Projekt singlet

[JSC]

Po pasjonującym wątku o APO, w którym przeszlismy na singlety, czuję, że muszę spróbować takiego megadługiego singleta, gdziec tak do ogniskowej ok. 2 metrów.

Znalazłem aryciekawa dyskusje na Cloudy Nights:

https://www.cloudynights.com/topic/706490-17th-century-and-modern-single-lens-refractor/

 

Nasuwają się 3 zasadnicze pytania:

1. Skąd wziąć soczewkę? 

2. Mamy do wyboru trzy rodzaje: dwuwypuklą, płaskowypukłą i wypukłowklęsłą. Ktora bedzie najlepsza do budowy teleskopu astronomicznego?

3. Jaką wybrać światłosiłę, aby nie miec widocznej aberracji chromatycznej?

 

Troche jest na ten temat w powyższym linku. Gdzieś przeczytałem, że np. do lupy lepsza od soczewki dwuwypukłej jest płaskowypukla. Czy tak samo bedzie w przypadku  teleskopów astronomicznych? A moze jednak wypuklowklesła? Podobno najmniej wrażliwa na nieosiowość ukladu? Ale co z jakościa obrazu? Na CN napisali ze jest gorsza od dwuwypukłej... 

 

Edytowane 2 Grudnia 2023 przez JSC

[anatol]

We wspomnianym wątku o APO Mateusz wspomniał o artykułach w Uranii o takim heweliuszowym teleskopie. Pozwolę sobie udostępnić je tutaj.

Urania1-2.pdf Urania2-1.pdf

 

 

Edytowane 2 Grudnia 2023 przez anatol

[fornax]

17 minut temu, JSC napisał(a):

Po pasjonującym wątku o APO, w którym przeszlismy na singlety, czuję, że muszę spróbować takiego megadługiego singleta, gdziec tak do ogniskowej ok. 2 metrów.

Znalazłem aryciekawa dyskusje na Cloudy Nights:

https://www.cloudynights.com/topic/706490-17th-century-and-modern-single-lens-refractor/

 

Nasuwaja sie 3 zasadnicze pytania:

1. Skąd wziąć soczewkę? 

2. Mamy do wyboru trzy rodzaje: dwuwypuklą, płaskowypukłą i wypukłowklęsłą. Ktora bedzie najlepsza do budowy teleskopu astronomicznego?

3. Jaka wybrac swiatłosiłe, aby nieiec widocznej aberracji vhromatycznej?

 

Troche jest ma ten temat w powyższym linku. Gdzies przeczytałem, że np. lupy lepsza od dwuwypuklaej jest płaskowypukla. Czyvtak samo bedzie w teleskopiw astronomicznym? A moze jednak wypuklowklesla? Podobno najmniej wrażluwa na nieosiowość ukladu? Ale co z jakościa obrazu? Na CN napisali ze jest gorsza od dwuwypukłej... 

 

Przecież są w sprzedażny soczewki 0,5 dioptria  D= 5cm ( ogniskowa 2m ) nawet sam ma dwie takie z starej budowy refraktora o ogniskowej 1m i tuby z kartonu . Zapewne są w sprzedaży soczewki 0,25 dioptrii co daje 4m ogniskowej tylko poszukać .

[stratoglider]

12 minut temu, fornax napisał(a):

Przecież są w sprzedażny soczewki 0,5 dioptria  D= 5cm ( ogniskowa 2m ) nawet sam ma dwie takie z starej budowy refraktora o ogniskowej 1m i tuby z kartonu . Zapewne są w sprzedaży soczewki 0,25 dioptrii co daje 4m ogniskowej tylko poszukać .

 

Tak, tylko że z tymi ogónodostepnymi, to nie wiadomo jaki będzie p-v. Patrząc na okulary moich znajomych, widzę że średnio będzie z jakością, choć nie wiem czy to będzie miało znaczenie ...

 

33 minuty temu, JSC napisał(a):

Mamy do wyboru trzy rodzaje: dwuwypuklą, płaskowypukłą i wypukłowklęsłą. Ktora bedzie najlepsza do budowy teleskopu astronomicznego?

Oczywiście tylko wypukło - wklęsła, ustawiona wypukłością w stronę obserwowanego obiektu, zapewni minimum aberracji sferycznej.

 

33 minuty temu, JSC napisał(a):

3. Jaką wybrać światłosiłę, aby nie miec widocznej aberracji chromatycznej?

W przypadku zwykłego "chromatu" (singlet), to jest bardzo trudne do osiągnięcia, strzelam że f/100. Czyli D=2 cm, F=200 cm, da aberracje chromatyczna tak małą, jak w apo tryplecie D=2 cm, F=10 cm. Czyli głęboko schowaną w krążku dyfrakcyjnym.

Edytowane 2 Grudnia 2023 przez stratoglider

[astrokarol]

A co z okularem ? Dla f/100 50 mm da 0,5mm źrenicy wyjściowej ...

[JSC]

No i jeszcze luneta Galileusza czy Keplera? Chyba raczej Keplera...

[JSC]

Hmmm.... Takie cos? 

https://pl.aliexpress.com/i/4000123023936.html

Tylko ze to chyba "-" (?) a trzeba "+"

 

https://pl.aliexpress.com/item/1005005023386460.html?spm=a2g0n.detail.1000014.11.58c56afdseGIhV&gps-id=platformRecommendH5&scm=1007.18499.332340.0&scm_id=1007.18499.332340.0&scm-url=1007.18499.332340.0&pvid=d23dd381-8a03-4909-9e2d-7736e47d372c&_t=gps-id:platformRecommendH5,scm-url:1007.18499.332340.0,pvid:d23dd381-8a03-4909-9e2d-7736e47d372c,tpp_buckets:668%232846%238109%231935&isseo=y&pdp_npi=4%40dis!PLN!9.66!9.74!!!2.36!!%40211b801b17015190320846798e7b23!12000031370695648!rec!PL!!AB

Edytowane 2 Grudnia 2023 przez JSC

[stratoglider]

50 minut temu, astrokarol napisał(a):

A co z okularem ? Dla f/100 50 mm da 0,5mm źrenicy wyjściowej ...

 

No cóż ... tak to wychodzi dla takiej lunety, czyli niezwykłe 🙂

 

42 minuty temu, JSC napisał(a):

No i jeszcze luneta Galileusza czy Keplera? Chyba raczej Keplera...

 

Jasne że Keplera - korzystaj po prostu z dostępnych okularów, chyba dobrze siadł by tutaj BCP 32 mm.

[dj_]

Keplera, Keplera. Teraz to faktycznie hardcore. Szkieł PZO i Meopty już nie ma, a optyk, który robił Zeissy reklamuje Hoyę. O ile dobrze pamiętam to do obiektywu będzie wklęsło-wypukła (takie są szkła do okularów) i najlepsza będzie soczewka mineralna (po prostu szklana). Stare dzieje, został mi tylko płasko-wypukły okular +20D (5cm), niemiłosiernie potłuczony na na brzegach.

 

EDIT: pół roku temu u sąsiadów był temat i link do lunety Galileusza, ale może pomysł tuby się przyda?

EDIT2: zacząłbym od wizyty u najbliższego optyka. Popularne soczewki akrylowe to niestety marna jakość i trzeba szklanych poszukać.

Edytowane 2 Grudnia 2023 przez dj_

[JSC]

Moze by wyszlifowali? Maja teraz automaty do szlifowanua na miejscu...

 

Rura alu. cienkoscienna

https://dorolet.com.pl/pl/rolety-wolnowiszace-komponenty-czesci-akcesoria/1035-rura-rurka-aluminiowa-fi-32.html

 

[astrokarol]

A chcesz go zrobić solidnie ?

To raz, ja bym szukał opcji wykonania takiej soczewki u kogoś. Raczej drogo nie będzie bo chcesz tylko 2-3 cm średnicy.

A dwa, dobrze jakby rura była raz, że wrzucona na tokarkę a dwa, wzmocniona profilem ? 30 mm na 2 metrach gnie się w oczach. W sumie to jak zachować osiowość bo po zdjęciu z tokarki "surowej" rury od razu ją trafisz. Najlepiej obrobić już wzmocnioną. Np. tubę wsadzić w większą rurę np. 50 mm długości 1m a połączyć np. wręgami (czy jakby to nie nazwać ale wiesz o co chodzi).

Edytowane 2 Grudnia 2023 przez astrokarol

[dj_]

Hmm, szkło okularowe miało kiedyś średnicę ponad 5cm. Chyba wraca moda i jest szansa na większa aperturę 😉

Edytowane 2 Grudnia 2023 przez dj_

[Mareg]

W rozdziale "Early telescopes" Sacek opisuje symulację optyki teleskopu Heweliusza o aperturze 20 cm i długości 45 m, co daje f/225.

Wyszło mu, że zdecydowanie dominuje aberacja chromatyczna, która jest na poziomie achromatu 100 mm f/4 nawet w tak skrajnie małej światłosile.

 

Sacek symulował obiektyw z soczewki płasko-wypukłej, która była popularna w czasach Heweliusza.

Z tego co wyczytałem, taka soczewka zapewnia małą aberację sferyczną.

Sacek pisze, że i tak dominuje aberacja chromatyczna, więc może na obiektyw lepsza byłaby inna soczewka, z mniejszą aberacją chromatyczną.

Na razie nie wiem, jaka by to była...

 

[stratoglider]

1 godzinę temu, JSC napisał(a):

Rura alu. cienkoscienna

https://dorolet.com.pl/pl/rolety-wolnowiszace-komponenty-czesci-akcesoria/1035-rura-rurka-aluminiowa-fi-32.html

 

Jeśli już faktycznie to robić, to broń się przed wąską rurą, bo jej nie wyczrenisz!

Trzeba dać sobie nadmiar średnicy i wziąć np rurę kanalizacyjną dużo szerszą niż stożek światła i zastosować baffle.

 

Wg tego co napisał Mareg, nie ma po prostu szans żeby mieć przez to dobre widoki.

Luneta zbudowana z obiektywu od szukacza 30mm, zwykły światłosilny achromat o mizernej średnicy i sredniej jakości, da lepszy obraz niż jakikolwiek chromat.

[JSC]

Mysle nad soczewka 30mm, ewentualnie 50mm. Tyle powinno styknac na f/50 gdzies tak....

200mm soczewka to wiadomo, ze swiatlosile musialaby miec z f/500, bo to zapewne jest tak jak w achromatach (tylko onne wspolczynniki) , gdzie przy 50mm wystarcza f/9 ale  przy 200mm aperturze musi byc juz f/36. Na pewno da sie to wyliczyc.

Z tego co ten Bulgar (zdaje sie Bulgar) napisal na CN ( link z pierwszego postu), to przy ok. 30mm soczewce 2metry ogniskowej zapewniaja dobry obraz.

 

Edytowane 2 Grudnia 2023 przez JSC

[Mareg]

3 godziny temu, stratoglider napisał(a):

 

Jeśli już faktycznie to robić, to broń się przed wąską rurą, bo jej nie wyczrenisz!

Trzeba dać sobie nadmiar średnicy i wziąć np rurę kanalizacyjną dużo szerszą niż stożek światła i zastosować baffle.

 

Wg tego co napisał Mareg, nie ma po prostu szans żeby mieć przez to dobre widoki.

Luneta zbudowana z obiektywu od szukacza 30mm, zwykły światłosilny achromat o mizernej średnicy i sredniej jakości, da lepszy obraz niż jakikolwiek chromat.

 

Zanim ktoś zacznie używać wąskich rurek bez bafli proponuję popatrzeć przez takową pod światło.

Przy małych kątach padania światła nawet ciemna powierzchnia będzie bardzo dobrze odbijać.

 

Aberacja chromatyczna jest pewnie w pierwszym przybliżeniu proporcjonalna do drogi światła w szkle, więc jak obiektyw 20 cm Heweliusza zmniejszymy z pięć razy do 4 cm, to raczej tak samo zmniejszy się jego grubość i aberacja chromatyczna ^(*).

Spodziewałbym się, że podobną aberację, czyli na poziome achromatu 100 mm f/4, dawałby jednosoczewkowy obiektyw 40 mm f/45, czyli z ogniskową 180 cm, co już zaczyna być do ogarnięcia.
Wtedy z BCO 32 mamy sensowną źrenicę 32/45 = ~ 0.7mm i powiększenie 1800/32 = ~56.

 

Druga opcja to pójście z duchem tamtej epoki i zrobienie prawdziwego teleskopu powietrznego, z obiektywem i okularem na jakichś statywach.
Dla ogniskowej 10 m i obiektywu 5 cm (f/200) potrzebny byłby okular z ogniskową 200 mm dla źrenicy 1 mm i wtedy to tylko pojedyncza soczewka.

Tylko skąd wytrzasnąć soczewkę na obiektyw z ogniskową 10 m ?

 

 

EDYCJA:
 

^(*) - Z tego co piszą w pierwszej części artykułu o Heweliuszu wrzuconym przez @anatol-a, dla 5 razy mniejszej apertury aberacja chromatyczna będzie 25 razy mniejsza, czyli 5 razy mniejsza niż się spodziewałem.

 

Edytowane 2 Grudnia 2023 przez Mareg

[anatol]

1 godzinę temu, stratoglider napisał(a):

 

Jeśli już faktycznie to robić, to broń się przed wąską rurą, bo jej nie wyczrenisz!

Trzeba dać sobie nadmiar średnicy i wziąć np rurę kanalizacyjną dużo szerszą niż stożek światła i zastosować baffle.

 

Wg tego co napisał Mareg, nie ma po prostu szans żeby mieć przez to dobre widoki.

Luneta zbudowana z obiektywu od szukacza 30mm, zwykły światłosilny achromat o mizernej średnicy i sredniej jakości, da lepszy obraz niż jakikolwiek chromat.

W 100% się zgadzam. Najlepiej użyć aluminiowego ceownika (korytka) ze wstawionymi baflami (które dodatkowo nieco usztywnią konstrukcję) przykrywanego listwą aluminiową albo z jakiegoś tworzywa. 

Taki ceownik wyczernisz w środku i z łatwością wstawisz bafle. Łatwiej też będzie zapanować nad "prostością" takiego ceownika w razie gdyby się wyginał np. poprzez zamontowanie dodatkowego kątownika aluminiowego pod spodem. 

Wyczernienie rury o średnicy 90 mm o długości nieco ponad metr było dla mnie wyzwaniem a wyczernienie dłuższej i cieńszej rury będzie koszmarnym zadaniem.

Ogólnie zrobienie prostej i sztywnej tuby o takich proporcjach ("cinka i duga") to będzie najtrudniejszy etap całego projektu.

Edytowane 2 Grudnia 2023 przez anatol

[astrokarol]

@JSC ale tak w ogóle to planujesz obiektyw wystawić na balkon, okular na korytarz a Ty będziesz siedział w windzie ?

Edytowane 2 Grudnia 2023 przez astrokarol

[anatol]

A gdyby tak zrobić dublet z dwóch szkieł okularowych ? Soczewka dodatnia 0,25 dioptrii i ujemna 0,5 dioptrii, to by razem dało ogniskową 2 metrów, po przysłonięciu do np. 4 cm byłoby F/50. Taki układ powinien już dać dość przyzwoity obraz.   

[Mareg]

7 godzin temu, anatol napisał(a):

We wspomnianym wątku o APO Mateusz wspomniał o artykułach w Uranii o takim heweliuszowym teleskopie. Pozwolę sobie udostępnić je tutaj.

Urania1-2.pdf 2.01 MB · 12 pobrań Urania2-1.pdf 1.21 MB · 7 pobrań

 

 

Bardzo ciekawe artykuły !

W ramach reklamy to co dla mnie było najciekawsze jeśli chodzi o treści "optyczne":

• W drugiej części są zamieszczone fotki Jowisza i Saturna zrobione jednosoczewkowym teleskopem 40/2400 mm (f/60) i Canonem 550 D.
  I w takim prymitywnym obiektywie 40 mm na Jowiszu widać Wielką Czerwoną Plamę a na Saturnie szczątkową przerwę Cassiniego (!).
• Cytat z drugiej części:
  "Giovanni Domenico Cassini w roku 1675, używając zaledwie 2,5-calowego (63 mm) refraktora o długości 20 stóp paryskich (ok. 6,5 m), odkrył przerwę w pierścieniach Saturna. Jest ona tak wąska, że leży poniżej zdolności rozdzielczej takiego teleskopu. Jednak od dawna wiadomo, że ciemne struktury liniowe na jasnym tle bywają widoczne nawet wtedy, gdy są kilkakrotnie cieńsze niż teoretyczne możliwości lunety. Wykazano to w licznych eksperymentach [19]."
  [19] = Dobbins T, Sheehan W, „Beyond the Dawes limit: observing Saturn’s ring divisions”, Sky & Telescope, Nov 2000, s. 117–121.
• W pierwszej części jest podane prawo skalowania dla aberacji chromatycznej: nie zmieni się jeśli dla n razy mniejszej apertury zmniejszy się ogniskową n², czyli jest sporo bardziej optymistycznie niż pisałem w poście wyżej.
  Niestety bez odnośnika, więc na razie nie wiem dlaczego tak jest.

 

 

[JSC]

Jowisz najbardzuej mnie zszokowal detalem jak na 40mm aperture. Widac nawet biala przerwe pomiedzy pasem a WCP. Czarna przerwa znacznie ponizej zdolnosci rozdzielczej teleskopu (czyli polowy dysku Airwgo) nie dziwi tak bardzo jak biala.

 

Co do teleskopu... tak myslalem zeby bez bafli, ale jednak po przemysleniu... one sa bardzo wskazane. Rurka mnie bardziej kreci niz ceownik. Moze po prostu wypelnic ja do np. 1/3 farba i potrząsąc...

 

 

Edytowane 2 Grudnia 2023 przez JSC

[Mateusz F]

Muszę troszkę ostudzić entuzjazm , patrzyłem przez ten teleskop i w singlecie 40mm F/50 AC była jak w achromacie F/5 , do tego na Jowiszu w wizualu ledwo były widoczne dwa pasy i większe poszarpania na nich . Z tego co wtedy rozmawialiśmy takie 40mm powinno mieć F/70 ( 3m ogniskowej )

 

Astronomia XVII wieku to piękna pasja , ale raczej ciekawostka historyczna a nie droga do uzyskania lepszych efektów obserwacyjnych przy dzisiejszym sprzęcie.

[JSC]

Nie chodzi o to by uzyskac jakość lepsza od współczesnych teleskopów. Chodzi o zobaczenie na wlasne oczy co ci pionierzy obserwacji astronomicznych widzieli. 

Od poczatku czulem ze apertura 40mm to za duzo jak na amatorski singlet.  Raczej stawiam na 30mm i ok. 2 metry ogniskowej, czyli ok. f/65, co przy mniejszej aperturze piwinno wystarczyc. Kwestia tylko mniejszej apertury... 

Galuleusz wlasnie cos kolo 30mm wykorzystywal przy ogniskowej ok. 1,5 metra (mial kilka refraktorów). Mozna nawet kupic fajne repliki jego telskopu (do samodzuelnego złożenia) , ale  raczej optuję za Keplerem i ciekawościa co mozna wyciągnąc ze zwyklrgo singletu  Okulary przewiduje współczesne.

[fornax]

Kto się zdecydował na budowę singleta ? Są chętni ?

1 godzinę temu, JSC napisał(a):

Nie chodzi o to by uzyskac jakość lepsza od współczesnych teleskopów. Chodzi o zobaczenie na wlasne oczy co ci pionierzy obserwacji astronomicznych widzieli. 

Od poczatku czulem ze apertura 40mm to za duzo jak na amatorski singlet.  Raczej stawiam na 30mm i ok. 2 metry ogniskowej, czyli ok. f/65, co przy mniejszej aperturze piwinno wystarczyc. Kwestia tylko mniejszej apertury... 

Galuleusz wlasnie cos kolo 30mm wykorzystywal przy ogniskowej ok. 1,5 metra (mial kilka refraktorów). Mozna nawet kupic fajne repliki jego telskopu (do samodzuelnego złożenia) , ale  raczej optuję za Keplerem i ciekawościa co mozna wyciągnąc ze zwyklrgo singletu  Okulary przewiduje współczesne.

Kto się zdecydował na budowę singleta ? Są chętni ?

[anatol]

1 godzinę temu, JSC napisał(a):

Nie chodzi o to by uzyskac jakość lepsza od współczesnych teleskopów. Chodzi o zobaczenie na wlasne oczy co ci pionierzy obserwacji astronomicznych widzieli. 

Od poczatku czulem ze apertura 40mm to za duzo jak na amatorski singlet.  Raczej stawiam na 30mm i ok. 2 metry ogniskowej, czyli ok. f/65, co przy mniejszej aperturze piwinno wystarczyc. Kwestia tylko mniejszej apertury... 

Galuleusz wlasnie cos kolo 30mm wykorzystywal przy ogniskowej ok. 1,5 metra (mial kilka refraktorów). Mozna nawet kupic fajne repliki jego telskopu (do samodzuelnego złożenia) , ale  raczej optuję za Keplerem i ciekawościa co mozna wyciągnąc ze zwyklrgo singletu  Okulary przewiduje współczesne.

Nie masz wyjścia, musisz zbudować taki teleskop i pochwalić się nim na forum, w końcu nazwałeś wątek "projekt ..." więc to zobowiązuje. 

Myślę, że do 2 m tuba może być z okrągłej aluminiowej rury 50 mm, nie powinna się jakoś tragicznie giąć. Możesz ją wyczernić przez wlanie do środka farby, zatkanie końców i obracanie we wszystkie strony, ale z całą pewnością to nie wystarczy i będą potrzebne bafle. Jak je umieścisz w środku ? No to będzie wyzwanie.