Nowy montaż typu AZ - Bartonian, czyli nowy komfort obserwacji długim refraktorem

barti1972 · 14 Lutego

Po projekcie komfortowych obserwacji lornetkowych z bino-leżakiem nadszedł czas zmierzyć się z zupełnie innym wyzwaniem, czyli wygodnymi obserwacjami długim refraktorem.
Do tej pory korzystałem z krótkiego SW 102/500 na AZ3, ale kiedy założyłem Bressera 102/1350 to wymiękłem zupełnie.

Wygoda operowania takim sprzętem jest wg mnie żadna. Człowiek jakoś dziwacznie pochylony, ręce szukają gdzieś daleko pokręteł na mikroruchy…. ogólnie koszmar.
Jedna sesja z kilkoma obiektami i moje plecy pamiętały ją dłużej niż oczy :))) Widziałem krzesełka regulowane, ale to nie tędy droga.

Pomijam sprawę drgań, bo oglądanie na AZ3 jest po prostu niemożliwe, teleskop stale drga. Z opisów na forach wynika, że przy długich refraktorach problem drgań jest ogólnie upierdliwy, co nie dziwi zważywszy na długie ramię i momenty z tym związane.

Na pewno są jakieś specjalne montaże- pomyślałem.
Odpaliłem internet i wrzucałem różne hasła typu “long refractors mounts” itp, przeszukując fora CN, AS, FA i inne. Jednak zawsze dostawałem tylko znane obrazki:
długi refraktor zawieszony na trójnogim statywie, skierowany pod jednym kątem w niebo..
Nie ważne, czy montaż AZ czy EQ, komfort dla mnie tragiczny.

Zastanawiam się, jak sobie ludzie radzą z obserwacjami na takich refraktorach?
Obserwują tylko w zakresie 20-40 stopni i koniec, bo okular wali w ziemię albo trzeba przynieść drabinę? W sumie mało fajna sprawa.

Tyle wieków i rozwoju techniki, a wciąż tylko statyw?
Pewnie coś ktoś wymyślił, ale nie mogłem nic znaleźć w internecie.

W takim razie trzeba coś zaprojektować samemu 🙂

Założenia projektowe:

Podobnie jak w przypadku bino-leżaka, najpierw musiałem zdefiniować (czysto subiektywnie), co to znaczy obserwować wygodnie refraktorem.
Moje oczekiwania są takie, że siedzę na krześle i podnoszę w naturalny sposób głowę, a okular i refraktor podąża za mną.
Sterowanie musi być pod ręką i mam tylko rozkoszować się widokami bez zbędnej gimnastyki.
Usiadłem zatem z refraktorem i zasymulowałem wygodny dla mnie ruch głową.

Wygląda na to, że środek obrotu refraktora jest gdzieś poniżej brody. Można zatem naszkicować zarys montażu z takim punktem obrotu:

Teleskop umieszczamy na belce z punktem obrotu na zielono. Następnie potrzebujemy podporę pod belkę teleskopu, która jednocześnie podnosi go w górę ruchem liniowym..
I właściwie mamy już montaż!

Teraz stabilność, czyli drgania
Już z powyższego rysunku widać, że tworzymy trójkąt sił jak w kratownicy. Kiedy dodamy podparcie teleskopu także w trójkącie, to stabilizujemy jego ruchy boczne. Tego właśnie najbardziej brakuje w tradycyjnych montażach AZ/EQ.

Do tego dodajemy trochę sklejki, która usztywnia geometrię profili i wytłumia drgania.
Finalnie cały montaż z teleskopem wygląda tak:

Następnie pozycja złożona pionowa do przechowywania i pozioma do samochodu:

OBSERWACJE I STEROWANIE.
Ruch pionowy teleskopu jest na bazie silnika DC12V z przekładnią 530 rpm, momentem 0,83 Nm i śrubą trapezową TR10x2. Sterowanie z regulatorem PWM.
Mam szybkie i powolne ruchy, aby skorygować uciekający obiekt w okularze na powiększeniu 200x.

Masa teleskopu ma pomijalne znaczenie w kontekście drgań, liczy się tylko moment obrotowy silnika, aby dał radę podnieść refraktor.
Wrzuciłem testowo 10 kg na sam przód belki teleskopu i szło gładko. Tyle mi wystarczy.
Obliczeniowo mam dwa razy większy zapas, ale jeszcze nie sprawdzałem.

Ruch azymutalny ma dwa tryby sterowania.
Pierwszy, to szybki obrót, czyli siedzę na krześle i obracam szybko ręką cały montaż. (film poniżej)
Drugie sterowanie, to kółko na silniku z PWM, które powoli obraca montaż. System daje radę na każdej twardej nawierzchni, jak asfalt czy ubita droga - odpada tylko piasek, błoto i trawa.

Ogólne wrażenia.
Sposób obserwacji jest na pewno inny niż na tradycyjnym AZ/EQ.

Osobiście jestem bardzo zadowolony z użytkowania. Siadam na krześle, schylam lekko głowę i podmieniam tylko okulary, które mam pod ręką i steruje sobie przyciskami.

Idealny relaks pod domem lub na mojej miejscówce z asfaltem. Żadnego męczenia pleców.

Nie muszę się też martwić o wagę teleskopu i “nośność montażu”.

Nieco wolniejsze może jest ustawianie na obiekt, bo silnik pionowy nie jest super szybki (to można zmienić), ale już samo śledzenie na powiększeniach 200x jest porównywalne ze zwykłymi mikroruchami montaży AZ.
Montaż szybki do rozłożenia i mobilny do auta i teleskop zakłada się łatwo (co widać na filmie).

Czego więcej chcieć od montażu? Żeby tylko jeszcze chmury rozganiał

Co dalej?

Maksymalna długość refraktora to ok 1,5-1,6m ze względu na przesuwający się środek ciężkości poza przednie nogi i możliwość wywrotki.
Gdybym posiadał teleskop o długości około 2m, to posadziłbym wszystko na obrotowej podstawie o średnicy ok 90-100 cm.
Taka podstawa nie dość, że da nam płynniejszy ruch i możliwość zastosowania napędu (otrzymamy AZ GOTO razem z prowadnicą pionową), to wciąż umożliwi nam wygodną pozycję siedzącą z okularem na wysokości około 1m.
Taka podstawa chodzi mi po głowie, aby rozstawić się w każdym terenie.

Przy bardzo długich teleskopach powiększyłbym odpowiednio montaż i przyjął pozycję stojącą.
Możliwości jest sporo i to jest piękne w projektowaniu samemu.

Dziękuję za uwagę i mam nadzieję, że nie zanudziłem moimi wywodami o wygodzie obserwacji :)))

Zapraszam na film z prezentacją.

Jak coś, to teleskop rozkładam od 0:40, a początek to ten nudnawy wstęp

https://youtu.be/WvgLAGlQIxM

Edytowane 17 Lutego przez Darek_B

dobrychemik · 14 Lutego

I znowu REWELACJA!

barti1972 · 14 Lutego

29 minut temu, dobrychemik napisał(a):

I znowu REWELACJA!

A dziękuję! Także również za ponownie pierwszy wpis

A w kontekście burzliwej debaty Twojego wątku obok o pewnym APO 140, aż kotłuje się w moich myślach, jakby to się podnosiło na tym montażu...

Kusi mnie kusi sprawdzić

dobrychemik · 14 Lutego

Chętnie zrecenzuję wersję pod Askara 140

Darek_B · 14 Lutego

Dla mnie bomba, tym bardziej że mam taką samą rurę.

diver · 14 Lutego

Jestem pod wrażeniem inżynierskiej roboty! :thmbup:

Miesilmannimea · 15 Lutego

Kibicuje

Myślałem o rozwiązaniu tego problemu trochę inaczej - poprzez dodanie przekładni z przeciwwagą.

Miało by to tą zaletę, że nadal można by mieć montaż na słupie i wygodnie nim obracać...

barti1972 · 15 Lutego

7 godzin temu, Miesilmannimea napisał(a):

Kibicuje

Myślałem o rozwiązaniu tego problemu trochę inaczej - poprzez dodanie przekładni z przeciwwagą.

Miało by to tą zaletę, że nadal można by mieć montaż na słupie i wygodnie nim obracać...

Dziękuję!

Słupa właśnie chciałem bardzo uniknąć z racji drgań, bo wracamy do koncepcji głowicy - jako uchwyt teleskopu - i związanych z tym bezwładności.

A co do wygody obrotów: na filmie w 2:18 minucie widać rotację całości ręką.

Jest to bardzo łatwe, bo wysunięty refraktor przesuwa środek masy bliżej przednich podpór i w momencie podniesienia kręcimy jakby masą ok 3-4 kg, a nie 12 kg jako całość.

Kółka ustawione są tak,ze środek obrotu jest blisko nas i wszystko odbywa się bardzo szybko.

Pod tym względem nie widzę żadnych różnic w użytkowaniu AZ3 z mikroruchami.

Nawet jest szybciej i łatwiej, bo kręcenie dwoma gałkami zastąpiłem przyciskami, a docelowo to myślę nad jakimś... joystickiem. Komfort najważniejszy!

No i jest jeszcze zupełnie inne rozwiązanie: położyć to na platformie obrotowej w postaci koła z profilu aluminiowego (myślę o tym, wystarczy fi 800 mm).

Wtedy nie potrzebujemy żadnego silnika, a całość możemy obracać tak, jak to robimy z... Dobsonem.

Za to wolniej (na razie) jest z osią pionową, bo trzeba te 10-15 sekund odczekać, jeśli zmieniam położenie np z 20 na 60 stopni itp. Ogranicza mnie max 580 rpm na zwykłym DC z przekładnią.

Planuję zmienić na jakiś krokowiec np: taki za 76 zł

Silnik krokowy 57BYGH3302 - 1,5Nm pociągnie lekko i takiego Oskara 185 razem ze 140 jako szukacz 😜
Waga: 0.69 kg i wymiary 57x57 x 56, czyli bajka!

Niestety na sterowaniu się nie znam i muszę u kogoś zlecić coś na 3 prędkości np 1000/200/30 rpm i byłoby git!

Edytowane 15 Lutego przez barti1972

dobrychemik · 15 Lutego

41 minut temu, barti1972 napisał(a):

Komfort najważniejszy!

Bardzo podoba mi się Twoja filozofia obserwacji astronomicznych

anatol · 16 Lutego

Pięknie to wyszło, brawo. Niech żyje ATM! Szkoda, że nikt nie produkuje takich konstrukcji fabrycznie, tylko obserwatorzy są skazani na robienie z kręgosłupa chińskiej ósemki.

Również w/g mnie komfort obserwacji jest jednym z najistotniejszych warunków udanej sesji. Oczywiście można pocierpieć kilka-kilkanaście minut w nienaturalnej pozycji zwłaszcza na samym początku zaraz po kupnie nowego teleskopu kiedy efekt wow przyćmiewa niewygody, ale po pewnym czasie coraz rzadziej teleskop wędruje na obserwacje, bo potem kark boli albo zniechęca wiecznie drgający obraz.

Darek_B · 16 Lutego

Podałbyś jeszcze przybliżoną ilość roboczogodzin jaką poświeciłeś temu projektowi i najważniejsze: jakie były koszty materiałów?

dobrychemik · 16 Lutego

W dniu 15.02.2024 o 13:04, barti1972 napisał(a):

Jeszcze wygodniej by było, gdyby oś obrotu przechodziła przez obserwatora siedzącego na obrotowym stołku. Jedyna wada: potrzeba więcej miejsca, ale za to nie trzeba zmieniać lokalizacji siedzenia przy zmianie obserwowanego obiektu.

barti1972 · 16 Lutego

20 godzin temu, Darek_B napisał(a):

Podałbyś jeszcze przybliżoną ilość roboczogodzin jaką poświeciłeś temu projektowi i najważniejsze: jakie były koszty materiałów?

Uuuu, nie jestem w stanie podać nawet w przybliżeniu. Robiłem tylko z doskoku czasem 4-6h w tygodniu, a czasem przez miesiąc nic. Nie mam pojęcia ile łącznie mi to zajęło. No może taki tydzień roboczy po 8h pewnie by się uzbierał, ale nie licząc prototypu, który zajął też sporo czasu i był z drewna.

Sam zamysł powstał rok temu. Zanim zacznę cokolwiek robić/kupić projekt powstaje najpierw przez wiele dni w głowie i w CAD. 60-70% czasu to było myślenie

Za to łatwiej policzyć koszty.

- około 6 kg profili alu po 30zł za kg = 180 zł

- silnik 12DC z przekładnią - 60 zł

-śruba trapezowa TR10x2 - 20 zł i nakrętka 20 zł

- sterowniki PWM - 2x 20 zł = 40

- kółka ze śmietnika, bo ktoś wyrzucił fajne łyżworolki no ale to koszt jakieś 20zł

- silnik ruchu azymutalnego też z odzysku (rety jakie fajne rzeczy ludzie wyrzucają! ) - to liczmy też jakieś 60 zł.

- łożyska wózka 4x2zł = 8zł

- jakieś śrubki podkładki M8, M10, trochę blachowkrętów - 30 zł

- wydruk 3D - jakaś rolka filamentu - czyli 90 zł

- akumulatory 2x6V już były, ale widziałem 12V za 40 zł.

Razem jakieś 560 zł.

EDIT: Zapomniałem dodać, ze z profilami alu jest ten problem, że mam fajną cenę, ale muszę brać od razu 6 mb sztangę.

Na szczęście są też na allegro oferty, gdzie sprzedają do paczkomatu odcinki 50 cm, co jest rewelacją, bo czasem potrzebuję tylko długość np 2x 5cm.

Ostatecznie licząc jakieś koszty wysyłek i odpadu, to trzeba doliczyć około 100-120zł.

Jeśli chciałbyś zrobić taki dla siebie, to jednak proponuję iść w silniki krokowe (cena 70-100zł), bo jest większy zakres regulacji obrotów, ale niestety nie znam się na sterowaniu nimi.

Szukaj przynajmniej z momentem pow 1,4 Nm, to już dźwignie przy TR10x2 nawet 20kg bez zająknięcia. Wtedy można pokusić się nawet o Tr10x4 i będzie szybciej i wciąż precyzyjnie.

20 godzin temu, dobrychemik napisał(a):

Jeszcze wygodniej by było, gdyby oś obrotu przechodziła przez obserwatora siedzącego na obrotowym stołku. Jedyna wada: potrzeba więcej miejsca, ale za to nie trzeba zmieniać lokalizacji siedzenia przy zmianie obserwowanego obiektu.

Bardzo ciekawy pomysł, bo faktycznie można tak ustawić kółka, aby pozorna oś obrotu była pod stołkiem.

Ciekawe czy nadal byłoby w miarę łatwo obrócić cały teleskop szybko ręką. Chyba nie.

Prawdopodobnie trzeba byłoby się zdać na obrót tylko na silniku i spokojnie, aby cały montaż nie fiknął od jakiegoś szarpnięcia

Myślę, że docelowo i tak chyba zrobię obrotową platformę, aby pozbyć się silnika i postawić montaż także na trawie, bo teraz musi być tylko na twardym podłożu.

Edytowane 17 Lutego przez barti1972