Odkrycia 144 gwiazd zmiennych

[bajastro]

W tym temacie przedstawiam wyniki trwającego pół roku amatorskiego projektu, którego celem było wyszukiwanie nowych gwiazd zmiennych. Dzięki pomocy Gabriela Murawskiego odnalazłem swoją pierwszą gwiazdę zmienną, potem były kolejne i tak powstał projekt. Większość gwiazd odnalazłem analizując dane ASAS-SN (125 zmiennych). Własnym sprzętem udało się odkryć 19 gwiazd zmiennych, w większości były to binarne układy zaćmieniowe, których zmiany jasności można zarejestrować w ciągu kilku godzin. Ponieważ zbliża się publikacja wyników badań z sondy Gaia, która ma zawierać ok 500 tys zmiennych, od początku roku są zgłaszane masowe odkrycia z teleskopów automatycznych. Za zmienne wziął się znany łowca supernowych ASAS-SN (ponad 70 tys nowych zmiennych). Niedawno pojawiła się publikacja Atlas zawierająca 150 tys gwiazd zmiennych na podstawie danych teleskopu Panstarrs. Do niedawna myślałem, że to jakiś gość, który zajmuje się odkryciami komet, a tu mamy automat  Tak więc aktualnie bardzo trudno jest coś nowego odkryć. Analizy odkrytych gwiazd pochłonęły cały mój wolny czas, aktywność na forum spadła praktycznie do zera. Publikacje ASAS-SN i Atlas-u zabierały mi większość opracowanych analiz zmiennych gotowych do zgłoszenia i szukałem nowych. Bardzo wiele pomógł mi Gabriel Murawski zwłaszcza przy zgłoszeniach (trzeba znać angielski, a u mnie to tak sobie z tym jest) i w klasyfikacji typów.

Podsumowując, udało mi się znaleźć 144 gwiazdy zmienne, jedna z nich to współodkrycie z Gabrielem Murawskim - układ binarny o znacznej ekscentryczności. Postanowiłem więc zakończyć projekt, by móc zając się tematem spektroskopii średnich rozdzielczości. Pewnie jeszcze coś czasem znajdę, ale nie będzie to już na tak dużą skalę, jak do tej pory i ze względu na ograniczone możliwości amatora bez studiów astronomicznych

 

Spośród tej "gromady" wyróżniłem trzy gwiazdy zmienne:

1. TYC 2937-953-1 w Woźnicy

Jest to układ podwójny kontaktowy i zaćmieniowy typu EW, w którym składniki okrążają barycentrum w czasie 8h 6m 30.8s. Ponadto obie gwiazdy wykazują znaczną aktywność plamotwórczą. Najwięcej plam było w 2017 r.

W internecie znalazłem grafikę obrazującą podobny układ gwiazd z plamami:

Źródło: http://www.space-art.co.uk/image.php?gallery=stars-nebulae&image=w-uma-binary-1

 

2. GSC 02907-00975 w Woźnicy

Układ zaćmieniowy typu EA, w którym oba składniki obiegają barycentrum po orbitach ekscentrycznych z okresem 3.86 d. Do wyznaczenia parametrów orbit jak i mas składników potrzebne są jednak pomiary spektroskopowe prędkości radialnych na podstawie przesunięcia linii widmowych. Poniżej wykres fazowy tego układu:

Na podstawie szerokości i głębokości minimów wnioskuje się, że wielkości i masy obu gwiazd są porównywalne.

Poniżej animacja z wikipedii obrazująca ruch składników w podobnym układzie:

Źródło: https://en.wikipedia.org/wiki/Binary_star

 

3. 2MASS J21475650+4408234 w Łabędziu

Jest to cefeida, a dokładniej rzadszy typ DCEPS (okres wynosi 4.287 d), gwiazdy te charakteryzują się pulsacjami w pierwszym owertonie, poniżej wykres fazowy:

Dla mnie jest wyjątkowa, cefeidę jest bardzo trudno znaleźć. Czesi dla przykładu znaleźli 1 cefeidę na ponad 1200 nowych zmiennych. Działa tam prężna grupa zajmująca się gwiazdami zmiennymi.

 

Znalezione gwiazdy zmienne należą do różnych typów, ale najwięcej bo ponad 80 zmiennych to układy zaćmieniowe typu Algola (EA) i W UMa (EW), gwiazdy typu β Lyr (EB) są rzadsze. 10 gwiazd zmiennych EA to ciekawe układy ekscentryczne, w których składniki obiegają barycentrum po orbitach eliptycznych. Poniższy wykres przedstawia rozkład odkrytych gwiazd wg typów.

Zmienne odnalazłem w 13 gwiazdozbiorach, obszar poszukiwań objął 3000 stopni kwadratowych (7,3 % całego nieba).

Wykonałem też 2 histogramy, mając więcej danych można się bawić w różne statystyki:

Pomijając fakt, że rzadko analizowałem gwiazdy słabsze niż +14 mag, tendencja jest wzrostowa, im słabsze gwiazdy tym większa szansa na trafienie w zmienną

Gwiazdy o dużej amplitudzie jasności to głównie pulsujące czerwone olbrzymy także mirydy. Mają długie okresy (setki dni) i często są nieregularne (kilka różnych okresów nakładających się na siebie). Większość takich gwiazd jest już dawno odkryta, ponieważ były łatwe do identyfikacji.

 

Trochę zabawy z arkuszem kalkulacyjnym i udało się nanieść gwiazdy na siatkę współrzędnych w układzie walcowym (odwzorowanie Merkatora):

Ale wolę układ biegunowy, zmienne oznaczone są czerwonymi krzyżykami (sama mapa pochodzi z Wikipedii):

Źródło: Wikipedia https://sv.wikipedia.org/wiki/Norra_stjärnhimlen

 

Poniżej pełna lista gwiazd potwierdzonych przez AAVSO i dostępnych w katalogu gwiazd zmiennych VSX:

Nr	Oznaczenie katalogowe	Gwiazdozbiór	Typ	Okres (d)	Jasność (mag)	Uwagi
1	CGCS 5662	Lac	SRA	357	14.1 - 14.7 V	Gwiazda węglowa
2	IRAS 02054+5113	Per	SR	56.39	14.5 - 16.1 V
3	2MASS J22111623+7056399	Cep	SRS	26.0	12.78 - 13.03 V
4	2MASS J22064386+5525030	Cep	SRB	176.5	14.8 - 15.9 V
5	2MASS J22263130+6807387	Cep	SRB	67.0	14.6 - 15.3 V
6	GSC 04463-01799	Cep	SRS	26.24	12.43 - 12.68 V
7	IRAS 22107+7042	Cep	SRB	89.2	14.0 - 14.8 V
8	TYC 4018-522-1	Cas	DSCT	0.0945732	11.41 - 11.46 V
9	GSC 04014-00614	Cas	EA	0.333302	13.43 - 14.26 V
10	CGCS 5886	Cas	M	526	16.1 - <20.5 V	Miryda, gwiazda węglowa
11	GSC 04462-02209	Cep	SRS	25.09	12.92 - 13.18 V
12	TYC 4014-812-1	Cas	ELL	0.82602	11.83 - 11.97 V
13	GSC 04462-00158	Cep	SRB	33.25	13.24 - 13.52 V
14	2MASS J21502012+6812075	Cep	SRB	60.02	15.2 - 16.1 V
15	2MASS J00032987+6227146	Cas	EA	5.3005	14.0 - 14.5 V
16	GSC 04462-00783	Cep	SRS	22.49	12.29 - 12.47 V
17	2MASS J23582036+6222214	Cas	EW	0.25169	14.3 - 14.7 V
18	GSC 04470-01483	Cep	SRB	364	12.6 - 13.0 V
19	GSC 04466-01061	Cep	SRA	60.3	14.38 - 14.59 V
20	TYC 4467-3-1	Cep	SRB	41.5	11.77 - 12.08 V
21	GSC 04306-00763	Cep	SRA	112	12.34 - 12.56 V
22	GSC 04014-00245	Cas	DSCT	0.151046	12.44 - 12.48 V
23	GSC 04470-01489	Cep	SRB	186	12.76 - 13.18 V
24	2MASS J23594644+6237030	Cas	EA	1.7202	14.17 - 14.51 V
25	2MASS J00020821+6306335	Cas	EW	0.309294	14.01 - 14.24 V
26	2MASS J00253317+7353539	Cep	SRA	128	13.5 - 14.8 V
27	GSC 04018-01640	Cas	EA	2.888768	12.81 - 13.46 V
28	TYC 4018-3302-1	Cas	EA	0.79834	11.79 - 12.10 V
29	GSC 04018-02568	Cas	EA	7.72683	13.39 - 13.59 V	Układ ekscentryczny
30	2MASS J00102900+6245354	Cas	EW	0.988438	14.62 - 15.1 V
31	GSC 04018-03168	Cas	EA	1.501638	13.20 - 13.25 V
32	2MASS J00121272+6254178	Cas	EA	1.20560	15.0 - 15.3 V
33	2MASS J00090843+6228023	Cas	EW	0.295904	15.8 - 16.3 V
34	GSC 03655-00844	Cas	SRS	23.96	12.51 - 12.77 V
35	GSC 04463-00753	Cep	SRB	47.72	11.71 - 11.91 V
36	GSC 04306-00017	Cep	SRB	48.13	12.83 - 13.43 V
37	GSC 04492-00600	Cep	SRS	17.18	12.50 - 12.62 V
38	TYC 4492-202-1	Cep	SRS	18.8	10.43 - 10.64 V
39	2MASS J00051966+6243567	Cas	EW	0.282794	16.0 - 16.9 V
40	GSC 04307-00178	Cas	SRB	48.95	13.42 - 13.78 V
41	TYC 4463-1075-1	Cep	SRS	27.26	10.47 - 10.61 V
42	GSC 04467-01622	Cep	SR	197	13.75 - 15.1 V
43	TYC 4463-697-1	Cep	SRS	21.29	11.07 - 11.21 V
44	GSC 04467-00632	Cep	SRB	53.87	12.04 - 12.45 V
45	GSC 04463-01269	Cep	SRB	39.21	12.33 - 12.88 V
46	GSC 04492-00324	Cep	SRB	52.6	13.12 - 13.47 V
47	TYC 4052-2070-1	Cas	EA	2.7275	12.03 - 12.52 V
48	TYC 4051-1594-1	Cas	EA	3.58559	12.25 - 12.47 V
49	TYC 4052-252-1	Cas	EA	3.8015	11.80 - 12.02 V
50	TYC 3838-754-1	UMa	SRB	38.3	11.18 - 11.58 V
51	BD+62 526	Cas	ELL	15.536	10.13 - 10.23 V
52	GSC 03825-00390	UMa	SRB	98.8	11.65 - 12.99 V
53	CGCS 320	Cas	M	417	12.9 - 15.6 V	Miryda, gwiazda węglowa
54	2MASS J23291678+6439205	Cep	SRB	67.3	15.1 - 16.6 V
55	GSC 04601-03501	Cep	SRB	64.23	12.65 - 13.30 V
56	GSC 04489-00328	Cep	SRS	17.89	12.47 - 12.63 V
57	GSC 04018-00561	Cas	EB	2.9249	13.06 - 13.20 V
58	TYC 3655-920-1	Cas	EA	0.642062	10.99 - 11.12 V
59	BD+59 516	Cas	GCAS	--	9.52 - 9.83 V
60	TYC 4048-1198-1	Cas	SRS	17.19	10.29 - 10.39 V
61	TYC 3670-871-1	Cas	ACV	1.92093	11.02 - 11.17 V
62	TYC 4053-1749-1	Cam	SRS	20.65	10.65 - 10.91 V
63	CGCS 398	Cas	SRB	118	13.85 - 14.45 V	Gwiazda węglowa
64	TYC 4041-267-1	Cas	SRB	38.65	9.76 - 9.98 V
65	TYC 4489-686-1	Cep	SR	36.28	10.07 - 10.55 V
66	TYC 3277-604-1	Cas	EA	1.75314	11.22 - 11.35 V
67	GSC 03275-00222	Cas	EA	1.7190	11.39 - 11.63 V
68	TYC 3274-466-1	Cas	ACV	1.9017	11.31 - 11.39 V
69	GSC 04462-00699	Cep	RS	46.27	14.6 - 15.0 V
70	TYC 4047-2512-1	Cas	SRB	69.0	10.04 - 10.21 V
71	TYC 4018-201-1	Cas	SRB	37.97	9.91 - 10.15 V
72	TYC 4018-723-1	Cas	SRB	94.5	11.16 - 11.98 V
73	GSC 04463-01497	Cep	SRS	25.5	12.62 - 12.90 V
74	2MASS J00011690+6230400	Cas	SRB	55.7	14.55 - 15.15 V
75	GSC 04019-01686	Cas	EB	0.88346	11.92 - 12.39 V
76	GSC 04018-03774	Cas	SRS	29.67	12.17 - 12.45 V
77	TYC 4018-2476-1	Cas	EW	0.835984	11.02 - 11.19 V
78	GSC 03840-00776	UMa	EA	3.10316	12.98 - 13.33 V
79	TYC 4019-1521-1	Cas	EW	0.375375	12.22 - 12.34 V
80	TYC 3659-550-1	Cas	EW	0.275862	11.41 - 11.50 V
81	TYC 4030-1179-1	Cas	EA	2.15858	12.26 - 12.45 V
82	TYC 3667-904-1	Cas	EA	11.5703	11.67 - 12.17 V
83	GSC 04016-01218	Cas	EA	3.27761	12.25 - 12.77 V
84	2MASS J00512094+5229050	Cas	EB	0.537986	13.44 - 13.82 V
85	GSC 04024-01761	Cas	SRB	36.10	12.87 - 13.13 V
86	GSC 04001-01223	Cas	EA	4.4831	12.36 - 13.60 V
87	2MASS J01083514+5222538	Cas	EA	1.84965	13.46 - 14.03 V
88	GSC 03692-00645	Per	EA	1.347055	12.49 - 12.83 V
89	2MASS J00314844+5825399	Cas	EW	0.395669	13.70 - 14.10 V
90	GSC 03291-01685	Per	EA	1.281518	12.07 - 12.36 V	Układ ekscentryczny
91	2MASS J00511316+5859419	Cas	EW	0.805867	13.38 - 13.68 V
92	GSC 03667-01120	Cas	EA	1.217277	13.63 - 14.10 V
93	GSC 03275-00091	Cas	EA	3.41463	12.80 - 13.27 V
94	TYC 3653-160-1	Cas	EA	5.16592	11.99 - 12.58 V
95	GSC 03261-00600	Cas	EA	2.82699	13.68 - 14.20 V
96	TYC 3999-2138-1	Cas	EA	1.491488	11.69 - 12.22 V
97	GSC 02937-01066	Aur	HADS	0.1370755	13.68 - 14.03 V
98	GSC 02920-01415	Aur	EW	0.2810536	12.07 - 12.42 V
99	2MASS J06140933+4638387	Aur	EA	0.838639	13.75 - 14.47 V
100	TYC 2937-953-1	Aur	EW/RS	0.3378565	11.18 - 11.68 V	Znaczna aktywność plamotwórcza
101	2MASS J06094478+4704276	Aur	EW	0.333678	13.43 - 13.80 V
102	GSC 02933-02250	Aur	EW	0.438089	13.62 - 13.93 V
103	GSC 03353-02028	Aur	EA	0.974285	13.16 - 13.55 V
104	GSC 02904-00715	Aur	EA	3.56292	12.86 - 13.91 V
105	GSC 03347-00207	Aur	EW	0.557730	13.29 - 13.76 V	Efekt O’Connella
106	GSC 02907-00975	Aur	EA	3.86034	13.39 - 14.02 V	Układ ekscentryczny
107	GSC 02922-01504	Aur	EA/RS	4.06475	13.38 - 14.10 V	Aktywność plamotwórcza
108	GSC 03364-00737	Aur	EB	0.919103	13.46 - 13.83 V
109	GSC 02917-02141	Aur	EA	1.43532	12.97 - 13.28 V
110	GSC 03366-02176	Aur	EA	1.035396	13.50 - 13.97 V
111	GSC 03347-00418	Per	EA	4.55775	13.75 - 14.98 V
112	GSC 03351-01455	Per	EB	0.615141	13.11 - 13.56 V
113	GSC 02890-01439	Per	EW	0.3741455	13.32 - 13.73 V
114	GSC 03367-01364	Aur	EA	2.58119	13.56 - 14.28 V	Układ ekscentryczny
115	2MASS J04394961+4103575	Per	EA	3.652395	13.70 - 14.50 V
116	GSC 03332-00982	Per	ACV	1.45682	13.22 - 13.37 V
117	GSC 03416-01403	UMa	EA	5.44926	12.93 - 13.18 V
118	TYC 2951-639-1	Aur	ELL	1.02690	10.72 - 10.87 V	Efekt O’Connella
119	GSC 03391-00224	Lyn	EA	0.4966685	13.88 - 14.45 V
120	GSC 02905-01451	Per	EA	2.55591	13.38 - 13.73 V
121	GSC 03366-00963	Aur	EA	1.89054	12.86 - 13.14 V
122	TYC 3526-817-1	Lyr	EA	3.315522	12.53 - 12.87 V
123	GSC 02633-01931	Her	EW	0.4880175	13.52 - 13.98 V
124	GSC 03109-00303	Lyr	EW	0.5836405	13.62 - 13.91 V
125	GSC 02962-01851	Lyn	EA	13.26366	12.02 - 12.70 V	Współodkrycie z Gabrielem Murawskim, Układ ekscentryczny
126	GSC 02953-01460	Aur	EA	9.7828	12.63 - 13.35 V	Układ ekscentryczny
127	GSC 03393-00484	Lyn	EW/RS	0.2793917	13.65 - 13.96 V	Aktywność plamotwórcza
128	GSC 03081-01569	Her	EA	13.3939	12.71 - 13.22 V	Układ ekscentryczny
129	GSC 03509-00190	Her	EA	4.91053	13.83 - 14.35 V
130	GSC 03531-01310	Lyr	EW	0.2912662	13.73 - 14.09 V
131	2MASS J21144243+4820357	Cyg	HADS	0.1102040	13.63 - 13.93 V
132	BD+42 4469	Lac	EA	1.146027	10.78 - 11.57 V
133	GSC 03591-03273	Cyg	EA	0.788190	13.56 - 14.50 V
134	2MASS J21475650+4408234	Cyg	DCEPS	4.28665	13.62 - 13.97 V	Cefeida, pulsacje w pierwszym owertonie
135	GSC 03207-02252	Lac	EW	0.7244643	13.11 - 13.53 V	Efekt O’Connella
136	GSC 03208-01578	Lac	EW	0.4282377	12.97 - 13.38 V
137	GSC 03222-00862	Lac	EA	9.42823	13.55 - 14.10 V	Układ ekscentryczny
138	GSC 03085-00347	Her	EA	5.750868	13.42 - 13.75 V
139	GSC 02374-00642	Tau	EA	5.40552	13.55 - 13.90 V	Układ ekscentryczny
140	TYC 3998-604-1	Cas	EA	1.824479	12.75 - 14.24 V
141	GSC 03623-00876	And	EA	2.972038	13.76 - 14.29 V
142	TYC 3640-229-1	And	EA	16.1064	11.53 - 11.91 V	Układ ekscentryczny
143	2MASS J23173851+5450113	Cas	EA	1.881764	13.35 - 14.1 V
144	GSC 04002-00728	Cas	EA	2.254859	13.44 - 14.1 V

Dane dotyczące gwiazd zmiennych VSX są również dostępne w bazie danych Vizier.

Edytowane 21 Kwietnia 2018 przez bajastro

[Behlur_Olderys]

Godzinę temu, bajastro napisał:

Własnym sprzętem udało się odkryć 19 gwiazd zmiennych

Czyli reszta ze 140 czyim sprzętem odkryta?

[LibMar]

4 minuty temu, Behlur_Olderys napisał:

Czyli reszta ze 140 czyim sprzętem odkryta?

Łączenie archiwalnych baz danych, czyli początkowo ASAS-SN, a potem ASAS-SN+SuperWASP

[HAMAL]

Kompletnie nie moje klimaty, ale cieszę się Twoim szczęściem

[gawain74]

Już samo rejestrowanie gwiazd zmiennych to piękna sprawa, a zostać odkrywcą to już w ogóle naprawdę ogromna satysfakcja, szczególnie w czasach gdy roboty

nam to zabierają...(supernowe, komety)

 

Edytowane 22 Kwietnia 2018 przez gawain74

[Jagho]

7 godzin temu, gawain74 napisał:

Już samo rejestrowanie gwiazd zmiennych to piękna sprawa, a zostać odkrywcą to już w ogóle naprawdę ogromna satysfakcja, szczególnie w czasach gdy roboty

nam to zabierają...(supernowe, komety)

 

Gratulacje i wielkie uznanie @bajastro za to osiągnięcie !
Jeżeli chodzi natomiast o kwestię automatycznych przeglądów nieba i ich rolę w odkrywaniu planetoid, nowych, supernowych czy komet, to pozwolę sobie wyrazić może nieco zaskakującą opinię, że istnienie robotów wbrew pozorom uatrakcyjnia zabawę. To "wyszarpywanie" im odkryć sprawia niesamowitą frajdę, kiedy od czasu do czasu się to uda. Niezdecydowanych zachęcam do spróbowania :)

Edytowane 22 Kwietnia 2018 przez Jagho

[cyberboss]

Tytaniczna praca. Gratuluję wytrwałości

[bajastro]

Dziękuję Wam wszystkim  

Już Jagho wspomiał, że roboty mocno uatrakcyjniają zabawę. Raz był szybszy ASAS-SN, Panstarrs albo jeszcze ktoś inny (kilka razy mi się trafiło), który podebrał mi łup. Innym razem mnie się udawało.

Nawet gdy się zgłosi znalezisko do AAVSO, to trzeba cierpliwie czekać, a w czasie tego oczekiwania ten sam obiekt może zostać zaimportowany wraz z tysiącami innych z automatycznego przeglądu nieba i moje zgłoszenie nawet jeśli było wcześniejsze to zostanie odrzucone ("reject" - przez to też trzeba było przejść). Wygląda na to, że przypadku VSX decyduje data zatwierdzenia  

Poza analizami, znaczną część czasu przeznaczałem na żmudne weryfikowanie czy obiekt nie był już odkryty.

Edytowane 23 Kwietnia 2018 przez bajastro

[Zaciekawiony]

A obiekty obserwowane przez twój sprzęt, to byli kandydaci znalezieni w takich bazach danych, czy po prostu szukałeś na klatkach z fotometrii innych zmiennych, czy jeszcze jakaś w kadrze się zmienia?

[bajastro]

Szukałem zmiennych na zarejestrowanym materiale. Sporadycznie trafiały się jakieś nowe, a zwykle to były znane obiekty. A pogoda u nas też na wiele obserwacji nie pozwala.

[Krzysztof Tomasik]

Odkrycia gwiazd... ostatnimi czasy jest to wyczyn (dla mnie) bo nawet przy czystym niebie nic nie widać, dlaczego_ jak długo jeszcze???