Alpy200 - nowe narzędzie

Jagho · 10 Lutego

Od kilku lat w różnych publikacjach internetowych, TV lub czasopismach starałem się promować aktywność polegającą na wykonywaniu wartościowych badań spektroskopowych zjawisk supernowych. Oto niektóre wątki publikowane na naszym forum:
https://astropolis.pl/topic/61704-amatorska-spektroskopia-supernowych-ważne-obserwacje-klasyfikacyjne/
https://astropolis.pl/topic/72617-znów-supernowa-w-m-ce-i-co-możemy-wyczytać-z-jej-widma
https://astropolis.pl/topic/84110-klasyfikacja-supernowej-i-star-analyser-200
https://astropolis.pl/topic/72909-jak-sklasyfikowałem-supernową-grzegorza

W skrócie, mówiąc górnolotnie - można dzięki temu na stałe zapisać się w historii astronomii zostając klasyfikatorem supernowej, określając jej typ:

Co więcej, miło jest też zobaczyć uzyskane przez siebie rezultaty w pracach naukowych. Dla przykładu - publikacja gdzie m.in. wykorzystano wyniki mojej spektroskopii supernowej SN 2022jli (z materiału zebranego w obserwatorium Grzegorza Duszanowicza):

https://iopscience.iop.org/article/10.3847/2041-8213/acfc25

Podstawowym problemem związanym ze spektroskopią supernowych jest fakt, że są to obiekty słabe (przeważnie 15-18mag). Na szczęście widma, jakie są wystarczające w tym przypadku, mogą być niskiej rozdzielczości (R~100-150). Dzięki temu możliwa jest poprawna rejestracja takiego widma nawet z wykorzystaniem amatorskiego teleskopu. Oczywiście niezbędny jest spektroskop. I tu zaczynają się schody. StarAnalyser 100/200 w naszych warunkach w większości przypadków niestety nie wystarczy (chyba że masz dostęp do nieba w Chile lub Namibii a supernowa jest dość jasna). Potrzebujemy spektroskopu szczelinowego niskiej rozdzielczości. Niestety, nie można było go kupić, ponieważ nikt takiego nie produkował. Swoje spektroskopy SN-Spec oraz SN-Spec II musiałem zaprojektować i wykonać sam. Podobnie postąpił Claudio Balcon, który ma dziś na swoim koncie najwięcej wykonanych widm SN. Inną drogą poszedł inny klasyfikator supernowych - Robin Leadbeater. Przerobił on fabryczny spektroskop Alpy600 tak aby pracował w pożądanej rozdzielczości. Nazwał go Alpy200.

I wreszcie stało się !!! Firma Shelyak - producent Alpy600 za namową Robina oraz naszego środowiska (miałem też przyjemność się wypowiedzieć) opracowała nowy model spektroskopu Alpy rozdzielczości przystosowanej do rejestrowania widm słabych obiektów. Nazwali go, jakże by inaczej, Alpy200.

Dla zainteresowanych więcej szczegółów:

https://www.shelyak.com/alpy-200-a-newcomer-to-the-shelyak-instruments-range/?lang=en

Edytowane 10 Lutego przez Jagho

Alien · 10 Lutego

Elegancko Fajnie że działasz bo taka cisza że aż się balem że to porzuciłeś w związku z aferka z supernowymi

fornax · 10 Lutego

I to mi się bardzo podoba tylko aby dopisywała pogoda. :yes:

Jagho · 10 Lutego

10 minut temu, Alien napisał(a):

Elegancko Fajnie że działasz bo taka cisza że aż się balem że to porzuciłeś w związku z aferka z supernowymi

Hmmm, działam to może za dużo powiedziane. Bardziej spoglądam od czasu do czasu co się dzieje w tematach supernowych i co robią inni. Ani poszukiwań, ani spektroskopii już nie robię, ale żona nie pozwala mi sprzedać sprzętu, więc może kiedyś coś się zmieni i wrócę

Alien · 10 Lutego

Działaj, działaj nie patrz na innych rób swoje. Nieraz jest z górki nie raz pod górkę.

astro4u.net · 10 Lutego

6 godzin temu, Jagho napisał(a):

Hmmm, działam to może za dużo powiedziane. Bardziej spoglądam od czasu do czasu co się dzieje w tematach supernowych i co robią inni. Ani poszukiwań, ani spektroskopii już nie robię, ale żona nie pozwala mi sprzedać sprzętu, więc może kiedyś coś się zmieni i wrócę

Już kocham Twoją żonę

Behlur_Olderys · 10 Lutego

A ja bez ogródek:

Ile Twoim zdaniem takie cudo będzie kosztować?

Krzysztof z Bagien · 10 Lutego

41 minut temu, Behlur_Olderys napisał(a):

A ja bez ogródek:

Ile Twoim zdaniem takie cudo będzie kosztować?

No wie pan, to nie są tanie rzeczy...

https://www.shelyak.com/produit/alpy-200-spectroscope/?lang=en

Jagho · 10 Lutego

59 minut temu, Behlur_Olderys napisał(a):

A ja bez ogródek:

Ile Twoim zdaniem takie cudo będzie kosztować?

Tu akurat nie trzeba zgadywać, bo w sklepie już to jest - sam spektroskop 930 euro (już z VATem), ale dla przewidzianych celów konieczny jest jeszcze "Guiding module" który kosztuje 1074 euro. Moduł kalibracji można sobie odpuścić

Edytowane 10 Lutego przez Jagho

Behlur_Olderys · 10 Lutego

55 minut temu, Jagho napisał(a):

konieczny jest jeszcze "Guiding module" który kosztuje 1074

Konieczny rozumiem nawet jak ktoś ma zwykły guider?

Czy można uprzejmie prosić o wyjaśnienie?

Jagho · 10 Lutego

28 minut temu, Behlur_Olderys napisał(a):

Konieczny rozumiem nawet jak ktoś ma zwykły guider?

Czy można uprzejmie prosić o wyjaśnienie?

Tak, jest niestety konieczny. Jak wiemy nasze "zwykłe" guidery spełniają bowiem tylko jedną funkcję - pomagają w korygowaniu ruchu naszych montaży tak, aby zapewnić dokładne prowadzenie podczas ekspozycji. Ten moduł guidujący od Alpy, oprócz tej samej funkcji, ma też drugą - może nawet ważniejszą. Zawiera specjalnie nachyloną płytkę refleksyjną ze szczeliną, na której musimy precyzyjnie ustawić badany obiekt, obserwując to za pomocą kamery guidującej.

Edytowane 10 Lutego przez Jagho

Michal_IAUZ · 10 Lutego

Bardzo ciekawe urządzenie. Dzięki za wrzucenie tego.

39 minut temu, Jagho napisał(a):

której musimy precyzyjnie ustawić badany obie

O jakiej precyzji mówimy?

bajastro · 11 Lutego

Godzinę temu, Michal_IAUZ napisał(a):

Bardzo ciekawe urządzenie. Dzięki za wrzucenie tego.

O jakiej precyzji mówimy?

Badany obiekt musi cały czas być umieszczony dokładnie w szczelinie. Dotyczy to każdego spektrometru/spektrografu szczelinowego. W tym przypadku moduł guidingu nie tylko koryguje błędy montażu, ugięcia wyciągu itd., ale pozwala utrzymać obiekt cały czas w tym samym miejscu na szczelinie. Jakiekolwiek przemieszczenie obiektu wzdłuż szczeliny czy ucieczka ze szczeliny w poprzek nawet na krótkie chwile powoduje spadek i tak już słabego sygnału. Wyzwaniem są nie tylko supernowe ale też i rozciągłe obiekty, które w dodatku poruszają się szybko na tle gwiazd, a nimi są komety. Guiding spektrografem szczelinowym i rejestracja spektrum nawet jasnych komet to już jazda "bez trzymanki" 😁

No i gratulacje @Jagho.

Edytowane 11 Lutego przez bajastro

Behlur_Olderys · 11 Lutego

Jeszcze mam jedno pytanie techniczne:

Na ile taki spektrograf jest bezobsługowy?

Można go ustawić raz i używać bez konserwacji przez kilka dni, tygodni? Czy przy każdej sesji trzeba coś tam dopieścić?

fornax · 11 Lutego

10 godzin temu, bajastro napisał(a):

Badany obiekt musi cały czas być umieszczony dokładnie w szczelinie. Dotyczy to każdego spektrometru/spektrografu szczelinowego. W tym przypadku moduł guidingu nie tylko koryguje błędy montażu, ugięcia wyciągu itd., ale pozwala utrzymać obiekt cały czas w tym samym miejscu na szczelinie. Jakiekolwiek przemieszczenie obiektu wzdłuż szczeliny czy ucieczka ze szczeliny w poprzek nawet na krótkie chwile powoduje spadek i tak już słabego sygnału. Wyzwaniem są nie tylko supernowe ale też i rozciągłe obiekty, które w dodatku poruszają się szybko na tle gwiazd, a nimi są komety. Guiding spektrografem szczelinowym i rejestracja spektrum nawet jasnych komet to już jazda "bez trzymanki" 😁

No i gratulacje @Jagho.

@bajastro z tym prowadzeniem nie powinno być takiego problemu bo obraz na szczelinie nie musi być idealnie zogniskowany bo obiektyw spektrografu widzi szczelinę w spektrografie a nie obiekt. :yes:

Edytowane 11 Lutego przez fornax

Michal_IAUZ · 11 Lutego

9 godzin temu, bajastro napisał(a):

Badany obiekt musi cały czas być umieszczony dokładnie w szczelinie. Dotyczy to każdego spektrometru/spektrografu szczelinowego. W tym przypadku moduł guidingu nie tylko koryguje błędy montażu, ugięcia wyciągu itd., ale pozwala utrzymać obiekt cały czas w tym samym miejscu na szczelinie. Jakiekolwiek przemieszczenie obiektu wzdłuż szczeliny czy ucieczka ze szczeliny w poprzek nawet na krótkie chwile powoduje spadek i tak już słabego sygnału. Wyzwaniem są nie tylko supernowe ale też i rozciągłe obiekty, które w dodatku poruszają się szybko na tle gwiazd, a nimi są komety. Guiding spektrografem szczelinowym i rejestracja spektrum nawet jasnych komet to już jazda "bez trzymanki" 😁

No i gratulacje @Jagho.

Dzięki, może nieprecyzyjnie się wyraziłem w pytaniu o precyzję:) Zasadę działania spekrografu szczelinowego znam, chodziło mi jak duża dokładność pointingu i prowadzenia jest potrzebna w przypadku stosowania tego guiding module. Ale doczytałem już że zarówno dla wersji 200 i 600 optymalna jest szczelina 23 um, co łatwo przeliczyć na sekundy łuku w zależności od teleskopu.

Nie byłem też pewny jak guiding module posiadający swoją szczelinę współpracuje z samym spektografem. Z tego co zrozumiałem z dokumentacji to dokładając guiding module wymieniamy szczelinę w samym spekrografie na wersję z lusterkiem która przychodzi w zestawie z guiding module.

Czyli guiding module pozwala nam widzieć "otoczenie" szczeliny co z kolei pozwala na wykonywanie normalnego guidingu na tym obrazie i jednocześnie szczelina w lusterku jest już szczeliną właściwą dla "optical core".

Obrazek z manuala:

ps.

9 godzin temu, bajastro napisał(a):

W tym przypadku moduł guidingu nie tylko koryguje błędy montażu, ugięcia wyciągu itd., ale pozwala utrzymać obiekt cały czas w tym samym miejscu na szczelinie.

A pozwala utrzymać obiekt w tym samym miejscu korygująć błędy montażu, ugięcia wyciągu itd. Tak na prawdę to guiding module do spekrografu pozwala "widzieć" szczelinę, reszta jest taka sama jak w przypadku normalnego guidingu. Chyba że coś tutaj przeoczyłem?

Edytowane 11 Lutego przez Michal_IAUZ

Jagho · 11 Lutego

47 minut temu, Michal_IAUZ napisał(a):

Z tego co zrozumiałem z dokumentacji to dokładając guiding module wymieniamy szczelinę w samym spekrografie na wersję z lusterkiem która przychodzi w zestawie z guiding module.

Czyli guiding module pozwala nam widzieć "otoczenie" szczeliny co pozwala na wykonywanie normalnego guidingu na tym obrazie i jednocześnie szczelina w lusterku jest już szczeliną właściwą dla "optical core".

Dokładnie tak. Sam F. Cochard lepiej by tego nie ujął

Odpowiadając na pytanie @Behlur_Olderys

Tak. Jest w dużym stopniu bezobsługowy, ponieważ ostrzenie na szczelinę ustawiamy raz. Kalibrację długości fali również - wykonujemy to na poziomie softu i ona się trzyma. W czasach gdy intensywnie eksploatowałem swój spektroskop (SN-Spec - bardzo podobny w budowie do Alpy) nie musiałem go dotykać miesiącami.

Problem z guding module w kontekście supernowych jest inny. W krótkich ekspozycjach na obrazie z guidera nie widzimy obiektów 15-18mag (a takie wielkości mają supernowe). Bardzo trudno jest więc ustawiać je precyzyjnie na szczelinie. Jest pewna technika pozwalająca tę kwestię rozwiązać, ale to już temat na odrębną opowieść i nie chcę Was teraz zanudzać

Edytowane 11 Lutego przez Jagho

Michal_IAUZ · 11 Lutego

32 minuty temu, Jagho napisał(a):

W krótkich ekspozycjach na obrazie z guidera nie widzimy obiektów 15-18mag (a takie wielkości mają supernowe). Bardzo trudno jest więc ustawiać je precyzyjnie na szczelinie. Jest pewna technika pozwalająca tę kwestię rozwiązać, ale to już temat na odrębną opowieść i nie chcę Was teraz zanudzać

Jak możesz to opisz proszę chociaż krótko, to bardzo ciekawe.

Tak na mój "chłopski rozum": czemu musimy mieć krótkie ekspozycje do ustawiania? Nie możemy wykonać długiej ekspozycji, obliczyć ile X i Y przesunąć obiekt tak żeby znalazł się w szczelinie i to przesunięcie wykonać?

Na kolejnej długiej ekspozycji potwierdzamy że obiekt zniknął w szczelinie, następnie wykonujemy krótką ekspozycję, wybieramy obiekt dla guidingu i prowadzimy.

Edytowane 11 Lutego przez Michal_IAUZ

Jagho · 11 Lutego

9 minut temu, Michal_IAUZ napisał(a):

Jak możesz to opisz proszę chociaż krótko, to bardzo ciekawe.

Tak na mój "chłopski rozum": czemu musimy mieć krótkie ekspozycje do ustawiania? Nie możemy wykonać długiej ekspozycji, obliczyć ile X i Y przesunąć obiekt tak żeby znalazł się w szczelinie i to przesunięcie wykonać?

Na kolejnej długiej ekspozycji potwierdzamy że obiekt zniknął w szczelinie, następnie wykonujemy krótką ekspozycję, wybieramy obiekt dla guidingu i prowadzimy.

Twój sposób rozumowania idzie w dobrym kierunku. Dokładnie robię to tak, że wykonuję długą ekspozycję na kamerze guidera. Jeżeli jest w miarę udana (nieporuszona) i już widzę na niej słabą supernową, to określam jej współrzędne w pikselach (x,y) -> punkt A. Następnie wybieram inną bardzo jasną gwiazdę również widoczną w guiderze i też określam jej współrzędne w pikselach -> punkt B. W trzecim kroku wybieram punkt leżący na szczelinie i również wyznaczam jego współrzędne -> punkt C. Następnie obliczam wektor przesunięcia AC. Wektor ten zaczepiam następnie na punkcie B i wyliczam punkt D - czyli na jakiej współrzędnej powinna się znaleźć jasna gwiazda, aby supernowa znalazła się w szczelinie. Teraz już przy szeregu krótkich ekspozycji przesuwam jasną gwiazdą (która widzę) do współrzędnych punktu D. Ustawianie tego wszystkiego przy sekwencji długich ekspozycji (tak aby SN była zawsze widoczna) trwa nieznośnie długo.

bajastro · 11 Lutego

3 godziny temu, fornax napisał(a):

@bajastro z tym prowadzeniem nie powinno być takiego problemu bo obraz na szczelinie nie musi być idealnie zogniskowany bo obiektyw spektrografu widzi szczelinę w spektrografie a nie obiekt.

Gwiazda, której widmo chcemy zarejestrować powinna być jak najlepiej zogniskowana na szczelinie, bo przy rozogniskowaniu słabnie szybko sygnał rejestrowanego widma.

@Jagho U mnie ustawianie gwiazdy na szczelinie wygląda podobnie, tyle że w przypadku obiektów 6-9 mag jest to szybsze. Ustawiona gwiazda po prostu niemal całkowicie znika, gdy znajdzie się dokładnie na szczelinie. Wtedy uruchamiam guiding z PHD2 i do tego wykorzystuję inne okoliczne gwiazdy widoczne w kadrze guidera wraz ze szczeliną. Mój HEQ5 wraz z tubą SCT 8" bardzo dobrze sobie z tym radzi.

Edytowane 11 Lutego przez bajastro

MaciejW · 11 Lutego

Czegoś nie rozumiem, jeśli światło gwiazd jest zogniskowane na szczelinie, to co trafia do kamerki guidera już jest rozogniskowane i nieostre. Czy może powinienem przeczytać instrukcję powyższych spektrometrów, aby sobie to wyjaśnić?

Behlur_Olderys · 11 Lutego

Zogniskowane na szczelinie czy na kamerze za szczeliną?

Jagho · 11 Lutego

2 godziny temu, MaciejW napisał(a):

Czegoś nie rozumiem, jeśli światło gwiazd jest zogniskowane na szczelinie, to co trafia do kamerki guidera już jest rozogniskowane i nieostre. Czy może powinienem przeczytać instrukcję powyższych spektrometrów, aby sobie to wyjaśnić?

Najpierw obraz gwiazdy przez obiektyw/lustro teleskopu jest zogniskowany dokładnie w punkcie w którym ustawiona jest szczelina. Następnie z jej obrazu, przez pierwszy układ optyczny (zwany kolimatorem), tworzona jest wiązka równoległa, ponieważ odległość szczelina - kolimator jest równa ogniskowej tegoż kolimatora. Ta wiązka równoległa przechodzi następnie przez siatkę dyfrakcyjną (refleksyjną lub transmisyjną), pryzmat lub grism (zależnie od rodzaju spektroskopu). Jest rozszczepiana, tworzy się widmo, które trafia na kolejną soczewkę - obiektyw, a ten znów ogniskuje obraz widma, tym razem na matrycy kamery. To tak z grubsza.

Edytowane 11 Lutego przez Jagho

Jagho · 11 Lutego

Obraz wart tysiąca słów

Tu drugą soczewkę nazywają również "collimating lens", ale w publikacjach fachowych dot. spektroskopii nazywamy ją raczej obiektywem ("objective lens").

Edytowane 11 Lutego przez Jagho