zaćmienie gwiazdy symbiotycznej EE Cep

majer · 26 Października 2008

Chciałbym zwrócić Waszą uwagę na gwiazdę symbiotyczną EE Cep, która co 5.6 roku ma zaćmienia.

Najbliższe takie zaćmienie wystąpi na przełomie tego i przyszłego roku. Według efemerydy środek zaćmienia powinien być 14 stycznia przyszłego roku (JD = 2454846), a całe zaćmienie trwa około 60 dni. Dlatego obserwacje powinno się zacząć 5 tygodni przed (7 grudnia 2008) i kontynuować do 5 tygodni po (22 lutego 2009). Szczególnie istotne jest wykonywanie obserwacji między 2 a 29 stycznia. Gwiazdy porównania można wziąć z tej pracy.

Jak wyglądała krzywa blasku poprzednim razem można zobaczyć np. tu. Gwiazda ma około 11 magnitudo, w podczerwieni o 2 magnitudo jaśniejsza.

Dodam jeszcze jej współrzędne z Simbada: ICRS: RA 22h 9m 22.7s, Dec +55d 45' 24.184"

Edytowane 26 Października 2008 przez majer

Hans · 27 Października 2008

Kurde, samem pytania mam. Mam nadzieję , ze nie zamęczam.

High-resolution spectroscopy during the eclipse of EE Cep was obtained and presented for the first time. The star’s spectroscopic behaviour can be roughly interpreted as a partial eclipse of the high luminosity Be primary and its emitting gaseous ring by the semi-transparent gaseous envelope around an invisible, opaque secondary, most probably a dark disk.

http://www.springerlink.com/content/p0463n3367703j60/

Jak moge zdobyc zamieszczony tam PDF (o ile nie jest sciśle tajny ) aby zagłębic się w problem? Czy są jakiekolwiek szanse na osiągniecie pomiaru amatorskim spektroskopem?

Czy istnieje coś a'la ten art. na celestii o amatorskim koronografie ( http://www.celestia.pl/Koronograf ) który opisywał by jak w domowych warunkach zrobić za 100 dolców spektrograf o rozdzielczości pozwalającej na ugryzienie tematu przez amatora ?

Pozdrawiam.

E.Eri · 27 Października 2008

Hans,

Trochę informacji o amatorskiej spektroskopii i, również amatorskich, spektrografach znajdziesz na stronie usera nytecam z CN oraz na stronach przez niego polecanych. Jest tam całkiem spory kawałek wiedzy dla chcących ugryźć ten temat.

Co do samego "urządzonka", to zerknij na spektograf firmy Rainbow Optics - wygląda to na tanie i skuteczne rozwiązanie; ograniczeniem jest tylko jasność badanego obiektu. Recenzję spektrografu RO znajdziesz również na stronie nytecan'a

Michal G. · 27 Października 2008

Czy istnieje coś a'la ten art. na celestii o amatorskim koronografie, który opisywał by jak w domowych warunkach zrobić za 100 dolców spektrograf o rozdzielczości pozwalającej na ugryzienie tematu przez amatora ?

Bedzie z tym problem. A konkretnie kilka:

zeby robienie widm pojedynczych gwiazd mialo sens musimy miec duza rozdzielczosc widma, czyli swiatlo od gwiazdy rozmazywac na jak najwiecej pikseli. Oznacza to, ze potrzebujemy jak najczulszej kamery i na dodatek takiej, ktora bedzie w stanie zmiescic widmo i bedzie miala odpowiedni rozmiar piksela. Takie kamery sa drogie.

Majac kamere mozemy przejsc dalej - uklad optyczny.

Zeby zrobic jakikolwiek spektrograf potrzebujemy co najmniej teleskopu i siatki dyfrakcyjnej. Istnieje kilka sposobow polaczenie tych elementow m.in. klasyczny i typowy uklad prosty gdzie mamy kolejno: teleskop, kolimator (soczewke prostujaca swiatlo z teleskopu, zeby promienie byly rownolegle), siatka dyfrakcyjna (najlepiej odbiciowa (keyword: "ruled diffraction grating", zwykla badz echelle), kamera (soczewka skupiajaca swiatlo na matrycy CCD, i na koncu CCD.

Istnieja tez inne ciekawe rozwiazania, jak np. tylko jednego obiektywu jako kolimatora i kamery - pod odpowiednim katem ustawiajac siatke dyfrakcyjna promienie odbite wracaja w kierunku z ktorego przyszly (oczywiscie spada nam zasieg bo potrzebujemy lusterka pol-przepuszczalnego, badz pryzmatu...)

Sa tez specjalnie wyprofilowane siatki dyfrakcyjne, wklesle (keyword: "concave"), ktore od razy skupiaja swiatlo po odbiciu.

Potrzebne nam jeszcze cos, co wybierze swiatlo od gwiazdy sposrod calego pola widzenie teleskopu - moze to byc szczelina, teraz czesciej uzywa sie swiatlowodow, mozna nawet zdobyc takie swiatlowody, ktore zakonczone sa z jednej strony od razu szczelina...

W przypadku spektrografu echelle oprocz problemow z zasiegiem jest jeszcze proble z tym, ze siatki echelle daja widma bardzo wysokiego rzedu (~100), co oznacza ze rozdzielczosc jest bardzo duza, ale trzeba takie widmo rozszczepiac jeszcze w kieruknu prostopadlym bo krance kolejnych rzedow nakladaja sie na siebie. Najczesciej jest to po prostu dodatkowa siatka, albo pryzmat.

Jest jeszcze spytne rozwiazanie w postaci spektrografu aperturowego: siatka dyfrakcyjna znajduje sie na samym poczatku, na teleskopie (tak jak np. filtry sloneczne). Najczesciej do tego rozwiazania wykorzystuje sie jako element dyspersyjny pryzmaty o odpowiednim kacie lamiacym, jednak jesli teleskop ma duza srednice to taki pryzmat bedzie b. ciezki (wiadomo czym to pachnie). Henry Draper, ktory sto lat temu z gorka zrobil spektroskopowy przeglad nieba uzywal spektrografu aperturowego wlasnie, jego elementem dyspersyjnym byla siatka dyfrakcyjna, transmisyjna w postaci pierscienia z nawinietymi rownolegle drucikami. Do ogladania widm zarejestrowanych na kliszach fotograficznych (szklanych) uzywal lupy...

Wybierajac siatke warto zwrocic uwage na jej krzywa czulosci (keyword: "efficiency curve") oraz jej maksymalna efektywnosc (typowo od 40% do 60%).

linki:

polecam "Diffraction Gratings Handbook" dostepny on-line na stronie:

http://gratings.newport.com/information/ha...ok/handbook.asp

ktory mozna tez zamowic w postaci na CD albo ksiazki (mi przyslali bez problemu, za darmo)

swego czasu popelnilem kilka prostych obliczen potrzebnych mi podczas zastanawiania sie nad skonstruowaniem spektrografu sluzacego do przegladu nieba (zakladany jak najwiekszy zasieg ~12/13 mag, mala rozdzielczosc, podstawowa klasyfikacja widmowa)

kilka notatek umiescilem tu:

http://www.astrouw.edu.pl/~mgochna/spectro.html

moze sie przyda.

Od razu uprzedzam, ze nie uwazam sie za zadnego speca w tej dziedzinie, po prostu troszke liznalem temat, polecam poszukac w sieci informacji na temat spektrografu echelle znajdujacego sie w Poznaniu.

Jest jeszcze kilka aspektow o ktorych wyzej nie wspomnialem, jak np. liniowosc widma, kalibracja, redukcja i obrobka danych, ktore to zagadnienia sa wielce waze i ktore warto rozwazyc przed rozpoczeciem konstruowania instrumentu...

serdecznie pozdrawiam

Michal

ryszardo · 27 Października 2008

Spetrograf aperturowy (obiektywowy) Drapera zamocowany był na refraktorze Petzvala o srednicy 200mm. ( Ten refraktor, chyba w 1948r przekazany został do obserwatorium w Piwnicach i jest tam do dzisiaj..).

Widma gwiazd rejestrowane były za pomocą stosunkowo mało czułych klisz szklanych. Obecnie mamy do dyspozycji łatwo dostepne i niedrogie refraktory Petzvala o srednicach 127 i 152mm i światłosile jak u Drapera. A przy tym mamy o wieeele czulsze detektory.

Gorzej z sietką dyfrakcyjną.

Mam pewną koncepcję, do przedyskutowania. Miałem okazję zapoznać się ( jako laik)z technologiami stosowanymi przy produkcji płyt CD (DVD).

Jak wiadomo, płyty takie wytwarzane są metodą wtrysku na bardzo precyzyjnych matrycach. Technologia wytwarzania tych matryc (tzw. mastering) jest wystarczająco dokładna dla wytworzenia siatki dyfrakcyjnej o średnicy 5". ( A w przypadku technologii blue ray - jeszcze większa). Na pewno taka siatka będzie lepsza niż u Drapera!.

Materiałem jest poliwęglan, ale stosowana meoda wtrysku i jego parametry zapewniają wystarczającą dokładność powierzchni, zwłaszcza biorąc pod uwagę, że poliwęglan jest "low dyspersion"!.

Chyba miałbym z kim porozmawiać na temat wytworzenia takiej matrycy i jakiejś serii siatek. Trzeba tylko ustalić optymalną dla nas dyspersję ( w przeliczeniu na linie/mm).

Pozdrawiam

ryszardo · 27 Października 2008

Aaaa i jeszcze jedno: montaże o maksymalnie dużym PE, przy własciwym ustawieniu siatki dyfrakcyjnej, całkiem dobrze się nadają...

majer · 28 Października 2008

http://www.springerlink.com/content/p0463n3367703j60/

Jak moge zdobyc zamieszczony tam PDF (o ile nie jest sciśle tajny ) aby zagłębic się w problem? Czy są jakiekolwiek szanse na osiągniecie pomiaru amatorskim spektroskopem?

ten PDF nie jest ściśle tajny, ale niestety nie jest za darmo jak widać. Ale możesz spróbować napisać do wymienionego tam jednego ze współautorów (na imię ma Maciej i jest dr habem). O amatorskiej spektroskopii już napisali inni. Ja tylko dodam, że pewnie konieczna by była długa ekspozycja. Fotometria będzie łatwiejsza.

Akurat styczeń to nie jest najlepszy okres na oglądanie tej gwiazdy. Z okolic 30N widać ją tylko wieczorem lub tuż nad ranem. Generalnie im bardziej na północ będzie obserwator, tym lepiej.

Pod spodem kilka obrazków z wykresami widoczności EE Cep 20 stycznia z różnych miejsc w Europie:

Warszawa:

Valletta (Malta):

Budapeszt (Węgry):

Uppsala (Szwecja):

Kiruna (Szwecja):

Edytowane 28 Października 2008 przez majer

majer · 5 Grudnia 2008

Pojawił się nowy IBVS na temat EE Cep. Oto adres do niego: http://www.konkoly.hu/cgi-bin/IBVS?5866.

Yah · 17 Grudnia 2008

No to Panie i Panowie czas szykować sprzęt, bo powoli się zaczyna.

Tak wyglądało ostatnie zaćmienie EE Cep:

EE Cep - ostatnie zaćmienie

..... a tak wygląda krzywa jasności teraz:

krzywa jasności EE Cep AAVSO

Po przekroczeniu 10.8 mag rozpoczyna się gwałtowny spadek jasności, a przynajmniej podczas ostatniego zaćmienia tak było.

Korzystajmy z pogodnych nocy, dziur w chmurach i rejestrujmy oraz obserwujmy wizualnie.

Pozdrawiam

Yah · 18 Grudnia 2008

..... i jeszcze lin do mapki w skali C:

mapka AAVSO EE Cep skala C

Gwiazda powinna być łatwa do odnalezienia z uwagi na charakterystyczne asteryzmy pobliskich gwiazd.

majer · 18 Grudnia 2008

..... i jeszcze lin do mapki w skali C:

mapka AAVSO EE Cep skala C

Gwiazda powinna być łatwa do odnalezienia z uwagi na charakterystyczne asteryzmy pobliskich gwiazd.

Jak widać na mapce EE Cep z najbliższymi gwiazdami tworzy charakterystyczny trapez. Dobrze jest porównywać jasność zmiennej właśnie z nimi (w IBVS-ie, którego adres dałem wyżej są one dość dokładnie opisane).

majer · 22 Grudnia 2008

Mój kolega, który zajmuje się miedzynarodową kampanią obserwacyjną tej gwiazdy, założył specjalną stronę internetową: http://www.astri.uni.torun.pl/~cgalan/EECep/, na której są wszelkie informacje na ten temat.

Osoby chcące uczestniczyć w kampanii proszone są o kontakt z Cezarym Gałanem (cezary.galan-at-astri.uni.torun.pl) doktorantem Centrum Astronomii UMK oraz o przesłanie do niego swoich obserwacji.

Edytowane 22 Grudnia 2008 przez majer