzy lata później dopiąłem swego.

Edytowane 15 Grudnia 2012 przez Piotrek Guzik

Piotrek Guzik · 15 Grudnia 2012

6. Wielka kometa

W przeciwieństwie do mojej pierwszej komety (Hyakutake), która pojawiła się na niebie znienacka, o drugiej (Hale-Bopp) wiedziałem ponad rok przed czasem, gdy była najjaśniejsza. Udało mi się ją odnaleźć w lornetce ponad pół roku przed peryhelium (o czym wspomniałem w poprzednim poście), ale nie wywarła wtedy na mnie wielkiego wrażenia (miała jasność rzędu 6-7 mag). Jesienią i początkiem zimy nawet nie próbowałem jej namierzać. Była ona wtedy już słabo widoczna gołym okiem, ale ja o tym jeszcze nie wiedziałem. Planowałem zacząć na nią polować końcem lutego lub w marcu, jednak już końcem stycznia 1997 dowiedziałem się od kogoś, że widać ją dobrze na porannym niebie i że świeci w Strzale. W najbliższą pogodną noc (1 lub 2 lutego) obudziłem się około 5 nad ranem, spojrzałem przez okno, w kilka sekund namierzyłem Altaira i natychmiast dostrzegłem kilka stopni nad nim piękną kometę. Wyglądała na dość niewielką (zwłaszcza w porównaniu do obserwowanej przez mnie rok wcześniej komety Hyakutake). Z niewielkiej głowy sterczał w górę krótki (może na 2 stopnie), ale bardzo jasny i dość szeroki warkocz. Kometa w tym czasie miała już jasność rzędu 2 - 3 mag.

Nie pamiętam już, czy widziałem ją jeszcze na niebie porannym - będę musiał sprawdzić kiedyś w prowadzonym wtedy dzienniku. Pamiętam za to jeden z wieczorów pod koniec lutego, kiedy polowałem na nią lornetką jeszcze na jasnym niebie. Świeciła wtedy tylko kilka stopni nad północno zachodnim horyzontem i gołym okiem była słabo widoczna. W lornetce za to prezentowała się całkiem ładnie, z ciągle niezbyt długim, ale dość jasnym i szerokim warkoczem.

W kolejnych dniach obserwowałem ją chyba w każdy pogodny wieczór. Z dnia na dzień świeciła ona wieczorem coraz wyżej, a dodatkowo jej jasność powoli rosła. W połowie marca wystarczyło wieczorem wyjść z domu i spojrzeć w kierunku północno zachodnim, aby natychmiast ją dostrzec. Była wtedy najjaśniejszym obiektem w tamtej części nieba. Jej jasność sięgała wtedy 0 mag, a gołym okiem widoczny był już całkiem pokaźny warkocz. Tuż po wyjściu z jasnego domu było widać co prawda może tylko 2 - 3 stopnie warkocza, ale już po kilku minutach można było bez trudu zauważyć, ze ma on znacznie więcej niż 5 stopni długości. Warkocz był biały, szeroki i mocno zakrzywiony. W kolejnych dniach niebo coraz mocniej rozświetlał Księżyc, mimo to kometa była bardzo jasna - widziałem ją niemal cały czas, kiedy znajdowałem się poza domem. Pod względem jasności ustępowała jedynie Księżycowi, Marsowi i Syriuszowi, jednak ze względu na wielki, jasny warkocz, rzucała się w oczy znacznie bardziej od dwóch ostatnich. 24 marca nad ranem miało miejsce częściowe zaćmienie Księżyca, które dzięki bardzo dobrej pogodzie całe obserwowałem. Maksymalna faza zaćmienia - 92% miała miejsce tuż przed wschodem Słońca, a zachodem Księżyca. W trakcie zaćmienia co chwilę spoglądałem w stronę komety. Nawet gdy niebo było już dość jasne, a do wschodu Słońca brakowało może pół godziny, można ją było dostrzec gołym okiem bez większego trudu.

W następnych dniach Księżyc opuścił wieczorne niebo, a kometa osiągnęła maksymalną jasność, około -1 mag. Kometa oprócz warkocza pyłowego posiadała też dość jasny warkocz gazowy. Na przełomie marca i kwietnia długość obydwu z nich była znacznie większa od 10 stopni. Metodą zerkania były one widoczne do odległości co najmniej 15 stopni od głowy komety. Pamiętam, że bardzo szeroki i zakrzywiony warkocz pyłowy był biało-żółty, warkocz gazowy natomiast był wyraźnie niebieski. Ten niebieski kolor pamiętam bardzo dobrze z obserwacji lornetkowych. Kiedy po raz pierwszy to zauważyłem, ciężko mi było w to uwierzyć i żeby utwierdzić się w tym, że wszystko ze mną dobrze, poprosiłem kilka osób (rodziców, siostrę, brata, kolegów), aby powiedzieli, jakie kolory mają warkocze. Wszyscy zgodnie twierdzili, że szeroki jest biały lub biało-żółty, natomiast ten węższy zdecydowanie niebieski. Z moimi oczami wszystko było w porządku!

W kwietniu kometa powoli przemieszczała się po niebie w lewo i 9 kwietnia przeszła tuż obok Algola. Tego dnia świeciła niemal dokładnie w tym samym miejscu, w którym równo rok wcześniej (9 kwietnia 1996 roku) widziałem po raz ostatni kometę Hyakutake. Później jej jasność powoli spadała, warkocze stawały się coraz krótsze, a warunki do obserwacji coraz gorsze. Pomimo tego do końca kwietnia pozostawała jednym z najjaśniejszych obiektów na niebie i nie sposób było ją przeoczyć. Ostatni raz widziałem ją około 10 maja, kiedy na jasnym niebie, jakąś godzinę po zachodzie Słońca świeciła nisko nad zachodnim horyzontem w Byku. Niebo było wtedy już bardzo jasne, ale w lornetce ciągle wyglądała bardzo ładnie.

Od tamtego czasu widziałem już grubo ponad 100 komet. Większość z nich była widoczna jedynie w teleskopie, około 50 udało mi się dostrzec lornetką 10x50, a około 20 gołym okiem. Jedną z nich obserwowałem nawet w dzień tuż obok Słońca. Żadna z tych komet nie wywarła już jednak na mnie takiego wrażenia jak pamiętna kometa Hale-Bopp z 1997 roku.

Na przyszły rok szykują nam się dwie jasne komety. W tym momencie wygląda na to, że obydwie mają szanse stać się najbardziej spektakularnymi kometami od czasu komety Hale-Bopp. Jeśli te prognozy się sprawdzą, może któraś z nich stanie się dla kogoś z Was tym, czy dla mnie była kometa Hale-Bopp.

margor55 · 15 Grudnia 2012

pamietam komete Hale-Boppa. byla piekna. robilem wowczas jej zdjecia aparatem Zenit TTL ze standardowym obiektywem. nie mialem jeszcze lornetki. miejmy nadzieje na podobne widowisko w przyszlym roku. pozdrawiam.

Piotrek Guzik · 20 Stycznia 2013

7. Teleskop i kolejna kometa

Druga połowa 1997 roku i duża część 1998 upłynęła mi na coraz lepszym poznawaniu nieba lornetką. Udało mi się przy jej pomocy znaleźć kilkanaście galaktyk, kilka mgławic, kilkadziesiąt gromad otwartych i kilkanaście kulistych. Późnym latem 1997 - 16 września wieczorem, obserwowałem w idealnych warunkach całkowite zaćmienie Księżyca. Od tamtej pory minęło już ponad 15 lat, a tamta obserwacja pozostaje najbardziej udaną obserwacją całkowitego zaćmienia Księżyca, jaka kiedykolwiek mi się przydarzyła. Wiosną 1998, o poranku 23 kwietnia podziwiałem piękną koniunkcję Wenus, Jowisza i Księżyca - planety dzieliło wtedy nie więcej niż 0.3 stopnia, a nieco ponad 2 stopnie od nich świecił sierp Księżyca. Kilka godzin później Księżyc miał minąć planety w odległości zaledwie 0.5 stopnia. Aby nie przegapić zjawiska zrobiłem sobie wolne od szkoły (chyba pierwszy raz w życiu) - rodzice dość łatwo to zaakceptowali (byłem wtedy w VI klasie podstawówki). Zjawisko to, choć w dzień wyglądało całkiem fajnie - zarówno Księżyc, jak i planety były bez większego trudu widoczne w lornetce.

W tym czasie poznałem też kilku astronomów amatorów z Krosna i okolic. Z dnia na dzień coraz bardziej marzyłem też o teleskopie. Co prawda polskie, żółte teleskopy były poza moim zasięgiem finansowym, ale okazało się, że nowi znajomi teleskopy robią sami, a optyka do nich (sprowadzana ze Słowacji) jest w cenie stanowiącej ułamek ceny "Uniwersałów". Miałem wtedy już jakieś niewielkie oszczędności (rzędu 400, czy 500 zł), które jak się okazało wystarczyły na 15 cm lustro główne, lustro wtórne i przyzwoity, 19 mm okular. Korzystając z wiedzy znajomych astronomów amatorów, w ciągu kilku miesięcy tato zbudował mi teleskop, o którym od dawna marzyłem.

Tego roku (1998) miałem już "Kalendarz Astronomiczny na rok 1998" Tomasza Ściężora, z którego jasno wynikało, że jesienią tego roku na wieczornym niebie powinna świecić stosunkowo jasna kometa okresowa - 21P/Giacobini-Zinner. Zgodnie z Kalendarzem, miała w październiku, listopadzie i grudniu świecić jako obiekt o jasności około 10 mag, w całkiem przyzwoitych warunkach. Spodziewałem się, że powinno to bez większego problemu wystarczyć dla mojego teleskopu. Efemeryda w Kalendarzu zaczynała się (o ile dobrze pamiętam) od 20 października. Jednak kiedy kilka dni wcześniej pogoda przyszła bardzo dobra pogoda, nie wytrzymałem . Wrysowałem sobie trasę komety do "Atlasu Nieba Gwiaździstego" Dobrzyckich i ekstrapolowałem ją wstecz o te kilka dni.

Oczywiście, pojawiły się pewne problemy - po pierwsze, w Atlasie Nieba były jedynie gwiazdy do 6.5 mag. Po drugie tego dnia nie miałem jeszcze gotowego statywu (a może był jeszcze poddawany jakimś poprawkom - dziś już nie pamiętam), a jedynie tubę optyczną. Nie, nie trzymałem jej w rękach . Teleskop oparłem o krzesło i wycelowałem mniej więcej w interesujący rejon. Była to północna część Wężownika, niedaleko bardzo charakterystycznego trójkąta z gwiazd 67, 68 i 70 Oph - pamiętam to jak dziś. Wieczór był przyjemnie ciepły (niesamowicie lubię te ciepłe październikowe wieczory), jak to się jeszcze w październiku zdarza. Nie miałem też żadnego szukacza, a pole widzenia teleskopu było nieznacznie mniejsze od 1 stopnia. Pomimo przeciwności losu kometę znalazłem w ciągu kilkunastu minut. Była widoczna stosunkowo wyraźnie, jako niewielki, mocno skondensowany obiekt. Co więcej, nie była okrągła, tylko lekko rozciągnięta, na kształt "łezki". Jasność komety oszacowałem wtedy na 9.5 mag czy 10 mag, ale był to jedynie szacunek "na oko".

Kometę udało mi się jeszcze odnaleźć kilka razy, nie pamiętam jednak czy podczas kolejnych obserwacji używałem już statywu, czy jeszcze nie. Za to przez następne 15 lat nie "dorobiłem się" szukacza To znaczy leży gdzieś gotowy w szafie, ale zanim był gotowy, nauczyłem się bez problemu radzić sobie bez niego i nigdy go nie zamontowałem.

Piotrek Guzik · 6 Lutego 2013

Niedawno przywiozłem z Krosna swój stary zeszyt z obserwacjami, będę się nim teraz od czasu do czasu posiłkował przy kolejnych wpisach. Do tej pory starałem się zachować chronologię, dzisiejszy wpis ją nieco zburzy.

8. Niespodziewany rój meteorów.

Jak każdy miłośnik astronomii często spoglądający w nocne niebo, wielokrotnie widywałem meteory. Dużą część z nich stanowiły meteory sporadyczne lub meteory z mało aktywnych rojów, które widywałem przypadkiem podczas innych obserwacji. Około maksimów najbardziej aktywnych rojów, zawsze byłem gotowy na obserwacje, ale podczas pierwszych lat przygody z astronomią zwykle w tym czasie pogoda nie sprzyjała obserwacjom.

Zwykle na meteory nie zwracałem większej uwagi (o ile nie były one bardzo jasne), jednak 27 czerwca 1997 we wpisie z obserwacji trwającej od 22:40 do 23:50 zanotowałem:

(...) Zauważyłem 8 meteorów, które wyleciały z gwiazdozbioru Herkulesa (α=16^h40^m, δ=42°) wszystkie z tego samego miejsca. 7 z nich miało jasność 4^m-5^m i leciało po około 10°). Jeden był -2^m, leciał 20° i został po nim ślad. (...)

Wartość rektascensji jest w tym wpisie zamazana korektorem i poprawiona - oznacza to, że chyba nie do końca byłem pewien położenia radiantu. W domu sprawdziłem w dostępnych źródłach informacje o rojach meteorów, ale nie znalazłem nic zbieżnego z tym, co widziałem.

O całej sprawie zapomniałem na rok. Przypomniałem sobie o niej podczas innego grilla - 27 czerwca 1998 roku. Na ciemniejącym niebie zobaczyłem wtedy kilka czerwonych meteorów. Po powrocie do domu odnalazłem w zeszycie obserwację sprzed roku i po wzięciu prysznica, około 23:10, nie bardzo wierząc że cokolwiek zobaczę wyjrzałem przez okno z myślą, że popatrzę przez kilka minut na piękne, ciemne niebo i pójdę spać. Już po kilkudziesięciu sekundach dostrzegłem pierwszy, powolny meteor. Zaskoczony postanowiłem patrzeć nadal. Wkrótce pojawił się kolejny i z planowanych kilku minut wyszła godzina, podczas której naliczyłem aż 40 meteorów! Oryginalny wpis z tamtej obserwacji wygląda tak:

27 VI 1998 r. Od godz. 23¹⁰ do 0¹⁰ obserwowałem gołym okiem meteory przelatujące przez Orła, ogon Węża i Wężownika. Zauważyłem 40 meteorów o jasności od -1^m do 6^m. Wszystkie wylatywały z jednego punktu, o współrzędnych α=14^h40^m, δ=+42°. Niebo było bezchmurne. Gołym okiem widać było gwiazdy do 6.5 mag.

Oczywiście, zasięg gołego oka wyznaczony był "na oko", ale w tamtym czasie miałem z okna całkiem niezły widok, którego nie niszczyła żadna latarnia i wartość 6.5 mag prawdopodobnie jest bliska temu, co naprawdę było widać. Również w tym wpisie rektascensja radiantu jest poprawiona po wymazaniu korektorem - współrzędne radiantu również były wyznaczane "na oko" i ciężko było mi je dokładnie określić. Tamtą obserwację pamiętam jak dziś - wszystkie meteory były powolne, pomarańczowo-czerwone, a większość z nich była dość słaba - takie szczegóły jednak nie były dla mnie w tamtym czasie na tyle interesujące, aby napisać o nich w dzienniku . W ciągu kolejnych miesięcy czytając książki astronomiczne szukałem informacji o roju meteorów, który mogłem widzieć, ale nie znalazłem niczego. Wspomniałem też kilku astronomom amatorom o swojej obserwacji, ale nikt nie był w stanie mi pomóc. Podejrzewam, że ze względu, że miałem wtedy niecałe 13 lat, moja opowieść traktowana była raczej z lekkim przymrużeniem oka.

O ile dobrze pamiętam, dopiero kilka lat później, zupełnie przypadkiem natknąłem się na informację o wybuchu Bootydów Czerwcowych, który miał miejsce... 27 czerwca 1998 roku! Szybki rzut oka do dziennika obserwacyjnego potwierdził moje przypuszczenie - zupełnie przez przypadek byłem świadkiem niezwykłego zjawiska. Co więcej, obserwacja z roku 1997 nie dotyczyła Bootydów Czerwcowych, a jedynie meteorów sporadycznych (lub pochodzących z mało aktywnych rojów). Ostatnio znalazłem obserwacje zgromadzone podczas tamtego wybuchu przez IMO wraz z analizą wyników:

http://www.aip.de/~rend/JBO.html

Wynika z nich, że maksimum z ZHR na poziomie 100 miało miejsce około 10 godzin przed moją obserwacją, a w czasie kiedy ja patrzyłem na meteory, zenitalne liczby godzinne wynosiły 50-60, co jest zgodne z tym, co mam zanotowane w swoim dzienniku. Wyznaczona przeze mnie z grubsza pozycja radiantu z różni się od rzeczywistej o niecałe 10 stopni. Taka dokładność jest jednak chyba zbiegiem okoliczności.

ax · 7 Lutego 2013

Niedawno przywiozłem z Krosna swój stary zeszyt z obserwacjami, będę się nim teraz od czasu do czasu posiłkował przy kolejnych wpisach. Do tej pory starałem się zachować chronologię, dzisiejszy wpis ją nieco zburzy.

8. Niespodziewany rój meteorów.

Jak każdy miłośnik astronomii często spoglądający w nocne niebo, wielokrotnie widywałem meteory. Dużą część z nich stanowiły meteory sporadyczne lub meteory z mało aktywnych rojów, które widywałem przypadkiem podczas innych obserwacji. Około maksimów najbardziej aktywnych rojów, zawsze byłem gotowy na obserwacje, ale podczas pierwszych lat przygody z astronomią zwykle w tym czasie pogoda nie sprzyjała obserwacjom.
(....)

http://www.aip.de/~rend/JBO.html

Wynika z nich, że maksimum z ZHR na poziomie 100 miało miejsce około 10 godzin przed moją obserwacją, a w czasie kiedy ja patrzyłem na meteory, zenitalne liczby godzinne wynosiły 50-60, co jest zgodne z tym, co mam zanotowane w swoim dzienniku. Wyznaczona przeze mnie z grubsza pozycja radiantu z różni się od rzeczywistej o niecałe 10 stopni. Taka dokładność jest jednak chyba zbiegiem okoliczności.

Też dokładnie pamiętam ten wieczór - podczas zachodu Słońca spoglądałem przez otwarte okno i zastanawiałem się czy warto wyjść na "pole" i coś poobserwować.

Jako aktywny obserwator meteorów w tamtych czasach wiedziałem że czerwiec to martwy miesiąc gdzie aktywność rojów to zaledwie kilka sztuk na godzinę.

Po kilku minutach "gapienia" się przez okno miałem już kilka sztuk wolnych, ze śladami. Domyślałem się że to Botydy ... ale dlaczego tak dużo ich ?

Szybko się zebrałem i przemieściłem się do miejsca gdzie zazwyczaj obserwowałem meteory .... do końca nocy (a wtedy to była bardzo krótka noc) miałem kilkadziesiąt zjawisk. Dopiero obserwacja na otwartym "polu" umożliwiła ocenę i określenie przynależności do roju.

Teraz co z tym fantem zrobić? Wypełniłem obserwacje, z drugiej strony zastanawiając się czy ktokolwiek uwierzy w taki wybuch.

To były czasy raczkującego internetu w domu nie miałem do niego dostępu dlatego wysłałem obserwację listowo do Pracowni Komet i Meteorów ale to trwało pewnie z dobrych kilka dni zanim tam się dowiedzieli że coś wybuchło na niebie.

W połowie lipca odbywał się letni obóz PKiM i na nim się dowiedziałem że obserwowałem nie przewidziany żadnym modelem wybuch tego roju!

Piotrek Guzik · 13 Lutego 2013

9. Całkowite zaćmienie Słońca.

Pod koniec 1998 i w 1999 roku intensywnie obserwowałem różnorodne zjawiska i obiekty. W moim zeszycie obserwacyjnym zachowały się z tego czasu liczne obserwacje plam słonecznych, planet, koniunkcji czy obiektów mgławicowych. Pojawiły się też obserwacje gwiazd podwójnych oraz oraz zakryć gwiazd przez Księżyc.

Rok 1999 był jednak rokiem oczekiwania na wyjątkowe zjawisko - całkowite zaćmienie Słońca. Jak już pisałem w jednym z poprzednich wpisów, o zaćmieniu dowiedziałem się około 3 lata wcześniej. Choć pas zaćmienia całkowitego miał przechodzić jedynie około 400 kilometrów od Krosna, w 1996 roku wydawało się, że taka wycieczka może być trudna do zrealizowania. W 1999 roku okazało się, że grupka znajomych obserwatorów z Krosna wybiera się na zaćmienie na Węgry i że znajdzie się miejsce również dla mnie. W połowie roku miałem już wyrobiony paszport.

Zaćmienie Słońca miało nastąpić 11 sierpnia 1999 roku. Ostatnie dni przed zjawiskiem były gorące i bezchmurne. Wyjechaliśmy kilkunastoosobową grupką w poniedziałek 9 sierpnia rano. Na niebie w okolicach Krosna nie było wtedy nawet najmniejszej chmurki. Jechaliśmy bez pośpiechu - w końcu do zaćmienia Słońca było jeszcze 2 dni, a my mieliśmy do przejechania kilkaset kilometrów. Po drodze zatrzymaliśmy się na Słowacji u znajomych jednego z nas, a do końca dnia dotarliśmy chyba w okolice Debreczyna na Węgrzech, gdzie rozbiliśmy namioty kilkadziesiąt metrów od cmentarza (zauważyliśmy to dopiero z rana). Wtorek 10 sierpnia był wyjątkowo gorący (temperatura była bliska 40 stopni Celsjusza), a niebo nadal było niemal bezchmurne. W dalszą drogę ruszyliśmy dość wcześnie i już około południa dotarliśmy (niechcący) do granicy Jugosławii (obecnie Serbii). Tam zawróciliśmy i rozbiliśmy obóz na obrzeżach Segedynu, na terenie ogrodu przypadkowego, gościnnego Węgra. Języka węgierskiego oczywiście nikt z nas nie znał, nie udało się znaleźć także żadnego innego wspólnego języka i koniec końców my mówiliśmy po polsku, Węgrzy po węgiersku.

Po południu nad zachodnim horyzontem pojawiły się chmury pierzaste, co poważnie nas zaniepokoiło. Do wieczora już całe niebo były tymi chmurami zasnute, a po północy przyszła dość gwałtowna burza, zapowiadająca nadejście chłodnego frontu. Przez kolejne godziny deszcz padał dość intensywnie, a co jakiś czas dodatkowo pojawiały się burze. Z rana obejrzeliśmy u naszego nowego znajomego prognozę pogody, z której wynikało, że od zachodu zbliża się poprawa pogody. Zaćmienie częściowe miało rozpocząć się około 11:30 (9:30 UT), więc kiedy do 10:00 nie przestało padać postanowiliśmy ruszyć na zachód. Około pół godziny później, kiedy mieliśmy ruszać, dostrzegliśmy tuż nad zachodnim horyzontem cienkie, błękitne pasmo czystego nieba. Zdecydowaliśmy się wyjechać mu naprzeciw i już po 20, może 30 kilometrach dotarliśmy do miejsca, gdzie niebo było wystarczająco czyste, aby rozpocząć obserwacje. W międzyczasie samochód, którym jechałem niechcący oddzielił się od reszty grupy, z którą spotkaliśmy się dopiero w Krośnie.

Na początku po niebie przemykały pojedyncze cumulusy, które jednak nie przeszkadzały w obserwacjach. Częściowe zaćmienie zaczęło się kilka minut zanim rozpoczęliśmy obserwacje. Zachmurzenie jednak systematycznie rosło i kilka minut po 12:00 Słońce duża, przesuwająca się bardzo wolno chmura zasłoniła Słońce. Żeby nie ryzykować utraty fazy całkowitej, odjechaliśmy około 20 km dalej, gdzie niebo znów było całkiem niezłe - na południowy brzeg miasta Kiskunmajsa. Po niebie nadal przemykały niewielkie chmurki, ale żadna z nich nie zasłaniała Słońca dłużej niż przez kilka - kilkanaście sekund. Zaćmienie wywarło na mnie ogromne wrażenie. W zeszycie zanotowałem:

(...) Wraz ze wzrostem fazy zaćmienia, niebo ciemniało, a kolory otoczenia stawały się coraz bardziej kontrastowe. Gdy faza zaćmienia osiągnęła 0.90, niebo zwłaszcza na zachodzie było ciemnobłękitne, a kilkanaście stopni od Słońca można było zobaczyć Wenus. Na dwie minuty przed zaćmieniem całkowitym całe niebo stało się ciemne, a na zachodzie nawet granatowe. Kilka sekund przed fazą całkowitą pojawił się pierścień z diamentem, a następnie ogarnął nas mrok taki, jak godzinę po zachodzie Słońca. Korona słoneczna była symetryczna i miała średnicę około 5°. Nawet gołym okiem można było podziwiać protuberancje wyglądające jak różowo-fioletowe perełki na brzegu Księżyca, w lornetce jawiły się one jak języki ognia. Niebo było ciemnogranatowe, a nisko nad horyzontem (15°) pomarańczowe. Przestraszone ptaki zaczęły siadać na ziemi. Zaćmienie trwało 2 minuty i 22 sekundy.

Oprócz tego, co zanotowałem w zeszycie, warto dodać, że już kilka sekund przed fazą całkowitą Księżyc był wyraźnie widoczna jako ciemnoszara kula zakrywająca Słońce. Bardzo duże wrażenie wywarła na mnie korona słoneczna, która wyglądała jak jasna, srebrzysta poświata "poprzetykana" kilkudziesięcioma wyraźnie jaśniejszymi "promieniami", których długości i jasności nieznacznie się różniły. W fazie całkowitej chmury kłębiaste, które wcześniej były jasne i białe stały się niemal czarne. W tym czasie niebo nad horyzontem miało kolory takie, jak zwykle po zachodzie Słońca, przy czym po zachodzie Słońca te kolory pojawiają się jedynie w okolicy, gdzie zaszło Słońce, a tu było ono takie nad wokół całego horyzontu. W czasie fazy całkowitej na niebie były widoczne jasne gwiazdy - m.in. Regulus, Procjon, Kastor i Polluks, a także Wenus i Merkury. Innych obiektów nie szukałem, bo było na to za mało czasu.

Podsumowując, zaćmienie Słońca wywarło na mnie wielkie wrażenie - było to jedno z najpiękniejszych zjawisk, jakie dane mi było kiedykolwiek obserwować. Od tamtego czasu nie mieliśmy już całkowitego zaćmienia Słońca tak blisko naszego kraju. Mam nadzieję, że jeszcze kiedyś uda mi się zobaczyć całkowite zaćmienie Słońca. Może będzie to zaćmienie Słońca 12 sierpnia 2026 w Hiszpanii, a może 2 sierpnia 2027 roku w okolicach Gibraltaru lub w północnej Afryce...

Kefirex · 13 Lutego 2013

Dzięki za przypomnienie! :brawo:

Ja noc przed zaćmieniem spędziłem po wschodniej stronie Balatonu śpiąc na kempingu w śpiworze pod gołym niebem. I jakoś nad ranem obudził mnie... deszcz! To było straszne. Ale zobaczyłem, że po zachodniej stronie węgierskiego morza jest jakby lepiej, więc zabrałem się za budzenie reszty towarzystwa. A nie było to łatwe, bo wieczorna zabawa trochę nam się przedłużyła.

Koniec końców opłacało się, bo już chyba godzinę przed zaćmieniem niebo nad nami się wypogodziło i nic nie zasłoniło Słońca aż do samego końca zaćmienia. A ja za pomocą żółtego "szukacza komet" i radzieckiego zenita zrobiłem swoje najlepsze zdjęcia :sunsmiley: Choć do Waszych osiągnięć mają się nijak, to i tak do dziś wiszą oprawione w pokoju.

Przepraszam, że się wciąłem w nie swój wątek, ale nie mogłem wytrzymać

Piotrek Guzik · 5 Marca 2013

10. Wyjątkowa koniunkcja.

Pod koniec lat dziewięćdziesiątych obserwowałem wiele koniunkcji planet. Większość z nich widziałem na nocnym niebie, a planety zwykle dzielił dystans rzędu 1 stopnia lub większy. Koniunkcja Wenus i Jowisza z 17 V 2000 roku była wyjątkowa. Nie dość, że obserwowałem ją około południa, to na dodatek odległość między planetami była mniejsza niż 1'. Jakby tego było mało, całość rozgrywała się niebezpiecznie blisko Słońca...

W tym czasie miałem już za sobą liczne obserwacje Wenus w dzień. Kilka razy udało mi się też wypatrzeć Jowisza przed zachodem Słońca, a raz obserwowałem go podczas koniunkcji z Wenus i Księżycem niedługo przed południem. Tym razem jednak obie planety znajdowały się niecałe 7 stopni od Słońca. Do tej pory tak blisko Słońca nie widziałem nawet Wenus. Jako niepoprawny optymista postanowiłem jednak spróbować swoich sił, zwłaszcza, że od rana pogoda była całkiem niezła. Niebo było dość przejrzyste z nielicznymi chmurkami kłębiastymi.

Na początek postanowiłem odnaleźć Wenus lornetką 10x50. Jej odległość od Słońca była porównywalna z polem widzenia mojej lornetki, więc aby nie obawiać się o wzrok stanąłem w takim miejscu, że Słońce zasłonięte było przez dom. Próby rozpocząłem przed godziną 12:00. Natychmiast okazało się jednak, że zadanie będzie trudniejsze niż się początkowo spodziewałem. W powietrzu latało mnóstwo topolowego "puchu". Co prawda w większych odległościach od Słońca w lornetce widoczne były pojedyncze "puchy", jednak wraz ze zbliżaniem się do Słońca ich ilość gwałtownie rosła. W okolicy, gdzie miałem odnaleźć Wenus, w polu widzenia lornetki widać ich było dziesiątki, przy czym prawie wszystkie ze względu na dużą wysokość były w lornetce niemal punktowe. Po kilku minutach poszukiwań odnalazłem obiekt, który pozostawał nieruchomy w stosunku do dachu domu - Wenus. Było ją widać całkiem wyraźnie. Kiedy raz udało mi się ją odnaleźć, przestała stanowić poważniejsze wyzwanie, nawet w obecności topolowego "puchu". Po chwili tuż obok Wenus udało mi się wypatrzeć także Jowisza (odległość między planetami wynosiła wtedy około 1.5'), był on jednak w lornetce widoczny z dużym trudem i wyglądał jakby delikatnie rozogniskowana gwiazda blisko granicy widoczności. Paradoksalnie, poruszające się "puchy" pomagały w dostrzeżeniu obydwu planet.

Obok mnie stał już przygotowany do obserwacji 15 cm teleskop. Ponownie (jak w przypadku opisywanej wcześniej obserwacji komety 21P/Giacobini-Zinner), teleskopu używałem opierając go o krzesła. Była to druga (i ostatnia) taka sytuacja, nie potrafię sobie jednak przypomnieć, co się działo w tym czasie ze statywem. Wycelowanie takiego teleskopu (oczywiście bez szukacza ) w Wenus, okazało się dzięki kominowi zadaniem wykonalnym, a nawet niezbyt trudnym. W teleskopie Wenus była bardzo jasna. Znajdowała się wtedy około pełni, więc jej tarczka była malutka (miała niecałe 10" średnicy), zwłaszcza że używałem powiększenia 48x. Niedaleko Wenus widoczny był bez wielkiego trudu Jowisz, który wyglądał jednak jak "duch" planety. Jego widok kojarzył mi się nieco z niewielką mgławicą planetarną o stosunkowo malej jasności powierzchniowej (jak mgławica M97 - Sowa), tyle że świecił na tysiące razy jaśniejszym niebie. Był znacznie większy od Wenus - średnica jego tarczy wynosiła 33".

W trakcie obserwacji, odległość między planetami szybko malała - wystarczyło kilka minut przerwy, aby zauważyć wyraźną zmianę. Około 12:30, w momencie największego zbliżenia, środki planet dzieliło zaledwie 45" (sekund kątowych!), a odległość między ich brzegami nie przekraczała 23". Widok był niesamowity, malutka, jasna Wenus bliżej dużego, mdłego Jowisza niż wynosi średnica jego tarczy!! W lornetce w tym czasie planet nie dało się już rozdzielić. Oddalające się planety śledziłem jeszcze przez kilkadziesiąt minut - w końcu niezbyt często zdarza się, aby dwie planety znalazły się w jednostopniowym polu widzenia, a co dopiero w odległości porównywalnej z rozmiarem kątowym ich tarczy...

Edytowane 5 Marca 2013 przez Piotrek Guzik

Piotrek Guzik · 13 Kwietnia 2013

Ze względu na ograniczenia czasowe dawno tu nie pisałem. Kilka dni temu przydarzyła mi się jednak przygoda, która chyba najlepiej pasuje do tego działu, w związku z tym postanowiłem ją tu opisać.

11. Obserwacja komety, która trochę się przedłużyła...

Mam ostatnio w pracy dużo roboty, przez co zdarza się, że wracam dość późno do domu. Ze względu, że 11 kwietnia zapowiadała się całkiem niezła pogoda, chciałem wrócić do domu o dość wczesnej porze, żeby wybrać się jeszcze na chwilę na jakaś wycieczkę. Postanowiłem, że 10 kwietnia pójdę wcześnie spać, a następnie wstanę rano, tak żeby być w pracy szybko i dzięki temu szybciej wyjść. Tak się jednak zdarzyło, że do 21:30 nie zdążyłem pójść spać, a później zaciekawiły mnie dwa filmy, które oglądała żona i koniec końców do snu gotowy byłem o 1:30.

Wtedy właśnie przyszło mi do głowy, żeby wyjrzeć przez okno. Co prawda prognozy były niepewne, ale jakąś nadzieję na czyste niebo dawały. Okazało się, że niebo rzeczywiście jest czyste, choć lekko zamglone. Chwilę się zastanawiałem, czy jechać obserwować kometę, czy nie, w końcu jednak mając na uwadze niezbyt dobre prognozy na kolejne dni oraz to, że prawie cały przyszły tydzień spędzę w Warszawie, postanowiłem wybrać się na chwilę na lornetkowe obserwacje. Planowałem odjechać nie więcej niż jakieś 15 - 20 km na północny wschód od miejsca w którym mieszkam, pooglądać kometę 10-15 minut i przed 3:00 wrócić do domu.

Po niecałych 20 km drogi zatrzymałem się w miejscu, z którego od czasu do czasu obserwuję wschodnie niebo. Okazało się jednak, że kometa świeci w łunie nad stacją benzynową, a do tego niebo jest zamglone i widać ją słabo. Od razu zdecydowałem, że trzeba jechać dalej. Po kolejnych kilku kilometrach mgła zaczęła gęstnieć, a kiedy przejeżdżałem przez Proszowice, była tak gęsta, że widoczność spadła znacznie poniżej 100 metrów (momentami raczej nie było widać więcej niż na 20 metrów). Nie zrażałem się tym, bo Proszowice leżą w dolinie i prawie zawsze kiedy przejeżdżam tamtędy w nocy, napotykam mgły. Za Proszowicami skręciłem w jakąś niewielką drogę w kierunku Skalbmierza. Mgła szybko zaczęła się rozrzedzać i już po kilku kilometrach niebo znów było piękne. Zatrzymałem się tuż za miejscowością Czuszów, w miejscu gdzie z drogą, którą jechałem krzyżowały się dwie drogi kamieniste.

Zaparkowałem samochód obok kamienistej drogi (obok, żeby nikomu nie przeszkadzać) i to był błąd - zamiast kilkunastu minut zostałem w tamtym miejscu ponad 3 godziny. Przez te 3 godziny przez tą drogę (kamienistą) nie przejechał żaden pojazd, a ja utknąłem w błocie. Najpierw próbowałem jakoś sobie poradzić z samochodem, ale po kilkunastu minutach doszedłem do wniosku, że skoro już znalazłem się w takiej sytuacji, trzeba skorzystać z okazji i nacieszyć się ciemnym niebem

Miejsce było naprawdę ciemne - w okolicach zenitu zasięg sięgał 7.0 mag (a może nawet nieco lepiej - nie przeznaczyłem na wyznaczanie zasięgu zbyt dużo czasu). W okolicy komety zasięg gołego oka był bliski 6.5 mag. Kometa w takich warunkach była widoczna gołym okiem całkiem dobrze, a w lornetce 10x50 fantastycznie. Gołym okiem wyglądała jak dość duży, mniej więcej jednorodny obiekt o kształcie zbliżonym do trójkąta równobocznego, o boku długości około 1 stopnia. Była jedynie nieznacznie gorzej widoczna niż pobliska podwójna gromada otwarta chi i ha Persei.
W lornetce kometa była naprawdę atrakcyjnym obiektem. Jej warkocz w najdłuższym miejscu miał długość około 1.3 stopnia, a różnica w kącie pozycyjnym jego prawej i lewej krawędzi była nie mniejsza od 100 stopni. W okolicach prawej krawędzi warkocza wyraźnie widoczna była wąska struktura o długości około 20', która była znacznie jaśniejsza od otoczenia.

Kometa powoli wznosiła się coraz wyżej, a kilka stopni pod nią gołym okiem słabo była widoczna galaktyka M31. Dość wysoko nad horyzontem rozciągała się już piękna Droga Mleczna, z mnóstwem detali widocznych gołym okiem. Gołym okiem bardzo dobrze było widać M13, a tuż obok niej chwilami dostrzegalna była jedna z towarzyszących jej gwiazd - HD 150998 (o jasności 7.0 mag). Bez wielkiego trudu, metodą zerkania widoczne też były m.in. M92, M3 i M5.

Korzystając z bardzo dobrych warunków, przejrzałem sobie lornetką sporą część nieba - głównie okolice Drogi Mlecznej oraz galaktyki w Wielkiej Niedźwiedzicy.

Od 3:15 podziwianie nieba przerywałem próbami zatrzymywania przejeżdżających samochodów. Jak na złość jechało ich jednak bardzo niewiele. Do 5:10 przejechało ich zaledwie 8, z czego 4 się zatrzymały a jedynie kierowca ostatniego wiózł linkę holowniczą, przy pomocy której pomógł mi wydostać się z "pułapki".

Zanim to się stało, obserwowałem jak niebo powoli się rozjaśniało. Dzięki temu, że miejsce było naprawdę ciemne, pierwsze oznaki zbliżającego się wschodu Słońca były widoczne już przed 4:00, kiedy Słońce było jeszcze jakieś 18 stopni pod horyzontem. Kometa gołym okiem była na jaśniejącym niebie widoczna jeszcze do około 4:30, kiedy Słońce było już tylko niecałe 14 stopni pod horyzontem. W lornetce była dostrzegalna o kilkanaście minut dłużej.

Do domu wróciłem dopiero o 6:00.

ekolog · 13 Kwietnia 2013

No ... idziesz w moje ślady

Takie obserwacje z perypetiami są najciekawsze

Jak znam Szuu (a i siebie) to szczególnie wzrok nasz przyciągnął ten fragment:

>>> W okolicach prawej krawędzi warkocza wyraźnie widoczna była wąska struktura o długości około 20',

>>> która była znacznie jaśniejsza od otoczenia.

Zastanawiam się czy tu by nie wchodził w grę malutki szkic (z pamięci)?

Pozdrawiam

Edytowane 13 Kwietnia 2013 przez ekolog

Piotrek Guzik · 2 Czerwca 2013

12. Polowanie na kometę z antywarkoczem.

Przez kilka ostatnich dni, podczas pobytu w Krośnie, próbowałem polować na kometę C/2011 L4 (PANSTARRS), jednak pogoda ciągle płatała mi figle.

Najpierw we środę (29 V 2013) około 23:00 pojawiła się jakaś dziura w chmurach, jednak kometa świeciła u mnie akurat w łunie nad centrum Krosna, postanowiłem więc odjechać trochę samochodem, żeby ją zobaczyć w lepszych warunkach. Odjechałem około 12 km na południowy-wschód w linii prostej od centrum Krosna (w pola pomiędzy miejscowościami Wróblik Królewski i Haczów). Kiedy przyjechałem na miejsce, całe niebo było już przykryte jakimiś cienkimi chmurami, które ograniczały zasięg do 3-5 mag, były ponadto lekko podświetlone przez sztuczne światła i o zobaczeniu komety nie było mowy. Posiedziałem na miejscu około godzinę, a wyprawa skończyła się na odsłuchaniu koncertu żab i turkuciów podjadków, których wokół było słychać naprawdę dużo.

Później w czwartek (30 V 2013) znów około 23:00 znienacka pojawiła się kolejna dziura w chmurach, w której udało mi się kometę na chwilę dostrzec w lornetce 10x50, jednak ze względu, że obserwowałem spod domu w Krośnie, kometa świeciła na niezbyt ciemnym niebie (zasięg gołego oka wynosił około 6.0 mag) i było ją widać naprawdę słabo. Pomimo tego udało mi się dostrzec około 2.2 stopnia jej antywarkocza. Ta dziura w chmurach była na tyle niewielka, że nawet nie próbowałem odjeżdżać samochodem.

Za to poprzedniej nocy (1/2 VI 2013) spotkała mnie wreszcie miła niespodzianka. Kiedy po obejrzeniu filmu, około północy miałem już iść spać, wyszedłem jeszcze przed dom spojrzeć na niebo i okazało się, że poza dwoma niewielkimi cirrusami jest ono czyste i bardzo przejrzyste. Natychmiast wsiadłem do samochodu wraz z młodszym bratem i pojechaliśmy na południe szukać ciemnego miejsca. Tym razem pojechaliśmy na południowy zachód. Im dalej jechaliśmy, tym lepsze było niebo. Nisko nad horyzontem przez szybę samochodu widziałem co chwilę pięknie świecącego Skorpiona. Aż tu nagle w kilka sekund wszystko znikło!! Natychmiast się zatrzymałem i wysiedliśmy z samochodu. Okazało się, że całe niebo jest przykryte jakimiś chmurami, przez które gdzieniegdzie prześwitują tylko najjaśniejsze gwiazdy! Byliśmy wtedy już około 22 km w linii prostej od Krosna (w miejscowości Chyrowa) i zrobiło mi się naprawdę przykro na myśl, że gdybyśmy się zatrzymali chwilę wcześniej, pewnie zdążyłbym zobaczyć kometę na naprawdę ciemnym niebie. Z nadzieją, że uda nam się jeszcze "dogonić" czyste niebo (podejrzewałem, że gwałtownie z południa nadciągnęły jakieś niskie chmury) pojechaliśmy z powrotem w kierunku Krosna. Już po kilkuset metrach okazało się, że gwiazdy szybko się pojawiają. Zatrzymaliśmy się nie dalej niż po kilometrze jazdy. Kiedy wyszliśmy z samochodu, zastaliśmy niemal zupełnie czyste, bardzo przejrzyste niebo - była godzina 0:40. Jedynie kilka stopni nad południowym horyzontem snuły się czarne niskie chmury wycinające z nieba część gwiazd. Chmury te do końca obserwacji pozostawały tam, wznosząc się czasem do kilkunastu stopni nad horyzont, innym razem znów niemal zupełnie zanikając.

Niebo było bardzo ciemne i jedynie kilka stopni nad północno-wschodnim horyzontem rozjaśnione lekko przez łunę z Krosna. Nad północnym horyzontem snuły się też pojedyncze cirrusy, które były trochę jaśniejsze od tła nieba (prawdopodobnie podświetlone przez Krosno). Co ciekawe, pojawiła się tam też na chwilę jakaś chmura niska, która na tym nieco jaśniejszym tle wyglądała na smoliście czarną. W okolicach zenitu zasięg gołego oka był prawdopodobnie lepszy od 7.0 mag (bardzo wyraźnie widziałem gołym okiem M92 oraz gwiazdę HIP 87210 o jasności 6.6 mag), jednak dokładnie go nie oceniałem.

Ze względu, że przez kometę C/2011 L4 przechodził właśnie jakiś cirrus, postanowiłem zerknąć w kierunku komety C/2012 F6 (Lemmon). Okazało się, że w lornetce 10x50 jest widoczna bez najmniejszego problemu jako niewielka, skondensowana kuleczka o jasności 7.3 mag i średnicy 8'. Co więcej, bez większego trudu dostrzec można też było krótki, szeroki warkocz pyłowy w PA~220 stopni i o długości około 10'. Warkocz ten był na tyle jasny, że mój brat (sporadycznie towarzyszący mi w obserwacjach) zobaczył go natychmiast bez żadnej informacji z mojej strony.

Po obserwacji komety C/2012 F6, cirrus przechodzący przez kometę C/2011 L4 (PANSTARRS) oddalił się i nareszcie mogłem przyjrzeć się po raz kolejny tej niesamowitej komecie. Na tym ciemnym niebie bez problemu widoczny był zarówno warkocz pyłowy komety w PA~180 stopni, którego długość oceniłem na około 0.4 stopnia jak i długachny antywarkocz przechodzący przez gwiazdę delta UMi i ciągnący się jeszcze nieco dalej. Jego długość oszacowałem na 3.2 stopnia, choć być może był jeszcze nieco dłuższy. Pomimo, że od maksimum blasku tej komety minęło już blisko trzy miesiące i zdążyła ona przez ten czas osłabnąć już kilkaset razy (jej jasność oceniłem tym razem na 8.7 mag), to wciąż na ciemnym niebie jest ona naprawdę atrakcyjnym obiektem lornetkowym.

Korzystając ze wspaniałego nieba, pooglądaliśmy jeszcze lornetką mgławice i gromady gwiazd na obszarze Drogi Mlecznej, jednak niebo szybko się rozjaśniało, więc około 1:40 wybraliśmy się z powrotem. Po drodze okazało się, ze szybkie rozjaśnianie się nieba za pobliską górką było wywołane przez wschodzący Księżyc.

Podczas powrotu do domu wypatrzyłem jeszcze przez szybę samochodu słabe, pierwsze w tym roku obłoki srebrzyste. Zrobiłem im później spod domu kilka zdjęć, które wrzucę na forum jutro lub pojutrze.

Koniec końców noc, po której już nic sobie nie obiecywałem okazała się jedną z ciekawszych wiosennych nocy.

Piotrek Guzik · 8 Czerwca 2013

13. Tajemniczy rozbłysk na niebie.

Do 2000 roku miałem za sobą już wiele godzin pod nocnym niebem. Do tego czasu zdążyłem zobaczyć już dość dużo różnych obiektów i zjawisk i na większość z nich byłem gotowy odpowiednio wcześnie. Tymczasem około północy 24 lipca 2000 zobaczyłem coś naprawdę spektakularnego, czego wcale się nie spodziewałem. Co więcej przez kilka tygodni, a może i miesięcy nie wiedziałem do końca, co to tak naprawdę było.

Wcześniej tej nocy obserwowałem kometę C/1999 S4 (LINEAR), która ładnie prezentowała się w 15 cm teleskopie jako obiekt o jasności około 6 mag z krótkim, szerokim pyłowym warkoczem. Po komecie postanowiłem pooglądać sobie jeszcze letnią część Drogi Mlecznej, w szczególności okolice Strzelca, Skorpiona, Tarczy i Orła. Już przed północą powoli przymierzałem się do skończenia obserwacji, jednak co chwilę odnajdowałem w używanym przeze mnie wówczas Atlasie Nieba 2000.0 jakieś ciekawe obiekty, które chciałem jeszcze tej nocy zaobserwować.

Nagle podczas sprawdzania pozycji kolejnej gromady gwiazd lub mgławicy w atlasie nieba, zauważyłem kątem oka, bardzo jasny obiekt nad domem sąsiada. Obiekt miał już wtedy jasność rzędu -2 mag i w pierwszym momencie odruchowo pomyślałem: "SUPERNOWA!!!" . Jednak dość szybko okazało się, że oprócz tego, że jasność obiektu rośnie w oczach, to dodatkowo powoli się on przesuwa na tle gwiazd. W prowadzonym wtedy zeszycie astronomicznym zanotowałem:

24 VII około godz. 00⁰⁵ zaobserwowałem satelitę w Wężowniku, który przesuwał się z prędkością ok 10'/s w kierunku północnym. W momencie zaobserwowania, jego jasność wynosiła już ok. -2^m i szybko rosła. Znajdował się wówczas w punkcie o współrzędnych: α ~ 18^h00^m; δ ~ +02°, po kilkunastu sekundach, gdy znajdował się w punkcie o współrzędnych α ~ 17^h58^m; δ ~ +05°; osiągnął jasność -7^m, a po następnych kilku sekundach przekroczył jasność -10^m; przedmioty przezeń oświetlane dawały wyraźne, ostre cienie, bez półcieni, otoczenie przybrało wygląd taki, jak podczas księżycowej nocy. Kolor satelity był biało-niebiesko-zielony. Następnie jego blask zaczął szybko maleć, by po około 8 sekundach osiągnąć +2^m, a po następnych trzech zniknąć w punkcie o współrzędnych ~ 17^h55^m; δ ~ +09° jako obiekt o jasności 5^m,5.

Tak właśnie wyglądała moja pierwsza obserwacja błysku satelity Iridium. Każdy z obserwowanych później wydawał mi się już mniej spektakularny, choć niektóre były naprawdę jasne. Do dziś pamiętam dach domu sąsiada, który błyszczał się niebieskawo, jakby świecił nad nim Księżyc bliski pełni oraz niesamowicie jasny obiekt świecący tuż obok bardzo charakterystycznej trójki gwiazd 67 Oph, 68 Oph i 70 Oph, które niemal przestały być widoczne w momencie, kiedy satelita osiągnął maksimum blasku.

Edytowane 20 Stycznia 2014 przez Piotrek Guzik

ekolog · 8 Czerwca 2013

http://pl.wikipedia.org/wiki/Iridium

Dzięki zastosowanym w ich budowie trzem antenom, które prawie bez strat odbijają promienie słoneczne, satelita Iridium podczas przelotu może utworzyć na niebie silny błysk (flarę) o jasności nawet do -8 magnitudo[1] . Błyski o takiej jasności mogą być widoczne nawet w dzień.

Flara Iridium jest jednym ze zjawisk na nocnym niebie, trwającym jednak bardzo krótko (kilka sekund).

Ze względu na to, że flary Iridium są nadzwyczaj jasne stały się problemem dla astronomów - czuła aparatura teleskopów może ulec uszkodzeniu, gdy w polu widzenia pojawi się tak jasny obiekt. Na szczęście flary Iridium można przewidywać. Powstało kilka specjalistycznych programów, które na podstawie danych o orbicie, pochyleniu płaszczyzn anten oraz pozycji słońca, potrafią z bardzo dużą dokładnością przewidzieć moment błysku. Do grona tych programów należy między innymi polski Orbitron. Istnieje też kilka stron internetowych, które po podaniu dokładnego położenia obserwatora potrafią przewidzieć widoczne błyski.

Pozdrawiam

p.s.

i sorki za wstawkę (no nie wszyscy wiedzą a i nie wszyscy klikają linki)

Edytowane 8 Czerwca 2013 przez ekolog

Piotrek Guzik · 20 Stycznia 2014

14. Kometa, która wybuchła i ptaki na Księżycu.

Początkiem 2001 roku została odkryta kometa C/2001 A2 (LINEAR). Początkowo wydawało się, że będzie to kolejna dość słaba kometa (w maksimum miała mieć jasność około 10 mag), jednak jaśniała wyraźnie szybciej od prognoz i pod koniec marca była już od nich o 2-3 mag jaśniejsza. Ostatniego marcowego wieczora miałem nawet ochotę spojrzeć w jej kierunku 15 cm teleskopem, bo obserwatorzy z różnych części świata donosili, że jest ona już jaśniejsza od 11 mag. Koniec końców, ze względu na to, że na niebie świecił Księżyc około kwadry, zamiast polowania na słabą kometę, urządziłem sobie mycie lustra.

Następnego dnia znalazłem w internecie informację, że 30 marca kometa wybuchła i jest nieco jaśniejsza od 8 mag. Oczywiście wieczorem 1 kwietnia wyciągnąłem teleskop z domu i poszedłem polować na kometę. Niebo niestety było niezbyt dobre - lekko zamglone i mocno rozjaśnione przez Księżyc w kwadrze. Jakby tego było mało, kometa świeciła niezbyt wysoko nad horyzontem, dokładnie pod Księżycem, w południowej części Jednorożca. Pomimo tych niesprzyjających warunków kometa była w teleskopie widoczna, jako bardzo słaby, niewielki obiekt. Nie patrzyłem na nią zbyt długo, bo nie bardzo było na co. Za to skoro już stałem przy teleskopie, pomyślałem, że może warto byłoby zerknąć na Księżyc (już wtedy zdarzało mi się to dość rzadko).

Prawdopodobnie kilka minut później skończyłbym obserwacje, gdyby nie jeden drobny szczegół, który przykuł moją uwagę. Kiedy patrzyłem na Księżyc, na jego tle przemknął dziwny, zupełnie czarny cień. Zjawisko trwało tak krótko, że nie byłem nawet w 100% pewien, czy coś mi się nie przywidziało. Zaintrygowany taką obserwacją, przez następne kilka minut nie odrywałem oka od okularu. Tajemniczy cień nie bardzo chciał się pojawić i już powoli się zniechęcałem, kiedy nagle przez Księżyc przemknęły w odstępie sekundy lub dwóch dwa takie cienie! Jednak znów trwało to na tyle krótko i stało się na tyle niespodziewanie, że nie byłem w stanie określić co to było. Byłem za to już bliski pewności, że to nie jest złudzenie. Kolejne minuty obserwacji przyniosły jeszcze kilka takich obserwacji i rozwiązanie zagadki. Okazało się, że te tajemnicze cienie to migrujące ptaki. Obserwowałem je jeszcze blisko godzinę. Pojawiały się nieregularnie, czasem pojedyncze, czasem po kilka. Niektóre leciały wyżej - te wydawały się być mniejsze, a pokonanie tarczy Księżyca zajmowało im więcej czasu (1-2 sekundy), inne niżej - te na tle Księżyca spędzały może pół sekundy i ciężko było stwierdzić cóż to takiego. W sumie widziałem ich kilkadziesiąt, a może i ponad 100. Nigdy więcej nie udało mi się powtórzyć tej obserwacji. Co prawda 2 czy 3 razy widziałem pojedynczego ptaka przelatującego na tle Księżyca, jednak pomimo długiego oczekiwania nie pojawiły się kolejne.

Edytowane 12 Września 2014 przez Piotrek Guzik

Morth · 20 Stycznia 2014

14. Kometa, która wybuchał i ptaki na Księżycu.

Prawdopodobnie kilka minut później skończyłbym obserwacje, gdyby nie jeden drobny szczegół, który przykuł moją uwagę. Kiedy patrzyłem na Księżyc, na jego tle przemknął dziwny, zupełnie czarny cień. Zjawisko trwało tak krótko, że nie byłem nawet w 100% pewien, czy coś mi się nie przywidziało. Zaintrygowany taką obserwacją, przez następne kilka minut nie odrywałem oka od okularu. Tajemniczy cień nie bardzo chciał się pojawić i już powoli się zniechęcałem, kiedy nagle przez Księżyc przemknęły w odstępie sekundy lub dwóch dwa takie cienie! Jednak znów trwało to na tyle krótko i stało się na tyle niespodziewanie, że nie byłem w stanie określić co to było. Byłem za to już bliski pewności, że to nie jest złudzenie. Kolejne minuty obserwacji przyniosły jeszcze kilka takich obserwacji i rozwiązanie zagadki. Okazało się, że te tajemnicze cienie to migrujące ptaki. Obserwowałem je jeszcze blisko godzinę. Pojawiały się nieregularnie, czasem pojedyncze, czasem po kilka. Niektóre leciały wyżej - te wydawały się być mniejsze, a pokonanie tarczy Księżyca zajmowało im więcej czasu (1-2 sekundy), inne niżej - te na tle Księżyca spędzały może pół sekundy i ciężko było stwierdzić cóż to takiego. W sumie widziałem ich kilkadziesiąt, a może i ponad 100. Nigdy więcej nie udało mi się powtórzyć tej obserwacji. Co prawda 2 czy 3 razy widziałem pojedynczego ptaka przelatującego na tle Księżyca, jednak pomimo długiego oczekiwania nie pojawiły się kolejne.

To Ci się trafiło (: Wiosną i późnym latem, każdego roku ciekawą rzecz da się zauważyć wnikliwemu obserwatorowi. Nagle pojawiają się śpiewy ptaków, które biorą się znikąd, tak samo pod koniec sezonu niezauważone znikają. Jerzyki, jaskółki, słowiki wilgi i wiele innych, zobaczyć je migrujące to nie lada sztuka. A dzieje się tak, bo wszystkie migrują w nocy. Z dala od wszystko widzących oczy drapieżników.

Super obserwacją. Duże to było ptactwo? Może trafiłeś na gęsi? Je stosunkowo często można przyłapać na tle Księżyca.

Edytowane 23 Stycznia 2014 przez Morth

Radek Grochowski · 23 Stycznia 2014

Prawdopodobnie kilka minut później skończyłbym obserwacje, gdyby nie jeden drobny szczegół, który przykuł moją uwagę. Kiedy patrzyłem na Księżyc, na jego tle przemknął dziwny, zupełnie czarny cień. Zjawisko trwało tak krótko, że nie byłem nawet w 100% pewien, czy coś mi się nie przywidziało. Zaintrygowany taką obserwacją, przez następne kilka minut nie odrywałem oka od okularu. Tajemniczy cień nie bardzo chciał się pojawić i już powoli się zniechęcałem, kiedy nagle przez Księżyc przemknęły w odstępie sekundy lub dwóch dwa takie cienie! Jednak znów trwało to na tyle krótko i stało się na tyle niespodziewanie, że nie byłem w stanie określić co to było. Byłem za to już bliski pewności, że to nie jest złudzenie. Kolejne minuty obserwacji przyniosły jeszcze kilka takich obserwacji i rozwiązanie zagadki. Okazało się, że te tajemnicze cienie to migrujące ptaki. Obserwowałem je jeszcze blisko godzinę. Pojawiały się nieregularnie, czasem pojedyncze, czasem po kilka. Niektóre leciały wyżej - te wydawały się być mniejsze, a pokonanie tarczy Księżyca zajmowało im więcej czasu (1-2 sekundy), inne niżej - te na tle Księżyca spędzały może pół sekundy i ciężko było stwierdzić cóż to takiego. W sumie widziałem ich kilkadziesiąt, a może i ponad 100. Nigdy więcej nie udało mi się powtórzyć tej obserwacji. Co prawda 2 czy 3 razy widziałem pojedynczego ptaka przelatującego na tle Księżyca, jednak pomimo długiego oczekiwania nie pojawiły się kolejne.

W drugiej połowie lat 90-ch, krótko po tym jak zacząłem się interesować ornitologią, postanowiłem połączyć to z moim drugim hobby i spędziłem kilka sesji obserwując przeloty ptaków na tle tarczy Księżyca w pełni. Było to bardzo ciekawe, ale i wyczerpujące. Ciekawe, bo - jak zauważył Morth - ptaki wróblowate (czyli jaskółki, pokrzewki, skowronki, ziarnojady i cała masa innej drobnicy) migrują niemal wyłącznie nocą i to jest jedna z niewielu okazji, kiedy można się naocznie o tym przekonać. Nie znajdę teraz zapisków, ale w czasie liczniejszej jesiennej migracji zliczałem coś koło 100 ptaków na godzinę. Na tej podstawie można nieźle oszacować liczebność, a nawet kierunki wędrówki. Obserwacje te, choć ciekawe, były też męczące, bo już po kilkunastu minutach wpatrywania się w Księżyc w pełni człowiek zapomina jak się nazywa