NGC 5905 & 5908 oraz dziesiątki innych galaktyk

[Herbert West]

Kadr wybrany, bo akurat był blisko zenitu i nie jest często fotografowany a potrzebowałem czymś wypełnić czas. Galaktyki małe, nawet z ogniskową 1000 mm, więc jest tu duży crop. Zdjęcie stało się pretekstem do prób i eksperymentów ze StarXterminatorem, którego wyniki mnie zaskoczyły.

 

FOCIA:

 

 

STARLESS:

Przyjrzyjcie się jej dobrze w pełnej rozdzielczości. Jest na niej zapewne kilka gwiazd, ale 99% paproszków w tle o wielkości kilku pikseli to bardzo odległe galaktyki. Są ich dziesiątki i są zbyt ciemne i małe, aby być nawet w katalogu PGC. Ciekawe, że 6,5 godziny LUM dało taki efekt.

Gwiazdy usunąłem z użyciem ręcznie wykonanej maski, ponieważ StarXterminator dziesiątki drobnych galaktyczek w tle traktował jak gwiazdy, mimo ich nieregularnego kształtu. Skutkowało to ich wycięciem i zanikaniem w końcowym zdjęciu, gdyż gwiazdy wyciągam inaczej niż inne obiekty. O tym nieco dalej.

 

 

OPISANA:

Wszystko, co jest zaznaczone jako MQ, SDSS, WISEA, to obiekty z katalogu MILIQUAS (Milion Quasars) - w przeważającej większości kwazary i AGN. Część widoczna jako szara plamka, część w ogóle niewidoczna. Opisanie całej drobnicy w tle jest możliwe za pomocą katalogu SDSS, ale włączenie go sprawia, że zdjęcie jest kompletnie nieczytelne.

 

 

Sprzęt:

SW MN190 190/1000

ZWO ASI1600MMP

Astronomik DeepSky LRGB

EQ6PRO

 

Czasy:

Maj 2024, Góry Świętokrzyskie, Bortle 4.

L - 127 * 180s = 6,35g

R - 31 * 180s = 1,55g

G - 30 * 120s = 1g

B - 31 * 180s = 1,55g

 

Obróbka oraz opis problemów (i rozwiązań) ze StarXterminatorem

 

PIX:

0. LUM z zastosowaniem Drizzle x2, DropShrink 0.7,

1. DynamicCrop,

2. BlurXterminator,

3. GradientCorrection,

4. LRGBCombination tylko dla R, G, B,

5. PhotometricColorCalibration na RGB (z jakiegoś powodu działała lepiej niż SPCC),

6. StarXterminator na RGB oraz LUM,

7. StatisticalStretch (z pakietu skryptów SetiAstro) na RGB oraz LUM osobno,

8. NoiseXterminator na RGB i LUM,

9. LRGBCombination – dodanie LUM do RGB,

10. Lekki SCNR,

11. Gwiazdy rozciągnięte osobno GHS,

 

PS:

1. Kosmetyka, korekta kolorów, tła, odszumianie, kontrasty, etc,

2. Dodanie gwiazd.

3. Umiarkowany resize (przydałby się większy ale nie chciałem stracić tych pyłków w tle o które tyle walczyłem).

 

PROBLEMY Z SX

 

Po użyciu SX na zdjęciu zauważyłem, że na obrazie z samymi gwiazdami jest sporo artefaktów- maleńkich ciapków, pasków, itp. Po zastanowieniu sprawdziłem jak ta okolica faktycznie wygląda w DSS – czyli co zarejestrowały profesjonalne obserwatoria.

Okazało się, że to nie artefakty, lecz galaktyki, które SX masowo traktował jako gwiazdy i usuwał. Pozostawiał tylko najbardziej oczywiste małe galaktyki.

Ponieważ techniczne wyzwania mnie ostatnio bardzo bawią, to postanowiłem użyć SX z maską- aby usunął tylko prawdziwe gwiazdy.

 

2-3 godziny później miałem maskę, zweryfikowaną z danymi DSS. O, taką:

 

 

Z jej użyciem mogłem przedstawić prawidłową wersję starless, na której ukazały się dziesiątki maleńkich, bardzo odległych galaktyk, na które trudno zwrócić uwagę na zdjęciu z gwiazdami. Rezultat mnie trochę zaskoczył.

Lekcja z tego taka, że trzeba weryfikować co tego rodzaju narzędzia faktycznie robią. Jeżeli mamy kadr z mrowiem małych galaktyk, które chcemy zachować nietknięte, to użycie SX może zdjęcie uszkodzić.

 

OPIS OBIEKTÓW

 

Skoncentruję się na dwóch największych 😉 Prawdopodobnie są one grawitacyjnie związane, choć na tyle słabo, że nie zaobserwowano żadnych tego oznak w ich strukturze.

 

NGC5905

 

Galaktyka spiralna z bardzo wyraźną poprzeczką, typu SB(r)b, odległa o 160 milionów lat świetlnych. Wydaje się mała- 4,0’ x 2,6’, jednakże jest to ogromna galaktyka o średnicy aż 190 000 lat świetlnych.

 

Jest to jedna z bardzo niewielu galaktyk, w których doszło do wielkiego rozbłysku promieniowania rentgenowskiego, co zaobserwował ROSAT (teleskop kosmiczny rejestrujący miękkie promieniowanie X i daleki ultrafiolet). Emisje zostały zarejestrowane podczas pierwszej rundy obserwacji ROSAT, po kilku miesiącach osłabły kilkakrotnie. Po dwóch latach osłabły ok. 100x. Na wykresie prezentują się następująco:

 

Źródło: https://arxiv.org/abs/astro-ph/9901008

 

Do tego typu rozbłysków dochodzi w galaktykach Seyferta, które mają niezwykle jasne jądro za sprawą supermasywnej, aktywnej czarnej dziury. Jednakże NGC5905 nie wykazuje śladów takiej aktywności. Jest więc jedyną galaktyką bez aktywnego jądra, w której zaobserwowano tego rodzaju rozbłysk.

 

Rozważane źródła tego zjawiska to supernowa w gęstym ośrodku międzygwiazdowym, soczewkowanie grawitacyjne, rentgenowskie emisje następujące po rozbłysku promieniowania gamma czy niestabilności w dysku akrecyjnym wokół czarnej dziury. Te hipotezy jednak są mało/bardzo mało prawdopodobne.

 

Źródłem tego zjawiska jest zapewne rozerwanie pływowe gwiazdy przez czarną dziurę. Na powyższym wykresie linia przerywana ilustruje hipotetyczne emisje rentgenowskie przy tego rodzaju wydarzeniu. Pokrywają się dobrze z danymi z obserwacji. Zapewne więc centralna czarna dziura NGC5905 rozerwała gwiazdę, połykając ok. połowę a drugą połowę rozpraszając.

 

NGC5908

 

Bardzo masywna galaktyka typu SBb, spiralna z poprzeczką, ale patrzymy na jej krawędź. Od NGC5905 odległa o ok. 500 000,00 lat świetlnych. Z jej bardzo dużą masą kontrastuje bardzo małe tempo tworzenia się nowych gwiazd- ok. 3,81 masy Słońca (MS) na rok. Oznacza to, że w przeszłości musiało być ono daleko większe. 30-metrowy radioteleskop IRAM dokonał pomiarów zimnego gazu molekularnego, którego w tej galaktyce jest ok. 8,3 miliarda MS. Dodać do tego należy ok. 13 miliardów MS atomowego wodoru. Oznacza to, że jest to jedna z najmasywniejszych znanych spiralnych galaktyk. Całkowita masa materii barionowej jest szacowana na 2 biliony MS a (teoretyczne) halo z ciemnej materii miałoby masę ok 10 bilionów MS.

 

Galaktyka zapewne nigdy nie wchodziła w żadne istotne interakcje grawitacyjne z innymi galaktykami. Jest więc dobrym okazem do prowadzenia galaktycznej archeologii. Obserwacje wskazują, że znajdują się w niej dwie główne populacje gwiazd – starsze w centrum i młodsze, o większej metaliczności, w dysku.

 

Wspomniane wyżej, bardzo niewielkie tempo powstawania nowych gwiazd wynika zapewne ze zużycia dostępnego gazu podczas pierwszej, intensywnej fazy tworzenia gwiazd, mającej miejsce krótko po powstaniu samej galaktyki. Promieniowanie nowych gwiazd doprowadziło do „zdmuchnięcia” zimnego gazu i zatrzymania procesu powstawania gwiazd. Ta galaktyka może zbliżać się do schyłku tego cyklu. Następnym etapem może być powolne opadanie wyrzuconego zimnego gazu z powrotem do galaktyki.

 

ŹRÓDŁA

https://doi.org/10.1017/9781316995303.089

https://theskylive.com/sky/deepsky/ngc5908-object

https://phys.org/news/2019-04-insights-molecular-gas-massive-spiral.html

https://arxiv.org/abs/1904.05413

https://arxiv.org/abs/1304.2235

 

Jak zawsze proszę o wszelkie uwagi i opinie. Również jak zawsze, materiały dostępne dla każdego- wystarczy PW.

Edytowane Wtorek o 19:28 przez Herbert West

[flamezz]

Fotka piękna i starless mnie mega zaskoczył! 

[Herbert West]

2 minutes ago, flamezz said:

Fotka piękna i starless mnie mega zaskoczył! 

Dzięki. Mnie też zaskoczyła 🙂

[MaPa]

Doooobre to je

[Herbert West]

46 minutes ago, MaPa said:

Doooobre to je

Zawsze szanowałem Twoją opinię i tym razem także muszę się z Tobą zgodzić 😉

[wismat]

Pewnie jakbyś użył SX z maską gwiazd to jest duża szansa że cześć galaktyk (nie mówię tu o takich 3 px) została by wciągnęta na tą maskę. Później po dodaniu gwiazd, małe galaktyki by wróciły na miejsce.

Podejrzewam że nie byłoby problemu z tym żeby zaprogramować SX żeby wycinało tylko i wyłącznie gwiazdy i zostawiło te małe galaktyki ale chyba musieli iść na kompromis żeby poszerzyć skalę odbiorców. Sporo ludzi nie przykładających wagi do ustawienia pola ma takie gwiazdy jak ty galaktyki na zdjęciu i by u nich SX nie działał, ergo.. dużo osob by krytykowało ten proces bo im nie zadziałał jak chcieli. Sam mam pojechany jeden róg i nie jestem w stanie z tym nic więcej zrobić i np wkurzałbym się jakby SX mi zostawiał tam gwiazdy za każdym razem  Podejrzewam że już taka drobnica może być też czytana jako szum co też nie ułatwia sprawy.
Z drugiej strony.. mogli by wydać dodatkową wersje PRO gdzie SX bazuje na image solver i wie co jest gwiazdą a co PGC lub jeszcze dalszym obiektem i to my byśmy decydowali co wyciąć a co nie. Lista obiektów byłaby wypisana np jak w annotateImage. Tak głośno myślę  

Fajnie jakbyś wrzucił zdjęcie na invercie  Może lepiej będzie widać  

[Herbert West]

@wismat Oczywiście masz rację, że to była niepraktyczna metoda zrobienia tej maski - lepiej z automatu zamaskować gwiazdy i odwrócić maskę zamiast zamalowywać w PS małe galaktyczki. Ale przy okazji bardzo dokładnie obejrzałem tło i mogłem krok po kroku rozgryźć co SX wycina i jestem trochę mądrzejszy.

 

Tutaj wersja mono starless odwrócona:

 

[wismat]

20 minut temu, Herbert West napisał(a):

@wismat Oczywiście masz rację, że to była niepraktyczna metoda zrobienia tej maski - lepiej z automatu zamaskować gwiazdy i odwrócić maskę zamiast zamalowywać w PS małe galaktyczki. Ale przy okazji bardzo dokładnie obejrzałem tło i mogłem krok po kroku rozgryźć co SX wycina i jestem trochę mądrzejszy.

 

Tutaj wersja mono starless odwrócona:

 

No! i to jest Głębokie Pole Herberta West'a!

Mam tragiczny monitor w pracy i dopiero teraz widzę ile tam tego jest

[PrismoSal]

Sam muszę to zobaczyć w domu ale spojrzenie w tak odległe rejony jest niesamowite!

[Tuvoc]

Zrobiłeś kapitalną robotę przy tym projekcie. Czapki z głów. Gratuluję!

 

W pierwszej chwili patrząc na wersję pomyślałem, że chyba załadowałeś do posta drugi raz to samo zdjęcie Niesamowite ile tam jest tej drobnicy!

[Herbert West]

21 minutes ago, Tuvoc said:

Zrobiłeś kapitalną robotę przy tym projekcie. Czapki z głów. Gratuluję!

 

W pierwszej chwili patrząc na wersję pomyślałem, że chyba załadowałeś do posta drugi raz to samo zdjęcie Niesamowite ile tam jest tej drobnicy!

Dzięki. Też byłem zaskoczony, w końcu to niecałe 6,5 godziny L pod średnim niebem. Może to po prostu taki obszar nieba, bogaty w odległe galaktyki?

[ryszardo]

Przyłączam się do zachwytów i gratulacji, także dotyczących opisu. Wspaniałe.

[Herbert West]

3 minutes ago, ryszardo said:

Przyłączam się do zachwytów i gratulacji, także dotyczących opisu. Wspaniałe.

Dziękuję Ci bardzo!