NGC 1097 & supernowa 2023rve - fotografia krótkoczasowa oraz spektroskopowe potwierdzenie klasy II

[Tuvoc]

Temat z wrześniowej wyprawy do Namibii - Galaktyka NGC 1097 z supernową SN 2023rve. Polecieć na drugi kraniec świata, wynająć Dobsona i trafić na galaktykę w której wybuchła supernowa to niezły dar od losu, albo kosmiczny zbieg okoliczności

 

Swoją relacją uzupełniam dwie dużo lepsze fotografie kolegów @warpali @diver do których z przyjemnością odsyłam.

https://astropolis.pl/topic/90276-supernowa-2023rve-w-ngc1097/

https://astropolis.pl/topic/90526-ngc1097/#comment-1033220

 

NGC 1097 (Caldwell 67) to galaktyka spiralna typu SBb znajdująca się w gwiazdozbiorze Pieca (łac. Fornax). Z Polski południowej (Kraków) widoczna maksymalnie 10 stopni nad horyzontem, czyli w praktyce niedostępna. Została odkryta przez brytyjskiego astronoma Johna Herschela 9 października 1790 roku. Jest to galaktyka spiralna, typu Seyferta (rodzaj galaktyki, spiralnej bądź nieregularnej, charakteryzującej się jądrem o dużej jasności. Źródłem promieniowania jest najprawdopodobniej materia spadająca na czarną dziurę), która charakteryzuje się obecnością wyraźnej poprzeczki przebiegającej przez jej centralną część. NGC 1097 faktycznie posiada supermasywną czarną dziurę w swoim centrum, która ma masę 140 milionów razy większą niż masa Słońca. Wokół centralnej czarnej dziury znajduje się świecący pierścień z gazu i pyłu będący obszarem gwiazdotwórczym. Ten spiralny obszar pierścienia prowadzący do czrnej dziury jest nawet całkiem dobrze widoczny na zdjęciu. Pierścień ma średnicę około 5000 lat świetlnych, a spiralne ramiona galaktyki rozciągają się na dziesiątki tysięcy lat świetlnych poza pierścień.

Galaktyka NGC 1097 jest takim trochę astronomicznym eldorado - jest obiektem lubianym i często badanym przez astronomów z wielu powodów.

 

Jest kapitalnym modelem do badania oddziaływań grawitacyjnych - silny wpływ na NGC 1097 ma towarzysząca jej galaktyka NGC 1097A, której obecność powoduje widoczne zniekształcenia w jej strukturze. Czarna dziura w tej galaktyce obserwowana była bardzo dokładnie w zakresie emisji promieniowania rentgenowskiego i gamma. Jest źródłem intensywnego promieniowania elektromagnetycznego i badana jest jej dynamika oraz ewolucja. W końcu galaktyka NGC 1097 z racji swojej wielkości i aktywności jest sceną dla supernowych, których zaobserwowano tam aż trzy - SN 1992bd (typ II, jasność 15 mag), SN 1999eu (typ II-pec, jasność 19.7 mag), SN 2003B (typ II, jasność 17.6 mag) oraz SN 2023rve (typ II, jasność 14 mag). Żeby tego było mało to długoczasowe fotografie w zakresie światła widzialnego ujawniają cztery wąskie strumienie materii, które zdają się wyłaniać z jądra. Zostały one zinterpretowane jako przejawy (obecnie słabego) jądra aktywnego. Analiza dalsza najjaśniejszego strumienia w zakresie widma energetycznego od fal radiowych do promieni rentgenowskich pozwoliła wykluczyć emisję synchrotronową i ciepłą emisję swobodnych swobodnych elektronów. Okazało się, że strumienie składają się w rzeczywistości z gwiazd. Brak wykrycia atomowego wodoru w strumieniach (z założeniem, że są przykładem ogonów pływowych) za pomocą głębokiego obrazowania HI o długości 21 cm za pomocą radioteleskopu Very Large Array i symulacji numerycznych doprowadził do obecnej interpretacji, że strumienie to w rzeczywistości rozerwanej pozostałości pochłoniętej karłowatej galaktyki.

 

 

Na koniec kilka słów o samym zdjęciu i zebranym widmie.

Materiał zebraliśmy na astrofarmie Hakos w Namibii, razem z Mateuszem Kaliszem @Mathef. Podczas ostatniej nocy naszej wyprawy, przez niebo przelały się nieliczne, ale przeszkadzające chmury i niestety nie pozwoliły na dłuższą ekspozycję tego obiektu, a ponadto nie było już możliwości zebrania widma supernowej. Na ratunek przybył poznany na miejscu osobiście, a znany w od lat w naszym środowisku Grzegorz Duszanowicz. Akurat serwisował swoje teleskopy w Hakos i w swojej uprzejmości obiecał zebrać te dane na swoim teleskopie w późniejszym czasie. Serdecznie dziękuję Grześku! Zarejestrowana supernowa jest już czwartą w mojej kolekcji i trzecią, której widmo udało się zarejestrować. Jest to supernowa typu drugiego - powstałej po wybuchu gwiazdy o masie większej niż 9 mas Słońca. Na świetnym materiale od Grzegorza udało się zarejestrować wyraźną linię wodoru oraz wapnia i charakterystyczny układ widma.

źródła:
https://www.wis-tns.org/object/2023rve
https://www.rochesterastronomy.org/sn2023/sn2023rve.html
http://www.astronomycenter.net/articles/2023/09/10/sn2023rve
https://iopscience.iop.org/article/10.1086/345978/fulltext/54493.text.html - wiecej od dżetach z NGC 1097
https://astropolis.pl/topic/64649-ngc-1097-z-polski - ciekawostka. NGC 1097 z Polski od kolegi @heweliusz

 

Edytowane 23 Października 2023 przez Tuvoc

[warpal]

3 minuty temu, Tuvoc napisał(a):

dużo lepsze 

Miło z Twojej strony, ale moja to raczej obok "dużo lepsze" to nie stała.

Świetnie Ci to wyszło.

[Herbert West]

Świetne zdjęcie (detal w jądrze!!!). Ale ta SN to kilo wisienek na torcie. Opowieść o obiekcie z przyjemnością czytałem. Brawo.

[mack_mnk]

Kapitalną robotę zrobiliście tam

Oczy się radują widząc takie foty z Synty 16 nawet obszary HII ładnie świecą, a superowa dodaje zdjęciu niepowtarzalny urok. 🙂

Edytowane 23 Października 2023 przez mack_mnk

[Gość na chwilę]

Takie rzeczy się tu dzieją, a ja akurat zażywałem popołudniowej drzemki emeryta Brawo Mirek ! Jak zwykle KOMPLETNY  materiał...

[Marvaz]

Dobra robota Mirek

 

[diver]

No to się doczekałem.

Bardzo ładny szczegół jądra mgławicy. Przy tak krótkich czasach ekspozycji nie sposób oczywiście złapać poświatę, ale struktura galaktyki jest doskonale widoczna. Kolorystyka bardzo Ci się udała Mirek.

Co najważniejsze, materiał został zebrany własnoręcznie. No i ta supernowa, która pyknęła akurat wtedy, gdy byłeś w odpowiednim miejscu i czasie. Gratki oczywiście również za opis i widmo.