Apel o składanie skarg i wniosków do urzędów w sprawie Light pollution

[heweliusz]

Oczywiście, że działania należy prowadzić co najmniej dwutorowo i z odpowiednim wyczuciem i dyplomacją.

Akcję informacyjną o zagrożeniach Light pollution powinno przeprowadzić Ministerstwo Środowiska (i choćby w tej sprawie należy do ich pisać i prosić o działanie).

Edytowane 22 Sierpnia 2019 przez heweliusz

[Auron]

Ja zawsze powtarzam, że światła w nocy to ułatwienie dla potencjalnych złodziei ponieważ nie muszą używać swoich latarek. Ludzie tego nie rozumieją.

Edytowane 22 Sierpnia 2019 przez Auron

[Zywis]

Na takie pytanie:

2. Wobec braku w dokumentacji projektowej rysunku/schematu oprawy oświetleniowej proszę o informację, czy zastosowane będą oprawy uwzględniające minimalizację zanieczyszczenia środowiska światłem.

 

Dostałem odpowiedź jak w załączniku i mogę im co najwyżej nafiukać, w środku pola zostanie ustawionych 17lamp (na razie 4) na 9m słupach.

odpowiedź_J.pdf

[Tayson]

Ja tam sie na pismach nie znam. 

Napisz mi coś @heweliuszto złożę u siebie w gminie.

Dzięki 

[heweliusz]

W dniu 23.08.2019 o 17:28, Zywis napisał:

Na takie pytanie:

2. Wobec braku w dokumentacji projektowej rysunku/schematu oprawy oświetleniowej proszę o informację, czy zastosowane będą oprawy uwzględniające minimalizację zanieczyszczenia środowiska światłem.

 

Dostałem odpowiedź jak w załączniku i mogę im co najwyżej nafiukać, w środku pola zostanie ustawionych 17lamp (na razie 4) na 9m słupach.

odpowiedź_J.pdf 904 kB · 14 pobrań

- Dziękuję @Zywis za podzielenie się z Nami otrzymaną odpowiedzią.

Znam ten ból ogólnikowych odpowiedzi (choć i tak dobrze, że odpisali)

- Jednakże skoro już napisali, że gmina Wisznia Mała "projektując i budując nowe punkty oświetleniowe" stosuje "sterowniki zmniejszające jasność to warto dopytać

ile tak na prawdę zainstalowała już takich sterowników - Skoro norma PN-EN 13201 pozwala na możliwość oszczędności energii w wyniku ściemniania oświetlenia w tej części nocy, w której ruch jest skrajnie niewielki to ciekaw jestem czy gmina Wisznia Mała zrobiła lub robi jakiekolwiek badania natężenia ruchu przed owym projektowaniem i budowaniem nowych punktów oświetleniowych ?

- Skoro tak dobrze projektują nowe oświetlenie to według mnie warto zatem dopytać, które drogi gminne kwalifikują się do stosowania zmniejszenia natężenia światła w nocy w przypadku małego ruchu stosownie do normy PN-EN 13201 (jeśli nie mają takich informacji to kto może je podać).

Jeśli w gminie są drogi powiatowe lub krajowe to pytania trzeba skierować odpowiednio do zarządu dróg powiatowych i GDDKiA.

W jednym z pism jakie otrzymałem kiedyś od GDDKiA (jest na forum) napisali mi, że w programie budowy dróg krajowych na lata 2014-2023 (z perspektywą 2025) zapewniono wprowadzanie systemów sterowania oświetleniem ulicznym pozwalającym na zmniejszenie natężenia światła w zależności od aktualnej sytuacji na drodze (warto GDDKiA sprawdzać jak jej idzie to wprowadzanie systemów)

- Jeśli podadzą takie drogi to:

Proszę spytać czy rzeczywiście w ramach oszczędzania publicznych pieniędzy i mając na uwadze dobro środowiska zastosowali lub zastosują w tych miejscach np. lampy z czujnikami ruchu lub inne dopuszczone normą systemy sterowania natężeniem świata ulicznego.

- Pisząc o lampach ze sterowaniem natężenia światła warto zawsze dodać, że koszt ich montażu dość szybko się zwraca bo zmniejszenie natężenia światła może przynosić oszczędności 40 i więcej procent.

 

@Tayson dziękuję za zaufanie co do pisania pism - Jest oczywistym, że nie uważam się za specjalistę w tym temacie ale robię co mogę aby uzdrowić to dzikie świecenie w niebo w Polsce. Może powyższe informacje będą pomocne ? Czego dokładnie miałoby dotyczyć to pismo ?

Szczerze powiedziawszy to myślę że ludzie z takich organizacji jak Ciemne Niebo będą bardziej pomocni niż ja (mają większe doświadczenie w pomaganiu).

Może Tomasz Sciężor lub ludzie organizujący takie konferencje mają jakieś doświadczenie w tym temacie (?) 

 

Abstrahując troszkę od tematu to kiedy czasami jadę przez małe rondo w Polsce gdzieś gdzie krzyżują się dwie drogi gminne lub powiatowe to zastanawiam się czemu takie rondo ma więcej świateł niż węzeł autostradowy na trójpasmowej autostradzie w Niemczech (lub skrzyżowaniu bezkolizyjnym takich autostrad) - jak fatalnie muszą jeździć Polacy skoro Niemcy na skrzyżowaniu autostrad mają mniej świateł niż na niejednej polskiej drodze która jest mało uczęszczana w nocy.

Poza tym w paragrafie 109 rozporządzenia Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać drogi publiczne i ich usytuowanie

napisane jest że "Droga powinna być oświetlona ze względów bezpieczeństwa ruchu, w szczególności"

- jeśli się nie mylę (!) to skoro jest napisane "powinna" to prawnie chyba nie oznacza to 100% obligatoryjności stosowania oświetlenia (sic !).  Szkoda że nie jestem prawnikiem bo czepiając się tego jednego słowa w rozporządzeniu w wielu miejscach zaskarżyłbym nadmierne stosowanie nieinteligentnego oświetlenia. Swoją drogą to na podstawie jakich badań ustalono, że w tych wszystkich przypadkach światło daje zauważalny w statystyce wypadków efekt poprawy bezpieczeństwa ?

 

Na koniec chciałem powiedzieć, że jak dostanę jakaś odpowiedź w sprawie ograniczania light pollution to umieszczę ją w tym temacie.

Aktualnie muszę spróbować napisać do jakiegoś z posłów, senatorów aby dowiedzieć która komisja lub osoby byłby zainteresowane działaniami typu pisanie interpelacji poselskich odnośnie ograniczania zjawiska light pollution w Polsce ze względów ekonomicznych i zdrowotnych.

Edytowane 25 Sierpnia 2019 przez heweliusz

[heweliusz]

Gdyby ktoś chciał pisać do NIK w sprawie "Kontroli wprowadzania inteligentnych systemów oświetlenia ulicznego jako narzędzia oszczędzania publicznych pieniędzy"

to ten organ nie ma kompetencji do zajęcia się tą sprawą (ale co mi szkodziło napisać

[heweliusz]

W dniu 23.08.2019 o 17:28, Zywis napisał:

Na takie pytanie:

2. Wobec braku w dokumentacji projektowej rysunku/schematu oprawy oświetleniowej proszę o informację, czy zastosowane będą oprawy uwzględniające minimalizację zanieczyszczenia środowiska światłem.

 

Dostałem odpowiedź jak w załączniku i mogę im co najwyżej nafiukać, w środku pola zostanie ustawionych 17lamp (na razie 4) na 9m słupach.

odpowiedź_J.pdf 904 kB · 23 pobrań

Przydatna broszura z informacjami którymi można się podpierać pisząc do urzędów (w szczególności lampy LED nie są tak doskonałe jak to się niektórym urzędnikom wydaje np z gminy Wisznia Mała - ich białe światło jest dla nas niekorzystne)

https://www.pta.edu.pl/pliki/zanieczyszczenie-swiatlem.pdf

Edytowane 28 Sierpnia 2019 przez heweliusz

[Tayson]

W dniu 23.08.2019 o 22:23, heweliusz napisał:

-... @Zywis@Zywi

 

W dniu 23.08.2019 o 22:23, heweliusz napisał:

@TaysonCzego dokładnie miałoby dotyczyć to pismo ?

Szczerze powiedziawszy to myślę że ludzie z takich organizacji jak Ciemne Niebo będą bardziej pomocni niż ja (mają większe doświadczenie w pomaganiu).

Jak to czego?

A o czym jest temat....?!?!? 

 

Dziwi mnie trochę Twojej podejście. Ludzie piszcie, piszcie, a jak coś to "ja się nie znam". Szkoda, ponieważ miałem ochotę działać. 

[heweliusz]

11 godzin temu, Tayson napisał:

 

Jak to czego?

A o czym jest temat....?!?!? 

 

Dziwi mnie trochę Twojej podejście. Ludzie piszcie, piszcie, a jak coś to "ja się nie znam". Szkoda, ponieważ miałem ochotę działać. 

@TaysonSpokojnie coś przygotuje. W każdym przypadku napisania do gminy (lub innego urzędu) trzeba wziąć pod uwagę trochę indywidualnego podejścia do warunków już istniejących na danym terenie - dlatego chciałem dopytać o więcej szczegółów (czy gmina ma zadłużenie, czy w gminie są białe światła LED, które ze względu na korzyści zdrowotne powinny być żółte lub bursztynowe, ile lamp ma zły kąt nachylenia światła, który powoduje emisję światła w górę itd).

Czasem czekam z napisaniem czegoś jeśli oczekuję na odpowiedź z jakiegoś Urzędu na pytania, które sam im zadałem, aby mieć w razie czego jakiś "oficjalny papier" na podparcie mego pisma np.do Twej gminy. To że uczciwie mówię, że inni maja większe doświadczenie nie jest chyba niczym złym. Przecież nie napisałem że nic nie zrobię w tej sprawie.

Dodatkowo we wcześniejszym poście jest już choćby jedno pytanie, które można wysłać do gminy a mianowicie :

1) Które drogi gminne w na terenie naszej gminny kwalifikują się do stosowania zmniejszenia natężenia światła w nocy w przypadku małego ruchu stosownie do normy PN-EN 13201 ?

Jeśli są drogi powiatowe to to samo zapytanie do Zarządu dróg w .... brzmiałoby :

2) Które drogi powiatowe w na terenie gminny ...... kwalifikują się do stosowania zmniejszenia natężenia światła w nocy w przypadku małego ruchu stosownie do normy PN-EN 13201 ?

Kolejne pytania które można zadać do powyższych to:

3) Czy Gmina .... w przypadku istnienia na jej terenie dróg kwalifikujących się do zmniejszenia natężenia światła w nocy w przypadku małego ruchu stosownie do normy PN-EN 13201 zamierza podjąć działania mające na celu wprowadzenie odpowiednich systemów sterowania oświetleniem ulicznym co w konsekwencji w odpowiednim okresie czasu zapewni oszczędność dla budżetu gminy i przyczyni się do zmniejszonej emisji CO2 ?

Ww. pytanie można wysłać do zarządu dróg powiatowych - oczywiście zmieniając drogi gminne na drogi powiatowe. 

Dodatkowo można dodać pytanie

4) Czy w przypadku braku posiadania informacji do do natężenia ruchu na danych drogach gminnych (lub powiatowych) dana gmina lub zarząd dróg zawierza zrobić takie pomiary aby w dostosować oświetlenie do obowiązującej normy PN-EN 13201.

 

Myślę że powyższe pytania na początek wystarczą - i wystarczy je wysłać do urzędu gminy i zarządu dróg powiatowych.

@Tayson czy taka odpowiedź Ci wystarczy czy potrzebujesz czegoś więcej ?

 

Edytowane 29 Sierpnia 2019 przez heweliusz

[heweliusz]

Artykuły, które zawierają informacje mogące przydać się przy argumentacji dotyczącej korzyści ze stosowania kontroli sterowania światłem

(w celu oszczędności pieniędzy jak i zmniejszenia zaświetlenia nieba sztucznym światłem)

http://greensys.pl/projekty/

http://www.fachowyelektryk.pl/technologie/oswietlenie/1106-sterowanie-oswietleniem-zewnetrznym.html

Edytowane 30 Sierpnia 2019 przez heweliusz

[heweliusz]

"W dobie rosnących cen energii dbanie o to, aby światło świeciło się tylko wtedy, gdy jest potrzebne jest rzeczą kluczową."

Bardzo ładne zdanie, które można wykorzystać przy pisaniu do urzędów i inspekcji.

[heweliusz]

W dniu 21.08.2019 o 08:39, heweliusz napisał:

Jeśli w zapytaniu przez e-mail podano imię i nazwisko osoby wnoszącej zapytanie to wg. mnie wystarczy aby urząd odpowiedział w ciągu miesiąca.

https://www.lexlege.pl/kpa/dzial-i-przepisy-ogolne/138/#kpa/art-14/

https://www.lexlege.pl/kpa/dzial-i-przepisy-ogolne/138/#kpa/art-39-1/

Jeśli nie jest organem właściwym to powinien przekazać sprawę innemu urzędowi w ciągu 7 dni https://www.lexlege.pl/kpa/dzial-viii-skargi-i-wnioski/168/

To co powyżej jest napisane, zacytowane to odnosi się do skargi do np. inspekcji budownictwa, sanitarnej itp, itd.

Jeśli chodzi o prawo dostępu do informacji publicznej to urząd ma 14 dni (kalendarzowych) na odpowiedź a w sprawach trudniejszych 2 miesiące.

[dobrychemik]

Tak ogólnie to wydaje mi się, że w jakichkolwiek pismach lepiej unikać sformułowania "zanieczyszczenie światłem", gdyż od razu adresat uzna, że ma do czynienia z ekooszołomem. Powszechnie światło jest traktowane jako oznaka bezpieczeństwa, cywilizacji, nowoczesności i zamożności. Kto w urzędzie chciałby poprzeć taką sprawę?

Co innego odwołanie się do gospodarności i mniejszego zużycia energii. Tylko to ma szansę odniesienia skutku.

[heweliusz]

5 godzin temu, dobrychemik napisał:

Tak ogólnie to wydaje mi się, że w jakichkolwiek pismach lepiej unikać sformułowania "zanieczyszczenie światłem", gdyż od razu adresat uzna, że ma do czynienia z ekooszołomem. Powszechnie światło jest traktowane jako oznaka bezpieczeństwa, cywilizacji, nowoczesności i zamożności. Kto w urzędzie chciałby poprzeć taką sprawę?

Co innego odwołanie się do gospodarności i mniejszego zużycia energii. Tylko to ma szansę odniesienia skutku.

Też to podkreślałem np. :

1) "aktualne regulacje prawne dopuszczają ograniczenie poziomów oświetlenia w przypadku zmniejszenia natężenia ruchu na danej drodze. " co przynosi korzyści finansowe dla gmin, samorządów zwłaszcza w obliczu podwyżki cen prądu.",

2) "Proszę spytać czy rzeczywiście w ramach oszczędzania publicznych pieniędzy i mając na uwadze dobro środowiska zastosowali lub zastosują w tych miejscach np. lampy z czujnikami ruchu lub inne dopuszczone normą systemy sterowania natężeniem świata ulicznego."

[TomaszP1977]

M. Lublin - nowa pętla autobusowa + prawie 600 metrów nowej dwupasmówki + gigantyczny parking czyli >100 latarń. Wszystkie mają klosze całkowicie ograniczające świecenie do góry, jak będzie mgła to zrobię fotki bo aż miło na to popatrzeć. Świecą tylko w dół. Można? Można.

[heweliusz]

Dostałem informacje z Departament Architektury, Budownictwa i Geodezji Ministerstwa Inwestycji i Rozwoju, że rozpoczął on prace nad projektem nowego rozporządzenia określającego przepisy techniczno-budowlane dla budynków:

Według mnie, warto zatem do nich pisać, aby w takim rozporządzeniu uwzględnili, aby np. szklarnie były poprawnie oświetlone.

To rozporządzenie będzie dotyczyć budynków, także wszelkie sprawy z zewnętrznym oświetleniem budynków mogą tu być uwzględnione.

Warto do nich piać, aby paragraf 293 ust 6. doprecyzowywał i uwzględnił takie miejsca jak budynki mieszkalne, budynki zamieszkania zbiorowego, szpitale, oraz obserwatoria astronomiczne i urządzeń tam zainstalowanych dla których należałoby zastosować odpowiednią strefę ochronną (od złego oświetlenia) dla jak najlepszego ich funkcjonowania.

Jak chyba pisałem wcześniej kiedyś próbowano wprowadzić taką zmianę (petycja fundacji Ciemne Niebo i astronomów) ale nie wyszło (ba, nawet elektrycy chcieli podobnych doprecyzowań - końcówka artykułu - http://www.administrator24.info/artykul/id7108,zanieczyszczenie-swiatlem).

Zachęcam do pisania.

Edytowane 24 Września 2019 przez heweliusz

[heweliusz]

Trochę na fali strajków klimatycznych i akcji związanych zachęcam do zadania pytania Ministerstwu Środowiska tej treści (w trybie informacji publicznej i/lub dostępu do informacji o środowisku):

 

O ile szacunkowo zmniejszyłaby się emisja dwutlenek węgla (CO2 ) i innych gazów cieplarnianych, gdyby w Polsce wprowadzono program (lub wymóg) stosowania inteligentnych systemów oświetlenia ulic dla małych miejscowości i miast w których pomimo bardzo ograniczonego ruchu pieszych i samochodów lampy uliczne świecą się z pełną mocą całą noc ?

 

Oczywiście pod pytaniem należy zaznaczyć to co było wcześniej wspomniane, że "norma PN-EN 13201 pozwala na możliwość oszczędności energii w wyniku ściemniania oświetlenia w tej części nocy, w której ruch jest skrajnie niewielki (takie sytuacje braku ruchu zdarzają się na wsi i małych miastach bardzo często w szczególności na bocznych ulicach).

 

Sam zadałem podobne pytanie ale nie otrzymałem jeszcze konkretnej odpowiedzi - w każdym razie za jakiś czas zadam ww. pytanie ponownie - niech się głowią ludzie z Ministerstwa.

 

Można przed pytaniem wstawić taką formułkę:

Wniosek o udostępnienie informacji publicznej

Na podstawie art. 2 ust. 1 i art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej (Dz. U. z 2018r.poz. 1330, z późn. zm.) zwracam się z prośbą o udostępnienie informacji publicznej w zakresie:

Edytowane 27 Września 2019 przez heweliusz

[Nedved]

Smutna sprawa, zdaje się, że walka z zanieczyszczeniem światłem jest o tyle trudna, że większość ludzi ma to gdzieś a nawet się cieszy z święcących na każdym rogu latarni. Ja robię zdjęcia w miejscowości około 950 mieszkańców. Warunki całkiem fajne, w czasie nowiu dość dobrze widać DM. W tym tyg. zadzwonił do mnie znajomy z informacją, że przy głównej drodze zamontowali nowe lampy (wcześniej ich tam nie było). Oczywiście brak nowoczesnych systemów, lampy się świecą całą noc. Brak też kierunkowości czyli światło idzie na 360 stopni. Co na to mieszkańcy? A no szczęśliwi przeogromnie, że będzie jasno w nocy bo przecież do tej pory była taka ciemnica.  Nawet padł żart, że cytuję "ziemniaki będzie można nocą kopać". Jako, że jak wspomniałem robię tam zdjęcia to wiem, że średnio między 23:00 a 5:00 przejeżdżają tam średnio 2-3 samochody na godzinę. Pytałem starych mieszkańców - nie pamiętają, żeby był tam jakiś wypadek przez to, że brakowało oświetlenia. Pomijam fakt, że połowa domów ma takie oświetlenie podwórkowe, że i bez latarni droga nie tonęła wcale w mroku. Ludzie są zupełnie nieświadomi kosztów jakie ponoszą - i tych materialnych i zdrowotnych.

Edytowane 27 Września 2019 przez Mateusz_D

[heweliusz]

@Mateusz_D Jak będziesz miał okazję i ochotę to spytaj ludzi:

1) czemu całą noc nie palą światła u siebie w domach w każdym pokoju w którym nie śpią ?

2) Czy wiedzą, że są takie systemy (z czujnikami ruchu), które włączają światło na drodze w godzinach 23:00 - 5:00 tylko wtedy kiedy jest potrzebne ? - tj. przy wykryciu ruchu auta lub pieszego (choć dla 3 aut na godzinę w nocy nawet to nie jest opłacalne)

3) Czy wiedzą ile gmina wydaje na oświetlenie pustych ulic (zaoszczędzone pieniądze mogłoby iść na inne cele w gminie - np. dokształcanie dzieci) ?

Ciekawe jak gminy będą sobie radzić z budżetem kiedy wzrosną ceny prądu lub będą musiały opłacać inne cele, które rząd RP na nich w przyszłości zrzuci (czy będzie się nadal opłacać oświetlać puste ulice ?)

[dobrychemik]

Z oszczędzaniem prądu w nocy to nie jest takie proste. Elektrownie działają całodobowo, bo inaczej się nie da. Także wtedy, gdy zapotrzebowanie na prąd jest najmniejsze. Magazynować prądu się nie da, więc trzeba go jakoś zużywać. Jak elektrownie mniej będą sprzedawać prądu przez oszczędności nocne, to będą musiały podnieść cenę. I żegnajcie ograniczenia wydatków. Oszczędzanie prądu ma sens jedynie wtedy, gdy ograniczamy zapotrzebowanie szczytowe, a nie minimalne. To drugie jest tylko szkodliwe.

[heweliusz]

14 godzin temu, dobrychemik napisał:

Z oszczędzaniem prądu w nocy to nie jest takie proste. Elektrownie działają całodobowo, bo inaczej się nie da. Także wtedy, gdy zapotrzebowanie na prąd jest najmniejsze. Magazynować prądu się nie da, więc trzeba go jakoś zużywać. Jak elektrownie mniej będą sprzedawać prądu przez oszczędności nocne, to będą musiały podnieść cenę. I żegnajcie ograniczenia wydatków. Oszczędzanie prądu ma sens jedynie wtedy, gdy ograniczamy zapotrzebowanie szczytowe, a nie minimalne. To drugie jest tylko szkodliwe.

To jak moja gmina wyłącza światła w nocy od 22:37 do 5:00 rano to nie oszczędza pieniędzy ?

[Campana]

To jest kwestia kosztów państwowych elektrowni, których kotły muszą pracować 24h.

Energia z nocnej zmiany jest tania, czasami zdaża się że tak,  że straty przewyższają zyski. Ale to i tak nic w  porównaniu z wygaszeniem kotła, czyszczeniu i ponownym procesie uruchamiania. 

 

 

 

[dobrychemik]

Heweliusz, Twoja gmina oszczędza, ale kosztem wszystkich innych odbiorców. Całkowite koszty produkcji w elektrowni są nadal te same niezależnie od tego czy Twoja gmina oszczędza czy nie. Elektrownie nie zmniejszą produkcji z powodu nocnego oszczędzania światła. Tylko koszt produkcji każdej sprzedanej kilowatogodziny wzrośnie, skoro więcej będzie się ich marnowało w nocy.

Piszę to nie dlatego, że jestem przeciwny oszczędnościom, bo tak nie jest. Po prostu chcę zwrócić uwagę na to, że sprawa nie jest tak prosta. Dla konsumenta jak i dla elektrowni idealna byłaby sytuacja, gdy cały wytwarzany prąd byłby sprzedawany - cena na kWh mogłaby być wtedy najniższa. Każdy namawiacz do nocnych oszczędności jest zatem zwolennikiem marnowania nocnego prądu. Jest antyekologiczny!

 

[pki1234]

no proszę....

polskim astronomom przeszkadzają szklarnie w Siechnicy a jak Czesi się skarżą że polskie szklarnie z pomidorami przeszkadzają w obserwacji gwiazd, to polscy astronomowie mowią że ... to nieprawda....

to chyba podobnie jak z lampami na ulicy...jednym przeszkadza ciemność, innym przeszkadza światło, a żeby pogodzić dwie strony trzeba kupę szmalu wyrzucić...

i znajdź tu rozwiązanie człowieku....
https://www.pb.pl/co-dalej-pomidor-825905

Pozdrawiam

PK

Edytowane 28 Września 2019 przez pki1234

[heweliusz]

Aktor, dziennikarz i tłumacz wygrali z państwem spór o smog - Pozwali oni państwo za naruszenie prawa do korzystania z niezanieczyszczonego powietrza.

W związku z powyższym zastanawiam się i ciekawi mnie czy można byłoby wygrać w sądzie z pozwem o naruszenie prawa do korzystania z niezanieczyszczonego światłem nieba

(w szczególności, że Polska ma braki w ustawodawstwie dotyczącym ochrony nieba przed zanieczyszczeniem światłem - tzw.: light pollution)